వ. అని వెండియు నయ్యతీంద్రుం డాసుచంద్రమహీశచంద్రునితో నిట్లనియె. 136

టీక: అని, వెండియున్ = మఱియును, అయ్యతీంద్రుండు = ఆశాండిల్యుఁడు, ఆసుచంద్రమహీశచంద్రునితోన్ = ఆసుచంద్రుం డను రాజచంద్రునితో, ఇట్లనియె = వక్ష్యమాణప్రకారంబునఁ బలికెను.

సీ. ఘనవైరిమకుటము◊క్తాజయశ్రీకపి,లావాచనాపాది◊లలితశరుఁడు,
భుజబలవ్యాఖ్యాతృ◊భూభృద్భిదాస్యాను,బింబవత్స్వారత్న◊పీఠతటుఁడు,
రణభేరికాభాంక◊రణపరిప్రాపిత, హరిదంష్ట్రిలోకేశ◊పురవరుండు,
ప్రతిదినాభ్యుదితకా◊ర్శ్యజ్ఞాపితప్రతి,మాన్యతాకామరీ◊మహితగృహుఁడు,

తే. ప్రబలు నాత్మచమూప్రతి◊ప్రస్థితీక్ష,ణేహికాప్తిపునఃపున◊రీషదున్న
మన్ముఖసుమేరుకందరా◊క్ష్మావసన్మ,హాసురుండు తమిస్రాభి◊ధాసురుండు. 137

టీక: ఘన వైరి మకుట ముక్తా జయశ్రీ కపిలావాచనాపాది లలిత శరుఁడు – ఘన = గొప్పలగు, వైరి మకుట=శత్రుకిరీటముల యొక్క, ముక్తా = ముత్యములచేత,జయశ్రీ = జయలక్ష్మికి, కపిలావాచన = వివాహమందలి స్వస్తివాచనిక కర్మవిశేషమును, ఆపాది = సంపాదించుచున్న, లలిత శరుఁడు = లలితములైన బాణములుగలవాఁడు, పంచబాణుం డని ధ్వనించును. భుజబల వ్యాఖ్యాతృ భూభృద్భిదాస్యానుబింబవ త్స్వారత్నపీఠతటుఁడు – భుజబల = బాహువిక్రమమునకు, వ్యాఖ్యాతృ = వ్యాఖ్యానించెడు, దీని కాస్యానుబింబమునం దన్వయము, భూభృద్భిత్ = ఇంద్రునియొక్క, ఆస్యానుబింబవత్ = ముఖప్రతి బింబములు గల్గిన, స్వారత్నపీఠ = చింతామణిపీఠముయొక్క, స్వర్ రత్న యని యుండఁగా సంధివశంబునఁ బూర్వ రేఫ మునకు లోపంబును దత్పూర్వాకారంబునకు దీర్ఘంబును గలిగె, తటుఁడు = దరి గలవాఁడు, అనఁగా నతఁడు గూర్చుండు చింతామణిపీఠమున నమస్కరించు నింద్రునిముఖము ప్రతిబింబింపఁగా నతని బాహుబలము దానివలన వ్యాఖ్యాతంబుగా నున్న దనుట. రణభేరికా భాంకరణ పరిప్రాపిత హరి దంష్ట్రి లోకేశ పురవరుండు – రణభేరికా భాంకరణ = యుద్ధభేరీధ్వనిచేత, పరిప్రాపిత = పొందింపఁబడిన, హరి = సింహములు, దంష్ట్రి = పందులు గలిగిన, లోకేశ = రాజులయొక్క, పురవరుండు = పురవరములు (రాజధానులు) గలవాఁడు. అనఁగా వాని భేరీధ్వనివలన రాజులు భయపడి పురములను వదలి పోఁగా నాపురములయందు సింహములు, వరాహములు చేరిన వనుట. ప్రతిదినాభ్యుదిత కార్శ్య జ్ఞాపిత ప్రతిమాన్యతా కామరీ మహితగృహుఁడు – ప్రతిదిన = ప్రతిదినమునందు, అభ్యుదిత = పుట్టిన, కార్శ్య=కృశత్వముచేత, జ్ఞాపిత = ఎఱింగింపఁబడిన, ప్రతిమాన్యతాక = అవమానము గల,ప్రతిమాన్యతాశబ్దాంతబహువ్రీహి మీఁద కప్ప్రత్యయము, ఆమరీ =దేవతాస్త్రీలచేత, మహిత = పొగడబడిన, గృహుఁడు= గృహములు గలవాఁడు. అనఁగా రాక్షసునితో బందీకరింపఁబడితి మని యవమానము చేత దినదినము కృశించుచున్న దేవాంగన లతనియింట నున్నారని భావము.ఆత్మ చమూ ప్రతిప్రస్థితీక్షణేహికాప్తి పునఃపున రీష దున్నమ న్ముఖ సుమేరుకందరా క్ష్మావస న్మహాసురుండు – ఆత్మ = తన యొక్క, చమూ = సేనలయొక్క, ప్రతిప్రస్థితి =మరలిపోవుటయొక్క, ఈక్షణ = చూచుటయందు, ఈహికాప్తి = ఇచ్ఛాప్రాప్తి చేత, పునఃపునః = మాటిమాటికి, ఈషదున్నమత్= ఇంచుక యున్నత మగుచున్న, ముఖ = మోములు గల, సుమేరు=మేరు పర్వతముయొక్క, కందరాక్ష్మా = గుహల భూములయందు, వసన్ = నివసించుచున్న, మహత్ = ఉత్కృష్టులైన, సురుండు = దేవతలు గలవాఁడు. అనఁగా దేవతలు వానిదాడికి వెఱచి మేరుగుహలయందు డాఁగి తమ్ము వెదకి దునుమవచ్చిన తమిస్రా సురుని సైనికులు మరలిపోవుచుండఁగా సారెసారెకు నిక్కిచూచుచున్నా రని భావము. తమిస్రాభిధాసురుండు = తమిస్రుం డని పేర్కొనఁబడు రక్కసుఁడు, ప్రబలున్ = అతిశయించును.

చ. అనుపమధేనుకాహితత ◊నంది చరించు మునివ్రజంబులం
బెనుపుఁ, గడున్ మహాసవకృ◊పీటభవాళులఁ దూలఁజేయుఁ, జ
య్యనఁ గలఁచున్ బహూదకచ◊యంబుల, వ్రాల్చు ధరిత్రి శ్యామలం
జనవర! దానవద్ద్విపము ◊సాంద్రమదస్ఫురణంబు హెచ్చఁగన్. 138

టీక: ఈపద్యమందు రాక్షసపరమైన యర్థము, గజపరమైన యర్థము గలుగును. జనవర = సుచంద్రుఁడా; దానవద్ద్విపము = గజమువంటి దానవుఁడు, మదించిన గజము; సాంద్ర = దట్టమైన; మద = గర్వముయొక్క, మదముయొక్క; స్ఫురణంబు = ప్రకాశము; హెచ్చఁగన్ = అతిశయింపఁగా; అనుపమ = అసమానమైన, ధేనుకా= గోవులకు, అహితతన్ = శత్రుభావమును, ఆఁడేనుఁగులకు హితభావము నని గజపరమైన యర్థము, ‘ధేనుకా కరిణీ వశా’ అని యమరుఁడు; అంది = పొంది; చరించున్ = తిరుగును; మునివ్రజంబులన్ =మునులగుంపులను, అగిసియను మ్రాఁకులగుంపులను; పెనుపున్ = నాశముఁ జేయును; మహాసవకృపీటభవాళులన్ – మహత్ = అధికమైన, సవ=యజ్ఞములయొక్క, కృపీటభవ = అగ్నియొక్క, ఆళులన్ = సమూహములను; మహత్=అధికమగు, ఆసవ=మకరందము గల, కృపీటభవ= తామరలయొక్క, ఆళులన్ = గుంపులను; కడున్ =మిక్కిలి; తూలఁజేయున్ = చలింపఁజేయును; చయ్యనన్ = శీఘ్రముగా; బహూదక= బహూదకు లను సన్న్యాసుల యొక్క, హంస, పరమహంస, కుటీచక, బహూదకు లని సన్న్యాసులలో నాల్గు భేదములు గలవు; చయంబులన్ = గుంపు లను; కలఁచున్ = కలఁతపఱచును; ధరిత్రిన్ = భూమియందు; శ్యామలన్ = యౌవన మధ్యస్థలగు స్త్రీలను; వ్రాల్చున్ = వ్రాలు నట్లు చేయును, ప్రేంకణము మున్నగు వృక్షవిశేషములను భూమిని వ్రాల్చు నని గజ పరమైన యర్థము.

సీ. హరిహయాస్యాతత◊స్ఫురణ దూలఁగఁ దార్చి, శుచిధామమహిమంబుఁ ◊జూఱ వుచ్చి,
చటులమహాకాల◊పటిమంబు దిగఁద్రోచి, నానాశరచ్ఛటా◊శ్రీ నడంచి,
కమలవరప్రభౌ◊ఘంబు మాయఁగఁ జేసి, ఘనమరుత్పురసాల◊గరిమ ముంచి,
ప్రచురసోమావలే◊పం బెల్లఁ గరఁగించి, పంచాస్యశక్తిఁ బో◊పడ నొనర్చి,

తే. యిట్టు లాపూర్వదేవవం◊శేశ్వరుండు, విశ్వ హరిదీశ విజయాప్తి ◊వెలయు నాత్మ
చండదోర్దండమండల◊మండలాగ్ర, జనితసత్కీర్తిదీప్తిప్ర◊చారమూర్తి. 139

టీక: ఈపద్యమందు తమిస్రాసురుని ప్రతాపకీర్తుల పరమైన యర్థద్వయము గలుగును. హరిహయాస్యాతతస్ఫురణన్ – హరిహయ = ఇంద్రునియొక్క, ఆస్య = ముఖముయొక్క, ఆతతస్ఫురణన్ = విపులమైన కాంతిని, తూలఁగఁ దార్చి = తూలఁగఁ జేసి యని ప్రతాపపరమైన యర్థము; హరిహయ = విష్ణువాహనమైన గరుడునియొక్క, ఆస్య=ముఖముయొక్క, ఆతతస్ఫురణన్ = అతిశయప్రకాశమును, తూలఁగఁజేసి, అనఁగా గరుత్మంతుని ముఖకాంతి తెల్లగా నుండును గాన దానిం దూలఁగఁజేసి యని కీర్తిపర మైన యర్థము. ఇట్లు వాక్యాంతరముల నూహ్యంబు; శుచిధామమహిమంబున్ – శుచి= అగ్నియొక్క, ‘శుచి రప్పిత్తమ్’ అని యమరుఁడు,ధామ=తేజముయొక్క, మహిమంబున్ = మహిమను, చూఱ పుచ్చి = కొల్లవెట్టి యని ప్రతాపపరమైన యర్థము; శుచిధామ = చంద్రునియొక్క మహిమంబుఁ జూఱ పుచ్చి యని కీర్తిపరమైన యర్థము. చటులమహాకాలపటిమంబున్ దిగఁ ద్రోచి = చటులమై అధికమైన యమునియొక్క మహిమను దిగఁద్రోచి యని ప్రతాపపర మైన యర్థము; చటులమైన మహాకాల యనఁగా శివునియొక్క మహిమను దిగఁద్రోచి యని కీర్తిపరమైన యర్థము. నానాశరచ్ఛటాశ్రీన్ – నానా = అనేకప్రకారము లగు, ఆశర = నిరృతియొక్క, ఛటా=పరంపరారూప మైన, శ్రీన్ = సంపదను; అడంచి = అడఁగఁజేసి యని ప్రతాపపరమైన యర్థము; అనేకప్రకారము లగు శరములు, అనఁగా ఱెల్లులు, వానిఛటలయొక్క శ్రీని అడంచి యని కీర్తిపరమైన యర్థము.
కమలవరప్రభౌఘంబున్ – కమలవర=జలాధిపతి యైన వరుణునియొక్క, ప్రభౌఘంబున్ = కాంతిపుంజమును, మాయఁగఁ జేసి = నశించునట్లు చేసి యని ప్రతాపపరమైన యర్థము; కమల = పద్మములయొక్క, తెల్లదామరలయొక్క, వర=శ్రేష్ఠమైన, ప్రభా = కాంతియొక్క, ఓఘంబున్ = సంఘమును, మాయఁగఁజేసి యని కీర్తిపరమైన యర్థము. ఘనమరుత్పురసాలగరిమన్ – ఘన=అధికమగు, మరుత్=వాయువుయొక్క, పుర=నగరముయొక్క, సాల=కోటయొక్క, గరిమన్ = అతిశయమును, ముంచి =మునుఁగఁజేసి యని ప్రతాపపరమైన యర్థము; ఘన = గొప్పయగు, మరుత్పుర = స్వర్గ సంబంధి యైన, సాల=వృక్షముయొక్క, కల్పవృక్షముయొక్కయనుట, గరిమన్=అతిశయమును, ముంచి =మునుఁగఁ జేసి యని కీర్తిపరమైన యర్థము. ప్రచురసోమావలేపం బెల్లన్ – ప్రచుర మగు కుబేరునియొక్క గర్వము నంతయు, కరఁగించి=కరఁగఁజేసి యని ప్రతాపపరమైన యర్థము; ప్రచుర మగు కర్పూరముయొక్క దర్పమును గరఁగించి యని కీర్తి పరమైన యర్థము, ‘సోమః కుబేరే కర్పూరే’ యని రత్నమాల; పంచాస్యశక్తిన్ = శివునిసామర్థ్యమును, పోపడన్ = పోవునట్లు, ఒనర్చి = చేసి యని ప్రతాపపరమైన యర్థము. సింహశక్తిని పోపడ నొనర్చి యని కీర్తిపరమైన యర్థము, ‘సింహో మృగేన్ద్రః పంచాస్యః’ అని యమరుఁడు. ఇట్టులు=ఈప్రకారముగ; ఆపూర్వదేవవంశేశ్వరుండు=ఆరాక్షసకులేశ్వరుఁ డైన తమిస్రాసురుఁడు; విశ్వహరిదీశవిజయాప్తిన్ – విశ్వ = సమస్తమగు, హరిదీశ = ఇంద్రాదిదిక్పాలకులయొక్క, విజయాప్తిన్ = విజయముయొక్క లాభముచేత; ఆత్మచండ దోర్దండమండల మండలాగ్ర జనిత సత్కీర్తి దీప్తి ప్రచార మూర్తి – ఆత్మ = తనయొక్క, చండ= ఉగ్రమగు, దోర్దండమండల= భుజదండమండలమందున్న, మండలాగ్ర = ఖడ్గమువలన, జనిత = పుట్టినట్టి, సత్కీర్తి = ఉత్తమయశస్సుయొక్కయు, దీప్తి= ప్రతాపముయొక్కయు, ప్రచార = వ్యాప్తికి, మూర్తి = శరీరప్రాయుఁడై; వెలయున్ = ప్రకాశించును. ఇంద్రాద్యష్టదిక్పాలకుల నడంచు ప్రతాపమును, గరుత్మన్ముఖహిమాంశుప్రభృతుల తేజము నొంచు కీర్తియుఁ గల వాఁడై తేజరిల్లు నని భావము.

మ. నవసంగ్రామధరాహృతంబు లగు నా◊నాలేఖనాగాన్వయే
భవితానమ్ముల సాధ్యరాడ్రథములం ◊ బ్రాంచత్తురంగాస్యర
త్నవిమానంబుల నొప్పఁ జేసి హిమగో◊త్రాభృద్దరీరాజధా
న్యవతంసంబున మించు నాతఁ డసురేం◊ద్రానీకకోటీయుతిన్. 140

టీక: నవసంగ్రామధరాహృతంబు లగు – నవ = నూతన మగు, సంగ్రామధరా = యుద్ధభూమియందు, ఆహృతంబులు = తీసి కొనిరాఁబడినవి యగు; నానా లేఖనాగాన్వయేభ వితానమ్ములన్ – నానా = అనేకప్రకారము లగు, లేఖనాగ = ఐరావతము యొక్క, అన్వయ = వంశీయము లైన, ఇభ= గజములయొక్క, వితానమ్ములన్ = సమూహములను; సాధ్యరాట్ = సాధ్యే శ్వరునియొక్క; రథములన్ = స్యందనములను; ప్రాంచత్ = ఒప్పుచున్న; తురంగాస్యరత్న= కింపురుషరాజుయొక్క; విమా నంబులన్ = పుష్పకములను, కాదేని కింపురుషుల రత్నమయవిమానముల నని యర్థము; ఒప్పఁ జేసి = ఒప్పు నట్లొనరించి; హిమగోత్రాభృద్దరీరాజధాన్యవతంసంబునన్ – హిమగోత్రాభృత్ = హిమవత్పర్వతముయొక్క; దరీ = గుహ యనెడు; రాజ ధాన్యవతంసంబునన్ = పురవరమందు; అసురేంద్రానీక = రాక్షసేంద్రసమూహముయొక్క; కోటీ = అనేకములయొక్క; యుతిన్ = సంబంధముచేత; అతఁడు = ఆ తమిస్రాసురుఁడు; మించున్ =అతిశయించును.

చ. అలదనుజేశ్వరుండు మృగ◊యాపరమానసుఁ డై, నిశాచరా
వళులు భజింప మౌనికుల◊వర్యమహోటజరాజిఁ జేరి దా
బలిమిని దాపసేంద్రతతిఁ ◊బట్టి వధించుఁ, దదూర్జితాధ్వర
జ్వలనము లార్పఁ జేయు నని◊వారితశోణితవారిధారలన్. 141

టీక: అలదనుజేశ్వరుండు = ఆతమిస్రాసురుఁడు; మృగయాపరమానసుఁ డై = వేఁటయం దాసక్త మైన చిత్తము గలవాఁడై; నిశాచరావళులు = రాక్షసులగుంపులు; భజింపన్ = కొలుచుచుండఁగా; మౌనికులవర్య = మునిశ్రేష్ఠులయొక్క; మహోటజ రాజిన్ = గొప్పనైన యాశ్రమసమూహములను; చేరి = పొంది; తాన్ = తాను; తాపసేంద్రతతిన్ = మునీంద్రసంఘములను; బలిమిని = బలాత్కారముచేత; పట్టి = పట్టుకొని; వధించున్ = హింసించును; తత్ = ఆమునీశ్వరులయొక్క; ఊర్జిత = ఉత్కృష్టములగు; అధ్వర=యజ్ఞసంబంధమైన; జ్వలనములు = అగ్నులను; ఆర్పన్ = ఆర్చుటకు; అనివారిత = ఆటం కము లేని; శోణిత = రక్త మనెడు; వారి = నీటియొక్క; ధారలన్ = ధారలను; చేయున్ = కలిగించును.

తే. ధీరచక్రంబుల నడంచు, ◊సారసవన
హననసృతిఁ బొల్చు, భూరిదోషానువృత్తి
నెనసి చెలరేఁగు, నాదాన◊వేంద్రుఁ డవని
నవియ కావె తమిస్రని◊ర్వ్యాజగతులు. 142

టీక: ఇందుఁ దమిస్రాసురపరమైన యర్థము, నంధకారపరమైన యర్థముఁ గలుగును. ఆదానవేంద్రుఁడు = ఆరాక్షసుఁడు; ధీరచక్రంబులన్ = విద్వన్మండలములను, ధీరము లయిన జక్కవల నని యర్థాంతరము; అడంచున్ = అడఁగఁజేయును; సారసవనహననసృతిన్ – సార=శ్రేష్ఠము లగు, సవన= యజ్ఞములయొక్క,హననసృతిన్ = హింసామార్గమందు, పొల్చున్ = ఒప్పును; సారస=పద్మములయొక్క, వన=వనములయొక్క, హననసృతిని బొల్చు నని యర్థాంతరము; భూరిదోషానువృత్తిన్ = అనేక పాతకములయొక్క యనుసరణమును, అధికముగ రాత్రులను గూడుట యని యర్థాంతరము; ఎనసి= పొంది; చెలరేఁగున్ = విజృంభించును; అవనిన్=భూమియందు; తమిస్రనిర్వ్యాజగతులు – తమిస్ర= తమిస్రుఁడను రాక్షసునియొక్క, చీకటియొక్క యని యర్థాంతరము, నిర్వ్యాజగతులు= స్వాభావికవ్యాపారములు; అవియ కావె = అట్టివె కావా, అనఁగా చీకటి యేరీతి చక్రవాకముల నడఁచి, తామరతోఁటలను భంగపఱచి, రాత్రి ననుసరించి యుండునో, యట్లు తమిస్రాసురుఁడును విద్వన్మండలి నడఁచి, శ్రేష్ఠయజ్ఞములను భంగపఱచి, మిక్కిలి పాపమార్గము ననుసరించి యున్నా డని భావము. ప్రస్తుతతమిస్రునకు, అప్రస్తుతాంధకారమునకును నౌపమ్యము గమ్యము. ‘తమిస్రం తిమిరం తమః’ అని యమ రుఁడు.

చ. ధరణిపచంద్ర!తద్దనుజ◊దౌష్ట్యమునన్ సకలర్షినాయకా
ధ్వరములకున్, మహాజపితృ◊వారజపంబులకున్, వ్రతివ్రతో
త్కరములకుం, దపస్విసము◊దాయతపంబులకున్, సురేంద్రదు
స్తరవిఘ్నముల్ వొడమ◊సాగెఁ జుమీ బహుకాల మెంతయున్. 143

టీక: ధరణిపచంద్ర = రాజచంద్రుఁడా, తద్దనుజదౌష్ట్యమునన్ =ఆతమిస్రాసురునిదుష్టత్వముచేత; సకలర్షినాయక= ఎల్ల మునీం ద్రులయొక్క, అధ్వరములకున్ = యజ్ఞములకు, మహత్=అధికమగు, జపితృవార=జపముఁ జేయువారి గుంపులయొక్క, జపంబులకున్ = జపములకు, వ్రతి=బ్రహ్మచారులయొక్క, వ్రతోత్కరములకున్= నియమజాతములకు, తపస్వి=తాపసుల యొక్క, సముదాయ = సమూహముయొక్క, తపంబులకున్ = తపస్సులకు, సురేంద్ర = ఇంద్రునకు, దుస్తరతర = వారింప రాని, విఘ్నముల్ = ఆటంకములు, ఎంతయున్ = మిక్కిలి, బహుకాలము=దీర్ఘకాలము, పొడమసాగెఁ జుమీ = ఉదయింప సాగెఁ జుమా.

చ. అనుపమతైక్ష్ణ్యసంచితగ◊వాళి సురారి హరింతు, మైన మా
యనఘమహాతపోర్జితమ◊హంబు వ్యయం బగు నంచుఁ దన్మతిం
గనము; గవాళి నయ్యసుర◊కాంతు హరింపుము భూప! యైన నీ
యనఘ మహాతపోర్జితమ◊హం బలఘుత్వము నొందుఁ గావునన్. 144

టీక: అనుపమతైక్ష్ణ్యసంచితగవాళిన్ – అనుపమ = నిరుపమాన మైన, తైక్ష్ణ్య = ఉగ్రతచేత, సంచిత = సంపాదింపఁబడిన, గవాళిన్ = వాక్పరంపరలచేత, శాపరూపము లైన వాక్పరంపరలచే ననుట; సురారిన్ = రక్కసుని; హరింతుము = సంహ రింతుము; ఐనన్ = అట్లయినయెడల; మా అనఘమహాతపోర్జితమహంబు – మా = మాయొక్క, అనఘ =నిర్దోష మైన, మహాతపః = అధికతపముచేత, ఆర్జిత=సంపాదింపఁబడిన, మహంబు =తేజస్సు; వ్యయం బగు నంచున్ = నష్టమగు ననుచు; తన్మతిన్ = అట్టి బుద్ధిని; కనము= చూడము, అనఁగా వాని సంహారము చేయుటకు యత్నింప మనుట; గవాళిన్ = బాణపరం పరలచేత; అయ్యసురకాంతున్ = ఆరాక్షసనాథుని; హరింపుము = సంహరింపుము; భూప=సుచంద్రుఁడా; ఐనన్= అట్లైన యెడల; నీ = నీయొక్క; అనఘ = ఒచ్చెము లేని; మహత్ =అధికమైన; ఆతప=ఎండవలె; ఊర్జిత = ఊర్జితమైన; మహంబు = ప్రతాపము; అలఘుత్వమున్= ఆధిక్యమును; ఒందున్ కావునన్=పొందును గాబట్టి, వానిని సంహరింపు మని వెనుక కన్వ యము. యమకాలంకారభేదము.

మ. అఖిలాస్త్రైకవిధానశాలివి, సప◊త్నాధీశమాయాతమి
స్రఖరాంశుండవు, జన్యభూవిహృతి◊సారజ్ఞుండ, వీ వౌట స
ర్వఖలధ్వంసనదక్ష! యాదనుజు సం◊గ్రామోర్వి బాణోద్భవ
చ్ఛిఖిఁ గూల్పం దగు దీవె, పూనుము మన◊స్థ్సేమంబుఁ దద్వృత్తికిన్. 145

టీక: సర్వఖలధ్వంసనదక్ష = సకలదుష్టసంహారమునందు దక్షుండ వగు సుచంద్రుఁడా! అఖిలాస్త్రైకవిధానశాలివి – అఖిలాస్త్ర = సకలవిధాస్త్రములయొక్క,ఏక=ముఖ్య మగు, విధానశాలివి = విధిచే నొప్పువాఁడవు; సపత్నాధీశమాయాతమిస్రఖరాంశుండవు – సపత్నాధీశ = శత్రుశ్రేష్ఠుం డగు; మాయాతమిస్ర = మాయావి యగు తమిస్రాసురు డను చీకటికి, కాదేని శత్రుశ్రేష్ఠునిమాయ యను చీకటికి, ఖరాంశుండవు = సూర్యుండవు; జన్యభూవిహృతిసారజ్ఞుండవు – జన్యభూ =యుద్ధభూమియందలి; విహృతి సారజ్ఞుండవు =విహారముయొక్క సారము నెఱింగినవాఁడవు; ఈ వౌటన్ = నీ వగుటవలన; సంగ్రామోర్విన్=యుద్ధభూమి యందు; బాణోద్భవచ్ఛిఖిన్ = బాణమువలనఁ బుట్టు నగ్నిచేత; ఆదనుజున్ = ఆరాక్షసుని; ఈవె కూల్పం దగుదువు = నీవె సంహరింప సమర్థుఁడవు; తద్వృత్తికిన్ = ఆ యసురసంహారవృత్తికి; మన స్థ్సేమంబున్ = మనస్థ్సైర్యమును; పూనుము = వహింపుము.