చంద్రికాపరిణయము – 6. చతుర్థాశ్వాసము

సీ. తరుణతురంగాయి◊తశుకాండజాతము,ల్పంజరకారలోఁ ◊బడక యున్న,
సతతనారాచిత◊సితకాండజాతముల్, కడు నిశాతత్వంబుఁ ◊గాంచి యున్న,
మది ఘనభయరేఖ ◊మధుకాండజాత ము,ల్లలితపత్రిబలంబు ◊ గలఁగ కున్నఁ,
జక్కఁ దే రైనపృ◊షత్కాండజాతముల్, పొదలుచాంచలి మూల ◊నొదుఁగ కున్న,

తే. సారకాంతాలసాయకా◊సన మఖండ,తాగతి భజించి యున్న నీ◊ధాత్రి నవమ
సారకాంతాలకాపాళి ◊ఘోరతావ,కీనధాటికి బ్రతుకునే ◊సూనబాణ! 116

టీక: సూనబాణ=ఓకుసుమాయుధుఁడా! తరుణతురంగాయితశుకాండజాతముల్ – తరుణ=నూతనములైన, తురంగాయిత =అశ్వములవలెనాచరించుచున్న, శుకాండజాతముల్=చిలుకలను పక్షులు; పంజరకారలోన్=పంజరమను కారాగృహము లో; పడక యున్నన్ = పడినవి కాకుండినయెడ, దీనికి గీతిలో నున్న ‘బ్రతుకునే’ యను క్రియతో నన్వయము. ముందుచరణ ములయందును నిట్లే తెలియవలయు. సతతనారాచితసితకాండజాతముల్—సతత=ఎల్లపుడు, నారాచిత=బాణములుగాఁ జేయఁబడిన, సిత=తెల్లనయిన, కాండ జాతముల్=జలజములు, అనఁగాఁ బుండరీకములు; కడున్=మిక్కిలి; నిశాతత్వంబున్=తీక్ష్ణత్వమును, రాత్రియొక్క స్వరూపము నని వాస్తవార్థము; కాంచి యున్నన్=పొందియున్నయెడ; మధుకాండజాతముల్లలితపత్రిబలంబు – మధుకాండ=వసంతసమయమందు,జాత=ఉదయించిన,ముత్=ముదముచేత, లలిత
=ఒప్పుచున్న, పత్రి=పక్షులనెడు, అనఁగా కోయిలలనెడు, బలంబు=సైన్యము; మదిన్=మనస్సునందు; ఘనభయరేఖన్ = అధికభయపరంపరచేత, మేఘమువలన నైన భీతిపరంపరచేత నని వాస్తవార్థము; కలఁగ కున్నన్= కలఁతపడకున్నయెడ; తేరైన పృషత్కాండజాతముల్=రథమైన వాయుసమూహములు; చక్కన్=బాగుగా; పొదలుచాంచలిన్=ఒప్పుచున్న చాంచ ల్యముచేత; మూలన్=గొందిని, విదిక్కునందని వాస్తవార్థము; ఒదుఁగ కున్నన్=దాఁగకున్నయెడ; సారకాంతాలసాయకాసనము – సార=శ్రేష్ఠమైన, కాంతాల=చెఱకనెడు, రేఫలకారంబుల కభేదతనుబట్టి కాంతారశబ్దము గ్రహింపవలయు, సాయకాసనము=ధనుస్సు; అఖండతాగతిన్=అభంగత్వమును,ఖండములు కాకుండుటను; భజించి యున్నన్=పొందియున్నయెడల; ఈధాత్రిన్=ఈభూమియందు; నవమసారకాంతాలకాపాళి – నవ=క్రొత్తనైన, మసార=నీల మణులభంగి, కాంత=ఒప్పుచున్న, అలకా=ముంగురులుగలవారియొక్క,అనఁగా స్త్రీలయొక్క, పాళి=సమూహము; ఘోర= భయంకరమైన, తావకీన=నీయొక్క, ధాటికిన్=దాడికి; బ్రతుకునే = జీవించునా?

అనఁగా నీగుఱ్ఱములైన చిలుకలు పంజరము లను కారాగృహములందు బడకయుండి, నీబాణము లైన తెల్లదామరలు నిశాతత్వము గాంచియుండి, నీకోయిల లను సైన్యములు చిత్తమందు ఘనభయమును బొందకుండి, నీరథమైన మందమారు తము ఒకమూల నొదుఁగకుండి, నీచెఱకువిల్లు తునియలు కాకుండినచో, లోకమందు స్త్రీజనము బ్రదుక దనుట. చిలుకలు పంజరబంధమును బొందుటయుఁ, దెల్లదామరలు రాత్రిత్వము నెఱుంగకుండుటయుఁ, గోయిలలు మేఘమువలన భీతిల్లు టయు, వాయువు చంచలమై వాయవ్యమూలయం దొదిఁగి యుండుటయు, నిక్షువు ఖండము లగుటయుఁ బ్రసిద్ధము.

క. మదనానాపికకలగతి, మదనాహతనాదరేఖ ◊మసల నిటులు మ
మ్మదనా యేఁచఁగ నీయెడ, మదనావిలవినుతి నలరి ◊మన్పవె మదనా! 117

టీక: మదనా=మన్మథుఁడ! మద నానాపిక కలగతిమ దనాహత నాదరేఖ – మద=మదప్రధానములగు, నానాపిక= అనేక విధము లైన కోకిలలయొక్క, కలగతిమత్=అవ్యక్తమధురప్రకారము గల, అనాహత=అప్రతిహతమగు, నాదరేఖ=ధ్వనిపరం పర; మసలన్=ఒప్పగా; ఇటులు=ఈప్రకారముగ; మమ్మున్ ఏఁచన్= మమ్ములను బాధించుటకు; అదనా=సమయమా? కాదని కాకువు; ఈయెడన్=ఇపుడు; మ దనావిల వినుతిన్—మత్=నాయొక్క, అనావిల=అకలుషమగు, వినుతిన్=స్తోత్రము చేత; అలరి =సంతసించి; మన్పవె = రక్షింపుమా!

సీ. పరమరుత్పరమారి◊పరమారిధర్తయై, కర్తయై వెలయు శ్రీ◊భర్తయుండఁ,
బరిణతాసురరాజ◊సురరాజపాళియై, శీలియై తగు తమ్మి◊చూలి యుండ,
సముదారశమనాత్మ◊శమనాత్మభారియై, హారియై మించు ద◊క్షారి యుండ,
దళితోగ్రబలమాన◊బలమానవాదియై, మోదియై మనుశైల◊భేది యుండ,

తే. నకటకట సత్కదంబవై◊రాప్తిఁ బొల్చి, చెలఁగుచైత్రికుతోఁ జెల్మి ◊నలరు టెల్ల
ధరణి నార్యాళిమథనవ◊ర్తనకుఁ గాదె, వారి నెవ్వారిఁ గానవే ◊వారిజాస్త్ర!

టీక: పర మరుత్పర మారి పరమారి ధర్తయై – పర=శత్రువులగు, మరుత్పర=దేవవిరోధులగు రాక్షసులకు, మారి=సంహరించెడు, పరమ=శ్రేష్ఠమగు, అరి=చక్రముయొక్క, ధర్తయై=ధారకుఁడై; కర్తయై=జగత్కర్తయై; వెలయు శ్రీభర్త=ఒప్పుచున్న నారాయణుఁడు; ఉండన్=ఉండఁగా;పరిణ తాసుర రాజ సురరాజ పాళియై – పరిణత=మిగులనమ్రులైన, అసుర=రక్కసులు, రాజ=యక్షులు, సురరాజ=దేవ శ్రేష్ఠులు, వీరియొక్క, పాళియై=పరంపరగలవాఁడై; శీలియై=సద్వృత్తము గలవాఁడై; తగు తమ్మిచూలి = ఒప్పునట్టి బ్రహ్మ; ఉండన్=ఉండఁగా; సముదార శమనాత్మ శమ నాత్మ భారియై – సముదార=మిక్కిలి యధికమగు, శమన=యమునియొక్క,ఆత్మ=ధైర్యము నకు, ‘ఆత్మా దేహ మనో బ్రహ్మ స్వభావ ధృతి బుద్ధిషు’ అని విశ్వము, శమన=నాశకమగు,ఆత్మ=బుద్ధిని, భారియై=భరించు చున్నవాఁడై; హారియై=మనోహరుఁడై; మించు దక్షారి=అతిశయించునట్టి శివుఁడు; ఉండన్=ఉండఁగా;
దళి తోగ్ర బల మాన బలమానవాదియై – దళిత=నఱకఁబడిన, ఉగ్ర=తీక్ష్ణమగు, బల=సామర్థ్యమును, మాన=గర్వమును గల, బలమానవాదియై =బలాసురుఁడు గలవాఁడై; మోదియై=సంతసము గలవాఁడై; మనుశైలభేది=ఒప్పుచున్న ఇంద్రుఁడు; ఉండన్ =ఉండఁగా; సత్కదంబ వైరాప్తిన్ – సత్కదంబ=మంచి కడిమిచెట్లనెడు సత్పురుషగణములయొక్క, వైరాప్తిన్=విరోధప్రాప్తిచేత; పొల్చి = ఉదయించి; చెలఁగు చైత్రికుతోన్ = ఒప్పుచున్న వసంతుఁడనెడు చిత్తరువువ్రాయువానితో; చెల్మిన్=సఖ్యముతోడ; అలరు టెల్లన్ = ఒప్పుటంతయు; ధరణిన్=భూమియందు; నార్యాళిమథనవర్తనకున్ – నార్యాళి = నార్యాళి, ఆర్యాళి యని రెండు విధముల పదవిభాగము. ఆర్యాళి=ఆర్యుల సమూహముయొక్క, నార్యాళి= స్త్రీసమూహముయొక్క, మథనవర్తనకున్=మథించు వృత్తి కయి; కాదె=కాదా! వారి నెవ్వారిఁ గానవే =వారి నెవరిని జూడవా? అకటకట=అయ్యో కష్టము! వారిజాస్త్ర=మన్మథుఁడా!

అనఁగా నసురసంహారి యగు విష్ణుమూర్తియు, సురాసురాదిసేవితుఁ డగు బ్రహ్మయు, కాలాంతకుఁడగు రుద్రుఁడును, బలవైరి యగునింద్రుఁడు నుండఁగా వారితో జెలిమిఁ గాంచక సత్కదంబవైరి యగు చైత్రికునితోఁ జెల్మి గాంచుట భూమియందు నార్యాళిమథనకే గద యనుట. సత్కులసంపన్నుఁడుగాని చిత్తరువుపనివానితోఁజెలిమి గాంచుట ఆర్యాళిమథనమునకే యని ధ్వని. వసంతమందు కదంబములు వికసిల్లమి వెనుక వ్రాయఁబడియె.

వ. అని యానారి శంబరారిం దూఱి యమ్మారున కెక్కుడై పైఁ జేరు సమీరు నిట్లనియె.

టీక: అని =ఇట్లని; ఆనారి=ఆచంద్రిక; శంబరారిన్=మన్మథుని; దూఱి=దూషించి; అమ్మారునకున్=ఆమన్మథునికి; ఎక్కుడై =వాహనమై; పైఁ జేరు సమీరున్=మీఁదికివచ్చు వాయువునుగుఱించి; ఇట్లనియెన్=వక్ష్యమాణప్రకారముగఁ బలికెను.

ఆ. మలయఁ జెంత నీవు ◊మహి నొప్పుపటుతరుల్, సారె వడఁక నెంత ◊భీరు లనఁగ
నలఁప రాఁగ వల ద◊నిల విజృంభితశోణ,నలపరాగవలద◊నలకణాళి. 120

టీక: అనిల=మారుతమా! నీవు; చెంతన్=సమీపమందు; మలయన్=తిరుగుచుండఁగా; మహిన్=భూమియందు; ఒప్పు పటు తరుల్=ఒప్పుచున్న వృక్షములనెడు మిక్కిలి సమర్థులు; సారెన్=మాటిమాటికి; వడఁకన్=కంపించుచుండఁగా; భీరులు = స్త్రీలనెడు భయస్థులు; అనఁగన్=అనఁగా; ఎంత=ఎంతటివారు? విజృంభిత శోణనల పరాగ వల దనలకణాళిన్ – విజృంభిత= వికసించినట్టి, శోణనల=ఎఱ్ఱగలువలయొక్క, పరాగ=పుప్పొడి యనెడు, వలత్=తిరుగుచున్న, అనలకణాళిన్=స్ఫులింగ పరంపరలచేత; నలఁపన్=నలఁతపొందించుటకు; రాఁగన్ వలదు = రాఁగూడదు.

అనఁగా నీవు సమీపమున సంచరించుటచేత సమర్థులైనవారే వడఁకునపుడు మాబోఁటి భీరువు లెంతవారు? కావునఁ గోక నదపరాగ మనెడు నగ్నికణాళితో నలఁత పొందించుటకు రాఁగూడ దనుట. ఇట దైన్య మను సంచారిభావము వ్యజ్యమాన మగు చున్నది. ‘సత్త్వత్యాగా దనౌద్ధత్యం దైన్యం కార్పణ్య సంభవమ్’ అని తల్లక్షణము.

సీ. గురుకలకంఠికా◊పరిరక్తి మాధవా,శయము రాజిలుట గాం◊చంగ లేదొ,
విప్రయోగుల నొంచు◊విధ మూను మాధవా,పత్యహృద్రీతి చూ◊పట్ట లేదొ,
యనవద్యవసుహారి ◊యగుచు శ్యామాధవా,త్మ రహించుటల్ చాలఁ◊దలఁప లేదొ,
యఖిలభృంగాంతర◊వ్యాపృతి మాధవా,దృతి నిచ్చ చెలరేఁగు◊టెఱుఁగ లేదొ,

తే. కటకటా యట్టివారితోఁ ◊గరము నంటు, గని మలినపంకజాతవా◊సన చిగుర్ప
ధర సుదృక్పాళి దూలింపఁ ◊దగవె పవన, కడు ననఘవృత్తిఁ దగుసదా◊గతికి నీకు. 121

టీక: పవన=ఓమారుతమా! మాధవాశయము=వసంతునిహృదయము; గురుకలకంఠికా పరిరక్తిన్ – గురుకలకంఠికా = గురుపత్నియందలి, పరిరక్తిన్=ఆసక్తిచేత, అధికములగు కోకిలస్త్రీలయందలి అనురాగముచేత నని వాస్తవార్థము; రాజిలుట = ప్రకాశించుట; కాంచంగ లేదొ=చూడలేదో, విప్రయోగులన్=బ్రాహ్మణతాపసులను, విరహిజనుల నని వాస్తవార్థము; నొంచువిధము =అడంచురీతిని; ఊను మాధవాపత్య హృద్రీతి – ఊను=వహించునట్టి, మాధవాపత్య=కామునియొక్క, హృద్రీతి=హృదయవైఖరి; చూపట్ట లేదొ=అగపడలేదో,
శ్యామాధవాత్మ—శ్యామాధవ=చంద్రునియొక్క, ఆత్మ=బుద్ధి, శరీరమని యర్థాంతరము; అనవద్యవసుహారి – అనవద్య= నిర్దుష్టమైన, వసు=సువర్ణమును, హారి=హరించునది, అనవద్యములైన కిరణములచేత మనోహరమైనదని శరీరపరమైన యర్థము; అగుచున్; చాలన్=మిక్కిలి; రహించుటల్=ఒప్పుటలు; తలఁప లేదొ=స్మరింప లేదో,
అఖిలభృంగాంతరవ్యాపృతి = సమస్తములైన తుమ్మెదలయొక్క హృదయవ్యాపారము; మాధవాదృతిన్ – మాధవ=మద్య సంబంధియైన, ఆదృతిన్=ఆదరముచేత, పుష్పరససంబంధియైన యని వాస్తవార్థము, ‘మధు మద్యే పుష్పరసే’ అని యమ రుఁడు; నిచ్చ=ఎల్లపుడు; చెలరేఁగుట=విజృంభించుట; ఎఱుఁగ లేదొ=తెలియ లేదో, కటకటా=అయ్యో (కష్టము)! ఇట్టివారితోన్= ఇటువంటి వసంతాదులతో; అంటుగని=సంపర్కము గాంచి; మలినపంకజాత వాసన – మలినమైన పాపకదంబముయొక్క సంస్కారము, నీలోత్పలపరిమళ మని వాస్తవార్థము; చిగుర్పన్=పల్లవింపఁగా; ధరన్=భూమియందు; సుదృక్పాళిన్=పండితసంఘమును, స్త్రీకదంబము నని యర్థాంతరము; కరము=మిక్కిలి; తూలింపన్ =తూలఁజేయఁగా; కడున్అనఘవృత్తిన్=మిక్కిలి పాపరహితవృత్తిచేత, మిక్కిలి నిర్మలవృత్తిచేత, వాయువు నిర్మలమగుట స్వభావము; తగు సదాగతికిన్=ఒప్పునట్టి సజ్జనగతి యగు,ఒప్పునట్టి సదాగమనము గలవానికి, వాయు వెల్లపుడు చరించునది యగుట ప్రసిద్ధము; నీకున్; తగునె=యుక్తమా?

అనఁగాఁ బాపరహితుఁడ వగునీకు గురుదారగమనము సేయువసంతుఁడు, బ్రహ్మహత్య చేయు మరుఁడు, స్వర్ణస్తేయి యగు చంద్రుఁడు, మద్యపాయి యగుభృంగము, వీరితో సహవాసముమంచిదికా దనుట. ‘బ్రహ్మహత్యా సురాపానం స్తేయం గుర్వఙ్గ నాగమః’ అని చెప్పఁబడిన మహాపాతకములుగలవారితో సాంగత్యము చేసిన నీకు, ‘తత్సంయోగీ చ పఞ్చమః’ అని మహా పాతకులలోఁ జేరిక గలుగుఁ గానఁ దత్సహవాసము మాని సుదృక్పాళిని రక్షింపు మని హృదయము.

తే. అంతరమున నటించు పే◊రాస మీఱఁ, దోడ్త భజియింతు మాకు సం◊తోస మీర
సారెఁ బయిఁ గ్రమ్మి యిప్పు డేఁ◊చకు సమీర,ణాంకురాభాంగ మింపుఁ బా◊యఁగ సమీర! 122

టీక: సమీర=ఓపవనా! అంతరమునన్=ఆత్మయందు; నటించు పేరాస=ఉప్పొంగుచున్న పెద్దయాశ; మీఱన్=మించఁగా;
తోడ్తన్=వెంటనే; భజియింతున్=కొల్తును; మాకు సంతోసమీర= మాకు సంతస మిమ్మురా; సారెన్=మాటికి; పయిన్ = మీఁదను; క్రమ్మి=ఆక్రమించి; సమీరణాంకురాభాంగము – సమీరణాంకుర=మరువపుమొలకయొక్క, ఆభ=కాంతివంటి కాంతిగల, అంగము=శరీరము; ఇంపున్ పాయఁగన్= సొంపు వీడునట్లు; ఇప్పుడు; ఏఁచకు=బాధింపకుము.
అనఁగా నా మనోరథసిద్ధి కాఁగానే నిను భజియించెద, నిపుడు మాత్రము బాధింప కనుట.

క. అని యాజలజేక్షణ యి,ట్లనిలాదులఁ జాల దూఱి ◊యపుడు కిసలజీ
వనగోవిభుసూను మధుప,వనగోవిభుసూను మధుప◊వారము లేఁచన్. 123

టీక: అని=ఇట్లని; ఆజలజేక్షణ=ఆచంద్రిక; ఇట్లు=ఈప్రకారముగ; అనిలాదులన్=మలయపవనాదులను; చాలన్=మిక్కిలి; దూఱి=దూషించి; అపుడు; కిసలజీవన గోవిభుసూను మధు పవన గోవిభుసూను మధుపవారములు – కిసలజీవన=కోకిలలు, గోవిభుసూను=భూభర్తయైన విష్ణువుయొక్క పుత్త్రుఁడైన మన్మథుడు, మధు=వసంతుఁడు, పవన=మలయానిలము, గోవిభు సూను=సముద్రపుత్త్రుఁడైన చంద్రుఁడు, మధుపవారములు=తుమ్మెదలగుంపులు; ఏఁచన్=బాధింపఁగా. దీనికి ముందుపద్యము నందలి ‘చొరఁబాఱు’లోనగు క్రియలతో నన్వయము.

సీ. వకులాగనవపల్ల◊వకులాలిఁ జొరఁబాఱు, గఱకుకైదువులపై ◊నుఱుకుపగిది,
సుమనోజ్ఞచాంపేయ◊సుమనోరజముఁ దూఱు, ఘోరాగ్నిమండలిఁ ◊జేరుపగిది,
మధుపాదపానూన◊మధుపాళిఁ దిలకించు, ఘనవిషోదక మానఁ ◊గాంచుపగిది,
లతికానికరగౌర◊లతికాంతతతి మున్గు, మించుపెన్నదిఁ బ్రవే◊శించుపగిది,

తే. దోడ్తఁ బలుమాఱు బలుమారు◊దోర్బలమున, నాత్మ వలవంత వలవంత◊మగుచు నిగుడఁ
జటులకలనాదకలనాద◊పటలి కలికి, బడలి యారామ యారామ◊పదవి నెనసి. 124

టీక: ఆరామ=ఆచంద్రిక; తోడ్తన్=వెంటనే; పలుమాఱు=సారెకు;బలుమారుదోర్బలమునన్=అధికమగు మదనుని భుజ బలముచేత; ఆత్మన్=హృదయమందు; వలవంత=దుఃఖము; వలవంత మగుచున్=బలవంతమగుచు, ఇట వబల కభేదము; నిగుడన్=అతిశయింపగా; చటుల కలనాద కల నాదపటలికిన్ – చటుల=చంచలమగు, కలనాద=కోకిలలయొక్క, కల = అవ్యక్తమధురమగు, నాదపటలికిన్=ధ్వనిపరంపరకు;అలికి=భయపడి; బడలి=అలసి; ఆరామపదవిన్=తానున్న కేళీమంది రమునుండి యుద్యానవనవీథిని; ఎనసి=చేరి;
వకులాగ నవ పల్లవకు లాలిన్ – వకులాగ=పొగడచెట్లయొక్క, నవ=నూతనమగు, పల్లవకుల=చిగురుజొంపములయొక్క, ఆలిన్=పంక్తిని; కఱకుకైదువులపైన్=తీక్ష్ణములగు శస్త్రములపైని; ఉఱుకుపగిది=ఉఱికెడుతీరున; చొరఁబాఱున్=ప్రవేశించును; సుమనోజ్ఞచాంపేయసుమనోరజమున్ –సు=మిక్కిలి, మనోజ్ఞ=మనోహరమగు,చాంపేయ=నాగకేసరములయొక్క, సుమనో రజమున్= పుప్పొడిని; ఘోరాగ్నిమండలిన్=భయంకరమైన నిప్పులకుప్పను; చేరుపగిదిన్=చొచ్చువిధమున; తూఱున్ = ప్రవేశించును; మధుపాద పానూన మధు పాళిన్—మధుపాదప=ఇప్పచెట్లయొక్క, అనూన=అధికమగు, మధు=మకరందముయొక్క, పాళిన్=సమూహమును; ఘనవిషోదకము =అధికమైన విషజలమును; ఆనన్=త్రాగుటకు; కాంచుపగిదిన్=చూచునట్లు; తిలకించున్=వీక్షించును; లతికానికర గౌర లతికాంతతతిన్ – లతికానికర=బండిగురివెందతీవెగుంపులయొక్క, గౌర=శుభ్రములగు,లతికాంతతతిన్ =పుష్పసమూహమునందు; మించుపెన్నదిన్=అతిశయించు పెద్దయేటిని; ప్రవేశించుపగిదిన్=చొచ్చురీతిగా; మున్గున్= మునుకవేయును.

అనఁగా నాచంద్రిక యట్లు విరహానలసంతప్తయై, మనోరథసిద్ధిగామిచే సంతాప మంతంతకు మిక్కుటము కాఁగాఁ దాళఁ జాలక తనశరీరమందు విసువు పుట్టి ప్రాణత్యాగమునకై యాయుధప్రాయముగఁ దోఁచు వకుళపల్లవాళిఁ బ్రవేశించుటయు, నిప్పులకుప్పగాఁదోఁచు నాగకేసరముల పుప్పొడితిప్పలు చేరుటయు, విషజలముగఁ దోఁచు నిప్పపూదేనియ నానఁ జూచు టయుఁ, బెన్నదిగాఁ దోఁచు బండిగురివెందలపూజొంపముల మున్గుటయు నొనరించె నని భావము. అపు డామె కవన్నియు ప్రాణాపాయము సేయఁగల్గు నన్నంత దుస్సహము లైనవని ఫలితార్థము. అవస్థాదశకములోని మరణావస్థ యిందు గదితం బయ్యె. తల్లక్షణతత్కార్యము లిట్లు. ‘తై స్తైః కృతైః ప్రతీకారై ర్యది న స్యా త్సమాగమః| మరణ మ్మరణోద్యోగః కామాగ్నే స్తత్ర విక్రియాః| లీలాశుకచకోరాదిన్యాస స్స్నిగ్ధసఖీకరే| కలకణ్ఠకలాలాపశ్రుతి ర్మన్దానిలాశ్రయః| జ్యోత్స్నాప్రవేశమాకన్దమఞ్జరీ వీక్షణాదయః’ – అని తెలియవలయు.