క. వరవనకేళీభవదు,స్తరఘనచూళీతనూత◊తశ్రమ ముడిపెన్
సరళలతాసరళలతా,విరళలతాంతాప్తపవన◊విసరము లంతన్. 66

టీక: అంతన్=అటుపిమ్మట; సరళ లతా సరళ లతావిరళ లతాంతాప్త పవనవిసరము – సరళ=దేవదారువృక్షములయొక్క, లతా=కొమ్మలయొక్క, సరళ=ఋజువులైన, లతా=బండిగురివెందతీవలయొక్క, అవిరళ=సాంద్రములైన, లతాంత=పూవు లను, ఆప్త=పొందినట్టి, పవనవిసరము=వాయుసమూహములు; వర వనకేళీ భవ దుస్తర ఘనచూళీ తనూ తత శ్రమము—వర= శ్రేష్ఠమైన, వనకేళీ=వనవిహారముచేత, భవ=ఉదయించిన,దుస్తర=తరింపరాని, ఈరెండు శ్రమమునకు విశేషణములు, ఘనచూళీ=మేఘములఁబోలు కచములు గల స్త్రీలయొక్క, తనూ=శరీరములయందు, తత=విస్తృతమైన,శ్రమము=ఆయాస మును; ఉడిపెన్=పోఁగొట్టెను.

ఉ. ఆరమణీలలామనివ◊హంబు గనుంగొనెఁ జెంత నున్నమ
త్సారముదారసాభియుత◊జాలపదార్భకదోలదూర్మికా
సారము దారసావరణ◊సారసశోభితతీర మొక్క కా
సార ముదారసారసని◊శాపవృతాసితఫేనతారమున్. 67

టీక: ఆరమణీలలామనివహంబు=ఆస్త్రీరత్నములసమూహము; చెంతన్=సమీపమందు; ఉన్నమ త్సార ముదారసాభియుత జాలపదార్భక దోలదూర్మికాసారము – ఉన్నమత్=పెరుఁగుచున్న, సార=శ్రేష్ఠమైన, ముదారస=సంతోషరసముతో, అభి యుత=కూడుకొన్న, జాలపదార్భక=హంసపోతములకు, దోలత్=ఉయ్యెల లగుచున్న, ఊర్మికా=తరఁగలయొక్క, ఆసా రము = పరంపరలు గలది; దార సావరణ సారస శోభిత తీరము – దార=పెంటిపిట్టలచేత,సావరణ=ఆవరణముతోఁ గూడిన, సారస=బెగ్గురులచేత, శోభిత=ప్రకాశింపఁజేయఁబడిన, తీరము=ఒడ్డు గలదియు; ఉదార సారస నిశాప వృతాసిత ఫేన తార మున్ – ఉదార=అధికములగు, సారస=కమలములనెడు, నిశాప=చంద్రుని, వృత=ఆవరించిన, అసితఫేన=మిగుల తెల్లనగు నురుఁగు లనెడు, తారమున్=రిక్కలు గలదియు నగు; ఒక్క కాసారము=ఒకసరస్సును; కనుంగొనెన్ =చూచెను.

వ. కనుంగొని యభంగపదాంగదనిస్వానభంగిం దాము వచ్చుతెఱం గెఱింగి యుప్పొంగుచుం దటకటక కాననదేవతాజనంబులు దార్చిన విడిఁదిపిండులవడువునం గమనీయకళికాముక్తావళికావితానంబులం గమ్రసమీరసమాగమ గళత్కంకేళిపాళికా ప్రసవధూళికా రింఛోళికా రాంకవాస్తరణవితానంబులం గనక కక్ష్యామార్గ భాసమాన పరిపక్వ ఫలాభిరామ రంభాపూగంబులం గనత్సుగంధ మరందరసగంధ తైల బంధుర బంధుజీవకోరకదీపకళికాపూగంబులం గనుపట్టుచు రంగుమీఱు కూలరంగ రంగత్కుడుంగంబు లంతరంగంబునకు వేడుక రంగలింప మరాళమందయానా ధవళవర్ణ పరిపూరితంబై యొప్పుమీఱు ప్రతీర శోభనభవనంబున నిస్తులస్థలపద్మవివాహపీఠికాసీమం గూర్చున్న బెగ్గురుపెండ్లికొడుకునకు సుంకులు చల్ల ఘనవేణికాసమాజంబు విరంజిత కింజల్కకలమపుంజ సంజిత దరవికసితశోణకంజోదూఖలంబునన్ దంచు ముసలంబుల సొంపునఁ దదంతరంబునం బతనోత్పనంబు సలుపు మత్తమధుపమాలికలు లోచ నానులాసంబు చాలం బొందింపఁ గాసారకళిందనందినీహ్రదప్రదేశంబు చయ్యనం జొరఁబాఱి కాలకమల లతాకాళియకాకోదరపర్యంకంబు మెట్టి తన్మృణాలభోగంబు వలఱెక్కకేలి సందునం బొందుపడ నిందీ వరపలాశఫణాముఖంబుల మరందవిషపరంపరలు వెడల న్నిజకృష్ణమూర్తిభావంబు సార్థకంబై వర్తిల్ల నర్తనంబు సలుపు కలహంసకులావతంసంబులు ప్రశంసనీయంబులై చూపట్టఁ జందనాచలపవమాన కందళీసముద్గత లోహితారవిందరజోవ్రజ సమావృతగగనభాగకల్పిత సంధ్యాసమయ ముకుళితపుండరీ కాంతరసంవస దమందహిందోలఝంకారంబు లుపాంగంబులుగా నఖిలజగజ్జయసముజ్జృంభితశంబ రారిబిరుదగద్యపద్యజిగాసా కలితమానస జలాధిదేవతాజనంబులు పూనిన పసిండికాయలదండియల దండిఁ దిర్యక్ప్రసారి తైకైకనాళకైకైకకోకరాజంబులు హర్షోత్కర్షంబు పచరింప మిత్రమండలసంయోజిత మహోత్సవంబు నవంబుగా నొంది యాత్మప్రియకామినీయుక్తంబై సారసచారులోచనాశుభగానంబు లనూనంబై తనరఁ గుశేశయనిజనివేశనూతనప్రవేశమంగళ మంగీకరింప నొయ్యనొయ్యన నరుదెంచు రథాంగవంశరత్నంబున కెత్త హల్లకినీపల్లవాధరామతల్లికలు పూనిన జాళువాకదలారతిపళ్ళెరంబుల సొంపున హరిత్పరాగ హరిద్రాచూర్ణ సంవ్యాప్త తత్ప్రసవరసపూరాంతర దృశ్యమాన మానితకేసర భక్తాభిరామంబు లగు హల్లకస్తోమంబు లుల్లాసంబు పల్లవింపఁజేయ నిజాంతరంగఖేదకర నిరర్గళఘనా ఘనైకప్రకారం బెల్లకాలంబు నెనయకుండం గోరి కమలకాండభక్షణంబు సలుపుచుఁ గమలాసనాధీనమాన సంబునం గరంబు స్వకీయహంసత్వంబు ప్రసిద్ధిం బొందఁ దపంబుసలుపుపొలుపున నస్తోకకోకనదాశ్రమ మధ్యంబున నుదాత్తతత్పత్త్రవీతిహోత్రకీలంబులు చుట్టు వలగొన నఖండానందంబున నక్షియుగం బర మోడ్చి యచలితస్ఫురణంబు వహించి రహించు రాయంచలు హృదయాంచలంబున కంచితాద్భుతంబు మించం గావింప నిజవిలోచనసౌందర్య సమాలోకనజనితత్రపాభరంబున ముడింగియున్న కుముదంబులం గాంచి యుబ్బునఁ దద్విలాసదిదృక్షాగరిమంబు పక్షీకరించి యక్షుద్రస్యదంబున నెగసి తద్విభవంబునకు వెఱచి మరలం దాఱుతీరున నుద్వర్తనాపవర్తంబులం బరంగు బేడిసమీల మిట్టిపాటు లతికౌతుకంబు వుట్టింప నతిసమీపసంచరచ్చిత్రభానుహేతిజాలంబులఁ బరితాపంబు నొంది మందపవనసందోహాందోళిత నవీనేందీవరబృందమధుబిందు సేచనంబు గోరి వారిజాతాంతరంబున లీనంబైన యంభోధరపథంబున రోధోదేశవలయిత మనోజ్ఞ మాలతీ మాధవీ మహిలా మల్లికా ముఖ్యవల్లికాకీర్ణ నీరంధ్రపలాశ పాండిత్యం బునం బ్రద్యోతనద్యోతప్రభావంబు పాయం గనుపట్టు తారకావారంబుల మురువున నరవిందమందిరా ళిందనివాసి సానందమిళిందసుందరీ సుందరాపఘనఘనప్రభాక్రాంతజలంబులపయిం బొడకట్టు పాండుర డిండీరఖండమండలంబులు సంబరంబులు పొదలింప నమరియు నక్కొలంకు మహితాబ్జకామినీజాలపరి భ్రాజితంబు గావున నళిమిథునమీనకుళీరమకరాదిసంయుతంబై మంజులహర్యన్వితార్యమలసద్విహార భాసురంబు గావునఁ గమనీయ కాదంబసుమనోవికసనవిరాజితంబై మనోజ్ఞహంసకులాధిరాజరామాభి రామప్రస్థానవిశేషంబు గావున నకుంఠతరతరోవిజృంభమాణనానాప్లవగవీ రారాజత్కోలాహలలీలాచుళి కితదిశాంతంబై యొప్పుమీఱి చెప్పరాని మోదంబు ముప్పిరిగొనఁజేయ నప్పడంతు లప్పద్మాలయజల విహారదోహదంబునఁ జిలుఁగుపుత్తడివలువలు సడల్చి పావడలు దాల్చి శృంగంబులు గైకొని యొయ్య నొయ్యన నొయ్యారంబు మించ డిగ్గి యపుడు. 68

టీక: కనుంగొని – దీనికి ‘డిగ్గి’యను వచనాంతక్రియతో నన్వయము. అభంగపదాంగదనిస్వానభంగిన్ – అభంగ=కొట్టు పాటు లేని, పదాంగద=కాలియందెలయొక్క,నిస్వానభంగిన్ =ధ్వనిరీతిచేత; తాము; వచ్చుతెఱంగు=వచ్చువిధమును; ఎఱింగి = తెలిసికొని, దీనికి ‘కాననదేవతాజనంబులు’ కర్తలు; ఉప్పొంగుచున్=విజృంభించుచు; తట కటక కాననదేవతా జనంబులు – తట=తీరమనెడు, కటక=రాజధానియందలి, కాననదేవతాజనంబులు =వనదేవతాజనములు; తార్చిన విడిఁదిపిండులవడువునన్ – తార్చిన=ఒనరించినట్టి, విడిఁది= నివేశస్థానములయొక్క, పిండులవడువునన్=సమూహ ములవలె; కమనీయకళికా ముక్తావళికా వితానంబులన్ – కమనీయ =మనోజ్ఞములగు, కళికా=మొగ్గలనెడు, ముక్తావళికా =ముత్యపుచాలులయొక్క, వితానంబులన్=మేలుకట్లచేతను; కమ్ర సమీర సమాగమ గళత్కంకేళిపాళికా ప్రసవధూళికా రింఛోళికా రాంకవాస్తరణ వితా నంబులన్ – కమ్ర=ఇంపైన, సమీర= వాయువుయొక్క,సమాగమ=చక్కనిరాకచేత, గళత్= జాఱుచున్న, కంకేళిపాళికా = అశోకవృక్షముల పంక్తులయొక్క, ప్రసవ=పూవులయొక్క, ధూళికారింఛోళికా=పరాగపటల మనెడు, రాంకవాస్తరణ=రత్నకంబళములయొక్క, వితానంబులన్=సమూహములచేతను; కనకకక్ష్యా మార్గ భాసమాన పరిపక్వఫ లాభిరామ రంభా పూగంబులన్ – కనకకక్ష్యా=సంపెఁగలచాలనెడు బంగరుహర్మ్యప్రకోష్ఠములయొక్క, మార్గ= దారులందు, భాసమాన= ప్రకాశించుచున్న, పరిపక్వఫల=మాఁగినపండ్లచేత, అభిరామ=ఒప్పుచున్న, రంభా=అనఁటుల చేతను, పూగంబులన్= పోక చెట్లచేతను; కన త్సుగంధ మరందరస గంధతైల బంధుర బంధుజీవకోరకదీపకళికా పూగంబులన్ – కనత్=ప్రకాశించుచున్న, సుగంధ=పరిమళగంధము గల్గిన, మరందరస=మకరందరసమనెడు, గంధతైల=గందపునూనె చేత, బంధుర=దట్టములైన, బంధుజీవకోరకదీపకళికా= దాసానమొగ్గలనెడు కలికలవంటి దీపములయొక్క, పూగంబులన్= సమూహములచేతను; కను పట్టుచు = చూపట్టుచు; రంగుమీఱు కూలరంగ రంగత్కుడుంగంబులు – రంగుమీఱు=అతిశ యించుచున్న, కూలరంగ= తీరప్రదేశమునందు, రంగత్ = ఒప్పుచున్న, కుడుంగంబులు =పొదరిండ్లు; అంతరంగంబునకున్ =చిత్తమునకు; వేడుకన్= ఉత్సవమును; రంగలింపన్ = కలయ మెదపఁగా ననుట; మరాళమందయానా ధవళవర్ణ పరిపూరి తంబై – మరాళమందయానా =హంసస్త్రీ లనెడు స్త్రీలయొక్క , ధవళవర్ణ=శుభ్రకాంతి యనెడు ధవళమను గీతముల వర్ణముచేత, పరిపూరితంబై =నిండినదియై; ఒప్పుమీఱు ప్రతీర శోభనభవనంబునన్ – ఒప్పుమీఱు=ఒప్పిదముచేత మించునట్టి, ప్రతీరశోభన భవనంబునన్ =తీరమనెడు కల్యాణగృహమందు; నిస్తుల స్థలపద్మ వివాహపీఠికా సీమన్ – నిస్తుల=సాటిలేని, స్థలపద్మ=మెట్ట దామర యనెడు, వివాహపీఠికా=పెండ్లిపీఁటయొక్క, సీమన్=ప్రదేశమందు; కూర్చున్న బెగ్గురుపెండ్లికొడుకునకున్ = కూర్చుండిన బెగ్గురుపక్షియను పెండ్లికొడుకునకు; సుంకులు =వివాహకాలమందు వధూవరులపైఁ జల్లెడువడ్లు; చల్లన్=చల్లు టకు; ఘన వేణికాసమాజంబు – ఘనవేణికా=గొప్పకాల్వలనెడు స్త్రీలయొక్క, సమాజంబు = సంఘము; విరంజిత కింజల్క కలమపుంజ సంజిత దరవికసిత శోణకం జోదూఖలంబునన్ – విరంజిత=మిక్కిలి ప్రకాశించుచున్న, కింజల్క=కేసరము లనెడు, కలమ పుంజ=వడ్లరాశిచేత, సంజిత=కూడుకొన్న, దరవికసిత= కొంచెము విరిసిన, శోణకంజ=రక్తోత్పల మనెడు, ఉదూఖలంబునన్ =ఱోలునందు; దంచు ముసలంబుల సొంపునన్= దంచు నట్టి రోఁకళ్ళ యందంబున; తదంతరంబునన్ = ఆకమలమధ్యమున; పతనోత్పనంబున్ = పడుట యెగయుటలను; సలుపు మత్తమధుపమాలికలు = చేయుచున్న మదించిన తుమ్మెదబారులు; లోచనానులాసంబు = నయనానందమును; చాలన్= మిక్కిలి; పొందింపన్=కూర్పఁగా; కాసార కళింద నందినీ హ్రదప్రదేశంబు – కాసార=సరస్సనెడు, కళిందనందినీ=యమునానదియొక్క, హ్రదప్రదేశంబు=అగాధజలప్రదేశ మును; చయ్యనన్=శీఘ్రము గా; చొరఁబాఱి = చొచ్చి; కాలకమల లతా కాళియకాకోదర పర్యంకంబు – కాలకమల=నీలో త్పలసంబంధియగు, లతా=తీవ యనెడు,కాళియకాకోదర=కాళియుఁడనెడు సర్పముయొక్క, పర్యంకంబు =చుట్టను; మెట్టి =త్రొక్కి; తన్మృణాలభోగంబు – తత్=ఆకాలకమలసంబంధియగు, మృణాల=తూఁడనెడు, భోగంబు=సర్పశరీర మును, ‘భోగ స్సుఖే స్త్ర్యాదిభృతావహేశ్చ ఫణకాయయోః’ అని యమరుఁడు; వలఱెక్కకేలి సందునన్ = కుడిఱెక్క యనెడు హస్తమధ్యమందు; పొందుపడన్=అమరు నట్లు; ఇందీవరపలాశఫణాముఖంబులన్ – ఇందీవర= నీలోత్పలములయొక్క, పలాశ=దళములనెడు, ఫణాముఖంబులన్= పడగలయొక్కయగ్రభాగములవలన; మరందవిషపరంపరలు=మకరంద మనెడు విషముయొక్కధారలు; వెడలన్=బయలు దేఱునట్లు; నిజకృష్ణమూర్తిభావంబు=తన నల్లని దేహము గలుగుట యనెడు శ్రీకృష్ణత్వము; సార్థకంబై=అర్థవంతమై; వర్తిల్లన్ =వర్తించునట్లు; నర్తనంబున్=నాట్యమును; సలుపు కలహంస కులావతంసంబులు =చేయుచున్న ధార్తరాష్ట్రశ్రేష్ఠంబు లనుట; ప్రశంసనీయంబులై=శ్లాఘింపఁదగినవై; చూపట్టన్ = అగ పడఁగా; చందనాచలపవమాన కందళీ సముద్గత లోహితారవింద రజోవ్రజ సమావృత గగనభాగ కల్పిత సంధ్యా సమయ ముకుళిత పుండరీకాంతర సంవస దమంద హిందోల ఝంకారం బులు – చందనాచలపవమాన=మలయమారుతముయొక్క, కందళీ=మోసులచేత, సముద్గత=మీఁదికి వెడలిన, లోహితార వింద=ఎఱ్ఱదామరలయొక్క,రజోవ్రజ =పుప్పొడి మొత్తముచేత, సమావృత=వ్యాప్తమైన, గగనభాగ=ఆకాశప్రదేశముచేత, కల్పిత=కల్పింపఁబడిన, సంధ్యాసమయ =సాయంకాలముచేత, ముకుళిత=మోడ్పునొందిన, పుండరీక=తెల్లఁదామరల యొక్క, అంతర=మధ్యప్రదేశమందు, సంవసత్ =వసించిన, అమంద =అధికములగు, హిందోల=తుమ్మెదలయొక్క, ఝం కారంబులు=మ్రోఁతలు; ఉపాంగంబులు కాన్ = సుతులు కాఁగా; అఖిల జగజ్జయ సముజ్జృంభిత శంబరారి బిరుద గద్యపద్య జిగాసాకలిత మానస జలాధిదేవతాజనంబులు – అఖిల= సమస్తమగు, జగత్=లోకములయొక్క, జయ=గెలుపుచేత, సము జ్జృంభిత=మిగుల నుప్పొంగిన, శంబరారి= మన్మథునియొక్క, బిరుద =జయచిహ్నములతోఁగూడిన, గద్యపద్య=గద్య ములయొక్కయు పద్యములయొక్కయు, జిగాసా= గానేచ్ఛతోడ, ఆకలిత=మిగుల సంబంధించిన, మానస=చిత్తములు గల, జలాధిదేవతాజనంబులు = జలాదిష్ఠానదేవతలు; పూనిన పసిండి కాయల దండియలదండిన్ – పూనిన=వహించినట్టి, పసిండికాయల=బంగరుకాయలు గల, దండియల దండిన్= వీణా దండముల విధమున; తిర్యక్ప్రసారి తైకైకనాళ కైకైక కోక రాజంబులు – తిర్యక్ప్రసారిత= అడ్డముగఁ జాపఁబడిన, ఏకైక నాళక=ఒక్కొకతామరతూఁడుగల, ఏకైకకోకరాజంబులు= ఒక్కొక చక్రవాకశ్రేష్ఠములు; హర్షోత్కర్షంబు = సంతసంబు నతిశ యమును; పచరింపన్=చేయఁగా; అనఁగా మలయమారు తాంకురములచే నెఱ్ఱదామరలపుప్పొడులు గగన భాగము నిండి సంధ్యాకాలమును దోఁపించుచున్నవనియు, అపుడు సంధ్యా సమయభ్రాంతిచేఁ దెల్లదామరలలోఁ జేరినతేఁటులు రొదసేయు చున్నవనియు, ఆరొదలు జక్కవ లొక్కొక్కటి యొక్కొక్క మృణాళమును బూని, మదనబిరుద గద్యపద్యములు గానము సేయు తలంపున జలాధిదేవతలు పూనిన పసిండిదండియలఁ బోలియుండఁగాఁ, దద్దేవతాగానంబులకు సుతులుగా నుండె ననియు భావము.
మిత్రమండలసంయోజిత మహోత్సవంబు – మిత్రమండల=సూర్యమండల మనెడు సుహృన్మండలముచేత, సంయోజిత = కూర్పఁబడిన, మహోత్సవంబు =ఎక్కుడైన వేడుక; నవంబుగాన్=అపూర్వమగు రీతిగా; ఒంది =పొంది; ఆత్మప్రియకామినీ యుక్తంబై – ఆత్మ=తనయొక్క,ప్రియకామినీ=ప్రియస్త్రీతోడ,యుక్తంబై=కూడుకొన్నదై, సారసచారులోచనాశుభగానంబులు – సారసచారులోచనా=ఆఁడుబెగ్గురులయొక్క, శుభగానంబులు=మంగళమైనపాటలు; అనూనంబై = అధికమై; తనరన్ = ఒప్పుచుండఁగా; కుశేశయ నిజనివేశ నూతనప్రవేశ మంగళము – కుశేశయ=శతపత్రమనెడు, నిజనివేశ=తనగృహమందు, నూతనప్రవేశ=క్రొత్తగాఁ బ్రవేశించుటయొక్క, మంగళము= శుభమును; అంగీకరింపన్=పొందుటకు; ఒయ్యనొయ్యనన్ = తిన్నతిన్నగా; అరుదెంచు రథాంగవంశరత్నంబునకున్ – అరుదెంచు =వచ్చుచున్న,రథాంగవంశరత్నంబునకున్=చక్రవాక కులశ్రేష్ఠమునకు; ఎత్తన్=ఆరతి నెత్తుటకు; హల్లకినీ పల్లవాధరామతల్లికలు – హల్లకినీ=చెంగల్వలతలనెడు, పల్లవాధరామత ల్లికలు= ప్రశస్తాంగనలు; పూనిన=వహించినట్టి; జాళువా=స్వర్ణమయములగు, కదలారతిపళ్ళెరంబులసొంపున =ఒకవిధమైన యారతితట్టలయొక్క విధమున, వివాహాదిశుభసమయములందు వధూవరులు ప్రవేశించు నెడ హరిద్రాజలాదులతో నెత్తు నార తికి కదలారతి యని ప్రసిద్ధి; హరిత్పరాగ హరిద్రాచూర్ణ సంవ్యాప్త తత్ప్రసవరసపూ రాంతర దృశ్యమాన మానితకేసరభక్తాభి రామంబులు – హరిత్పరాగ=పచ్చనిపుప్పొడి యనెడు, హరిద్రాచూర్ణ=పసుపుపొడిచేత, సంవ్యాప్త=పొందఁబడిన, తత్ప్రసవ రసపూర=ఆచెంగల్వపూఁదేనియయొక్క వఱదయొక్క, అంతర=మధ్యభాగమందు, దృశ్యమాన=చూడఁబడుచున్న, మానిత=శ్రేష్ఠములగు, కేసర=కింజల్కము లనెడు, భక్త=ఓదనముచేత, అభిరామంబులు =ఒప్పుచున్నవి; అగు హల్లకస్తోమం బులు = అయినట్టి ఎఱ్ఱగలువలగుంపులు; ఉల్లాసంబు = సంతసమును; పల్లవింపఁజేయన్=చిగిరింపఁజేయగా; అనఁగా చక్ర వాకశ్రేష్ఠము నిజకామినీసమేతంబై సూర్యోదయపరికల్పితంబగు మహోత్సవంబున కుశేశయమును బ్రవేశించుచుండఁగా నూతనగృహప్రవేశమును మిత్రమండలకృతమహోత్సవం బెనసి చేయుచున్నట్లుండె ననియు, అపు డాఁడుబెగ్గురులు ధ్వని సేయుచుండఁగా స్త్రీలు పాట పాడుచున్నట్లుండె ననియు, చెంగల్వతీవెలు పచ్చనిపరాగముతోఁ గూడి మకరందభరితములై కేసరయుక్తంబు లగు చెంగల్వలతోఁ గూడి యుండఁగా నూతనగృహప్రవేశ మొనరించు రథాంగదంపతులకు మంగళస్త్రీలు గదలార తెత్తుటకు బంగరుపళ్ళెరములు పూని వానిలోఁ బసుపునీరు, అన్నపుమెతుకులు వేసికొని యెదురుగ నిల్చినట్లుండె ననియు భావము.

నిజాంతరంగ ఖేదకర నిరర్గళ ఘనాఘ నైక ప్రకారంబులు – నిజాంతరంగ=తనచిత్తమునకు, ఖేదకర=దుఃఖకరమైన, నిరర్గళ = ఆటంకములేని, ఘనాఘన=మత్తగజము లనెడు ఘాతుకులయొక్క, ఏక=ముఖ్యమైన, ప్రకారంబులు=రీతులు; ఎల్ల కాలంబు = కలకాలము; ఎనయకుండన్=పొందకుండఁగా; కోరి =వాంఛించి; కమలకాండభక్షణంబు – కమలకాండ=బిసమనెడు నుదకపూరముయొక్క, భక్షణంబు=మెసవుటను; సలుపుచున్=చేయుచు; కమలాసనాధీనమానసంబునన్ – కమలాసన = పద్మాసన మనెడు బ్రహ్మకు, అధీన=వశంవదమైన, మానసంబునన్=మనసుచేత; కరంబు=మిక్కిలి; స్వకీయహంసత్వంబు = తన యంచతనమనెడు యతిత్వము; ప్రసిద్ధిన్ పొందన్=ఖ్యాతి గాంచునట్లు; తపంబుసలుపుపొలుపునన్= తప మొనరించు నట్లుగ; అస్తోకకోకనదాశ్రమమధ్యంబునన్ – అస్తోక=అధికమైన, కోకనద=రక్తోత్పలమనెడు, ఆశ్రమ=ఆశ్రమముయొక్క, మధ్యంబునన్ = మధ్యభాగమందు; ఉదాత్త తత్పత్ర వీతిహోత్రకీలంబులు – ఉదాత్త=ఉత్కృష్టములగు, తత్పత్ర=ఆకోకనద దళము లనెడు, వీతిహోత్రకీలంబులు = అగ్నిజ్వాలలు; చుట్టు వలగొనన్=చుట్టుకొనఁగా; అఖండానందంబునన్=అవిచ్ఛిన్నా నందముచేత; అక్షియుగంబు=నేత్రద్వయము; అర మోడ్చి=సగము మూసికొని; అచలితస్ఫురణంబు=కదలకుండుటను; వహించి = పూని; రహించు రాయంచలు = వర్తించుచున్న రాజహంసలు; హృదయాంచలంబునకున్ = మనోదేశమునకు; అంచితాద్భుతంబు =ఒప్పుచున్న యాశ్చర్యమును; మించన్=మించునట్లు; కావింపన్=చేయఁగా; అనఁగా నాకొలఁకునందు రాయంచలు రక్తోత్పలమధ్యమునఁ బద్మములపైఁ గూర్చుండి కమలకాండభక్షణము సేయుచుఁ గన్ను లరమోడ్చికొని కదల కుండఁగా, మేఘము లనెడు దుష్టులవలనఁ దమకుఁ గలకాల మపాయము రాకుండుటకై కోకనద మను నాశ్రమమధ్యమున జల భక్షణము సేయుచు బ్రహ్మను గూర్చి తపం బాచరించుచు నానందమునఁ గన్ను లరమోడ్చి కదలకుండఁ దమహంసత్వముఁ బ్రసిద్ధినొందించుచున్న ట్లుండె ననియు, రక్తోత్పలదళములు చుట్టుముట్టి యుండఁగా నవి యగ్నిశిఖలను బోలి యాహంసలు పంచాగ్నిమధ్యమునఁ గూర్చుండినట్లు తోఁపించుచుండె ననియు భావము.