శతకందసౌరభము

గొడుగులు గాలికిఁ దిరిగెన్,
బుడగలతో నీళ్ళు పారెఁ బురవీధులలోఁ,
బడవల విడిచిరి పిల్లలు,
తడిసిన బట్టల నడచిరి తడబడుచు జనుల్ 11

మెల్లగఁ గదలెడు యలలన్
దెల్లని నురుగులఁ బ్రశాంతతేజోమయమై
యుల్లము రంజిలజేసెడు
కల్లోలిని నిన్న జేసె కల్లోలమునే 12

జలమున వ్రాసెను గాలియు
లలితముగా రంగవల్లి రచనల నెన్నో
వెలిఁగెడు తరంగవల్లిగ
మెలమెల సాగినవి వెల్గు మిలమిలలోనన్ 13

ఒకపఱి నొంటెగఁ గనపడు,
నొకపఱి గజముగఁ గనపడు, నొకపఱి కొండౌ,
నొకపఱి మొగముగఁ గనపడు,
సకలాకారములు మేఘశకలములు గనన్ 14

(చిన్నప్పుడు ఆకాశంలో మేఘాలను చూచి ఆకారాలను ఊహించుకోవడం గొప్ప సరదాగా ఉండేది.)

బంగరు వన్నెల యాకులు
నింగిని దాకెడు తరువుల నిగనిగ లాడెన్
శృంగము లందున హిమములు!
రంగుల మాయామయమగు రచన యెవరిదో? 15

పాలసముద్రపుటలలో,
తూలికతో వ్రాసిన మణితోరణతతులో,
తేలిన ముద ఫేనములో,
రాలిన హిమరాశులు కడు రమ్యము మహిపై 16

రంగులు యెడారి లేవని
రంగుల నింపిరి యుడుపుల రమణులు, మఱి పల్
రంగుల వెలుంగు యార-
ణ్యాంగణమున వెల్గిరి ధవళాంబరములతో 17

(కేరళలో తెల్లటి బట్టలు, రాజస్థానములో రంగురంగుల బట్టలు కట్టడానికి అక్కడి ప్రకృతి ఒక కారణమని ఒకామె చెప్పినది ఈ పద్యానికి స్ఫూర్తి.)

ముసిముసి నవ్వులతోఁ బలు
పసి పిల్లలు సంతసానఁ బాడుచు తా మా
యిసుకలపై యాడిరి పెను
రసరత్నాకరము ముందు రాజిలుచుండన్ 18

(ఇలాటి ఒక కవిత టాగూరు గీతాంజలిలో ఉంది.)

గ్రహణము సూర్యున కాయెను,
రహదారుల బస్సు లేదు, రజనియె దినమున్,
గృహమున బందీ గర్భిణి,
యహ జలముల స్నానమాడి రా రవి గనుచున్ 19

(1980లో సంపూర్ణ సూర్యగ్రహణము వచ్చినప్పుడు మదురైలో నా అనుభవము.)

విరహాంకు నంకె లవి యా
విరించి జేసిన వినూత్న వీక్షణ మగుఁగా
చిరమగు నిసర్గ సుందరి
ధరించు యాభరణ కాంతి ధగధగ లగుఁగా 20

(మనము ఇప్పుడు పిలిచే Fibonacci numbersని విరహాంకుడు సుమారు ఏడవ శతాబ్దములో కనుగొన్నాడు. ఇది ఒక జ-గణ కందము.)

ప్రేమ
దేవినిఁ గనుచుండెడు యొక
దేవినిఁ గనుచుండె నొక్క దేవీప్రియుఁ డా
దేవాలయమున నవ్వుచు
దేవియు రాల్చె నొక పూవు దీవెన యనగా 1

యువతియు చూచెను యువకుని,
యువకుఁడు జూచెను యువతిని, నుత్పన్న మయెన్
నవముగఁ గవితయు మదిలో
నవతల బస్సదియు వెళ్ళె నతి వేగముగన్ 2

విరుల నలంకృత మయి రా
విరిబోణులు, విరుల చుట్టు బిరబిర సడులన్
దిరుగాడెను భ్రమరమ్ములు,
విరిబోణులు తిరిగిరి వడి వెఱపున నపుడున్ 3

(ఇక్కడ భ్రమరాలు అంటే అమ్మాయిల చుట్టు తిరిగే అబ్బాయిలని కూడా అనుకోవచ్చు.)

తరుణము సాయంసమయము –
ధరణికి రాలినవి మెల్ల తరువుల విరులున్,
దరుణుల సిగలో విరులున్,
దరుణుం డేరెను కరమునఁ దరుణుల విరులన్ 4

వేసవి యెండకు బడలి పి-
పాసకుఁ ద్రాగఁగఁ దొడఁగెను బానీయముఁ, బల్
యాసల రేపుచు నామెయు
నాసక్తినిఁ జూపఁ దడిపెఁ బానక మతనిన్ 5

వేసవినిఁ గళాశాలల
మూసిరి, గ్రంథాలయమునఁ బుస్తకములఁ దా
నాసగ చదువఁగ లేదిక
మూసిన పుస్తక మయె మది మోదము లేకన్! 6

(కాలేజీ లైబ్రరీలో ప్రేమికులు కలిసేవారు.)