మొత్తం మద్యం అంతా కాదనుకుంటానండి. 3-5% వరకూ అని గూగిల్ చెప్తోంది. ఏదైనా మంచి వ్యాసం. ఒకానొకపుడు దేశం వెళ్ళి వెనక్కి వచ్చి ఒక పబ్లిక్ ఫోరం లో అన్నాను – దేశంలో ఎవరికీ వ్యాయామం చేయడానికి తీరిక లేదు, రోడ్డుమీద అమ్మే సమోసాలు వంటివి తినడం అతిగా ఉంది అని. నన్ను ఏకి పడేసారు. నువ్వో పెద్ద గొప్ప పోటుగాడివి అనుకుంటున్నావు అని. నోరు మూసుకున్నాను. ఈ సమోసా, బజ్జీ టైపు తిండి కూడా నిలవ ఉంచినవి, రెండు మూడుసార్లు వేయించి ఇప్పుడే చేశాం అని నమ్మించేవి. ఇప్పుడు ఈ అలవాట్లు మరింత దిగజారాయి అని చెప్తున్నారు. నూడిల్స్, మరో పిజా లేదా బిర్యానీ వంటివి ఆర్డర్ చేయడమే వంట మానేసి. ఒక చుట్టం చెప్పడం ప్రకారం వాళ్ళింట్లో వంట మానేసి ఏళ్ళు గడిచాయి. మాంసాహారం అయితే చెప్పడం కష్టం, ఈనాడులో వచ్చే వార్తలని బట్టి కుళ్ళిపోయినవి వండేసి పెట్టేస్తున్నారుట.
అయిదేళ్ళ క్రితం మరోసారి వెళ్ళినప్పుడు టైంస్ ఆఫ్ ఇండియాలో వచ్చిన వ్యాసం ఇదే చెప్పింది. డయాబెటిస్, రక్తపోటు వచ్చే దశాబ్దాలలో ఇండియా ఎదుర్కోబోయే కష్టాలు అని. ఇవన్నీ చాపకింద నీరులా పారుతున్నా ఎవరికీ పట్టినట్టు లేదు. చిన్న చిన్న వయసులోనే హౄద్రోగాలూ, డయాబెటిస్, రక్తపోటు సాధారణం అంటున్నారు.
ఆలిస్ మన్రో గురించి కొడవళ్ళ హనుమంతరావు గారి అభిప్రాయం:
07/04/2024 6:36 pm
సవరించవలసిన అచ్చుతప్పులు: నోబెల్ వచ్చింది 1913లో కాదు, 2013 లో. కోవలెన్‌స్కీ లో, న్ కి బదులు వ్ ఉండాలి.
పోయిన సంవత్సరం విక్టోరియా, బ్రిటిష్ కొలంబియా, కెనడా, వెళ్ళినప్పుడు ఆ ఊళ్ళో చెప్పుకోదగ్గవాటిల్లో మన్రో పుస్తకాల షాపొకటని తెలిసింది.
వేలూరి వారి వ్యాసం నిడివి తక్కువైనా, ఊరించి, మన్రో కథలు చదివింపచేస్తుంది. గొప్ప కథకులని చెకోవ్ తో పోల్చడం సాధారణమేమో, నోబెల్ వచ్చిన సందర్భంగా”Alice Munro, Our Chekhov,” అని James Wood, పొగిడాడు (The New Yorker, October 10, 2013).
ఈ మధ్య ఓ మిత్రుడు, తనకు కాలేజీ రోజుల్లో మిక్కిలిగా నచ్చిన నవల, “చివరకు మిగిలేది,” ఇపుడు రిటైర్ అయింతర్వాత తిరిగి చదివితే చాలా బోర్ కొట్టింది, బుచ్చిబాబు అంతులేని ఉపమానాలతో ఊదరకొట్టేస్తాడు అని వాపోయాడు. నేనందుకు: బుచ్చిబాబు రచనలలో వర్ణనలెక్కువ; నవలలో ఇందిర చనిపోయే దృశ్యం: “పడమటి ఆకాశం మంటలో పడి సూర్యుడు దగ్ధమైపోయాడు. నుసై మేఘాలు కొట్టుకుపోతున్నాయి. ప్రకృతి బాధతో చీకటైంది. పాకచుట్టూ పెనవేసుకుని గాలి మూలుగుతుంది. టెలిగ్రాఫ్ స్తంభంపై కాకి ఏకాంతంగా ఏడుస్తోంది.” వస్తువుకి అనవసరమైనవి కథలో ఉండకూడదన్న చెకోవ్ లాంటి వాళ్ళతో బుచ్చిబాబు ఏకీభవించడు – “కట్టె, కొట్టె, తెచ్చె,” లా తయారవుతుందని. “చెకోవ్ పద్ధతి కథ, ఇసుక మీద కెరటం దిగవిడిచిన చారలాంటిది. నాకది తృప్తి నివ్వదు. కథ, కెరటంలా కనబడాలి. ఆ కెరటం వెనక సముద్రం హోరు వినబడాలి”. [1]
వేలూరి గారు చివర్లో ప్రస్తావించిన “The Bear Came Over the Mountain,” కథ ప్రారంభంలో, “He thought maybe she was joking when she proposed to him, on a cold bright day on the beach at Port Stanley. Sand was stinging their faces and the waves delivered crashing loads of gravel at their feet.” బుచ్చిబాబు చివర అలా ఒక్క వాక్యంతో వర్ణన వదిలేవాడు కాదేమో.
“మన్రో స్త్రీవాది అవునో కాదో తెలుసుకోవాలంటే టూమచ్ హాపీనెస్: స్టోరీస్ (2009) చదవాలి. అందులో ముఖ్యంగా రోజ్‌ అనే పేదపిల్ల, తెలివైన పిల్ల కథ,” అన్నారు కాని ఆ కథ పేరు ఇవ్వలేదు. అలాంటి కథ నాదగ్గరున్న సంపుటిలో లేదు; అది “What Do You Think You Are?” అనీ, లేక “The Beggar Maid” అనీ వచ్చిన గొలుసు కథ అని వికీపేడియా లో ఉంది.
ఇంతకీ నేనీ వ్యాఖ్య వ్రాయడానికి ముఖ్య కారణం, “Too Much Happiness,” అన్న కథ. మేడం క్యూరీ కి ముందర పేరుగాంచిన మహిళా శాస్త్రవేత్త ఎవరో ఎంతమందికి తెలుసు? Steven Strogatz పుస్తకం [2] చదివేదాకా ప్రపంచంలోకెల్లా లెక్కల్లో డాక్టరేట్ సంపాదించిన మొదటి మహిళ Kovalevsky అని నాకు తెలియదు.
“ఆడవాళ్ళు తమకున్న కొద్ది శక్తిని చదువులకి ధారపోస్తే ఇక పిల్లల్ని పెంచడానికి ఏమీ మిగలదు,” అన్న వింత వాదనలు చేసిన స్పెన్సర్ లాంటి తత్త్వవేత్తలతో వాదించి, ఆ కాలపు రచయితలు, శాస్త్రవేత్తలు, విప్లవకారుల తో సంబంధాలు పెట్టుకొని, కులీన కుటుంబంలో పుట్టి, ఓ జిప్సీ లాగా మనుగడ సాగించిన మహిళ. చదువుకోసం వేరే దేశం వెళ్ళడానికి బూటకపు పెళ్ళి చేసుకొని, కొన్నేళ్ళ తర్వాత అతనితో కాస్త సంసారం సాగించి, ఓ పిల్లను కని, భర్తతో విడాకులు తీసుకొని, అతడంతలోనే ఆత్మహత్య చేసుకుంటే క్షోభించి, తమ్ముడితో సరైన సంబంధం లేక, ఉన్న ఒక్క అక్కా చనిపోతే దగ్గర వాళ్ళు లేక, మధ్యలో రియల్ ఎస్టేట్ స్పెక్యులేషన్ కి లోబడి ఆస్తి అంతా హరాయించుకుపోయి, ఎట్టకేలకు ప్రొఫెసర్ గిరీ సంపాదించి, అర్థాంతరంగా జబ్బున పడి, హఠాత్తుగా చనిపోయిన ఆవిడ కథకి మన్రో “Too Much Happiness” అన్న పేరు ఎందుకు పెట్టిందో నాకర్థం కాలేదు. “Little Sparrow” లో అవి ఆవిడ చివరి మాటలంటే నమ్మశక్యం కాలేదు. బహుశా మన్రో వ్యంగభావంతో పెట్టిందా?
పూర్తి కథ తెలుసుకోవాలంటే Ann Koblitz వ్రాసిన జీవిత చరిత్ర [3] చదవదగ్గది.
Koblitz ends her book with an episode where a Rusisan woman, Liubov Murakhina, suffering from domestic abuse, writes to Kovalevskaia for help and Kovalevskaia was sympathetic and immediately responded with practical help:
“I am especially happy,” Liubov wrote to Kovalevskaia, “because this time I was not mistaken [in my judgment of people]. I assumed that a woman who has devoted herself entirely to the service of science and has achieved such brilliant results ought to be a true human being as well.”
“Perhaps Murakhina, who called herself an “unregenerate idealist,” was mistaken about the necessary connection between service to science and kindness to women like herself. In Kovalevskaia’s case, however, Liubov’s confidence was not misplaced. Sofia Kovalevskaia combined mathematical creativity with concern for others and awareness of social and political issues. Her friends, intimates, and fellow scientists would remember her for her human qualities as well as her mathematical expertise and success as the first woman accepted as a colleague in an all-male profession.”
It’s still a male-dominated profession, but thanks to the pioneers like Kovalevskaia, many women survive and even thrive, so cheers to the WIT: Women in Theory (https://www.youtube.com/watch?v=4Wl-3kadvgw).
కొడవళ్ళ హనుమంతరావు
[1] “కథా-దాని కమామీషు,” బుచ్చిబాబు సాహిత్యవ్యాసాలు, మొదటి సంపుటం.
[2] “Infinite Powers: How Calculus Reveals the Secrets of the Universe,” Steven Strogatz, 2019.
[3] “A Convergence of Lives: Sofia Kovalevskaia – Scientist, Writer, Revolutionary,” Ann Koblitz, 1993, Lives of Women in Science series.
Zero Trust అనేది కంప్యూటర్ సెక్యూరిటీలో రెండో రూలు. మొదటి రూల్ ఏమిటంటే, మన సెక్యూరిటీకి మొదటి బాధ్యత మనమే. మీ అవిడ నుంచి మెసేజ్ వచ్చినా నమ్మడానికి లేదు ఈ రోజుల్లో. మీరు చెప్పిన హాకింగ్ ఫేసుబుక్కులో ఎప్పట్నుంచో ఉంది. ఓ సారి ఫోన్ నెంబర్ హాక్ అయితే అందులో ఉన్న స్నేహితుల నెంబర్లు – ఎలా, ఏ పేరు మీద ఆ నెంబర్లు దాచారో (హైదరాబాద్ అన్నయ్య, అన్నవరం తమ్ముడు, అనకాపల్లి బామ్మర్ది) అనేవి తెల్సుకుని హల్లో అన్నయ్య, తమ్ముడు, బామ్మర్ది అని మెసేజ్ లు పెడతారు. మీ బాబాయి గారికి ఫోన్ చేసి కనుక్కోవడం మంచిదైంది. అవును ఇదో రకం ముష్టి. కంప్యూటర్లు మంచి పవర్ ఫుల్ గా కొత్త కొత్త ప్రోససెర్లతో పనిచేస్తున్నాయి కానీ అదే పవర్ కంప్యూటర్లతో హాకింగ్ జరుగుతోంది అని గుర్తించడం లేదు.
ఫోన్ మీద మెసేజ్ నమ్మడానికి లేదు కనక వాయిస్ నమ్మవచ్చేమో అని భ్రమపడకండి. కొత్తగా వచ్చే/కొంతవరకూ వచ్చిన A.I. సామర్ధ్యంతో వాయిస్ కూడా హాక్ చేసి నమ్మించడానికి ప్రయత్నం చేయవచ్చు. అప్పుడెలా? నిరంతరం ముందు చెప్పిన రూల్స్ అనుసరించడమే. YOU are the first line of defense in security and Zero trust security says “trust nobody.” జీవితాంతం ఒకే కంపెనీలో పనిచేసిన (దాదాపు ముప్ఫై ఏళ్ళు, ఆ పైన) వారిని, సీక్రెట్ సెక్యూరిటీ క్లియరెన్స్ ఉన్నవారినీ కూడా ఆన్ లైన్ సెక్యూరిటీ విషయంలో నమ్మే రోజులు పోయాయి.
মা নিষাদ প্রতিষ্ঠাং ত্বমগমঃ শাশ্বতীঃ সমাঃ।
যৎ ক্ৰৌঞ্চমিথুনাদেকমবধীঃ কামমোহিতম্
ক্ৰৌঞ্চ ( క్రౌంచ ) – తమిళం లాగు బెంగాలీలో కూడా ఇప్పటికీ వర్గానునాసికాలు వాడి భయపెడతారు , తెలుగు కన్నడ భాషల్లా బిందువును వాడరు. మన లిపి ఇంత సరళంగా ఉన్నా – ఆ మూల నుండి ఎవడో ఒకడు అరుస్తుంటాడు , ఈ అక్షరం తీసేయాలి , ఆ పొల్లు పీకేయాలి అని , ఇది రామాయణంలో నిజంగా పిడకల వేట. దాన్ని అపి, పక్షుల చర్చలోకి ప్రవేశిస్తే – బెంగాలీ నిఘంటువు, దేశికాచారి గారు పేర్కొన్న వికృత పదాన్నే ఖరారు చేస్తున్నది ( కొంచ బకం ) . అంతే గాక బక విశేషంగానే తెలుపుతున్నది.
https://ebird.org/species/inpher1
A small heron that is common in most aquatic habitats across the Indian subcontinent. Adults in breeding plumage have a dark reddish brown back that contrasts with a yellowish head, neck, and breast. In nonbreeding plumage they are virtually indistinguishable from nonbreeding Chinese Pond-Heron. In flight, adults appear surprisingly white due to their strikingly white wings, underparts, and tail. Although typically solitary, large numbers often gather where food is plentiful. Prone to seasonally local movements and vagrancy.
వివరణ పక్కనే ఉన్న listen అన్న బటన్ నొక్కండి – నా లాగు మీరు చిన్నఊరు నుంచి వచ్చి ఉంటే బాల్యంలో లెక్కలేనన్ని పక్షులను చూసి వాటి కలకలాన్ని విని పరవశించి ఉంటే – క్రౌంచ పక్షి కలకూజితాన్ని కూడా వినగలరు
మరొక్క విషయం, సప్త ద్వీపాలలో ఒకటైన క్రౌంచ ద్వీపం అందరికీ తెలిసిన విషయమే కదా!
సర్!
నమస్తే! చక్కని వ్యాసం. అవ్యపేత సూక్ష్మ యమకానికి, ఛేకానుప్రాసాలంకారానికి గల భేదాన్ని తెలుపగలరు.
కథలు-గాథలు 1 గురించి srinivasarao .v గారి అభిప్రాయం:
07/03/2024 12:37 pm
ఒక సామాన్యుడికి చిత్ర కళాకారుని పట్ల ఎంత గౌరవం, అభిమానం ఉంటుందో, వారి పట్ల, వారి చిత్రాల వెంట ఎంత ఆరాధనా భావంతో చూస్తుంటామో, నేనూ అలా కాలేక పొయానే అన్న ఎవరి మీదో కోపం, ఆ గమనింపు, అన్వర్ గారు వారి మనో భావాలు ఎంత బాగా మాటల్లో కూడా, అక్షరాల్లో కూడా చిత్రిస్తారో. ‘మధుర భావాల సుమ మాలా’ గుర్తుకొచ్చింది. థాంక్యూ సర్.
ఇంకో రకం ముష్టి కూడా ఉందండి. మొహమాటం ముష్టి. ఎన్నడూ లేకుండా, అమెరికాలో ఉద్యోగం చేస్తున్న మా బాబాయి కొడుకు నుంచి ఓ రోజు వాట్సప్ మెసేజ్ వచ్చింది. DP లో ఫొటో వాడిదే, పేరూ వాడిదే. ‘హవార్యూ అన్నాయ్’ అన్నాడు. బానే ఉన్నామన్నాను. స్మాల్ టాక్ అవగానే, ‘నేను ఇండియాలో అర్జెంటుగా కొన్ని పేమెంట్లు చెయ్యాలి. కొంచెం సాయం చేస్తావా’ అన్నాడు. వాడికి సాఫ్ట్ వేర్ వ్యాపారమూ, వాళ్లావిడకి IBM లో పెద్ద ఉద్యోగమూ ఉన్నాయి మరి, ఎప్పుడూ లేంది వీడు నన్ను అడగడవేవిటా అని ఆశ్చర్యపోతూనే అడిగాను ఎంతా అని. 2 లక్షలు అన్నాడు వెంటనే. ఇదంతా వాట్సప్ లో మెసేజిల ద్వారా. ఇలా కాదని వాడికి వాట్సప్ కాల్ చేశాను. కట్ చేస్తున్నాడు.
ఇప్పుడొక ధర్మసంకటం. వాళ్ల నాన్న నాకు గురుతుల్యుడు. ఆయనకి ఫోన్ చేసి, ‘బాబాయ్ వీడు నన్ను డబ్బడిగాడేంటి?’ అని కనుక్కుందామంటే, ‘వాడికేం అవసరం వచ్చిందో, అయినా అడక్కడక్క నిన్నడిగితే నమ్మకం లేనట్లు నన్నడుతావేం?’ అంటాడేమో. చుట్టరికంలో ఇలాంటి తకరార్లు వస్తే తట్టుకోవడం కష్టం.
అయినా ధైర్యం చేసి, నీళ్లు నముల్తూనే ఆయన్ని అడిగాను. ఆయన ఆశ్చర్యపోయి, ‘వాడికి డబ్బు అడగాలంటే నన్నే అడగొచ్చు కదా! ఉండు కనుక్కుంటా’ అని నన్ను డబ్బు పంపకుండా కాసేపు ఆగమన్నాడు. ఆగాను.
ఈలోపు వీడు మళ్లీ మెసేజిలు పెడుతున్నాడు. ‘రెండు లక్షలు ఇవ్వలేకపోతే మానె, కనీసం ఎనభై వేలన్నా యమర్జెంటుగా పంపూ’ అని. నేను తటపటాయిస్తున్నాను.
కాసేపటికి బాబాయ్ ఫోన్. ‘వాడి నెంబరెవరో hack చేశార్ట. ఇంకొంతమందికి కూడా ఇలాగే మెసేజిలు వెళ్లాయిట. తస్మాత్ జాగ్రత్త’ అని. ఇంతలో వీడూ కట్ చేశాడు. నాకు క్షవరం, ఆనక మా ఆవిడతో తలంటూ తప్పాయి. ఊపిరి పీల్చుకున్నా. అదీ ముష్టి సంగతి.
సురేశ్‌గారు తెల్పిన క్రౌంచపక్షి అంటే sarus crane అని నిర్ధారణ చేసినారనే అంశం నాకు నూతనోత్కంఠను రేకెత్తించడంవల్ల ఆ sarus crane యొక్క చాలా విస్తృతమైన వికిపీడియాను అంతర్జాలంలో నేను చూచినాను. అందులో హిందీలో దీని పేరు ‘సారస్’ అంటారనీ, దాని మూలంగానే భారతదేశంలోని ఆంగ్లేయభటులు ఈపక్షికి sarus crane అని నామకరణం చేసినారని, ఇదియే వాల్మికి పేర్కొన్న క్రౌంచపక్షి యని ఈ క్రింది వాక్యముల నందులో వ్రాసినారు.
‘The common name sarus is from the Hindi name (sāras) for the species. The Hindi word is derived from the Sanskrit word sarasa for the “lake bird”, (sometimes corrupted to sārhans). British soldiers in colonial India who hunted the birds corrupted the name to serious or even cyrus.’
‘The species is venerated in India, and legend has it that the poet Valmiki cursed a hunter for killing a sarus crane and was then inspired to write the epic Ramayana’
కాని క్రౌంచపక్షి, సారసపక్షి అనేవి వేర్వేరు పక్షులని అమరకోశం తెలుపుతూ ఉన్నది. లోగడ నేను కొంతభాగమే పేర్కొన్న అమరకోశంలోని పూర్తిపాఠమిది: ‘క్రుఙ్ క్రౌంచోఽథ బకః కహ్వః పుష్కరాహ్వస్తు సారసః’
అనగా, క్రుఙ్, క్రౌంచ పదాలు క్రౌంచపక్షికిని, బకః, కహ్వ అనే పదాలు మఱొక పక్షికిని (దీనికి తెలుగులో వక్కుకొంగ అని పేరు), పుష్కరాహ్వః, సారసః అనే పదాలు సారసపక్షికిని పేర్లని ఈశ్లోకార్థం.ఈ సారసపక్షికే తెలుగులో బెగ్గురుపక్షి అని పేరు. దీని వర్ణనలు ప్రబంధములలో తరచుగా నున్నవి. ఇట్లంతవిశ్వసనీయమైన అమరకోశం ప్రకారం క్రౌంచపక్షి సారసపక్షిని బోలినదైనను, సారసపక్షికంటె వేరైన పక్షియే అని తోచుచున్నది. ఒకవేళ హిందీవారు పొరపాటున క్రౌంచపక్షినే సారసమని వ్యవహరించి ఉంటే క్రౌంచపక్షిని sarus crane అనడానికి వీలుంది. కాని నాదగ్గర నున్న హిందీ, తెలుగు నిఘంటువులో సారసపదం క్రౌంచపదానికి పర్యాయపదంగా పేర్కొన బడలేదు, క్రౌంచ్=క్రౌంచపక్షి అని, సారస్=హంసవంటి ఒక పక్షి అని అర్థాలు వ్రాసినారు. అందుచేత క్రౌంచపక్షిని sarus crane గా గుర్తించినారనడం కొంతవఱకు అనుమానాస్పదంగానే ఉంది.
మధుమేహం – రక్తపోటు 1 గురించి శర్మ దంతుర్తి గారి అభిప్రాయం:
07/05/2024 2:46 pm
మొత్తం మద్యం అంతా కాదనుకుంటానండి. 3-5% వరకూ అని గూగిల్ చెప్తోంది. ఏదైనా మంచి వ్యాసం. ఒకానొకపుడు దేశం వెళ్ళి వెనక్కి వచ్చి ఒక పబ్లిక్ ఫోరం లో అన్నాను – దేశంలో ఎవరికీ వ్యాయామం చేయడానికి తీరిక లేదు, రోడ్డుమీద అమ్మే సమోసాలు వంటివి తినడం అతిగా ఉంది అని. నన్ను ఏకి పడేసారు. నువ్వో పెద్ద గొప్ప పోటుగాడివి అనుకుంటున్నావు అని. నోరు మూసుకున్నాను. ఈ సమోసా, బజ్జీ టైపు తిండి కూడా నిలవ ఉంచినవి, రెండు మూడుసార్లు వేయించి ఇప్పుడే చేశాం అని నమ్మించేవి. ఇప్పుడు ఈ అలవాట్లు మరింత దిగజారాయి అని చెప్తున్నారు. నూడిల్స్, మరో పిజా లేదా బిర్యానీ వంటివి ఆర్డర్ చేయడమే వంట మానేసి. ఒక చుట్టం చెప్పడం ప్రకారం వాళ్ళింట్లో వంట మానేసి ఏళ్ళు గడిచాయి. మాంసాహారం అయితే చెప్పడం కష్టం, ఈనాడులో వచ్చే వార్తలని బట్టి కుళ్ళిపోయినవి వండేసి పెట్టేస్తున్నారుట.
అయిదేళ్ళ క్రితం మరోసారి వెళ్ళినప్పుడు టైంస్ ఆఫ్ ఇండియాలో వచ్చిన వ్యాసం ఇదే చెప్పింది. డయాబెటిస్, రక్తపోటు వచ్చే దశాబ్దాలలో ఇండియా ఎదుర్కోబోయే కష్టాలు అని. ఇవన్నీ చాపకింద నీరులా పారుతున్నా ఎవరికీ పట్టినట్టు లేదు. చిన్న చిన్న వయసులోనే హౄద్రోగాలూ, డయాబెటిస్, రక్తపోటు సాధారణం అంటున్నారు.
ఆలిస్ మన్రో గురించి కొడవళ్ళ హనుమంతరావు గారి అభిప్రాయం:
07/04/2024 6:36 pm
సవరించవలసిన అచ్చుతప్పులు: నోబెల్ వచ్చింది 1913లో కాదు, 2013 లో. కోవలెన్‌స్కీ లో, న్ కి బదులు వ్ ఉండాలి.
పోయిన సంవత్సరం విక్టోరియా, బ్రిటిష్ కొలంబియా, కెనడా, వెళ్ళినప్పుడు ఆ ఊళ్ళో చెప్పుకోదగ్గవాటిల్లో మన్రో పుస్తకాల షాపొకటని తెలిసింది.
వేలూరి వారి వ్యాసం నిడివి తక్కువైనా, ఊరించి, మన్రో కథలు చదివింపచేస్తుంది. గొప్ప కథకులని చెకోవ్ తో పోల్చడం సాధారణమేమో, నోబెల్ వచ్చిన సందర్భంగా”Alice Munro, Our Chekhov,” అని James Wood, పొగిడాడు (The New Yorker, October 10, 2013).
ఈ మధ్య ఓ మిత్రుడు, తనకు కాలేజీ రోజుల్లో మిక్కిలిగా నచ్చిన నవల, “చివరకు మిగిలేది,” ఇపుడు రిటైర్ అయింతర్వాత తిరిగి చదివితే చాలా బోర్ కొట్టింది, బుచ్చిబాబు అంతులేని ఉపమానాలతో ఊదరకొట్టేస్తాడు అని వాపోయాడు. నేనందుకు: బుచ్చిబాబు రచనలలో వర్ణనలెక్కువ; నవలలో ఇందిర చనిపోయే దృశ్యం: “పడమటి ఆకాశం మంటలో పడి సూర్యుడు దగ్ధమైపోయాడు. నుసై మేఘాలు కొట్టుకుపోతున్నాయి. ప్రకృతి బాధతో చీకటైంది. పాకచుట్టూ పెనవేసుకుని గాలి మూలుగుతుంది. టెలిగ్రాఫ్ స్తంభంపై కాకి ఏకాంతంగా ఏడుస్తోంది.” వస్తువుకి అనవసరమైనవి కథలో ఉండకూడదన్న చెకోవ్ లాంటి వాళ్ళతో బుచ్చిబాబు ఏకీభవించడు – “కట్టె, కొట్టె, తెచ్చె,” లా తయారవుతుందని. “చెకోవ్ పద్ధతి కథ, ఇసుక మీద కెరటం దిగవిడిచిన చారలాంటిది. నాకది తృప్తి నివ్వదు. కథ, కెరటంలా కనబడాలి. ఆ కెరటం వెనక సముద్రం హోరు వినబడాలి”. [1]
వేలూరి గారు చివర్లో ప్రస్తావించిన “The Bear Came Over the Mountain,” కథ ప్రారంభంలో, “He thought maybe she was joking when she proposed to him, on a cold bright day on the beach at Port Stanley. Sand was stinging their faces and the waves delivered crashing loads of gravel at their feet.” బుచ్చిబాబు చివర అలా ఒక్క వాక్యంతో వర్ణన వదిలేవాడు కాదేమో.
“మన్రో స్త్రీవాది అవునో కాదో తెలుసుకోవాలంటే టూమచ్ హాపీనెస్: స్టోరీస్ (2009) చదవాలి. అందులో ముఖ్యంగా రోజ్‌ అనే పేదపిల్ల, తెలివైన పిల్ల కథ,” అన్నారు కాని ఆ కథ పేరు ఇవ్వలేదు. అలాంటి కథ నాదగ్గరున్న సంపుటిలో లేదు; అది “What Do You Think You Are?” అనీ, లేక “The Beggar Maid” అనీ వచ్చిన గొలుసు కథ అని వికీపేడియా లో ఉంది.
ఇంతకీ నేనీ వ్యాఖ్య వ్రాయడానికి ముఖ్య కారణం, “Too Much Happiness,” అన్న కథ. మేడం క్యూరీ కి ముందర పేరుగాంచిన మహిళా శాస్త్రవేత్త ఎవరో ఎంతమందికి తెలుసు? Steven Strogatz పుస్తకం [2] చదివేదాకా ప్రపంచంలోకెల్లా లెక్కల్లో డాక్టరేట్ సంపాదించిన మొదటి మహిళ Kovalevsky అని నాకు తెలియదు.
“ఆడవాళ్ళు తమకున్న కొద్ది శక్తిని చదువులకి ధారపోస్తే ఇక పిల్లల్ని పెంచడానికి ఏమీ మిగలదు,” అన్న వింత వాదనలు చేసిన స్పెన్సర్ లాంటి తత్త్వవేత్తలతో వాదించి, ఆ కాలపు రచయితలు, శాస్త్రవేత్తలు, విప్లవకారుల తో సంబంధాలు పెట్టుకొని, కులీన కుటుంబంలో పుట్టి, ఓ జిప్సీ లాగా మనుగడ సాగించిన మహిళ. చదువుకోసం వేరే దేశం వెళ్ళడానికి బూటకపు పెళ్ళి చేసుకొని, కొన్నేళ్ళ తర్వాత అతనితో కాస్త సంసారం సాగించి, ఓ పిల్లను కని, భర్తతో విడాకులు తీసుకొని, అతడంతలోనే ఆత్మహత్య చేసుకుంటే క్షోభించి, తమ్ముడితో సరైన సంబంధం లేక, ఉన్న ఒక్క అక్కా చనిపోతే దగ్గర వాళ్ళు లేక, మధ్యలో రియల్ ఎస్టేట్ స్పెక్యులేషన్ కి లోబడి ఆస్తి అంతా హరాయించుకుపోయి, ఎట్టకేలకు ప్రొఫెసర్ గిరీ సంపాదించి, అర్థాంతరంగా జబ్బున పడి, హఠాత్తుగా చనిపోయిన ఆవిడ కథకి మన్రో “Too Much Happiness” అన్న పేరు ఎందుకు పెట్టిందో నాకర్థం కాలేదు. “Little Sparrow” లో అవి ఆవిడ చివరి మాటలంటే నమ్మశక్యం కాలేదు. బహుశా మన్రో వ్యంగభావంతో పెట్టిందా?
పూర్తి కథ తెలుసుకోవాలంటే Ann Koblitz వ్రాసిన జీవిత చరిత్ర [3] చదవదగ్గది.
Koblitz ends her book with an episode where a Rusisan woman, Liubov Murakhina, suffering from domestic abuse, writes to Kovalevskaia for help and Kovalevskaia was sympathetic and immediately responded with practical help:
“I am especially happy,” Liubov wrote to Kovalevskaia, “because this time I was not mistaken [in my judgment of people]. I assumed that a woman who has devoted herself entirely to the service of science and has achieved such brilliant results ought to be a true human being as well.”
“Perhaps Murakhina, who called herself an “unregenerate idealist,” was mistaken about the necessary connection between service to science and kindness to women like herself. In Kovalevskaia’s case, however, Liubov’s confidence was not misplaced. Sofia Kovalevskaia combined mathematical creativity with concern for others and awareness of social and political issues. Her friends, intimates, and fellow scientists would remember her for her human qualities as well as her mathematical expertise and success as the first woman accepted as a colleague in an all-male profession.”
It’s still a male-dominated profession, but thanks to the pioneers like Kovalevskaia, many women survive and even thrive, so cheers to the WIT: Women in Theory (https://www.youtube.com/watch?v=4Wl-3kadvgw).
కొడవళ్ళ హనుమంతరావు
[1] “కథా-దాని కమామీషు,” బుచ్చిబాబు సాహిత్యవ్యాసాలు, మొదటి సంపుటం.
[2] “Infinite Powers: How Calculus Reveals the Secrets of the Universe,” Steven Strogatz, 2019.
[3] “A Convergence of Lives: Sofia Kovalevskaia – Scientist, Writer, Revolutionary,” Ann Koblitz, 1993, Lives of Women in Science series.
[అచ్చుతప్పులు సవరించాము. చూపినందుకు ధన్యవాదాలు. — సం. ]
ముష్టి పలురకములు గురించి శర్మ దంతుర్తి గారి అభిప్రాయం:
07/04/2024 10:04 am
శ్రీనివాస్ గారు,
Zero Trust అనేది కంప్యూటర్ సెక్యూరిటీలో రెండో రూలు. మొదటి రూల్ ఏమిటంటే, మన సెక్యూరిటీకి మొదటి బాధ్యత మనమే. మీ అవిడ నుంచి మెసేజ్ వచ్చినా నమ్మడానికి లేదు ఈ రోజుల్లో. మీరు చెప్పిన హాకింగ్ ఫేసుబుక్కులో ఎప్పట్నుంచో ఉంది. ఓ సారి ఫోన్ నెంబర్ హాక్ అయితే అందులో ఉన్న స్నేహితుల నెంబర్లు – ఎలా, ఏ పేరు మీద ఆ నెంబర్లు దాచారో (హైదరాబాద్ అన్నయ్య, అన్నవరం తమ్ముడు, అనకాపల్లి బామ్మర్ది) అనేవి తెల్సుకుని హల్లో అన్నయ్య, తమ్ముడు, బామ్మర్ది అని మెసేజ్ లు పెడతారు. మీ బాబాయి గారికి ఫోన్ చేసి కనుక్కోవడం మంచిదైంది. అవును ఇదో రకం ముష్టి. కంప్యూటర్లు మంచి పవర్ ఫుల్ గా కొత్త కొత్త ప్రోససెర్లతో పనిచేస్తున్నాయి కానీ అదే పవర్ కంప్యూటర్లతో హాకింగ్ జరుగుతోంది అని గుర్తించడం లేదు.
ఫోన్ మీద మెసేజ్ నమ్మడానికి లేదు కనక వాయిస్ నమ్మవచ్చేమో అని భ్రమపడకండి. కొత్తగా వచ్చే/కొంతవరకూ వచ్చిన A.I. సామర్ధ్యంతో వాయిస్ కూడా హాక్ చేసి నమ్మించడానికి ప్రయత్నం చేయవచ్చు. అప్పుడెలా? నిరంతరం ముందు చెప్పిన రూల్స్ అనుసరించడమే. YOU are the first line of defense in security and Zero trust security says “trust nobody.” జీవితాంతం ఒకే కంపెనీలో పనిచేసిన (దాదాపు ముప్ఫై ఏళ్ళు, ఆ పైన) వారిని, సీక్రెట్ సెక్యూరిటీ క్లియరెన్స్ ఉన్నవారినీ కూడా ఆన్ లైన్ సెక్యూరిటీ విషయంలో నమ్మే రోజులు పోయాయి.
నమస్కారములతో
మరల రామాయణంబదేల… గురించి తమ్మినేని యదుకుల భూషణ్ గారి అభిప్రాయం:
07/04/2024 8:33 am
భారతదేశంలో సాహిత్యభాషలకు కొదవా? వంగదేశీయులు క్రౌంచపక్షిని గురించి ఏమి భావించిరో
పూర్తి వివరాల్లోకి పోయే ముందు చర్చకు మూలమైన శ్లోకం ఉదహరించడం ధర్మం:
శ్లో. మానిషాద ప్రతిష్ఠాం త్వమగమ: శాశ్వతీస్సమా:
యత్ క్రౌంచ మిథునాదేకమ్ అవధీ: కామ మోహితమ్.
মা নিষাদ প্রতিষ্ঠাং ত্বমগমঃ শাশ্বতীঃ সমাঃ।
যৎ ক্ৰৌঞ্চমিথুনাদেকমবধীঃ কামমোহিতম্
ক্ৰৌঞ্চ ( క్రౌంచ ) – తమిళం లాగు బెంగాలీలో కూడా ఇప్పటికీ వర్గానునాసికాలు వాడి భయపెడతారు , తెలుగు కన్నడ భాషల్లా బిందువును వాడరు. మన లిపి ఇంత సరళంగా ఉన్నా – ఆ మూల నుండి ఎవడో ఒకడు అరుస్తుంటాడు , ఈ అక్షరం తీసేయాలి , ఆ పొల్లు పీకేయాలి అని , ఇది రామాయణంలో నిజంగా పిడకల వేట. దాన్ని అపి, పక్షుల చర్చలోకి ప్రవేశిస్తే – బెంగాలీ నిఘంటువు, దేశికాచారి గారు పేర్కొన్న వికృత పదాన్నే ఖరారు చేస్తున్నది ( కొంచ బకం ) . అంతే గాక బక విశేషంగానే తెలుపుతున్నది.
ক্রৌঞ্চ [ krauñca ] বি.
১. কোংচবক; ( Kōn̄cabaka)
২. হিমালয় পর্বতের অংশবিশেষ।
[সং. √ ক্রুঞ্চ্ + অ]।
স্ত্রী. ক্রৌঞ্চী।
কোঁচবক [kōn̐cabaka] n the little heron
https://ebird.org/species/inpher1
A small heron that is common in most aquatic habitats across the Indian subcontinent. Adults in breeding plumage have a dark reddish brown back that contrasts with a yellowish head, neck, and breast. In nonbreeding plumage they are virtually indistinguishable from nonbreeding Chinese Pond-Heron. In flight, adults appear surprisingly white due to their strikingly white wings, underparts, and tail. Although typically solitary, large numbers often gather where food is plentiful. Prone to seasonally local movements and vagrancy.
వివరణ పక్కనే ఉన్న listen అన్న బటన్ నొక్కండి – నా లాగు మీరు చిన్నఊరు నుంచి వచ్చి ఉంటే బాల్యంలో లెక్కలేనన్ని పక్షులను చూసి వాటి కలకలాన్ని విని పరవశించి ఉంటే – క్రౌంచ పక్షి కలకూజితాన్ని కూడా వినగలరు
మరొక్క విషయం, సప్త ద్వీపాలలో ఒకటైన క్రౌంచ ద్వీపం అందరికీ తెలిసిన విషయమే కదా!
చంద్రికాపరిణయంలోని యమకాలంకారాలు గురించి డా. నల్లపనేని విజయలక్ష్మి గారి అభిప్రాయం:
07/04/2024 1:24 am
సర్!
నమస్తే! చక్కని వ్యాసం. అవ్యపేత సూక్ష్మ యమకానికి, ఛేకానుప్రాసాలంకారానికి గల భేదాన్ని తెలుపగలరు.
కథలు-గాథలు 1 గురించి srinivasarao .v గారి అభిప్రాయం:
07/03/2024 12:37 pm
ఒక సామాన్యుడికి చిత్ర కళాకారుని పట్ల ఎంత గౌరవం, అభిమానం ఉంటుందో, వారి పట్ల, వారి చిత్రాల వెంట ఎంత ఆరాధనా భావంతో చూస్తుంటామో, నేనూ అలా కాలేక పొయానే అన్న ఎవరి మీదో కోపం, ఆ గమనింపు, అన్వర్ గారు వారి మనో భావాలు ఎంత బాగా మాటల్లో కూడా, అక్షరాల్లో కూడా చిత్రిస్తారో. ‘మధుర భావాల సుమ మాలా’ గుర్తుకొచ్చింది. థాంక్యూ సర్.
దక్షిణ అమెరికా దృశ్యమాలిక – 5 గురించి Ramesh గారి అభిప్రాయం:
07/03/2024 12:04 pm
ఎంతో చక్కని యత్రానుభవం మాతో పంచుకున్నారు, చాలా థాంక్స్ అండి.
ముష్టి పలురకములు గురించి Sreenivas Bandaa గారి అభిప్రాయం:
07/03/2024 2:23 am
ఇంకో రకం ముష్టి కూడా ఉందండి. మొహమాటం ముష్టి. ఎన్నడూ లేకుండా, అమెరికాలో ఉద్యోగం చేస్తున్న మా బాబాయి కొడుకు నుంచి ఓ రోజు వాట్సప్ మెసేజ్ వచ్చింది. DP లో ఫొటో వాడిదే, పేరూ వాడిదే. ‘హవార్యూ అన్నాయ్’ అన్నాడు. బానే ఉన్నామన్నాను. స్మాల్ టాక్ అవగానే, ‘నేను ఇండియాలో అర్జెంటుగా కొన్ని పేమెంట్లు చెయ్యాలి. కొంచెం సాయం చేస్తావా’ అన్నాడు. వాడికి సాఫ్ట్ వేర్ వ్యాపారమూ, వాళ్లావిడకి IBM లో పెద్ద ఉద్యోగమూ ఉన్నాయి మరి, ఎప్పుడూ లేంది వీడు నన్ను అడగడవేవిటా అని ఆశ్చర్యపోతూనే అడిగాను ఎంతా అని. 2 లక్షలు అన్నాడు వెంటనే. ఇదంతా వాట్సప్ లో మెసేజిల ద్వారా. ఇలా కాదని వాడికి వాట్సప్ కాల్ చేశాను. కట్ చేస్తున్నాడు.
ఇప్పుడొక ధర్మసంకటం. వాళ్ల నాన్న నాకు గురుతుల్యుడు. ఆయనకి ఫోన్ చేసి, ‘బాబాయ్ వీడు నన్ను డబ్బడిగాడేంటి?’ అని కనుక్కుందామంటే, ‘వాడికేం అవసరం వచ్చిందో, అయినా అడక్కడక్క నిన్నడిగితే నమ్మకం లేనట్లు నన్నడుతావేం?’ అంటాడేమో. చుట్టరికంలో ఇలాంటి తకరార్లు వస్తే తట్టుకోవడం కష్టం.
అయినా ధైర్యం చేసి, నీళ్లు నముల్తూనే ఆయన్ని అడిగాను. ఆయన ఆశ్చర్యపోయి, ‘వాడికి డబ్బు అడగాలంటే నన్నే అడగొచ్చు కదా! ఉండు కనుక్కుంటా’ అని నన్ను డబ్బు పంపకుండా కాసేపు ఆగమన్నాడు. ఆగాను.
ఈలోపు వీడు మళ్లీ మెసేజిలు పెడుతున్నాడు. ‘రెండు లక్షలు ఇవ్వలేకపోతే మానె, కనీసం ఎనభై వేలన్నా యమర్జెంటుగా పంపూ’ అని. నేను తటపటాయిస్తున్నాను.
కాసేపటికి బాబాయ్ ఫోన్. ‘వాడి నెంబరెవరో hack చేశార్ట. ఇంకొంతమందికి కూడా ఇలాగే మెసేజిలు వెళ్లాయిట. తస్మాత్ జాగ్రత్త’ అని. ఇంతలో వీడూ కట్ చేశాడు. నాకు క్షవరం, ఆనక మా ఆవిడతో తలంటూ తప్పాయి. ఊపిరి పీల్చుకున్నా. అదీ ముష్టి సంగతి.
మరల రామాయణంబదేల… గురించి దేశికాచారి గారి అభిప్రాయం:
07/02/2024 11:04 pm
సురేశ్‌గారు తెల్పిన క్రౌంచపక్షి అంటే sarus crane అని నిర్ధారణ చేసినారనే అంశం నాకు నూతనోత్కంఠను రేకెత్తించడంవల్ల ఆ sarus crane యొక్క చాలా విస్తృతమైన వికిపీడియాను అంతర్జాలంలో నేను చూచినాను. అందులో హిందీలో దీని పేరు ‘సారస్’ అంటారనీ, దాని మూలంగానే భారతదేశంలోని ఆంగ్లేయభటులు ఈపక్షికి sarus crane అని నామకరణం చేసినారని, ఇదియే వాల్మికి పేర్కొన్న క్రౌంచపక్షి యని ఈ క్రింది వాక్యముల నందులో వ్రాసినారు.
‘The common name sarus is from the Hindi name (sāras) for the species. The Hindi word is derived from the Sanskrit word sarasa for the “lake bird”, (sometimes corrupted to sārhans). British soldiers in colonial India who hunted the birds corrupted the name to serious or even cyrus.’
‘The species is venerated in India, and legend has it that the poet Valmiki cursed a hunter for killing a sarus crane and was then inspired to write the epic Ramayana’
కాని క్రౌంచపక్షి, సారసపక్షి అనేవి వేర్వేరు పక్షులని అమరకోశం తెలుపుతూ ఉన్నది. లోగడ నేను కొంతభాగమే పేర్కొన్న అమరకోశంలోని పూర్తిపాఠమిది: ‘క్రుఙ్ క్రౌంచోఽథ బకః కహ్వః పుష్కరాహ్వస్తు సారసః’
అనగా, క్రుఙ్, క్రౌంచ పదాలు క్రౌంచపక్షికిని, బకః, కహ్వ అనే పదాలు మఱొక పక్షికిని (దీనికి తెలుగులో వక్కుకొంగ అని పేరు), పుష్కరాహ్వః, సారసః అనే పదాలు సారసపక్షికిని పేర్లని ఈశ్లోకార్థం.ఈ సారసపక్షికే తెలుగులో బెగ్గురుపక్షి అని పేరు. దీని వర్ణనలు ప్రబంధములలో తరచుగా నున్నవి. ఇట్లంతవిశ్వసనీయమైన అమరకోశం ప్రకారం క్రౌంచపక్షి సారసపక్షిని బోలినదైనను, సారసపక్షికంటె వేరైన పక్షియే అని తోచుచున్నది. ఒకవేళ హిందీవారు పొరపాటున క్రౌంచపక్షినే సారసమని వ్యవహరించి ఉంటే క్రౌంచపక్షిని sarus crane అనడానికి వీలుంది. కాని నాదగ్గర నున్న హిందీ, తెలుగు నిఘంటువులో సారసపదం క్రౌంచపదానికి పర్యాయపదంగా పేర్కొన బడలేదు, క్రౌంచ్=క్రౌంచపక్షి అని, సారస్=హంసవంటి ఒక పక్షి అని అర్థాలు వ్రాసినారు. అందుచేత క్రౌంచపక్షిని sarus crane గా గుర్తించినారనడం కొంతవఱకు అనుమానాస్పదంగానే ఉంది.
దక్షిణ అమెరికా దృశ్యమాలిక – 5 గురించి అమరేంద్ర గారి అభిప్రాయం:
07/02/2024 7:44 pm
వేణు గారూ
చక్కని స్పందన – ధన్యవాదాలు
మంచి సూచన – థాంక్స్