చక్షురింద్రియం (చూపు), శ్రవణేంద్రియం (వినికిడి), ఘ్రాణేంద్రియం (వాసన) ద్వారా లభించే ఆహ్లాదం ఏకాంతంగా అనుభవించవచ్చు కానీ రసనేంద్రియం (రుచి) సామూహికం; తిండికి, తాగుడుకి సహచర్యం కావాలి. భోజన పానీయాదులు సేవించే సమయంలో మానవులు ఏకాంతాన్ని అభిలషించరు. మన ఇళ్లల్లో సర్వసాధారణంగా జట్లు జట్లుగా కూర్చుని భోజనాలు చేస్తాము. చిట్టచివరికి మిగిలిపోయిన గృహిణి ఏకాంతంగా భోజనం చెయ్యడానికి ఇష్టపడదు; ఎవ్వరో ఒక్కరు కబుర్లు చెప్పడానికైనా తోడుండాలి! అతిథులు వచ్చినప్పుడు వారిని గృహస్థు సరసన కూర్చోబెట్టి వడ్డిస్తాము. ప్రపంచవ్యాప్తంగా, వ్యాపారపరమైన లావాదేవీలు జరిగిన తరువాత పానీయాలతోపాటు విందు భోజనం తప్పనిసరి! వివాహాది శుభకార్యాల సందర్భంలో పంక్తులు తీర్చి కూర్చుని, పాటలు పాడుతూ భోజనాలు చేస్తాము. దసరాలకి పప్పుబెల్లాలు, పిల్లల పుట్టినరోజు పండగలకి ఐస్ క్రీము లేకపోతే రాణించదు కదా! దేవాలయానికి వెళితే ప్రసాదం పుచ్చుకోకుండా రాకూడదు! శ్రాద్ధ కర్మలు చేసినప్పుడు పితృదేవతల ప్రీత్యర్థం భోజన కార్యక్రమం తప్పనిసరి.
ఎంతో దూరం నుండి చూడగలం. వినాలంటే శబ్దం యొక్క జనక స్థానానికి కొంచెం దగ్గరగా జరగాలి. వాసన చూడడానికి మరికొంచెం దగ్గరకి జరగాలి. కానీ రుచి చూడడం అనే కార్యక్రమం దూరం నుండి చేయలేము; తినే పదార్థాన్ని నోటిలో పెట్టుకోవాలి. అప్పుడే దాని రుచి తెలుస్తుంది.
వాసన (olfactory sense), రుచి (gustatory sense) అనే ఇంద్రియబోధనములు రెండూ రసాయన బోధనములు. ఈ రెండింటికి మధ్య పోలికలు ఉండడమే కాకుండా ఈ రెండూ కలిసి ఉమ్మడిగా పని చేస్తాయి. అంతే కాదు; మనం తినే పదార్థంలోని షాడబాన్ని (flavor) గుర్తించేది మూడొంతులు ముప్పాతిక వరకూ ముక్కే కానీ నాలుక కాదు. ఇంద్రియబోధనం అనేది చాలా క్లిష్టమైన దృగ్విషయం. నాలిక మీద ఉన్న రుచి గ్రాహకాలు, నాసికలో ఉన్న వాసన గ్రాహకాలు కలిసి, ఉమ్మడిగా పని చేసి, ఒక పదార్ధం యొక్క రుచిని, వాసనని సమ్మిళితం చేసి మెదడుకి వార్తని పంపితే మెదడు దానిని ఒక షాడబంగా గుర్తించి వ్యాఖ్యానిస్తుంది! ఇలా సంతరించిన జ్ఞానమే బోధనము!
రుచులు ఆరు అనిన్నీ వాటిని షడ్రుచులు అంటారనిన్నీ చిన్నప్పుడు చదువుకున్నాం. కానీ ఆధునిక శాస్త్రం ప్రాధమిక రుచులు అయిదే అని తీర్మానించింది. అవి ఉప్పదనం (salty), పులుపు (sour), తీపి (sweet), ఉమామీ (umami), చేదు (bitter). ఉమామీ అనేది భారతీయులకి (ప్రత్యేకించి శాకాహారులకి) పరిచయం లేని రుచి. జపానీ భాషలో ఉమామీ అంటే “రుచి” అని అర్థం! తమాషా ఏమిటంటే తెలుగులో కూడా “చవి” అంటే ఉప్పు అని ఒక అర్థం, “రుచి” అని మరొక అర్థం! ఒగరు ఒక రుచి కానేకాదు ట; అదొక అనుభూతి (sensation). తెలుగువారి అభిమాన రుచి అయిన కారం “రుచి” కాదుట! అదొక తరహా నొప్పిట!
కారానికి రుచేమిటి అని మీరనొచ్చు కానీ, అలవాటు పడని నోటికి కారం కారంగానే అనిపిస్తుంది; అలవాటు పడ్డ తర్వాత కారంలో కారం కంటే “రుచిని” నాలుక ఎక్కువగా పోల్తి పడుతుంది. కాఫీ కాని, కారం కాని, కాకరకాయ వేపుడు కాని – ఇవేవీ కూడా మొదటి సారి నాకు రుచించలేదు. అలవాటు పడ్డ తర్వాత వాటిని వదలబుద్ధి కాదు. కుంకుడుకాయ రసంలా ఉందని ఒకప్పుడు బీరుని చీదరించుకున్న నేను ఇప్పుడు బీరులలో రకరకాలని గుర్తించి, వాటిలో తేడాలు చెప్పగలను!
రుచి బొడిపెలు
రుచిని అర్థం చేసుకోవడం వాసనని అర్థం చేసుకున్నంత తేలిక కాదు. రుచి బొడిపెలు (tastebuds) ఒక్క నాలుక మీదనే కాకుండా నోరంతా పరుచుకుని ఉంటాయి: గొంతుక మీది భాగంలోనూ (upper throat), అంగిలి (roof of the mouth) లోనూ, తాలువు (నోటి లోపలి దవడ) లోనూ. ప్రతి రుచి బొడిపలోనూ ఐదు రుచులనీ గుర్తించగలిగే రసాయన గ్రాహకులు (receptors) ఏభై వరకూ ఉంటాయి. ఇవి రుచి సమాచారాన్ని గ్రహించి మెదడుకి వర్తమానం పంపుతాయి.
- తీపిని గుర్తించేవి: ఇవి మనం తినే తిండిలోని ఉదకర్బనాలు (hydrocarbons) లో ఉన్న చక్కెర బణువులని (molecules) గుర్తుపడతాయి.
- పులుపుని గుర్తించేవి: ఇవి తిండిలోని ఆమ్లాలని గుర్తుపడతాయి.
- ఉప్పదనాన్ని గుర్తించేవి: ఇవి సోడియం, పొటాసియం అయానులని (ions, విద్యుదావేశిత అణుశకలాలు) గుర్తుపడతాయి.
- చేదుని గుర్తించేవి: ఇవి పనిచేసే తీరు ఇంకా బాగా అవగాహనలోకి రాలేదు కానీ, ఇవి శరీరానికి అపకారం చేసే వాటిని, విషపదార్థాలని గుర్తుపడతాయి.
- ఉమామీని గుర్తించేవి: ఇవి మాంసంలో ఉన్న రసాయనాలని, మోనోసోడియంగ్లూటమేట్ (MSG) అనే రసాయనాన్నీ గుర్తుపడతాయి.
ఎలక్ట్రాన్ సూక్ష్మదర్శని ద్వారా చూస్తే రుచి బొడిపెలు అగ్నిపర్వతాలలా కనిపిస్తాయిట. నిజానికి అవి చాలా చిన్నవి. మానవుల నోళ్ళల్లో మహా ఉంటే 10,000 ఉంటాయేమో. (ఆవుల నోటిలో 25,000 ఉంటాయట! అవి తినే గడ్డి, గాదంలో హాని కలిగించే మొక్కలని గుర్తించడానికి కాబోలు!) అన్ని రుచి బొడిపెలూ అన్ని రుచులనీ గుర్తుపట్టగలవు కానీ నాలుక మీద ఒకొక్క ప్రాంతం ఒకొక్క రుచిని బాగా గుర్తుపడుతుంది. ఉదాహరణకి ఐస్ క్రీమ్ వంటి పదార్థాలని నాకినప్పుడు నాలుక చివర సాంద్రంగా ఉన్న తీపి బొడిపెలు వెంటనే స్పందించి ఆహ్లాదాన్ని కలుగజేస్తాయి. మనం తినే పదార్థంలో 400 లో ఒక పాలు ఉప్పదనం ఉన్నా, 130,000 లో ఒక పాలు పుల్లదనం ఉన్నా, 2,000,000 లో ఒక పాలు చేదు ఉన్నా స్పందించి గుర్తుపట్టగలం. అనగా, మన “చేదు రుచి గ్రాహక స్థాయి” చాలా తక్కువ. అనగా, ఎంత తక్కువ చేదుగా ఉన్నా మనం గుర్తించగలం. పైపెచ్చు చేదుని గుర్తుపట్టే గ్రాహకాలు నాలుక వెనక భాగంలో ఎక్కువ దట్టంగా ఉన్నాయి. ఈ విధంగా చేదు పదార్థాలు (ఉ: విషాలు) లోపలకి వెళ్లకుండా ప్రకృతి బందోబస్తు చేసిందన్నమాట! తీపికి చేదుకి మధ్య ఉన్న ఈ భేదం మన నిత్యం వాడే భాషలోకి కూడా పాకిపోయింది: తియ్యని కబురు, చేదు అనుభవం, వగైరా! రుచికి సంబంధించిన కొన్ని అంశాలు మన తర్కానికి లొంగవు. ఉదాహరణకి, MSG (Monosodium gulamate) ని నోట్లో పెట్టుకుంటే ఉప్పు కంటే ఎక్కువ ఉప్పగా అనిపించదు. ఎందుకంటే MSG లో ఉన్న గ్లూటమేట్ ఆ ఉప్పదనాన్ని మన నాలుకకి తగలకుండా అడ్డుకుంటుంది. నిజానికి MSG లో ఉప్పులో కంటే 7 రెట్లు ఎక్కువ సోడియం ఉంది. కనుక MSG ని గుడ్డిగా ఉప్పుకి ప్రత్న్యామ్నాయంగా కాకుండా కాసింత అప్రమత్తంతతో వాడాలి.
ఉదయం పళ్ళు టూత్^పేస్టుతో తోముకున్న వెంటనే నారింజ రసం తాగితే చేదుగా ఉంటుంది. ఎందుకని? మన రుచి బొడిపెలు మీద ఒక పల్చటి “భాస్వర రోచనం” అనే కొవ్వు పొర (fatlike phospholipid membrane) ఉంటుంది. టూత్^పేస్టు లో కొవ్వులని ఛేదించే పరిమార్జకం (detergent) ఉంటుంది. కనుక దంతధావనం చేసుకోగానే కొవ్వు పొర కరిగిపోయి రుచి బొడిపెలు బహిరంగపడి “పచ్చిగా” ఉంటాయి. టూత్^పేస్టు ని తయారు చెయ్యడానికి వాడబడే ఘటకద్రవ్యాలు (ఉ: formaldehyde, chalk, and saccharin) నారింజ రసంలో సహజంగా ఉండే కట్వామ్లము (citric acid), విటమిన్ సి (ascorbic acid) లతో సంయోగం చెంది నోటికి చేదుగా తగులుతుంది. పెద్ద ఉసిరికాయలు తిన్న తరువాత నీళ్లు తాగితే తియ్యగా ఉంటాయని నా అనుభవంతో చెబుతున్నాను. నీళ్ళల్లో అత్యల్ప మోతాదులో ఉప్పు కలిపితే ఆ నీళ్లు తియ్యగా ఉంటాయి! అందుకనే ఏ లవణాలూ లేని స్వన్నజాలం (distilled water) రుచిగా ఉండదు! కొన్ని తీపి వంటకాలకి ఒక్క రవ ఉప్పు తగిలిస్తే వాటి రుచి ఇనుమడిస్తుంది. అందుకనే కొన్ని చాకోలెట్లలో కాసింత ఉప్పు కలుపుతారు.
జఠర వ్యక్తిత్వం
ఏదైనా ఒక వస్తువుని వాసన చూడాలంటే ఆ వస్తువులో ఉన్న పదార్ధం పరిశోషణ (evaporate) అవాలి. అలాగే ఒక వస్తువుని రుచి చూడాలంటే ఆ వస్తువు నోటిలోని లాలాజలంలో కరగాలి. కనుక రుచి అనేది తినే పదార్థము యొక్క లక్షణాల మీదనే కాకుండా, తినే వ్యక్తి నోటిలోని లాలాజలం మీద కూడా ఆధారపడి ఉంటుంది. అందుకనే జిహ్వకో రుచి అన్నారు. రుచి అనేది వేలిముద్రలలా ఏకైకం, స్వకీయం, వినిర్థిష్టం! ప్రజలని వేలి ముద్రలతో ఎలా పోల్చుకోవచ్చో అలాగే వ్యక్తుల మధ్య తారతమ్యాన్ని “నాలుక ముద్రలు” తో పోల్చుకోవచ్చేమోనని నాకు అప్పుడప్పుడు అనిపిస్తుంది. వేలి ముద్రలు జీవితాంతం ఒకేలా ఉంటాయి. కాని, “నాలుక ముద్రలు” జీవితంలో క్రమేపీ మారుతూ ఉంటాయి.
ప్రతి వ్యక్తికి ఒక వ్యక్తిత్వం ఉన్నట్లే ఆ వ్యక్తి తినే ఆహార పదార్ధాలలోనూ, తినే విధి విధానాలలోనూ కూడ ఒక ‘వ్యక్తిత్వం’ ఉంటుంది. మనం ఎక్కువ ఇష్టపడి తినే పదార్థాలు, మనకి ఇష్టం లేని వస్తువులు, మనం తినే విధానం మన జఠర వ్యక్తిత్వాన్ని (gastronomic personality) వెల్లడి చేస్తుంది. కొన్ని ఉదాహరణలు చెబుతాను. “నేను శాకాహారం అయినంత సేపూ, ఏది ఎలా వండి పెట్టినా సమదృష్టితో, రుచులు ఎంచకుండా తింటాను” అని అందరితోటీ చెప్పేవాడిని. అంటే నాకు ఒక జఠర వ్యక్తిత్వం అంటూ లేదనిన్నీ, వంటవార్పులలో నన్ను సంతృప్తి పరచడం తేలికనిన్నీ గొప్పగా చెప్పుకునేవాడిని. నాకు పెళ్ళయిన తర్వాత నా శ్రీమతి వచ్చి, నేను అనుకున్నట్లు నాకు అన్నీ సాయించవనిన్నీ, నాకు కూడా ఇష్టమైనవీ, ఇష్టం లేనివీ ఉన్నాయనిన్నీ సోదాహరణంగా ఋజువు చేసింది. నేను ఎప్పుడు ఇండియా వెళ్ళినా నా అక్క చెళ్ళెళ్ళు, “నీకు చేగోడీలు ఇష్టంరా, అందుకని చేసేం” అని చెప్పే వరకూ నాకు చేగోడీలు ఇష్టమనే తెలియదు. అయినా “ఇంత బతుకూ బతికి ఇంటెనక్కాల సచ్చినట్లు” అమెరికా వచ్చి, ఇంత చదువూ వెలగబెట్టి, ఏ ఫేషనబుల్ గా ఉన్న “సోన్ పాపిడీ” లాంటి హిందుస్తానీ తిండినో ఇష్టపడాలి కానీ చేగోడీలు, దిబ్బరొట్టెలు వంటి నాటు తెలుగు వంటకాలు ఇష్టం అని నలుగురికీ తెలిస్తే నా అంతస్తు గంగలో కలిసిపోదూ?
ఈ జఠర వ్యక్తిత్వం అనే ఊహనాన్ని వ్యక్తిగత స్థాయి నుండి జాతీయ స్థాయికి లేవనెత్తవచ్చు. మానవుడు సర్వాహారి. దేశ, కాల పరిస్థితులని బట్టి ఏది దొరికితే అది తిని బతకనేర్చిన జీవి. అయినా సరే కొన్ని కొన్ని జాతులు ఒకొక్క రకమైన జఠర ముద్రని ప్రదర్శిస్తాయి. హిందువులు ఆవుని తినరు, వారికి ఆవు పవిత్రం. ముస్లింలు పందిని తినరు, వారికి అదంటే అసహ్యం. కొరియా వారు కుక్కలని, చైనా వారు పాములనీ తింటారు. అమెరికాలో కుక్కలని, పాములని, కీటకాలని తినరు. హిందువులకి గొడ్డు మాంసం ఎలాంటిదో అమెరికావారికి గుర్రపు మాంసం అలాంటిది! వానపాములని చాల మంది తినరు. ఫ్రాంసులో నత్తలని గుల్లల పాళంగా నేతిలో వేయించి, దాని మీద వెల్లుల్లి జల్లి ఎంతో ఇష్టంగా తింటారు. ఇవి ఆయా సంస్కృతుల జఠర వ్యక్తిత్వాలు.
మనం అప్పుడప్పుడు రుచి కోసం కాక ఆ ఆహారం నోటిలో పెట్టుకున్నప్పుడు ఆ స్పర్శ వల్ల కలిగే “రోమాంచ అనుభూతి తరంగం” కోసం తింటాం! నా చిన్నతనంలో వగరుగా ఉన్న పెద్ద ఉసిరికాయ తిని వెంటనే నీళ్లు తాగితే నోరు తియ్యగా అయ్యేది! అదొక సరదా! మిరపకాయ బజ్జీల కారం అందరూ భరించలేరు కానీ, “ఉస్సూ, ఉస్సూ” అనుకుంటూ ఒక్కటైనా తినకుండా ఉండలేరు. చైనాలో వాడే Szechwan జాతి మిరప కాయలతో చేసిన వంటకాలు తిన్న తరువాత చాలాసేపు పెదిమలు మండుతూనే ఉంటాయి. బ్రెజిల్ దేశంలో pato no tucupi (pato = బాతు, no = లోపల, tucupi = పెండలం రసం) అనే వంటకం చాలా ప్రసిద్ధి. దీని గొప్పతనం ఏమిటంటే ఇది తినగానే నోరు తిమ్మిరెక్కి పోతుంది. దీనికి కారణం ఈ వంటకంలో వాడిన అకర్కర్ (సరహత్తిక, Spilanthes acmella) రసం! కోకాకోలా అంతగా ప్రసిద్ధి చెందడానికి కారణం అది నోటికి తగలగానే జివ్వుమనే అనుభూతి! జపానులో వంటలలో నిష్ణాతులైనవారు, ప్రత్యేకమైన ఆజ్ఞాపత్రం ఉన్నవారు, Pufferfish (Tetraodontidae) అనే జాతి చేపని కోసి, వడ్డిస్తారు. ఈ Pufferfish అత్యంత విషతుల్యం! దాని చర్మం మీద, కాలేయం లోనూ, పేగులలోనూ tetrodotoxin అనే విషం ఉంటుంది. ప్రపంచంలో ఇంత శక్తిమంతమైన విషం మరొకటి లేదేమో! సయనైడ్ (cyanide) కంటే, స్ట్రికనీన్ (strychnine) కంటే నూరింతలు పైబడి ఎక్కువ శక్తిమంతము! (2 మిల్లీగ్రాములు చాలు, ఒక మనిషిని చంపడానికి!) ఈ విషపు భాగాలని తప్పించి మిగిలిన చేప భాగాలని కొయ్యడానికి చాలా నేర్పు ఉండాలి. అయినా ఆ చేపలతో చేసిన వంటకాలని తినడానికి, వాటిని తిన్నప్పుడు తిమ్మిరెక్కే నోటిని, రోమాంచలాన్ని తలుచుకుని కొందరు తెగించి తింటూనే ఉంటారు. కొందరు ప్రమాదానికి గురయి మరణిస్తూనే ఉంటారుట! జిహ్వచాపల్యం అలాంటిది!
నోటికి (నాలుకకు) వచ్చే వ్యాధులు
ఆయుర్వేదంలో నాలుక పరీక్ష తప్పనిసరి. పూర్వం నాలుకని చూసి రోగనిర్ణయం చేసేవారు. ఈ రోజుల్లో కూడా వైద్యుడు నోరు తెరచి “ఆ” అనమన్నప్పుడు వైద్యుడు దృష్టి నాలుక మీద కంటే గొంతుక మీద, కొండనాలుక (uvula) మీద ఉంటుంది. ఆరోగ్యమైన నాలుక లేత గులాబీ రంగులో, గరుగ్గా (రుచి బొడిపెలు వల్ల) ఉంటుంది. బాగా ఎర్రగా ఉంటే తిష్ఠ (infection) ని సూచిస్తుంది. నాలుక మీద, నోటిలోనూ చిన్న చిన్న ఎర్రటి పొక్కులు, నాలుక వాచినట్లు కనబడడం “నోటి పూత” (glossitis) లక్షణాలు. ఇది పడని వస్తువులు తిన్నప్పుడు వచ్చే ఎలర్జీ కావచ్చును. శిలీంద్రాల (fungi) తిష్ఠ వల్ల నోటిలో (నాలుక మీద) తెల్లటి మచ్చలు కనిపిస్తే దానిని Oral Thrush (Candida) అంటారు. కొరుకుపుండ్లు (Canker Sores) అనేవి నోటిలో వచ్చే పుండ్లు. ఇవి ఎందుకు వస్తాయో తెలియదు కానీ, సాధారణంగా వారం పది రోజులలో తగ్గిపోతాయి. నోటి కేన్సరు (oral cancer) లోఅనేక రకాలు ఉన్నాయి. విశాఖపట్నం ప్రాంతాలలో పాటకజనానికి “అడ్డపొగ” వేసే (reverse smoking చేసే) అలవాటు ఉంది. అనగా, చుట్ట యొక్క వెలుగుతూన్న భాగాన్ని నోట్లో పెట్టుకుని కాలుస్తారు. ఈ అలవాటు వల్ల నోటి కేన్సరు ఆ ప్రాంతాలలో ఎక్కువ.
పైన చెప్పినవన్నీ ఎవరికీ వారు అనుభవించే వ్యాధులు. దుర్వాసన (Halitosis) అనేది రోగి పక్కనున్నవాళ్ళు అనుభవించాలి. నోటిని శుభ్రంగా ఉంచుకునే అలవాటు ఉన్నవారికి నోటి దుర్వాసన సమస్య కాకూడదు. అయినా ఇతర ఆరోగ్య సమస్యల వల్ల నోటి దుర్వాసన వస్తుంది. వారు దంత వైద్యుడిని సంప్రదించాలి!
ఇష్టాయిష్టాలు
తిండి విషయంలో ఇష్టాయిష్టాలు అన్నీ పుట్టుకతో వచ్చినవి కావు. పిల్లలందరికీ పుట్టగానే తెలిసేది తల్లి పాల రుచి. తర్వాత నెమ్మదిగా ఆవు పాలో, డబ్బా పాలో మొదలు పెట్టేసరికి కొంచెం తీపి అలవాటు అవుతుంది. ఆ తర్వాత సంస్కృతులకి అనుగుణంగా రుచులు అలవాటు అవుతాయి. మన దేశంలో అయితే అన్నంలో వాము, నెయ్యి కలిపి కొత్త రుచులు అలవాటు చేస్తాం. సాధారణంగా పిల్లలు ఏ కొత్త రుచిని పరిచయం చేసినా మొదట్లో నచ్చుకోరు. మనం వాళ్ళ నోట్లోకి కుక్కటం, వాళ్ళు దాన్ని ఉమ్మెయ్యటం, మనం దానిని మళ్ళా చెంచాతో నోట్లోకి తొయ్యడం – ఈ తంతు ప్రతి తల్లికి తెలిసినదే.
చిన్న పిల్లలు తీపిని నచ్చుకోవటం, చేదుని ఏవగించుకోవటం సర్వసాధారణంగా జరిగే పని. నాలుగు నెలల ప్రాంతాలలో ఉప్పదనం మీద వ్యామోహం పెరుగుతుంది. కాలక్రమేణ కారం, వగరుని ఇష్టపడటం మొదలవుతుంది. మలిపదుల వయసు దాటే క్రమంలో ఘాటు, చేదు మీద గూడ మోజు మొదలవుతుంది. అందుకే ఆ సమయంలోనే మత్తు కలిగించే మద్యం, డ్రగ్స్ వైపు అడుగులు వేసే ప్రమాదముుంది.
పాపకి భవిష్యత్తులో ఏయే రుచులు అలవాటు అవుతాయో ఆ పాప గర్భంలో ఉన్నప్పుడు తల్లి తినే రుచుల మీద కూడ ఆధారపడి ఉంటుందిట. తల్లి వెల్లుల్లి తింటే పిల్లలకి కూడ వెల్లుల్లి మీద ఇష్టత పుట్టటానికి సావకాశాలు ఎక్కువట. ఈ సిద్ధాంతం ఎంత శాస్త్రీయమైనదో చెప్పలేను కాని, నా శ్రీమతికి వంకాయ ఇష్టం, మా అమ్మాయికి వంకాయ అంటే అసహ్యం. మా బావ కొత్తిమిర కనిపిస్తే చాలు మైలు దూరం పరిగెత్తేవాడు. ఇలాగే బెండ కాయలు, టొమేటోలు, బ్రోకలీ, కేబేజీ, కొబ్బరికాయ, అరటిపళ్ళు, మామిడిపళ్ళు, మొదలైనవి తినలేని వాళ్ళు మనకి తరచు తారస పడుతూ ఉంటారు.
ఇష్టాయిష్టాలతో నిమిత్తం లేకుండా కొందరికి కొన్ని రకాల తిండి వస్తువులు పడవు.ఈ “పడకపోవడాన్ని” ఇంగ్లీషులో “ఎలర్జీ” అంటారు. అమెరికాలో నాలుగింట ఒక వ్యక్తికి ఎదో విధమైన తిండి ఎలర్జీ ఉందిట. ఈ ఎలర్జీలలో కూడ రకాలు ఉన్నాయి. కొంతమందికి నువ్వులు, వేరుశనగ (పల్లీ) తింటే నోరు పూసెస్తుంది. అమెరికాలో 2శాతం పిల్లలకి వేరుశనగ పొడ తగిలితే చాలు ప్రాణాంతకమైన పరిస్థితి ఎదురౌతుంది. దీనిని allergic reaction అని సామాన్యులు, anaphylactic shock అని వైద్యులు అంటారు. దీనికి కారణం పిల్లలకి చిన్నవయస్సులో నాలుగు రుచులూ అలవాటు చెయ్యకపోవడం అని ఒక సిద్ధాంతం ఉండడం ఉంది.
“నాలుగు రుచులూ తినటం అలవాటు చేసుకోవాలి” అంటూ మా మామ్మ మా చేత తను కాచిన వేప పళ్ళ పులుసుని బలవంతాన్న తినిపించేది. ఇక్కడ “నాలుగు” అనేది సంస్కృతంలో అజహర్లక్షణం అనే అలంకారానికి ఒక ఉదాహరణ! అనగా, “అనేక” రుచులు అని అర్థం. అప్పుడు ఈసురో మంటూ ఆ చేదు పులుసు తిన్నా, ఇప్పుడు అలాంటి పులుసు ఎవ్వరైనా కాచిపెడితే తిందామని కలలు కంటూ ఉంటాను.
కొత్త రుచులని ప్రయత్నించటానికి కూడ భయపడే పరిస్థితిని ఇంగ్లీషులో “నియోఫోబియా” అంటారు. ఈ భయమే పెద్దయిన తర్వాత “పికీనెస్” గా మారుతుంది. ఈ పికీనెస్ ని తెలుగులో ఏమంటారో ప్రస్తుతానికి స్పురించటం లేదు కాని, ఈ రకం వ్యక్తులు మనకి తరచు తారసపడుతూ ఉంటారు. కొందరు కంచంలో వడ్డించిన వస్తువులని వేళ్ళతో కోడి కెక్కరించినట్లు కెక్కరించి, ఏదీ సయించటం లేదని లేచి పోతారు. ఇలాంటి వాళ్ళతో రెస్టారెంటుకి వెళితే మన పని గోవిందా. వీళ్ళకి మెన్యూలో ఉన్నవి ఏవీ నచ్చవు. నూనె ఎక్కువ వేసేడనో, కారం సరిపోలేదనో, సరిగ్గా ఉడకలేదనో, అన్నం మేకుల్లా ఉందనో, ముద్దయిపోయిందనో, మరీ కరకరలాడుతోందనో, మాడిపోయిందనో, ఏదో ఒక వెలితి కనిపిస్తుంది వీరికి. వీరిని చూసి జాలి పడాలి కాని కోపగించుకునీ, విసుక్కునీ లాభం లేదు. మనందరికీ భక్ష్యాలూ, భోజ్యాలూ, చోష్యాలూ, పానీయాలు లా కనిపించేవే వీరికి ఏకుల్లాగో, మేకుల్లాగో కనిపిస్తాయి. అందుకని తినలేరు.
జేన్ కావర్ అనే ఆవిడ ఇటువంటి “పికీ ఈటర్స్” మీద పరిశోధన చేసి డాక్టరేట్ పట్టా కూడ పుచ్చుకుంది. ఫిలడెల్ఫియాలో 500 మందిని కూడగట్టి వారికి ఒక ప్రశ్నావళి సమర్పించింది. వీటికి ప్రజలు ఇచ్చిన సమాధానాలు చదవటం ఒక అనుభూతి. “నేను కరకరలాడే వస్తువులని తినలేను.” “నారింజ రంగులో ఉన్న తినుభండారలనే నేను తినగలను.” “పళ్ళెంలో వడ్డించిన వస్తువులని ఎల్లప్పుడూ అనుఘడి దిశలోనే తింటాను.” “నేను ఇంట్లో వండినవి తప్ప బయట వండినవి తినలేను.” ఇవీ ఆమె సేకరించిన సమాధానాలలో కొన్ని మచ్చు తునకలు. ఆవిడ పరిశోధనలో తేలిందేమిటంటే ప్రతి వ్యక్తీ ఏదో ఒక విధంగా పికీ ఈటరే. ఆవిడ వరకు ఎందుకు. అమెరికాలో మన తెలుగు వాళ్ళల్లో నేను చూసేను. బయటకి వెళ్ళి ఏది తిన్నా ఇంటికివచ్చి ఆవకాయ డొక్కతో ఇంత మజ్జిగ అన్నం దబదబా తింటే కాని నిద్ర పోలేరు.
కొన్ని అలవాట్లు కొట్టొచ్చినట్లు కనిపిస్తాయి. కొన్నింటికి మనం అలవాటు పడిపోయి పట్టించుకోము. ముందు పప్పూ అన్నం, ఆ తర్వాత కూర, ఆ తర్వాత పచ్చడి, ఆఖరున పులుసు, చారు, మజ్జిగ, ఆ వరసలో తినాలని ఎవరు నియంత్రించేరు? తమిళనాడులో భోజనం సాంబారుతో మొదలుపెట్టి, దాంట్లోనే కూరలు నంజుకుని తింటారు కానీ మనలా పైన చెప్పిన వరసలో తినరు. మా ఇంట పురోహితులు సోమయాజులు గారు ముందు కూర, పచ్చడి తిని, తర్వాత పిండివంటలు తిని, అప్పుడు పప్పు అన్నం తినే వారు. ఎందుకు అలా తిరకాసుగా తింటున్నారని నేను చిన్నతనంలో – మర్యాద తెలియని రోజులలో – అడిగేసేను. “పప్పు అన్నం ముందు తినెస్తే కడుపు నిండిపోతుంది. అప్పుడు మిగిలినవి తినటం కష్టం. అందుకని” అని ఆయన చెప్పేసరికి మా అమ్మ, నాన్నగారు కూడ తర్కబద్ధంగా ఉన్న ఆ సమాధానం విని ఆశ్చర్యపోయేరు.
దేశ, కాల పరిస్థితులతో అలవాట్లు
మనం తినే ఆహారం దేశకాలపరిస్థితులకి అనుగుణంగానూ, తర్కబద్ధంగానూ ఉంటుంది. ఉదాహరణకి, ఇథియోపియా దేశంలోని భోజనంలో మిరపకాయలు, అనేక ఇతర సుగంధ ద్రవ్యాలు ఉండడం వల్ల వారికి staphylococcus, salmonella వంటి రోగకారకాలైన సూక్ష్మజీవుల నుండి రక్షణ కలుగుతోందని పరిశోధనలు వెల్లడించేయి. మిరపకాయలలో ఉండే బీటా కేరోటీన్, విటమిన్ A గా మారి కేన్సరు వంటి రోగాలనుండి రక్షణ కల్పిస్తున్నాదని వైద్యులు చెబుతున్నారు. అలాగే మిరపకాయలకి కారాన్ని ఇచ్చే capsacin తినడం వల్ల మనకి చెమట పట్టి శరీరం చల్లబడుతుంది. అందుకనే కాబోలు వేడి దేశాలలో కారం తినే అలవాటు స్ఫుటంగా కనిపిస్తుంది. తేనీరు లో tannins అనే రసాయనాలు ఉన్నాయి. అవి కేన్సరు కారకులు. టీ లో పాలు కలిపినప్పుడు పాలల్లో ఉన్న ప్రాణ్యములు (proteins) ఆ tannin తో సంయోగం చెంది శరీరానికి హాని చెయ్యకుండా అడ్డుకుంటున్నాయిట!. ఇదంతా నా పైత్యమా? ఆహారనాళానికి వచ్చే కేన్సరు నల్ల టీ తాగడానికి మొగ్గు చూపే జపానులో అత్యధికం, టీలో పాలు కలుపుకుని తాగే ఇంగ్లండులో బహు తక్కువ! ఇటువంటి సమాచారాలు చెప్పినప్పుడు “సహసంబంధం ఉన్నంత మాత్రాన కారణత్వం ఉందని నిర్ధారించలేము” (correlation does not mean causation) అనే గణాంకశాస్త్రపు సూక్తిని గుర్తు పెట్టుకోవాలి!
మెక్సికోలో కొన్ని ప్రదేశాలలో కర్షకులు మొక్కజొన్న గింజలని సున్నపు నీళ్ళల్లో నానబెట్టి, తరువాత పిండి చేసి, ఆ పిండితో చేసిన “టోర్టియా” అనే చపాతీల లాంటి రొట్టెలని తింటారు ట. ఇలా చెయ్యడం వల్ల పిండిలో ఖటికం (calcium) కనీసం 20 పాళ్ళు పెరగడమే కాకుండా కొన్ని నవామ్లాలు (amino acids) లబ్ది లోకి వస్తాయిట. ఆ కర్షకులు నివసించే ప్రదేశంలో జంతు సంబంధమైన ఆహారం దొరకడం కష్టం అని తెలిసినప్పుడు ఈ అలవాటు వారికి ఎంత ప్రయోజనాకారో అర్థం అవుతుంది. నా చిన్నతనంలో బాలెంతలని తప్పకుండా తాంబూలం వేసుకోమనేవారు. తమలపాకులకి రాసిన సున్నంలో ఉన్న ఖటికం పసిపాప “ఎత్తుకుపోయిన” ఖటికాన్ని భర్తీ చేస్తుందిట.
అఫ్రికాలో కొందరు చేపలని అరటి ఆకులో చుట్టబెట్టి, పచనం చేసి, తింటారుట. ఆకులలో ఉన్న ఆమ్లత్వం చేపల ఎముకలతో ఉన్న ఖటికంని కరిగించి, వారి పోషణకి దోహదం చేస్తుందిట. ప్రాంసులో సీమగొంగూర (sorrel) తో చేపలని వండడంలో రహస్యం కూడా ఇదే! కొన్ని సమాజాలలో కాసింత పులియబెట్టిన (మురగబెట్టిన?) ఆహారాన్ని తినడంలోని అంతరార్థం కూడా ఇలాంటిదే. ఉదాహరణకి జెర్మనీలో sauerkraut, కొరియాలో kimchi, మన దేశంలో తరవాణీ అన్నం ఈ కోవకి చెందినవే! ముందురోజు మిగిలిపోయిన అన్నంలో నీళ్లు పోసి, మరునాడో, మూడో నాడో తరవాణీ అన్నం అన్న పేరుతో తిన్నప్పుడు అన్నాన్ని మురగబెట్టినప్పుడు సూక్ష్మజీవులు “బి” విటమిన్లని తయారు చేసి మనకి అందజేస్తాయి. అత్యంత కీలకమైన అయిన B-12 విటమిన్ ఈ విధంగా శాకాహారులకి అందడం గమనించదగ్గ విషయం.
ఉపరి రసజ్ఞులు
ఇంకో రకం ప్రజలకి మరొక సమస్య. వీరి నాలుక రుచులలో అతి చిన్న తేడాలని కూడ ఇట్టే పట్టేయగలదు. వీరి రుచి బొడిపెలు అతి సున్నితం. మన బోంట్లకి చక్కెర లేని కాఫీ, టీ లు కొద్దిగా చేదనిపిస్తే వీరికి పరమ చేదుగా ఉంటాయి. అదే టీ లో ఒక చెంచాడు పంచదార వేసుకుంటే మనకి సరి పోతుందికాని వీరి నోటికి ఆ టీ పానకంలా అనిపిస్తుంది. వీళ్ళని ఇంగ్లీషులో “సూపర్ టేస్టర్స్” అంటారు. తెలుగులో ఉపరి రసజ్ఞులు అందాం. వారసవాహికలలో TAS2R38 అనే జన్యువు ఉన్నవారు అతి కొద్ది చేదుని కూడా పసికట్టగలరని శాస్త్రవేత్తలు అంటారు. వీరి నోటికి బ్రాకలీ, పాలక్ (చుక్కాకు; Spinacia oleracea), కాఫీ, బీర్, చాకొలేట్, వంటి పదార్థాలు పరమ చేదుగా ఉంటాయి!
మామిడి పండు ఇష్టం లేని మా అన్నయ్య ఒక సూపర్ టేస్టర్. వంట వండి వాడిని మెప్పించటం ఆ బ్రహ్మ దేవుడి తరం కాదు. ఉప్పు ఎక్కువైంది, పులుపు సరిపోలేదు, కారం మరి కాస్త పడాలి అంటూ వాడి గొణుగుడు భరించటం మాకు అలవాటైపోయింది. కాని ఆవకాయలు పెట్టే రోజులు వచ్చినప్పుడు మాత్రం పాళ్ళు సరిగ్గా పడ్డాయో లేదో చూడటానికి వాడు లేకపోతే ఆవకాయ సరిగ్గా వచ్చేదే కాదు. ఇండియాలో పుట్టి గుర్తింపు లేక, రుచులు ఎంచుతాడని నలుగురి చేత చివాట్లు తినేవాడు కాని, వాడి వంటి సూపర్ టేస్టర్స్ కి అమెరికాలో మంచి ఉద్యోగాలే దొరుకుతాయి.
లాలసలు
ఏదైనా ఎక్కువ ప్రీతిపాత్రమైతే దానిని అభిరుచి అంటారు. ఆ అభిరుచి తర్కాతీతం అయితే దానిని లాలస (craving) అంటారు. కడుపుతో ఉన్న కేటీ సాల్ట్ బిస్కట్ మీద పీనట్ బటర్ రాసుకుని, దాని మీద “టూనా ఫిష్” పెట్టుకుని, దాని మీద నిలువుగా కోసిన అరటి పండు బద్దని పేర్చి తినడం ఒక లాలస! గర్భవతులకి ఇటువంటి విపరీతమైన కోరికలు ఎందుకు పుడతాయిట? గర్భం ధరించినప్పుడు శరీరంలో కలిగే రసాయన మార్పులు ఘ్రాణేంద్రియాల మీదా, రసనేంద్రియాల మీదా ప్రభావం చూపడం ఒక కారణం. వేవిళ్ల సమయంలో లాలసలు ద్వారా శరీరం తనకి కావలసిన పోషకాలని – సంతరించుకుంటోందిట. ఉదాహరణకి మంగనం (magnesium) అవసరమైతే చాకోలెట్, ఖటికం అవసరమైతే ఐస్ క్రీం తినాలనిపించడం, వగైరా! కాబోయే తల్లులు ఇద్దరికోసం తింటున్నారన్న సంగతి మరచిపోకూడదు. లాలసని తృప్తి పరచడానికి వికారమైన కోరికలకి అప్పుడప్పుడు లొంగిపోయినా, తినే వస్తువులు పోషక విలువలు ఉండేవిగా చూసుకోవడం ముఖ్యం.
సృష్టి విచిత్రం ఏమిటంటే ఏ వ్యక్తికి అయినా సరే కావలసిన పోషక పదార్థాలు అత్యవసరం అయినప్పుడు అసంకల్పంగా శరీరమే రంగంలోకి దిగి ఆ పదార్ధం కొరకు లాలస పుట్టిస్తుంది! Addison’s disease అనే అస్వస్థత ఉన్నవారు ఉప్పటి పదార్థాలు తినాలనే లాలస చూపెడతారు. ఉప్పు ఎక్కువ తినడం వల్ల వారి రక్తంలో సోడియం పాలు పెరిగి కొంత ఉపశమనం కలుగుతుంది. దక్షిణ అమెరికాలో ఉన్న పెరూ దేశంలో కొందరు గిరిజనుల ఆహారంలో సింహభాగం అడవి ఉర్లగడ్డలు (wild potatoes) ఉంటాయి. కరువు రోజుల్లో అవి పూర్తిగా పక్వానికి రాకపోయినా తినవలసి వస్తుంది. కానీ పక్వానికి రాని దుంపలలో solanine అనే చేదు విషపదార్థం ఉంటుంది. ఆ చేదుని కప్పిపుచ్చడానికి దుంపలకి kaolin అనే ఒక రకం బంకమట్టిని పులుముతారు. మట్టి కణాలు అంటుకుని విషపదార్థాన్ని ప్రతిహతం చేస్తాయిట! ఈ నమ్మకం వెనక శాస్త్రీయమైన ప్రమాణాలు లేవు కానీ kaolin జాతి మట్టిని పండ్ల రసాలలో ఉండే pectin అనే తీపి పదార్థంతో కలిపి Kaopectate అనే మందుని తయారు చేసి కడుపులో అస్వస్థతకి వాడేవారు. కానీ ఆ మట్టి సీసంతో సమ్మిశ్రమం అయిందనే అభియోగం, వల్ల దాని మీద జరిగిన న్యాయాత్మక చర్య కారణంగా, kaolin జాతి మట్టి స్థానంలో bismuth subsalicylate ని ప్రతిక్షేపించి, పేరు మార్చి, Pepto-Bismol అనే వ్యాపారనామంతో అమ్ముతున్నారు. కడుపులో ఏమాత్రం గుడగుడలాడినా చెంచాడు Pepto-Bismol తాగేస్తూ ఉంటాము. ఇది మా ఇంట్లో తరచుగా వాడే మందు.
ఉల్లి, అల్లం, పసుపు, మసాలాలు
వెల్లుల్లి రుచికి అద్భుతమైనా దాని కంపు భరించడం కష్టం. కానీ ఉల్లి చేసిన మేలు తల్లి కూడా చెయ్యలేదు అనే నానుడి ఉంది కదా. అందుకని ఉల్లి వాసన, రుచి పైకి రాకుండా వెల్లులిని గుళికలలో బంధించి రక్తపు పోటు అధికంగా ఉన్నవారికి అమ్ముతున్నారు. పసుపుకి నిర్దిష్టంగా రుచి అంటూ లేకపోయినా భారతీయ వంటకాలలో అది తప్పనిసరి. నా చిన్నతనంలో మలేరియా ప్రాంతాలలో ఉద్యోగాలకి వెళ్ళేవాళ్ళకి మలేరియా నుండి రక్షణ కొరకు, “రోజూ అన్నంలో చిటికెడు పసుపు కలుపుకుని తినండి” అని సలహా ఇచ్చేవారు. కేన్సరు మీద పోరాటంలో ఆహారంలో పసుపుకి ఒక ముఖ్యమైన పాత్ర ఉందని వైద్య పరిశోధకులు అంటున్నారు. మన దేశంలో వంటలలో రివాజుగా వాడే ఘటకద్రవ్యాలు – ఉల్లి, అల్లం, మిరప, మిరియాలు, యాలకులు, పసుపు, వగైరాలు – శరీరంలో పుట్టే శోఫ (inflammation) కి అడ్డుకట్ట వేస్తాయి. ఎన్నో రుగ్మతలకి సోఫ ఒక ప్రారంభ దశ అని అంటున్నారు!
చాకొలేట్
“నువ్వు ఏది తినాలని ఎక్కువ మనసు పడుతూ ఉంటావు?” అని అమెరికాలో ఎవరినైనా అడిగితే, మూడొంతుల ముప్పాతిక మంది “చాకొలేట్!” అని సమాధానం ఇస్తారని ఒక అధ్యయనం చెబుతొంది. ఈ చాకొలేట్ పుట్టుక మధ్య అమెరికా, దక్షిణ అమెరికాలలో. అక్కడ నివసించిన అజ్టెక్ (Aztec) లు దీనిని భగవంతుడి ప్రసాదం అని అభివర్ణించేవారట. వేదకాలంలో మనవాళ్ళకి సురా పానం ఎలాంటిదో దక్షిణ అమెరికాలో చాకొలేట్ ఆలాంటిది!
చాకొలేట్ లో ట్రిప్టోఫేన్ (tryptophan) అనే నవామ్లము (amino acid) ఉంది. ఇది సెరోటోనిన్ (serotonin) అనే రసాయన వార్తావాహకం (neurotransmitter) తయారీకి కావలసిన మూల పదార్థం. ఈ సెరోటోనిన్ మన మానసికావస్థని నియంత్రించే రసాయనం. ఇది మన నాడీకణాలలో ఉత్పత్తి అవుతుంది. కనుక శరీరంలో (మెదడులో) దీని స్థాయి బలంగా (ఉన్నప్పుడు మనకి ఉషారైన అనుభూతిని కలుగుతుంది. దీని స్థాయి నీరసంగా ఉన్నప్పుడు వ్యాకులత పెరిగి ఉల్లాసం తగ్గుతుంది. అందుకనే చాకొలేట్ తిన్న తర్వాత సంతోషంగా, సంతృప్తిగా ఉంటుంది. చాకొలేట్ ఎండార్ఫిన్‌ (endorphin) అనే రసాయనం యొక్క ఉత్పత్తికి కూడా దోహదం చేస్తుంది. ఈ ఎండార్ఫిన్‌ కి నొప్పిని తగ్గించే గుణం ఉండడమీ కాకుండా మానసికావస్థని ఉత్తేజపరిచే లక్షణం కూడా ఉంది. ఈ రెండింటితోపాటు చాకొలేట్ డోపమీన్ (dopamine) అనే రసాయనం విడుదలకి కూడా పాత్ర వహిస్తుంది. ఇది ధారణ శక్తిని పెంచి అధ్యాపనకి ప్రేరణ కారణం అవుతుంది.
కనుక చాకొలేట్ తినడం ఆరోగ్యానికి మంచిదే కానీ ఆ తినేదేదో పంచదార కలవని ముదురు గోధుమ రంగులో ఉన్న అసలు, సిసలైన చాకొలేట్ (dark chocolate) తిన్నప్పుడే! మనం బజారులో కొనుక్కునే తీపి చాకొలేట్ లో తట్టెడంత పంచదార వేసి దానిని పాడు చేస్తారు. మితంగా తిన్నప్పుడు ముదురు గోధుమ చాకొలేట్ లో ఆరోగ్యానికి అవసరమైన ప్రతిభస్మీకరులు (antioxidants), మంగనం (magnesium) ఇనుము (iron), వంటి ఖనిజపోషకాలు ఉండడం వల్ల రక్తపుపోటుని తగ్గించి, గుండె ఆరోగ్యానికి దోహదం చేస్తుంది. ఈ రకం లబ్ది పొందాలంటే ఆ తినే చాకొలేట్ ఎదో పంచదారతో “కల్తీకాని” ముదురు గోధుమ రంగు చాకొలేట్, అందులోనూ కోకో (cocoa) పాలు ఎక్కువగా ఉన్నది ఎంచుకుని మితంగా తినాలి.
ఏమి తినాలి? ఎంత తినాలి?
ఈ రోజుల్లో ఎటు చూసినా ఏది తినకూడదో, ఏది తినవచ్చో సలహాలిచ్చేవారు ఎక్కువైపోయారు. అప్పుడప్పుడు భోజనం చేస్తున్నామా, మందు వేసుకుంటున్నామా అనే అనుమానం వస్తూ ఉంటుంది. వంటలకి అల్లూమినం పాత్రలు వాడితే Alzheimer’s వ్యాధి వస్తుందని భయపెడుతున్నారు. వెన్న, నెయ్యి వంటి కొవ్వు పదార్థాలు వాడితే గుండె జబ్బు వస్తుందని బెదిరిస్తున్నారు. పోషక తాంతవం (dietary fiber) ఆహారంలో ఉంటే కేన్సరు రాదు, అలాగని అతిగా తింటే మంచిది కాదు. ఆకుకూరలు, కాయగూరలలో. ప్రతిభస్మీకరులు (antioxidants) ఉంటాయి కనుక తినాలి, కానీ వాటిల్లో ఉండే విటమిన్ కె రక్తం పలచబడే మందులు వేసునేవాళ్ళకి విరోధి. చేపనూనె గుండె ఆరోగ్యానికి మంచిది కానీ వాటిల్లో ఉండే కల్మషాలు ఆరోగ్యానికి హానికరం. ఇలా ఈ జాబితాని హనుమంతుడి తోకలా పొగిడించవచ్చు!
కనుక ఏమిటి తినడం? ఎంత తినడం? మా మామ్మ గారి పద్ధతి ప్రకారం అన్ని రుచులూ తింటూ ఉండాలి. మా నాన్నగారి సలహా ప్రకారం, ఏదయినా మితం మించకూడదు. “మరొక ముద్ద తినగలం” అనే స్థాయికి రాగానే మమ్మల్ని కంచం దగ్గరనుండి లేవగొట్టేసేవారు; ప్రత్యేకించి పండుగ రోజులలో. మాంసాహారం అయితే “అన్న”గారిని మాత్రం అనుకరించవద్దు!!
“నువ్వు ఏమిటి తింటున్నావో చెప్పు, నువ్వు ఎవరివో చెబుతాను” అనే జనవాక్యం అప్పుడప్పుడు వింటూ ఉంటాం. మంచి ఆహారం మంచి ఆరోగ్యానికి మొదటి మెట్టు అని మనలో చాలామంది నమ్ముతాం. కనుక లాలసలని అదుపులో పెట్టుకుని, రసనేంద్రియానికి కళ్లెం వేయడం మంచి ఆరోగ్యానికి మరో మెట్టు!!
సంప్రదించిన మూలాలు
- Diane Ackerman, A Natural History of the Senses, Vintage Books, Random House, NY, 1990.
- వేమూరి వేంకటేశ్వరరావు, జిహ్వకో రుచి, ఈమాట, మే 2005
- Paul King, What-is-the-connection-between-taste-and-smell?
- How much should I eat?
- How Much Should I Eat? Quantity and Quality