ఒకేసారి రెండు విపుల సమీక్షలు ఈ నెల సంచికలో రావటం చాలా ఆనందం కలిగించింది. రాసిన ఇద్దరు పరిశోధకులకు అభినందనలు. ఇండియాలో కనీసం ఇద్దరు “తెలుగుదారి” పుస్తకం చదవటం మంచి విషయం. తెలుగు సాహిత్యాన్ని ప్రపంచసాహిత్య రంగమ్మీద సమున్నత స్థానాన ఉంచటంలో అద్వితీయ కృషి నారాయణరావుది. బహుశ ఆయన రాసిన వందకి పైగా వ్యాసాలు, డజను పైగా పుస్తకాల గురించి ఇండియాలో తెలిసిన వారు, తెలిసినా పట్టించుకున్న వారు బహు అరుదు – అసలంటూ ఉంటే. ఈ రచయిత్రి కూడ ఆయన కవితావిప్లవాలు తప్ప మరే రచననీ (“తెలుగుదారి” వరకు) చదివినట్టు చెప్పలేదు. అది ఆయన రాసి యాభై ఏళ్ల పైగా అయింది.
ఐతే నారాయణరావు తర్వాత తెలుగు సాహిత్యం గురించి ప్రపంచస్థాయి పబ్లికేషన్స్‌లో పరిశోధనలు ప్రచురించగలిగే వారు కనుచూపు మేరలో లేకపోవటం విషాదం. ఇక “తెలుగుదారి” విషయం అందామా, “తెలుగుదారి ఒకదారి మాత్రమే” అన్నవారు కనీసం మరొక దారినైనా చూపించినట్టు నాకనిపించలేదు, మరెన్నో దారుల మాట దేవుడెరుగు. ఇక “తెలుగుదారి సరే, తెలుగువారిక్కాదు” అన్న వారి మాట చాలావరకు నిజమే, అది వ్యావహారిక తెలుగు నేర్చుకోవాలనే కుతూహలం వున్న తెలుగు రాని వారికి ఉద్దేశించినదని స్పష్టమే కనుక.
ఏమైనా వీరిద్దరి కృషి అభినందనీయం. ఈ వ్యాసాల్ని ప్రచురించగలిగే జర్నల్లో, పత్రికలో ఇండియాలో కూడ వుంటే అక్కడా ప్రచురించమని వారికి మనవి.
మీ అనువాదం చక్కగా ఉంది. బుచ్చిబాబు, “నన్ను మార్చిన పుస్తకం,” అన్న 1953 నాటి వ్యాసంలో, అనువాదాల ద్వారా రావాల్సిన రస్సెల్ గ్రంథాలు ఎన్నో ఉన్నాయన్నారు. ఆ అవసరం ఇప్పటికీ ఉంది. ఇది రస్సెల్ BBC కి ఇచ్చిన “Six Autobiographical Talks,” లో మొదటిది. మిగిలినవి కూడా అనువదిస్తారని ఆశిస్తాను.
సామాన్య పాఠకులకు ఉద్దేశించిన రస్సెల్ వ్యాసాలు చదవడానికి సులభంగా ఉంటాయి; అర్థం తెలియని పదాలు అరుదు. మీ అనువాదంలో, “నిష్పాదించుకున్న” మాటకి అర్థం ఆంధ్రభారతిలో వెతకాల్సి వచ్చింది. “మతైక” కి బదులు “మతపరమైన” అంటే సులువుగా బోధపడేది.
ఇది చాలా నచ్చింది: “హెగెల్ విశ్వం ముక్కలు చెయ్యలేని ఒక ముంజ లాంటిది, ఎక్కడ తాకినా మిగిలిన మొత్తమూ కదులుతుంది.”
లైలా గారు
మీ కామెంట్ చూసి నవ్వు ఆపుకోలేకపోయాను. టాగోర్ అప్పట్లో తాను గమనించిన విషయాలు రాసి ఉండొచ్చు. దానికీ జనగణగణ… కీ లింకు పెట్టి ఇదేనా ఆ గాధ అంటే చెప్పలేను. దేని దారి దానిదే కాబోలు.
కొ.కు సాహిత్యం అని ఓ సెట్టు ఉంది. దాదాపు ఏ కధలో చూసినా ‘అప్పట్నుంచి యుద్ధం. ఆ తర్వాత….” అంటూ రాస్తాడు. “చదువు” అనే పేరెన్నిక గన్న ఆయన కధ చదివారనుకుంటా. బీదరికం, బియ్యం బస్తా కొనలేకపోవడం, ఎమ్మే లేదా మరోటి చదివి ఉద్యోగం లేక పోయినా పెళ్ళిచేసేసుకుని పిల్లలని కనడం, ఇంటావిడకి ఒకే చిరిగిపోయిన చీర, ఇంట్లో పిల్లల ఆకలి ఏడుపులూ, మరోసారి యుద్ధం, వగైరా. చిరాకు, తలనెప్పి పుట్టుకొస్తుంది చదువుతూ ఉంటే. అయితే ఆయన కాలంలో ఉన్న బీదరికం, యుద్ధం తన కధలకి అన్వయించుకుని ఆయన రాసాడు. అన్నింటికన్నా ఆశ్చర్యం ఆయన ‘నేను నాస్తికుణ్ణి’ అని చెప్పుకుంటూ చందమామలో రామాయణ మహాభారతాలు రాయడం/రాయించడం/సంపాదకుడిగా ఉండడం. అందులో మళ్ళీ ‘అరణ్యవాసంలో రాముడు సీతని వళ్ళో కూర్చోబెట్టుకుని సీతకి మాంసం ముక్కలు తినిపించాడు.” అని వెక్కిరిస్తున్నట్టూ రాయడం. రాముడు రాజ్యవంశానికి చెందినవాడు. మాంసం తినకపోతే గడ్డి తింటాడా అడవుల్లో? కొన్నాళ్ళకు అలా రాయడం/రాయించడం ఆపి చందమామలో “జనరంజకంగా” రాయడం/రాయించడం మొదలుపెట్టాడు. ఆర్కైవ్ వెబ్ సైట్ లో ఉన్న పాత చందమామలు చదివితే ఈ విషయం స్పష్టంగా కనిపిస్తుంది.
చాలాకాలం నేను నోబెల్ బహుమతి వచ్చినవారంటే వారు అదో లోకంలో ఉంటారు అనుకునేవాణ్ణి. అదేం లేదు, మనలాగే రోటీ కపడా ఔర్ మకాన్, రోజూ బాత్రూం ట్రిప్పులు వాళ్ళకీ కావాలి. మనకొచ్చినట్టే ఫ్లూ, కోవిడ్, కేన్సర్ లు వాళ్ళకీ వస్తాయి. కాలక్రమంలో చివరకి అందరూ చేరే చోటు ఒకటే.
ఈ కధ అనువదించడానికి కారణం, చచ్చిపోయిందనుకున్న మనిషి బతికిలేస్తే జనం ఎలా భయపడతారో అనే విషయం కళ్ళకి కట్టినట్టు టాగోర్ చూపించాడు కధలో. అది విచిత్రంగా అనిపించింది. ఈ రోజుల్లో హాస్పిటల్ మోర్గ్ లో మనిషి లేచి కేకలు పెడితే ఏమౌతుందో అనే చిలిపి ఆలోచన వచ్చింది. అదే మరో కధగా రాయొచ్చు. మీరైతే మరీ బాగా రాయగలరేమో. ఈ టాగోర్ కధలో ముగింపు నిజంగా చెప్పాలంటే నా భాషలో “ఏడిసినట్టు ఉంది.” అలా చెప్తే ‘ఆఫ్టరాల్ గాడివి నువ్వెవడివోయ్ టాగోర్ ని విమర్శించడానికి?’ అంటారు. నేను చేసినది అనువాదం మాత్రమే. మరో విషయం – నా దగ్గిర ఉన్న పుస్తకంలో ఈ కధ ఒక విధంగా ఉంది. ఇంటర్నెట్ మీద మరో విధంగా ఉంది. నాకు బెంగాలీ రాదు కనక నా దగ్గిరున్న పుస్తకంలో ఇంగ్లీషు అనువాదంలోంచి తెలుగులో రాసాను. అసలు బెంగాలీ మూలం చదివితే తప్ప ఈ ఇంగ్లీషు అనువాదం ఎంత సరైనదో చెప్పలేము. అలాగే ఇంటర్నెట్లో ఉన్న ఇంగ్లీషు అనువాదాలు కూడా ఎంత సరైనవి అనేది చెప్పడం కష్టం. నమస్తే
తాజాకలం: నాలుక్కధలు రాయగానే పెద్ద గొప్పవాడివైపోయావని అనుకుంటున్నావు కాబోలు. కొ.కునీ టాగోర్ ని విమర్శించే అంత సీన్ నీకెక్కడిది అని ఈ కామెంటు కత్తిరిస్తారని నా మనసు చెప్తోంది. వేచి చూడండి.
“కధాంతంలో నిజంగా చనిపోయి తాను మునుపు చావలేదని నిరూపించిన కాదంబిని పాత్ర పాఠకుల హృదయాలలో సజీవమూర్తిగా నిలిచిఉంటుంది…” కె.కె. రామయ్య
A literary platitude.
*
రబీంద్రనాథ్ టాగోర్ చిన్నకథల్లో – తెరచాపల పడవల్లో నదిలో పైకీ కిందకూ తిరుగుతూ, నది గట్టమ్మటే కాలే శవాలు చూస్తూ, శాలువా, పైజమా లాల్చీ, పాదరక్షల, ఏమీ త్రాణలేని దివాళా మగవాళ్ళు కనిపిస్తుంటారు. కథానాయకుడు కలకత్తాలో కాలేజికి వెళ్ళేముందు చూసిన పక్కింటి నబవధు, మళ్ళీ అతను సెలవల్లో పల్లెలో ఇంటికి తిరిగి వచ్చేసరికి, బిధవా వేషంలో వచ్చి వంగి, వినయంగా అతని పాదధూళి తీసుకుంటుంది. మగవాళ్ళు వంటింట్లోకి వచ్చి కూర్చుని విసినకర్రతో విసిరించుకుంటూ, ఆడవాళ్ళు వండి వడ్డించే చేపలపులుసులు వాళ్ళకేదో ఫేవర్ చేస్తున్నట్టు, నిరాసక్తంగా తిని పోతుంటారు. బినయ్ దా, బిపిన్ దా, కమలాదీదీ, కుసుమ్‌బహెన్, పిలుపులతో కథలు గడిచిపోతుంటయ్యి. ఎటు చూడూ పడవ మునకలు, మరణాలు, రచనల్లో అజ్ఞానం, మూఢనమ్మకాలు, Dogma, ఆచారాలు మాత్రమే కనిపిస్తాయి. ఉత్తి డెస్క్రిప్టివ్ డాక్యుమెంటేషన్. Pervasive passive acceptance. Complacency. Status Quo. కథల్లో, జీవితంలో, మనుషులు ఎలా చస్తేనేం, రచయితకు అక్కడికే నోబెల్ రానేవచ్చె.
(టాగోర్ బెంగాలీ వచ్చినంత బాగా, ఇంగ్లిష్ కూడా వచ్చినవాడు కనక తన ప్రోజ్, పొయట్రీలను తనే ఇంగ్లీషులో అనువదించుకుని, విదేశీయుల దృష్టి లోకి తన సాహిత్యం ఒక ఇంగ్లండ్ ట్రిప్‌లో తనే తెచ్చాడు. అతడు కలిసిన లిటరాటీ అతని సాహిత్యంతో అతి స్వల్ప పరిచయం లోనే అత్యంత వేగంతో ప్రకంపించి, ఒక సంవత్సర కాలంలోనే, ఒక్క విడతలోనే అతడికి నోబెల్ ఇప్పించారు. ఇది ఆ లిటరరీ ప్రైజ్ చరిత్రలోనే ఒక అనూహ్యమైన ఘటన.)
టాగోర్ ఈ కథ లోనూ అంతటా, అందరికీ భూతాలు, దయ్యాల మూఢనమ్మకం వ్యాపించి ఉంది. ఆడవాళ్ళు హిస్టెరికల్ హీప్స్, మగవాళ్ళు నిర్వీర్యులు. విశ్వకవి రవీంద్రుడు తన ప్రసిద్థి వహించిన Patriotic prayer పద్యంలో లాగానే, తన చిన్నకథల్లోనూ – దేశంలో మూఢత్వం వదిలించి, జ్ఞానం ప్రసాదించే భారం భగవంతుడి పైనే వదిలివేసినాడా? జనగణమంగళదాయక జయహే, భారత భాగ్యవిధాతా… తవ శుభ నామే జాగే, తవ శుభ ఆశిష్ మాంగే, గాహే తవ జయ గాథా! ఇవేనా ఆ గాథలు!
స్ధూలంగా (current popular word in the magazine), టాగోర్ కథానాయికలకూ, గురజాడ పుత్తడి బొమ్మ పూర్ణమ్మకీ ఏం తేడా ఉండదు. స్త్రీలు తరచూ నుయ్యో, గొయ్యో చూసుకుని, కాళిలోనో దుర్గలోనో చేరిపోతారు. రచనలలో ఆనాటి వాస్తవత ఉండొచ్చు గాక! ఈ ఆత్మహత్యల కథలు, పద్యాలు మూలంగా – చదివినవారు అంతకన్నా వేరుదారిలేదన్న నిస్పృహకు లోనవటం, జీవితంలో ఆసక్తి కోల్పోవటం కూడా జరగొచ్చు. జర్మన్ కవి Goethe -The sorrows of young Werther, రాసిన తర్వాత చాలామంది యువకులు నిజంగానే ఆత్మహత్యలు చేసుకున్నారని ప్రతీతి.
పల్నాటియుద్థం సినిమాలో, చితి లోకి దూకకముందు రోదించే ఒక నాయికకి, జాషువా కవి -ఆయన తెలుగు బిరుదు ఏమిటీ?- అందించిన పద్యం “…నల్లపూసల సౌరు నాశమయ్యె, గంగలో కలిసె నా గాజుమట్టెల శోభ,..” Something like that, ఆ పద్యం విని, కన్నీరు విడవని తెలుగు వీరులెవ్వరు? ఆ పైన ఉద్రేకించి, యుద్ధం ఎవరెవరి మధ్యనో ఎందుకు జరుగుతోందో కూడా తెలియని బాలవీరులు కొందరు బలి.
తనను కడజాతి వాడన్నందుకు, ఎంతో ఆర్తితో కవిత్వం చెప్పిన జాషువాకు, సినిమాకి రాస్తున్నప్పుడు, ఈ పద్యంలో తను ఎంత క్రూరకార్యాన్ని ప్రమోట్ చేస్తున్నాడోనన్న స్పృహ లేదు. (ఈ కథ మొదట్లోనే “పసుపు కుంకుమలు పోగొట్టుకున్న కాదంబిని” అంటూ టాగోర్ పొయట్రీ, కథల, ఇంగ్లీషు అనువాదకుడు William Radiceకి రాని, తెలుగు పలుకుబడి కనిపిస్తే, ఆ పాత సినిమా సన్నివేశం గుర్తొచ్చింది.)
ఈ మాగజీన్లోనే ఈమధ్య ఇచ్చిన మరో అనువాద కథ ‘పోస్టు మాస్టరు’లోనూ రచయిత టాగోర్ attitude నాకు నచ్చలేదు. There is a hidden tease and tormentor in Tagore. He plays with women and small girls’ hearts. He drowns his heroines like rats. What kind of nonsense is that?
అదే, ఈ టాగోర్ భూతాల కథ సమయం నుండే, అదే – ఆ 19 శతాబ్దినుండే; ఒక ఫ్రెంచ్ రైటర్ Jules Verne కల్పించిన Philias Fogg ని చూడండీ, హీరో అంటే అతనూ హీరో. ఫిలియాస్ తన “around the world in 80 days” యాత్రలో, ఇండియాలోనే – ఆ బెంగాల్ ప్రాంతాలలోనే, అప్పటి దారుణమైన “సతి” కార్యక్రమంలో, Aoudaకి మత్తుమందిచ్చి, ఆమె చేతులు కాళ్ళు కట్టేసి, చచ్చిన మొగుడితోపాటు పాడెక్కట్టేసి, సంబరంగా ఊరోళ్ళంతా డప్పులు కొట్టుకుంటూ శ్మశానానికి తీసుకుపోయి, నిప్పెట్టపోతుంటే, Passepartout సహాయంతో, ఉపాయంతో ఆమెను విడిపించాడు. బ్రతికి ఉన్న స్త్రీని తగలెట్టటానికి ఇంతకూడా సంకోచించని ఊరిజనం, భూతాలంటే హడలు కాబట్టి, పాడెమీది మగవాడి శవం లేచికూర్చుంటే అప్పుడు పారిపోయారు. ఆమెను తర్వాత ఫిలియాస్ తనతో లండన్ తీసుకుపోయాడు. వేజర్ గెలిచాడు.
అదీ కథంటే. అతడూ మగవాడంటే. ట్రావెలర్ అంటే. హీరో అంటే. నిజానికి, Fogg, Passepartout, Aouda, అందరూ హీరోయిక్ స్పిరిట్ ఉన్నవారే. కార్యశూరులే. వారి సంభాషణలు, పనులు ఆ విషయం మనకు స్పష్టం చేస్తాయి.
దీనికి రస్సెల్ విస్తృత రచనలలో మూలమేదో చెప్పాల్సింది.
[మూలవ్యాసపు వివరాలు చేర్చాము. కృతజ్ఞతలు – సం.]
వాళ్ళు… గురించి వారణాసి నాగలక్ష్మి గారి అభిప్రాయం:
05/23/2024 11:55 am
అమరేంద్ర గారూ, పూలల్లే దారం లాగా కొందరు మనుషులని కలుపుకుంటూ పోతారు. ఇలాంటి వ్యక్తులవల్లే స్నేహ సంబంధాలు విస్తరిస్తాయి. మీ కదంబం బాగుంది. 💐
గడినుడి – 91 గురించి శ్రీరాం నడిమింటి గారి అభిప్రాయం:
05/22/2024 3:53 am
ఈ మధ్య సంపాదకులకు గడినుడి నిర్వహణపై శీతకన్ను వేసినట్టుగా అనిపిస్తోంది. తప్పులెంచాలనే ఉద్దేశంతో కాదు గానీ, గడినుడి స్థాయి పెరగాలని ఆశిస్తున్నా. ఒక నిర్వాహకుడు కూర్చిన దానిని, రెండు నెలల ముందే ఇతర నిర్వాహకులకు (సమాధానాలు లేకుండా) పంపించి వారి అభిప్రాయలను సేకరించి సరైన నిర్ణయం తీసుకోవడం, మూడు లేదా నాలుగు గడినుడులను ఎప్పుడూ దగ్గర నిలవ ఉంచుకోవడము లాంటి చర్యలు ఉపయోగపడతాయి.
గడినుడి – 91 గురించి మంజరి లక్ష్మి గారి అభిప్రాయం:
05/21/2024 4:20 am
ఇన్ని నల్ల గళ్ళు (ఖాళీ గళ్ళు) ఉంచటం ఏమీ బాగా లేదు. పదానికి కనెక్షనుగా ఇంకో పదం ఉండేటట్లు ఇవ్వకపోతే ఎట్లాగా? మీ మనసులో ఉన్నది మేం ఊహించాలా? అలాగే సమాధానాలు ఇచ్చినప్పుడు అవి మీరిచ్చిన క్లూలతో ఎలా సరిపొయిందో వివరణ కూడా ఇస్తే బాగుంటుంది. మా బోటి పామరులకు కూడా మీరిచ్చె పధ్ధతిని అర్ధం చేసుకోవటానికి వీలవుతుంది.
తెలుగుదారి ఒకదారి మాత్రమే గురించి K.V.S. Ramarao గారి అభిప్రాయం:
05/27/2024 8:58 pm
ఒకేసారి రెండు విపుల సమీక్షలు ఈ నెల సంచికలో రావటం చాలా ఆనందం కలిగించింది. రాసిన ఇద్దరు పరిశోధకులకు అభినందనలు. ఇండియాలో కనీసం ఇద్దరు “తెలుగుదారి” పుస్తకం చదవటం మంచి విషయం. తెలుగు సాహిత్యాన్ని ప్రపంచసాహిత్య రంగమ్మీద సమున్నత స్థానాన ఉంచటంలో అద్వితీయ కృషి నారాయణరావుది. బహుశ ఆయన రాసిన వందకి పైగా వ్యాసాలు, డజను పైగా పుస్తకాల గురించి ఇండియాలో తెలిసిన వారు, తెలిసినా పట్టించుకున్న వారు బహు అరుదు – అసలంటూ ఉంటే. ఈ రచయిత్రి కూడ ఆయన కవితావిప్లవాలు తప్ప మరే రచననీ (“తెలుగుదారి” వరకు) చదివినట్టు చెప్పలేదు. అది ఆయన రాసి యాభై ఏళ్ల పైగా అయింది.
ఐతే నారాయణరావు తర్వాత తెలుగు సాహిత్యం గురించి ప్రపంచస్థాయి పబ్లికేషన్స్‌లో పరిశోధనలు ప్రచురించగలిగే వారు కనుచూపు మేరలో లేకపోవటం విషాదం. ఇక “తెలుగుదారి” విషయం అందామా, “తెలుగుదారి ఒకదారి మాత్రమే” అన్నవారు కనీసం మరొక దారినైనా చూపించినట్టు నాకనిపించలేదు, మరెన్నో దారుల మాట దేవుడెరుగు. ఇక “తెలుగుదారి సరే, తెలుగువారిక్కాదు” అన్న వారి మాట చాలావరకు నిజమే, అది వ్యావహారిక తెలుగు నేర్చుకోవాలనే కుతూహలం వున్న తెలుగు రాని వారికి ఉద్దేశించినదని స్పష్టమే కనుక.
ఏమైనా వీరిద్దరి కృషి అభినందనీయం. ఈ వ్యాసాల్ని ప్రచురించగలిగే జర్నల్లో, పత్రికలో ఇండియాలో కూడ వుంటే అక్కడా ప్రచురించమని వారికి మనవి.
నేను ఫిలాసఫీ ఎందుకు చేపట్టాను? గురించి కొడవళ్ళ హనుమంతరావు గారి అభిప్రాయం:
05/27/2024 2:26 pm
కిశోర్ గారూ,
మీ అనువాదం చక్కగా ఉంది. బుచ్చిబాబు, “నన్ను మార్చిన పుస్తకం,” అన్న 1953 నాటి వ్యాసంలో, అనువాదాల ద్వారా రావాల్సిన రస్సెల్ గ్రంథాలు ఎన్నో ఉన్నాయన్నారు. ఆ అవసరం ఇప్పటికీ ఉంది. ఇది రస్సెల్ BBC కి ఇచ్చిన “Six Autobiographical Talks,” లో మొదటిది. మిగిలినవి కూడా అనువదిస్తారని ఆశిస్తాను.
సామాన్య పాఠకులకు ఉద్దేశించిన రస్సెల్ వ్యాసాలు చదవడానికి సులభంగా ఉంటాయి; అర్థం తెలియని పదాలు అరుదు. మీ అనువాదంలో, “నిష్పాదించుకున్న” మాటకి అర్థం ఆంధ్రభారతిలో వెతకాల్సి వచ్చింది. “మతైక” కి బదులు “మతపరమైన” అంటే సులువుగా బోధపడేది.
ఇది చాలా నచ్చింది: “హెగెల్ విశ్వం ముక్కలు చెయ్యలేని ఒక ముంజ లాంటిది, ఎక్కడ తాకినా మిగిలిన మొత్తమూ కదులుతుంది.”
కొడవళ్ళ హనుమంతరావు
చావు బ్రతుకులు గురించి శర్మ దంతుర్తి గారి అభిప్రాయం:
05/27/2024 1:01 pm
లైలా గారు
మీ కామెంట్ చూసి నవ్వు ఆపుకోలేకపోయాను. టాగోర్ అప్పట్లో తాను గమనించిన విషయాలు రాసి ఉండొచ్చు. దానికీ జనగణగణ… కీ లింకు పెట్టి ఇదేనా ఆ గాధ అంటే చెప్పలేను. దేని దారి దానిదే కాబోలు.
కొ.కు సాహిత్యం అని ఓ సెట్టు ఉంది. దాదాపు ఏ కధలో చూసినా ‘అప్పట్నుంచి యుద్ధం. ఆ తర్వాత….” అంటూ రాస్తాడు. “చదువు” అనే పేరెన్నిక గన్న ఆయన కధ చదివారనుకుంటా. బీదరికం, బియ్యం బస్తా కొనలేకపోవడం, ఎమ్మే లేదా మరోటి చదివి ఉద్యోగం లేక పోయినా పెళ్ళిచేసేసుకుని పిల్లలని కనడం, ఇంటావిడకి ఒకే చిరిగిపోయిన చీర, ఇంట్లో పిల్లల ఆకలి ఏడుపులూ, మరోసారి యుద్ధం, వగైరా. చిరాకు, తలనెప్పి పుట్టుకొస్తుంది చదువుతూ ఉంటే. అయితే ఆయన కాలంలో ఉన్న బీదరికం, యుద్ధం తన కధలకి అన్వయించుకుని ఆయన రాసాడు. అన్నింటికన్నా ఆశ్చర్యం ఆయన ‘నేను నాస్తికుణ్ణి’ అని చెప్పుకుంటూ చందమామలో రామాయణ మహాభారతాలు రాయడం/రాయించడం/సంపాదకుడిగా ఉండడం. అందులో మళ్ళీ ‘అరణ్యవాసంలో రాముడు సీతని వళ్ళో కూర్చోబెట్టుకుని సీతకి మాంసం ముక్కలు తినిపించాడు.” అని వెక్కిరిస్తున్నట్టూ రాయడం. రాముడు రాజ్యవంశానికి చెందినవాడు. మాంసం తినకపోతే గడ్డి తింటాడా అడవుల్లో? కొన్నాళ్ళకు అలా రాయడం/రాయించడం ఆపి చందమామలో “జనరంజకంగా” రాయడం/రాయించడం మొదలుపెట్టాడు. ఆర్కైవ్ వెబ్ సైట్ లో ఉన్న పాత చందమామలు చదివితే ఈ విషయం స్పష్టంగా కనిపిస్తుంది.
చాలాకాలం నేను నోబెల్ బహుమతి వచ్చినవారంటే వారు అదో లోకంలో ఉంటారు అనుకునేవాణ్ణి. అదేం లేదు, మనలాగే రోటీ కపడా ఔర్ మకాన్, రోజూ బాత్రూం ట్రిప్పులు వాళ్ళకీ కావాలి. మనకొచ్చినట్టే ఫ్లూ, కోవిడ్, కేన్సర్ లు వాళ్ళకీ వస్తాయి. కాలక్రమంలో చివరకి అందరూ చేరే చోటు ఒకటే.
ఈ కధ అనువదించడానికి కారణం, చచ్చిపోయిందనుకున్న మనిషి బతికిలేస్తే జనం ఎలా భయపడతారో అనే విషయం కళ్ళకి కట్టినట్టు టాగోర్ చూపించాడు కధలో. అది విచిత్రంగా అనిపించింది. ఈ రోజుల్లో హాస్పిటల్ మోర్గ్ లో మనిషి లేచి కేకలు పెడితే ఏమౌతుందో అనే చిలిపి ఆలోచన వచ్చింది. అదే మరో కధగా రాయొచ్చు. మీరైతే మరీ బాగా రాయగలరేమో. ఈ టాగోర్ కధలో ముగింపు నిజంగా చెప్పాలంటే నా భాషలో “ఏడిసినట్టు ఉంది.” అలా చెప్తే ‘ఆఫ్టరాల్ గాడివి నువ్వెవడివోయ్ టాగోర్ ని విమర్శించడానికి?’ అంటారు. నేను చేసినది అనువాదం మాత్రమే. మరో విషయం – నా దగ్గిర ఉన్న పుస్తకంలో ఈ కధ ఒక విధంగా ఉంది. ఇంటర్నెట్ మీద మరో విధంగా ఉంది. నాకు బెంగాలీ రాదు కనక నా దగ్గిరున్న పుస్తకంలో ఇంగ్లీషు అనువాదంలోంచి తెలుగులో రాసాను. అసలు బెంగాలీ మూలం చదివితే తప్ప ఈ ఇంగ్లీషు అనువాదం ఎంత సరైనదో చెప్పలేము. అలాగే ఇంటర్నెట్లో ఉన్న ఇంగ్లీషు అనువాదాలు కూడా ఎంత సరైనవి అనేది చెప్పడం కష్టం. నమస్తే
తాజాకలం: నాలుక్కధలు రాయగానే పెద్ద గొప్పవాడివైపోయావని అనుకుంటున్నావు కాబోలు. కొ.కునీ టాగోర్ ని విమర్శించే అంత సీన్ నీకెక్కడిది అని ఈ కామెంటు కత్తిరిస్తారని నా మనసు చెప్తోంది. వేచి చూడండి.
చావు బ్రతుకులు గురించి Lyla Yerneni గారి అభిప్రాయం:
05/26/2024 4:57 pm
“కధాంతంలో నిజంగా చనిపోయి తాను మునుపు చావలేదని నిరూపించిన కాదంబిని పాత్ర పాఠకుల హృదయాలలో సజీవమూర్తిగా నిలిచిఉంటుంది…” కె.కె. రామయ్య
A literary platitude.
*
రబీంద్రనాథ్ టాగోర్ చిన్నకథల్లో – తెరచాపల పడవల్లో నదిలో పైకీ కిందకూ తిరుగుతూ, నది గట్టమ్మటే కాలే శవాలు చూస్తూ, శాలువా, పైజమా లాల్చీ, పాదరక్షల, ఏమీ త్రాణలేని దివాళా మగవాళ్ళు కనిపిస్తుంటారు. కథానాయకుడు కలకత్తాలో కాలేజికి వెళ్ళేముందు చూసిన పక్కింటి నబవధు, మళ్ళీ అతను సెలవల్లో పల్లెలో ఇంటికి తిరిగి వచ్చేసరికి, బిధవా వేషంలో వచ్చి వంగి, వినయంగా అతని పాదధూళి తీసుకుంటుంది. మగవాళ్ళు వంటింట్లోకి వచ్చి కూర్చుని విసినకర్రతో విసిరించుకుంటూ, ఆడవాళ్ళు వండి వడ్డించే చేపలపులుసులు వాళ్ళకేదో ఫేవర్ చేస్తున్నట్టు, నిరాసక్తంగా తిని పోతుంటారు. బినయ్ దా, బిపిన్ దా, కమలాదీదీ, కుసుమ్‌బహెన్, పిలుపులతో కథలు గడిచిపోతుంటయ్యి. ఎటు చూడూ పడవ మునకలు, మరణాలు, రచనల్లో అజ్ఞానం, మూఢనమ్మకాలు, Dogma, ఆచారాలు మాత్రమే కనిపిస్తాయి. ఉత్తి డెస్క్రిప్టివ్ డాక్యుమెంటేషన్. Pervasive passive acceptance. Complacency. Status Quo. కథల్లో, జీవితంలో, మనుషులు ఎలా చస్తేనేం, రచయితకు అక్కడికే నోబెల్ రానేవచ్చె.
(టాగోర్ బెంగాలీ వచ్చినంత బాగా, ఇంగ్లిష్ కూడా వచ్చినవాడు కనక తన ప్రోజ్, పొయట్రీలను తనే ఇంగ్లీషులో అనువదించుకుని, విదేశీయుల దృష్టి లోకి తన సాహిత్యం ఒక ఇంగ్లండ్ ట్రిప్‌లో తనే తెచ్చాడు. అతడు కలిసిన లిటరాటీ అతని సాహిత్యంతో అతి స్వల్ప పరిచయం లోనే అత్యంత వేగంతో ప్రకంపించి, ఒక సంవత్సర కాలంలోనే, ఒక్క విడతలోనే అతడికి నోబెల్ ఇప్పించారు. ఇది ఆ లిటరరీ ప్రైజ్ చరిత్రలోనే ఒక అనూహ్యమైన ఘటన.)
టాగోర్ ఈ కథ లోనూ అంతటా, అందరికీ భూతాలు, దయ్యాల మూఢనమ్మకం వ్యాపించి ఉంది. ఆడవాళ్ళు హిస్టెరికల్ హీప్స్, మగవాళ్ళు నిర్వీర్యులు. విశ్వకవి రవీంద్రుడు తన ప్రసిద్థి వహించిన Patriotic prayer పద్యంలో లాగానే, తన చిన్నకథల్లోనూ – దేశంలో మూఢత్వం వదిలించి, జ్ఞానం ప్రసాదించే భారం భగవంతుడి పైనే వదిలివేసినాడా? జనగణమంగళదాయక జయహే, భారత భాగ్యవిధాతా… తవ శుభ నామే జాగే, తవ శుభ ఆశిష్ మాంగే, గాహే తవ జయ గాథా! ఇవేనా ఆ గాథలు!
స్ధూలంగా (current popular word in the magazine), టాగోర్ కథానాయికలకూ, గురజాడ పుత్తడి బొమ్మ పూర్ణమ్మకీ ఏం తేడా ఉండదు. స్త్రీలు తరచూ నుయ్యో, గొయ్యో చూసుకుని, కాళిలోనో దుర్గలోనో చేరిపోతారు. రచనలలో ఆనాటి వాస్తవత ఉండొచ్చు గాక! ఈ ఆత్మహత్యల కథలు, పద్యాలు మూలంగా – చదివినవారు అంతకన్నా వేరుదారిలేదన్న నిస్పృహకు లోనవటం, జీవితంలో ఆసక్తి కోల్పోవటం కూడా జరగొచ్చు. జర్మన్ కవి Goethe -The sorrows of young Werther, రాసిన తర్వాత చాలామంది యువకులు నిజంగానే ఆత్మహత్యలు చేసుకున్నారని ప్రతీతి.
పల్నాటియుద్థం సినిమాలో, చితి లోకి దూకకముందు రోదించే ఒక నాయికకి, జాషువా కవి -ఆయన తెలుగు బిరుదు ఏమిటీ?- అందించిన పద్యం “…నల్లపూసల సౌరు నాశమయ్యె, గంగలో కలిసె నా గాజుమట్టెల శోభ,..” Something like that, ఆ పద్యం విని, కన్నీరు విడవని తెలుగు వీరులెవ్వరు? ఆ పైన ఉద్రేకించి, యుద్ధం ఎవరెవరి మధ్యనో ఎందుకు జరుగుతోందో కూడా తెలియని బాలవీరులు కొందరు బలి.
తనను కడజాతి వాడన్నందుకు, ఎంతో ఆర్తితో కవిత్వం చెప్పిన జాషువాకు, సినిమాకి రాస్తున్నప్పుడు, ఈ పద్యంలో తను ఎంత క్రూరకార్యాన్ని ప్రమోట్ చేస్తున్నాడోనన్న స్పృహ లేదు. (ఈ కథ మొదట్లోనే “పసుపు కుంకుమలు పోగొట్టుకున్న కాదంబిని” అంటూ టాగోర్ పొయట్రీ, కథల, ఇంగ్లీషు అనువాదకుడు William Radiceకి రాని, తెలుగు పలుకుబడి కనిపిస్తే, ఆ పాత సినిమా సన్నివేశం గుర్తొచ్చింది.)
ఈ మాగజీన్లోనే ఈమధ్య ఇచ్చిన మరో అనువాద కథ ‘పోస్టు మాస్టరు’లోనూ రచయిత టాగోర్ attitude నాకు నచ్చలేదు. There is a hidden tease and tormentor in Tagore. He plays with women and small girls’ hearts. He drowns his heroines like rats. What kind of nonsense is that?
అదే, ఈ టాగోర్ భూతాల కథ సమయం నుండే, అదే – ఆ 19 శతాబ్దినుండే; ఒక ఫ్రెంచ్ రైటర్ Jules Verne కల్పించిన Philias Fogg ని చూడండీ, హీరో అంటే అతనూ హీరో. ఫిలియాస్ తన “around the world in 80 days” యాత్రలో, ఇండియాలోనే – ఆ బెంగాల్ ప్రాంతాలలోనే, అప్పటి దారుణమైన “సతి” కార్యక్రమంలో, Aoudaకి మత్తుమందిచ్చి, ఆమె చేతులు కాళ్ళు కట్టేసి, చచ్చిన మొగుడితోపాటు పాడెక్కట్టేసి, సంబరంగా ఊరోళ్ళంతా డప్పులు కొట్టుకుంటూ శ్మశానానికి తీసుకుపోయి, నిప్పెట్టపోతుంటే, Passepartout సహాయంతో, ఉపాయంతో ఆమెను విడిపించాడు. బ్రతికి ఉన్న స్త్రీని తగలెట్టటానికి ఇంతకూడా సంకోచించని ఊరిజనం, భూతాలంటే హడలు కాబట్టి, పాడెమీది మగవాడి శవం లేచికూర్చుంటే అప్పుడు పారిపోయారు. ఆమెను తర్వాత ఫిలియాస్ తనతో లండన్ తీసుకుపోయాడు. వేజర్ గెలిచాడు.
అదీ కథంటే. అతడూ మగవాడంటే. ట్రావెలర్ అంటే. హీరో అంటే. నిజానికి, Fogg, Passepartout, Aouda, అందరూ హీరోయిక్ స్పిరిట్ ఉన్నవారే. కార్యశూరులే. వారి సంభాషణలు, పనులు ఆ విషయం మనకు స్పష్టం చేస్తాయి.
Así es como se cuentan algunas historias.
-Lyla
నేను ఫిలాసఫీ ఎందుకు చేపట్టాను? గురించి కొడవళ్ళ హనుమంతరావు గారి అభిప్రాయం:
05/26/2024 1:26 am
దీనికి రస్సెల్ విస్తృత రచనలలో మూలమేదో చెప్పాల్సింది.
[మూలవ్యాసపు వివరాలు చేర్చాము. కృతజ్ఞతలు – సం.]
వాళ్ళు… గురించి వారణాసి నాగలక్ష్మి గారి అభిప్రాయం:
05/23/2024 11:55 am
అమరేంద్ర గారూ, పూలల్లే దారం లాగా కొందరు మనుషులని కలుపుకుంటూ పోతారు. ఇలాంటి వ్యక్తులవల్లే స్నేహ సంబంధాలు విస్తరిస్తాయి. మీ కదంబం బాగుంది. 💐
గడినుడి – 91 గురించి శ్రీరాం నడిమింటి గారి అభిప్రాయం:
05/22/2024 3:53 am
ఈ మధ్య సంపాదకులకు గడినుడి నిర్వహణపై శీతకన్ను వేసినట్టుగా అనిపిస్తోంది. తప్పులెంచాలనే ఉద్దేశంతో కాదు గానీ, గడినుడి స్థాయి పెరగాలని ఆశిస్తున్నా. ఒక నిర్వాహకుడు కూర్చిన దానిని, రెండు నెలల ముందే ఇతర నిర్వాహకులకు (సమాధానాలు లేకుండా) పంపించి వారి అభిప్రాయలను సేకరించి సరైన నిర్ణయం తీసుకోవడం, మూడు లేదా నాలుగు గడినుడులను ఎప్పుడూ దగ్గర నిలవ ఉంచుకోవడము లాంటి చర్యలు ఉపయోగపడతాయి.
దక్షిణ అమెరికా దృశ్యమాలిక-3 గురించి Amarendra Dasari గారి అభిప్రాయం:
05/22/2024 3:26 am
ధన్యవాదాలు రమేష్ గారూ
గడినుడి – 91 గురించి మంజరి లక్ష్మి గారి అభిప్రాయం:
05/21/2024 4:20 am
ఇన్ని నల్ల గళ్ళు (ఖాళీ గళ్ళు) ఉంచటం ఏమీ బాగా లేదు. పదానికి కనెక్షనుగా ఇంకో పదం ఉండేటట్లు ఇవ్వకపోతే ఎట్లాగా? మీ మనసులో ఉన్నది మేం ఊహించాలా? అలాగే సమాధానాలు ఇచ్చినప్పుడు అవి మీరిచ్చిన క్లూలతో ఎలా సరిపొయిందో వివరణ కూడా ఇస్తే బాగుంటుంది. మా బోటి పామరులకు కూడా మీరిచ్చె పధ్ధతిని అర్ధం చేసుకోవటానికి వీలవుతుంది.
పలుకుబడి: దిక్కులు, పక్కలు గురించి వెల్లాల హరి హర ప్రసాద్ గారి అభిప్రాయం:
05/18/2024 2:24 pm
తెలుగు మేష్టారు క్లాస్ లో వున్న అనుభూతి కలిగింది. ధన్యవాదాలు. 🙏