నేను ఆక్షేపించలేదండి. పదకొండు పదాలు కూడా అఖ్ఖర్లేదేమో కదా అనే అర్ధంతో చెప్పాను. నేను పదో తరగతి తర్వాత తెలుగు చదువుకోలేదు. నాకు వచ్చినది కూడా ఏ వార్తా పత్రికో చదివే బాపతు గోదావరి జిల్లా తెలుగు మాత్రమే. హైదరాబాదు/తెలంగాణా వెళ్తే ఒక్క ముక్క అర్ధం కాదు నాకు. అక్కడి ముఖ్యమంత్రుల, వారి పిల్లలు మాట్లడేది వార్తల్లో వస్తే చదివి బుర్ర గోక్కోవడమే. కొస అనేది ఇలా వాడతారని తెలియదు. అందుకే భలే ఉంది అన్నాను. నమస్కారం.
శర్మగారూ,
కవిత నిడివి ఎప్పుడూ చూసుకోలేదండీ. చెప్తున్న భావానికి అనుగుణంగా కవిత తన నిడివిని తనే నిర్ణయిచుకుంటుందని నమ్ముతాను. “అస్సలు” పదంపై మీ ఆక్షేపణ కొంతవరకూ నిజమే. అయితే రాస్తున్నది వచన కవితే అయినా అందులో కూడా ఒక రకమైన లయ, అక్షర మైత్రి ఉండాలని అనుకుంటాను. అందుకనే ఆ పదం వాడాల్సి వచ్చింది. ఇక “కొస” అంటే తాడు చివర అని మాత్రమే కాదనుకుంటానండీ – the end, tip అనే అర్ధం కూడా ఉంది. జి. యన్. రెడ్డిగారి తెలుగు పర్యాయపద నిఘంటువులో అగ్రభాగము, అగ్రము, కొన, శిఖరము, శిఖి అనే పదాలు కూడా కనిపించాయి. “కొండకొస” “ఆ కొసకెలా చేరాలో” లాంటి ప్రయోగాలు మనకి కొత్త కాదు.
సినారె “మట్టీ, మనిషీ, ఆకాశం” నుండి –
పొద్దు పొడుపును చూడగానే
తూర్పుదిక్కు పట్టనంత పరవశించిపోయే తాను –
కొండకొస నుంచి దూకే జలధారలో
గుండెలోని శ్రుతిని సరిచూసుకునే తాను-
తోటి మనిషి అలికిడి వింటేనే
తుళ్ళిపడతాడెందుకని?
నమస్కారాలతో,
సుబ్రహ్మణ్యం
జూన్ 2024 గురించి maaciraaju saavitri గారి అభిప్రాయం:
06/03/2024 3:57 pm
చాలా మెచ్చదగిన మాట చెప్పారు. మరి ఈ పరిస్థితికి పరిష్కారమేమిటో కూడా సూచించగలిగితే బాగుంటుంది. ఈ ధోరణి కొన్ని దశాబ్దాలుగా సాగుతున్నది. ఎందువల్ల?
బడే గులాం చేత దక్షిణ భారతంలో విపరీతంగా ప్రభావితులైనవారిలో వోలేటి వెంకటేశ్వర్లు గారు, జి. ఎన్. బాలసుబ్రమణ్యం గారూ ఉన్నారు. వోలేటి గారు హిందుస్తానీలో సంగీతం సమకూర్చినవన్నీ ఈ ప్రభావానికి లోబడిన తరువాతే. బడే గులాం ఎప్పుడు మద్రాస్ వచ్చినా వోలేటి గారింట్లో దిగేవారని విన్నాను. GNB ఆయన సంగీతాన్ని మెచ్చుకున్నారు గానీ నాకు తెలిసి ఆ పంథాలో వేటికీ సంగీతాన్ని సమకూర్చలేదు.
కొన్ని చిన్న అంశాలు:
1. కర్ణాటక సంగీతంలో లాగా కాక హిందుస్తానీలో ప్రతి రాగానికీ ఒక నిర్ణీతసమయం ఉన్నది. కామోద్ రాగానికి, రాత్రి రెండవ ఝాము – ద్వితీయ పహార్. కథ మొదట్లో వాడుక సమయం సరయినదే కానీ, రెండవసారి ఉదయం ఫలహారాలు అయిన తరువాత అని ఉన్నది. బడే గులాం పొరబాటున కూడా ఆ తప్పు చెయ్యరు.
2. “మీ అంత మంచి గాయకుడికి, సంగీత పండితుడికి హిందూస్తానీలో కూడా ప్రవేశముండడం చాలా అవసరం. మనం సినిమా తీసేలోగా మీరు హిందూస్తానీ కూడా నేర్చుకోవడం అవసరం.” అన్న రాజుగారి డైలాగ్ ద్వారా మూర్తికి హిందూస్తానీలో అసలు ప్రవేశమే లేదని రచయిత నిర్ధారిస్తారు గనక, ఆయన పాట కామోద్ రాగంలో అని ఏ పాత్ర చేతనయినాచెప్పించి వుంటే బావుండేది. సర్వసాక్షి కథనంతో మాత్రమే ప్రస్తావించడం సబబు అనిపించలేదు. మిగిలిన రాగాల ప్రస్తావనలో, అలాగే ఏది ఠుమ్రీ, ఏది ఖయాల్ అని వాడిన చోట్ల కూడా ఇదే వ్యాఖ్య వర్తిస్తుంది.
3. “జ్నాపకమొచ్చింది” కి బదులు “జ్ఞాపకమొచ్చింది” అని ఉండాలి. వర్డ్ లో గానీ గూగుల్ లో గానీ jnaa అని టైప్ చేస్తే అది పొరబాటున కూడా “జ్ఞా”ని ఒక ఛాయిస్ కింద చూపదు. సరయిన అక్షరం రావడానికి “gnaa” అని టైప్ చెయ్యాలి.
4. “తొండంతో చెరుకుగడల కట్టనెత్తుకున్న గున్నేనుగు లాగున్నాడు”, “రెండు పెద్ద రాతిగుండ్ల మధ్యలోంచి ఊరే కొండనీటి ఊటలా, బడే ఖాన్‌సాబ్ లావుపాటి బుగ్గల మధ్యలోంచి …” అన్న వర్ణనలు ఒక సంగీత విద్వాంసుడి మదిలోకి బడే గులాం గూర్చి ప్రవేశిస్తాయని అనుకోవడం పాఠకుడికి అంత సులువు కాదు.
5. ఆంగ్లంలో Jaijaivanti అని కనిపించినా గానీ, పలికేటప్పుడు “జయజయవంతి” గా కాక ఆ రాగం “జైజవంతి” గా వినిపిస్తుంది.
చావు బ్రతుకులు గురించి కొడవళ్ళ హనుమంతరావు గారి అభిప్రాయం:
06/02/2024 2:02 pm
దంతుర్తి గారు,
మీరు చెప్పినట్లు చందమామ పాత సంచికలు చదివాను. మే 1961 సంచికలో “ఈ విధంగా బ్రహ్మయొక్క ప్రోత్సాహంతో వాల్మీకి రామాయణ కథను, తన నోట అప్రయత్నంగా వెలువడిన శ్లోకాలలాటి శ్లోకాలతో, అందరికీ ఆనందం కలిగించే విధంగా రచించాడు. ఆ కథనే మనం కూడ చదివి ఆనందించుదాం,” తో మొదలయి ఆగస్టు 1966 సంచిక లో కుశలవుల పట్టాభిషేకం తో ముగుస్తుంది. సీతారాముల కాలకృత్యాలు, అన్న పానీయాల విషయం పలుమార్లు వస్తుంది.
జూన్ 1962 సంచికలో, “రాముడు చిత్రకూటానికి వచ్చి నెల అయింది. ఈ రోజే అతను తన పర్ణశాల విడిచి సీతతో సహా కొండ మీద విహరించటానికి బయలుదేరాడు. చిత్రకూట పర్వతం చాలా అందమైనది. అక్కడి చెట్లూ, పక్షులూ, మృగాలూ, చిత్రవిచిత్రమైన ధాతువులూ, పక్కనే ప్రవహించే మందకినీ నదీ, మనోహరమైన దృశ్యాలూ చూస్తూ వారిద్దరు చాలాసేపు విహరించారు. రాముడు సీతతో, “నీవు, లక్షణుడూ నా వెంట ఉంటే ఈ దృశ్యాలు చూసి ఆనందిస్తూ ఎన్ని ఏళ్లపాటయినా ఇక్కడే ఉండి పోగలను,” అన్నాడు. ఇలా చాలా సేపు విహరించిన పిమ్మట సీతారామలక్ష్మణులు ఒకచోట కూర్చున్నారు. రాముడు కులాసాగా కబుర్లు చెపుతూ సీత చేత మాంసఖండాలు తినిపించాడు.”
ఇది మీకు ఎందుకు వెటకారంగా కనిపించిందో నాకర్థం కాలేదు. అంత పెద్ద కథలో తిండీ తిప్పలకన్నా ముఖ్యమైన విషయమేదన్నా చెప్తే మీరన్న వెటకారానికి విలువ ఉండేది.
కొడవటిగంటి నాస్తికుడయి తన సంపాదకత్వం క్రింద రామాయణ మహాభారతాల కథల్ని వేయించడం అన్నింటికన్నా ఆశ్చర్యమన్నారు మీరు. ఎందుకాశ్చర్యం? మీదగ్గర వున్న కొ.కు. సాహిత్య సెట్టులో ఉందో లేదో, “వ్యాస ప్రపంచం – 5, సాహిత్య వ్యాసాలు,” లో “బాలల సాహిత్యం,” అన్న భాగంలో తన అభిప్రాయలని చెప్పాడు:
“బాల సాహిత్యం పిల్లల మెదడులో కొన్ని మౌలికమైన భావాలను బలంగా నాటాలి. ధైర్య సాహసాలూ, నిజాయితీ, స్నేహపాత్రత, త్యాగబుద్ధీ, కార్యదీక్షా, న్యాయమూ మొదలైనవి జయించటం ద్వారా సంతృప్తిని కలిగించే కథలు, ఎంత అవాస్తవంగా ఉన్నా, పిల్లల మనస్సులకు చాలా మేలు చేస్తాయి.”
“దేవుడి మీద భక్తినీ, మత విశ్వాసాలనూ ప్రచారం చెయ్యటనికే రచించిన కథలు పిల్లలకు చెప్పటం అంత మంచిది కాదు. కథల్లో దేవతలూ, భక్తులూ ఉండరాదని కాదు. దేవుణ్ణి నమ్ముకుంటే అన్ని సుఖాలూ ఒనగూడుతాయన్న అభిప్రాయాన్ని పెద్దలు కలిగి ఉండటం ఎంత తప్పో, పిల్లలకు ఇవ్వటం అంతకు పదింతలు తప్పు.”
“బాల సాహిత్యం ప్రయోజనాలలో ఒకటి ప్రాచీన సాహిత్యం గ్రంథాలతో ప్రథమ పరిచయం ఒకటి అని నా నమ్మకం.”
“వ్యాస ప్రంపంచం – 8, లేఖలు,” లో కృష్ణాబాయి కి 1964లో వ్రాసిన ఉత్తరం నుండి : ” చందమామకు కథలు బయట నుంచి కూడా వస్తాయి. కొన్ని మాత్రమే నేను మా లైబ్రరీ పుస్తకాలలో నుంచి ఏరుతాను. అన్ని కథలూ చక్రపాణి గారు చూసి ఆమోదించటం జరుగుతుంది. నేను చేసేది కథలను తిరగరాయటం.”
“చందమామలో భక్తిని రేకెత్తించే కథలు గాని, మతప్రచారం చేసే కథలుగాని వెయ్యము. చక్రపాణిగారి పాలసీ కూడా అదే. అయితే శాస్త్రీయ భావాలను పెంచే కథలు కూడా వెయ్యటంలేదు. శాస్త్రవిజ్ఞానం పట్ల నాకెంత నమ్మకమో చక్రపాణిగారికి అంత అనుమానం – చదివే వాళ్ళు అర్థం చేసుకోలేరని. అప్పటికీ చాలా రోజులు శాస్త్ర విషయాలకు కొన్ని పేజీలు కేటాయిస్తూ వచ్చాను. దాన్ని నిలిపి వెయ్యవలసి వచ్చింది.”
“చందమామలో పిల్లల మనస్సులను నీరసపరిచేవి, నిర్వీర్యం చేసేవీ అయిన కథలు రాకుండా సాధ్యమైనంత శ్రద్ధ తీసుకుంటూనే ఉన్నాం. ప్రత్యేకంగా ఏ కథ అయినా అటువంటి దోరణిలో ఉన్నదనిపిస్తే శ్రమ అనుకోక నాకొక కార్డుముక్క రాయండి.”
ఈ ఉల్లేఖనలు కొందరికైనా ఉపయోగపడతాయనే ఆశతో,
కొడవళ్ళ హనుమంతరావు
అద్వైతం గురించి శర్మ దంతుర్తి గారి అభిప్రాయం:
06/05/2024 4:35 pm
నేను ఆక్షేపించలేదండి. పదకొండు పదాలు కూడా అఖ్ఖర్లేదేమో కదా అనే అర్ధంతో చెప్పాను. నేను పదో తరగతి తర్వాత తెలుగు చదువుకోలేదు. నాకు వచ్చినది కూడా ఏ వార్తా పత్రికో చదివే బాపతు గోదావరి జిల్లా తెలుగు మాత్రమే. హైదరాబాదు/తెలంగాణా వెళ్తే ఒక్క ముక్క అర్ధం కాదు నాకు. అక్కడి ముఖ్యమంత్రుల, వారి పిల్లలు మాట్లడేది వార్తల్లో వస్తే చదివి బుర్ర గోక్కోవడమే. కొస అనేది ఇలా వాడతారని తెలియదు. అందుకే భలే ఉంది అన్నాను. నమస్కారం.
అద్వైతం గురించి Lyla Yerneni గారి అభిప్రాయం:
06/05/2024 10:43 am
ఏమిటి ఈ కవిత అర్థం? కవిత రాసిన సుబ్రహ్మణ్యం గారైనా, చదివి అర్థమైంది అనుకున్న వారైనా వివరించరూ.
నాకు తెలుసుకోవాలని ఉంది. అందుకని అడుగుతున్నాను.
-Lyla
అద్వైతం గురించి Rao Vemuri గారి అభిప్రాయం:
06/04/2024 6:56 pm
నేను సాధారణంగా కవితలు చదవను కానీ ఈ చిన్న కవిత ఈ “కొస” నుండి ఆ “కొస” కి చదివించింది. అర్థగర్భితంగా ఉందేమో, “భలే” బాగుందనిపించింది.
బొమ్మలగూటిలో ఠాగూరు గురించి Rajeswari గారి అభిప్రాయం:
06/04/2024 1:05 pm
చాలా బావుంది మీ సమీక్ష.
అద్వైతం గురించి Subrahmanyam Mula గారి అభిప్రాయం:
06/03/2024 11:13 pm
శర్మగారూ,
కవిత నిడివి ఎప్పుడూ చూసుకోలేదండీ. చెప్తున్న భావానికి అనుగుణంగా కవిత తన నిడివిని తనే నిర్ణయిచుకుంటుందని నమ్ముతాను. “అస్సలు” పదంపై మీ ఆక్షేపణ కొంతవరకూ నిజమే. అయితే రాస్తున్నది వచన కవితే అయినా అందులో కూడా ఒక రకమైన లయ, అక్షర మైత్రి ఉండాలని అనుకుంటాను. అందుకనే ఆ పదం వాడాల్సి వచ్చింది. ఇక “కొస” అంటే తాడు చివర అని మాత్రమే కాదనుకుంటానండీ – the end, tip అనే అర్ధం కూడా ఉంది. జి. యన్. రెడ్డిగారి తెలుగు పర్యాయపద నిఘంటువులో అగ్రభాగము, అగ్రము, కొన, శిఖరము, శిఖి అనే పదాలు కూడా కనిపించాయి. “కొండకొస” “ఆ కొసకెలా చేరాలో” లాంటి ప్రయోగాలు మనకి కొత్త కాదు.
సినారె “మట్టీ, మనిషీ, ఆకాశం” నుండి –
పొద్దు పొడుపును చూడగానే
తూర్పుదిక్కు పట్టనంత పరవశించిపోయే తాను –
కొండకొస నుంచి దూకే జలధారలో
గుండెలోని శ్రుతిని సరిచూసుకునే తాను-
తోటి మనిషి అలికిడి వింటేనే
తుళ్ళిపడతాడెందుకని?
నమస్కారాలతో,
సుబ్రహ్మణ్యం
జూన్ 2024 గురించి maaciraaju saavitri గారి అభిప్రాయం:
06/03/2024 3:57 pm
చాలా మెచ్చదగిన మాట చెప్పారు. మరి ఈ పరిస్థితికి పరిష్కారమేమిటో కూడా సూచించగలిగితే బాగుంటుంది. ఈ ధోరణి కొన్ని దశాబ్దాలుగా సాగుతున్నది. ఎందువల్ల?
తెలుగుదారి ఒకదారి మాత్రమే గురించి తః తః గారి అభిప్రాయం:
06/03/2024 10:16 am
శర్మగారూ
ఒప్పుకుంటాను – నేను ’ఎవరైనా తెలుపగలరు’ అని తప్పు చేశాను. నేను క్లుప్తంగా నా ఆలోచనను మాత్రమే నా అభిప్రాయంగా చెప్పి సరిపెట్టుకుని ఉండవలసినది.
నమస్కారాలతో
తః తః
Private: అను-రాగం గురించి శివకుమార శర్మ గారి అభిప్రాయం:
06/02/2024 6:02 pm
బడే గులాం చేత దక్షిణ భారతంలో విపరీతంగా ప్రభావితులైనవారిలో వోలేటి వెంకటేశ్వర్లు గారు, జి. ఎన్. బాలసుబ్రమణ్యం గారూ ఉన్నారు. వోలేటి గారు హిందుస్తానీలో సంగీతం సమకూర్చినవన్నీ ఈ ప్రభావానికి లోబడిన తరువాతే. బడే గులాం ఎప్పుడు మద్రాస్ వచ్చినా వోలేటి గారింట్లో దిగేవారని విన్నాను. GNB ఆయన సంగీతాన్ని మెచ్చుకున్నారు గానీ నాకు తెలిసి ఆ పంథాలో వేటికీ సంగీతాన్ని సమకూర్చలేదు.
కొన్ని చిన్న అంశాలు:
1. కర్ణాటక సంగీతంలో లాగా కాక హిందుస్తానీలో ప్రతి రాగానికీ ఒక నిర్ణీతసమయం ఉన్నది. కామోద్ రాగానికి, రాత్రి రెండవ ఝాము – ద్వితీయ పహార్. కథ మొదట్లో వాడుక సమయం సరయినదే కానీ, రెండవసారి ఉదయం ఫలహారాలు అయిన తరువాత అని ఉన్నది. బడే గులాం పొరబాటున కూడా ఆ తప్పు చెయ్యరు.
2. “మీ అంత మంచి గాయకుడికి, సంగీత పండితుడికి హిందూస్తానీలో కూడా ప్రవేశముండడం చాలా అవసరం. మనం సినిమా తీసేలోగా మీరు హిందూస్తానీ కూడా నేర్చుకోవడం అవసరం.” అన్న రాజుగారి డైలాగ్ ద్వారా మూర్తికి హిందూస్తానీలో అసలు ప్రవేశమే లేదని రచయిత నిర్ధారిస్తారు గనక, ఆయన పాట కామోద్ రాగంలో అని ఏ పాత్ర చేతనయినాచెప్పించి వుంటే బావుండేది. సర్వసాక్షి కథనంతో మాత్రమే ప్రస్తావించడం సబబు అనిపించలేదు. మిగిలిన రాగాల ప్రస్తావనలో, అలాగే ఏది ఠుమ్రీ, ఏది ఖయాల్ అని వాడిన చోట్ల కూడా ఇదే వ్యాఖ్య వర్తిస్తుంది.
3. “జ్నాపకమొచ్చింది” కి బదులు “జ్ఞాపకమొచ్చింది” అని ఉండాలి. వర్డ్ లో గానీ గూగుల్ లో గానీ jnaa అని టైప్ చేస్తే అది పొరబాటున కూడా “జ్ఞా”ని ఒక ఛాయిస్ కింద చూపదు. సరయిన అక్షరం రావడానికి “gnaa” అని టైప్ చెయ్యాలి.
4. “తొండంతో చెరుకుగడల కట్టనెత్తుకున్న గున్నేనుగు లాగున్నాడు”, “రెండు పెద్ద రాతిగుండ్ల మధ్యలోంచి ఊరే కొండనీటి ఊటలా, బడే ఖాన్‌సాబ్ లావుపాటి బుగ్గల మధ్యలోంచి …” అన్న వర్ణనలు ఒక సంగీత విద్వాంసుడి మదిలోకి బడే గులాం గూర్చి ప్రవేశిస్తాయని అనుకోవడం పాఠకుడికి అంత సులువు కాదు.
5. ఆంగ్లంలో Jaijaivanti అని కనిపించినా గానీ, పలికేటప్పుడు “జయజయవంతి” గా కాక ఆ రాగం “జైజవంతి” గా వినిపిస్తుంది.
[అచ్చు తప్పులు చూపినందుకు ధన్యవాదాలు. సవరించాము. – సం. ]
చావు బ్రతుకులు గురించి కొడవళ్ళ హనుమంతరావు గారి అభిప్రాయం:
06/02/2024 2:02 pm
దంతుర్తి గారు,
మీరు చెప్పినట్లు చందమామ పాత సంచికలు చదివాను. మే 1961 సంచికలో “ఈ విధంగా బ్రహ్మయొక్క ప్రోత్సాహంతో వాల్మీకి రామాయణ కథను, తన నోట అప్రయత్నంగా వెలువడిన శ్లోకాలలాటి శ్లోకాలతో, అందరికీ ఆనందం కలిగించే విధంగా రచించాడు. ఆ కథనే మనం కూడ చదివి ఆనందించుదాం,” తో మొదలయి ఆగస్టు 1966 సంచిక లో కుశలవుల పట్టాభిషేకం తో ముగుస్తుంది. సీతారాముల కాలకృత్యాలు, అన్న పానీయాల విషయం పలుమార్లు వస్తుంది.
జూన్ 1962 సంచికలో, “రాముడు చిత్రకూటానికి వచ్చి నెల అయింది. ఈ రోజే అతను తన పర్ణశాల విడిచి సీతతో సహా కొండ మీద విహరించటానికి బయలుదేరాడు. చిత్రకూట పర్వతం చాలా అందమైనది. అక్కడి చెట్లూ, పక్షులూ, మృగాలూ, చిత్రవిచిత్రమైన ధాతువులూ, పక్కనే ప్రవహించే మందకినీ నదీ, మనోహరమైన దృశ్యాలూ చూస్తూ వారిద్దరు చాలాసేపు విహరించారు. రాముడు సీతతో, “నీవు, లక్షణుడూ నా వెంట ఉంటే ఈ దృశ్యాలు చూసి ఆనందిస్తూ ఎన్ని ఏళ్లపాటయినా ఇక్కడే ఉండి పోగలను,” అన్నాడు. ఇలా చాలా సేపు విహరించిన పిమ్మట సీతారామలక్ష్మణులు ఒకచోట కూర్చున్నారు. రాముడు కులాసాగా కబుర్లు చెపుతూ సీత చేత మాంసఖండాలు తినిపించాడు.”
ఇది మీకు ఎందుకు వెటకారంగా కనిపించిందో నాకర్థం కాలేదు. అంత పెద్ద కథలో తిండీ తిప్పలకన్నా ముఖ్యమైన విషయమేదన్నా చెప్తే మీరన్న వెటకారానికి విలువ ఉండేది.
కొడవటిగంటి నాస్తికుడయి తన సంపాదకత్వం క్రింద రామాయణ మహాభారతాల కథల్ని వేయించడం అన్నింటికన్నా ఆశ్చర్యమన్నారు మీరు. ఎందుకాశ్చర్యం? మీదగ్గర వున్న కొ.కు. సాహిత్య సెట్టులో ఉందో లేదో, “వ్యాస ప్రపంచం – 5, సాహిత్య వ్యాసాలు,” లో “బాలల సాహిత్యం,” అన్న భాగంలో తన అభిప్రాయలని చెప్పాడు:
“బాల సాహిత్యం పిల్లల మెదడులో కొన్ని మౌలికమైన భావాలను బలంగా నాటాలి. ధైర్య సాహసాలూ, నిజాయితీ, స్నేహపాత్రత, త్యాగబుద్ధీ, కార్యదీక్షా, న్యాయమూ మొదలైనవి జయించటం ద్వారా సంతృప్తిని కలిగించే కథలు, ఎంత అవాస్తవంగా ఉన్నా, పిల్లల మనస్సులకు చాలా మేలు చేస్తాయి.”
“దేవుడి మీద భక్తినీ, మత విశ్వాసాలనూ ప్రచారం చెయ్యటనికే రచించిన కథలు పిల్లలకు చెప్పటం అంత మంచిది కాదు. కథల్లో దేవతలూ, భక్తులూ ఉండరాదని కాదు. దేవుణ్ణి నమ్ముకుంటే అన్ని సుఖాలూ ఒనగూడుతాయన్న అభిప్రాయాన్ని పెద్దలు కలిగి ఉండటం ఎంత తప్పో, పిల్లలకు ఇవ్వటం అంతకు పదింతలు తప్పు.”
“బాల సాహిత్యం ప్రయోజనాలలో ఒకటి ప్రాచీన సాహిత్యం గ్రంథాలతో ప్రథమ పరిచయం ఒకటి అని నా నమ్మకం.”
“వ్యాస ప్రంపంచం – 8, లేఖలు,” లో కృష్ణాబాయి కి 1964లో వ్రాసిన ఉత్తరం నుండి : ” చందమామకు కథలు బయట నుంచి కూడా వస్తాయి. కొన్ని మాత్రమే నేను మా లైబ్రరీ పుస్తకాలలో నుంచి ఏరుతాను. అన్ని కథలూ చక్రపాణి గారు చూసి ఆమోదించటం జరుగుతుంది. నేను చేసేది కథలను తిరగరాయటం.”
“చందమామలో భక్తిని రేకెత్తించే కథలు గాని, మతప్రచారం చేసే కథలుగాని వెయ్యము. చక్రపాణిగారి పాలసీ కూడా అదే. అయితే శాస్త్రీయ భావాలను పెంచే కథలు కూడా వెయ్యటంలేదు. శాస్త్రవిజ్ఞానం పట్ల నాకెంత నమ్మకమో చక్రపాణిగారికి అంత అనుమానం – చదివే వాళ్ళు అర్థం చేసుకోలేరని. అప్పటికీ చాలా రోజులు శాస్త్ర విషయాలకు కొన్ని పేజీలు కేటాయిస్తూ వచ్చాను. దాన్ని నిలిపి వెయ్యవలసి వచ్చింది.”
“చందమామలో పిల్లల మనస్సులను నీరసపరిచేవి, నిర్వీర్యం చేసేవీ అయిన కథలు రాకుండా సాధ్యమైనంత శ్రద్ధ తీసుకుంటూనే ఉన్నాం. ప్రత్యేకంగా ఏ కథ అయినా అటువంటి దోరణిలో ఉన్నదనిపిస్తే శ్రమ అనుకోక నాకొక కార్డుముక్క రాయండి.”
ఈ ఉల్లేఖనలు కొందరికైనా ఉపయోగపడతాయనే ఆశతో,
కొడవళ్ళ హనుమంతరావు
త్యాగరాజు – సాహిత్యము గురించి సాయి బ్రహ్మానందం గొర్తి గారి అభిప్రాయం:
06/02/2024 1:44 pm
సంపాదకులకి:
పాత వ్యాసం మీరు మరలా టైపు చేసారని తెలుసు.
ఈ క్రింది వాక్యంలో “విదులకు మ్రొక్కెద” అని వుండాలి; “విడుదలకు” కాదు.
‘విడుదలకు మ్రొక్కెద’ ‘ఉండేది రాముడొకడు’ ‘అలకలల్ల లాడగ’ వంటి చక్కని భావాల అందపురచనలేవో కొన్ని రాకపోతాయా?
-సాయి బ్రహ్మానందం గొర్తి
[సవరించినాము. అచ్చుతప్పు చూపినందుకు ధన్యవాదాలు. – సం.]