అంతలో ఆ ఇద్దరికి గదాయుద్ధంలో గురువైన బలరాముడు వాళ్ళ యుద్ధవార్త విని అతివేగంగా అక్కడికి వస్తూ కనిపించాడు. అందరూ గౌరవంగా అతనికెదురెళ్ళారు. నమస్కారాలు చేశారు. అతనూ ప్రత్యభివందనం చేశాడు. ధర్మరాజు ప్రీతితో అతన్ని కౌగిలించుకున్నాడు. అర్జున, నకుల, సహదేవులు వందనం చేశారు. కృష్ణుడు, సాత్యకి వినయంగా నమస్కరిస్తే అతను వాళ్ళిద్దర్నీ ఆనందంగా ఆలింగనం చేశాడు. అంతా కుశలప్రశ్నలు వేసుకున్నారు. బలరాముడు “నేను తీర్థయాత్రలకి వెళ్ళి చాలా రోజులైంది. మిమ్మల్నందర్నీ చూట్టానికి, నా శిష్యుల గదాయుద్ధం పరిశీలించటానికి వచ్చా”నని వివరించాడు. దుర్యోధనుడు, భీముడు చేతిలో గదల్తోనే వెళ్ళి అతనికి వినయవినమితులయారు. ధర్మరాజు వాళ్ళ గదాయుద్ధానికి అనుమతివ్వమని బలరాముణ్ణి కోరితే అతనలాగేనని ఆనతిచ్చాడు.

అది విన్న జనమేజయుడు వైశంపాయనుడితో “ఇరుసైన్యాలు సమరానికి సమాయత్తమౌతున్న సమయాన బలరాముడు వచ్చి కృష్ణుడు పాండవపక్షపాతి అని విరాటాది బంధువులంతా వింటుండగా చెప్పి అతనికి తెలీని ధర్మసూక్ష్మాలు నాకేం తెలుస్తయ్, ఇక్కడ జరగబోయేది నేను చూడలేను, వినలేను, సరస్వతీ తీర్థానికి యాత్రకి వెళ్తూ మీకు చెబ్దామని ఇలా వచ్చా అని ధర్మరాజుతో అని అలా వెళ్ళాడని విన్నా, అతను వెళ్ళి ఏం చూశాడో ఏం చేశాడో వినాలని కుతూహలంగా వుంది” అని అడిగితే వైశంపాయనుడతనికి సరస్వతీ తీర్థం గురించి, ప్రభావతీ తీర్థం గురించి, మంకణమహాముని మహాత్మ్యం గురించి వివరించి, కుమారస్వామికి దేవసేనానిగా అభిషేకం చేసిన చోటు గురించి చెప్పి ఆ కుమారుడెలా తారకాసురుణ్ణి వధించాడో సవివరంగా వినిపించాడు. కురుక్షేత్రం ఆ దగ్గర్లో ఉన్నదని, ఆ కురుక్షేత్రంలో వీరమరణం పొందిన వారికి స్వర్లోకప్రాప్తి కలుగుతుందని తెలిపాడు.

బలరాముడు ఆ తీర్థాలన్నీ సేవించి కురుక్షేత్ర సమీపంలో పూర్వం విష్ణువు తపస్సు చేసిన ఒక ఆశ్రమం దగ్గర ఒక కొండ మీద అనేకమంది మునుల్తో కలిసి కూర్చుని వుండగా నారదుడక్కడికి వచ్చాడు. అంతా అతనికి నమస్కరించి కూర్చోబెట్టారు. బలరాముడతన్ని కౌరవ పాండవ యుద్ధ విశేషాలడిగితే భీష్మ, ద్రోణ, కర్ణ, శల్య మరణాల్ని గురించి చెప్పి అప్పటివరకు జరిగిన యుద్ధక్రమం టూకీగా వినిపించి భీమ దుర్యోధనుల గదాయుద్ధం త్వరలో ప్రారంభం కాబోతున్నదని తెలియజేశాడు. వాళ్ళిద్దరూ తన శిష్యులే గనక వాళ్ళ గదాయుద్ధం చూడటం బావుంటుందని బలరాముడికి సలహా ఇచ్చాడు నారదుడు. బలరాముడు వెంటనే బయల్దేరి తనతో వచ్చిన బంధువులందర్నీ ద్వారకకి పంపి తను రథమ్మీద అమితవేగంగా అక్కడికి వచ్చాడని వైశంపాయనుడు జనమేజయుడికి వివరించాడు.

అలా బలరాముణ్ణి చూసేసరికి దుర్యోధనుడికి ఒక్కసారిగా ప్రాణాలు లేచివచ్చినయ్. మనసు వికసించింది. శరీరం ఉప్పొంగింది. మొహం విప్పారింది. తెలివొచ్చింది. అప్పుడు వాళ్ళున్న ద్వైపాయన హ్రదం శమంతకపంచకం లోది కాదు గనక అప్పటివరకు యుద్ధం జరిగిన పొలికలనికి తిరిగి వెళ్దాం అని దుర్యోధనుడంటే ధర్మరాజందుకు ఒప్పుకున్నాడు. అందరూ కలిసి అక్కడికి నడిచారు.

భీముడు కూడ బంగారుకవచం ధరించి గదతో దుర్యోధనుడికెదురుగా నిలబడ్డాడు. దుర్యోధనుడు ధర్మరాజుతో “మా ఇద్దరి గదాయుద్ధం చూడటానికి కుతూహలంగా వున్న జనం సంఖ్య పెరుగుతుంది, వాళ్ళు చేసే సందడి కూడ ఎక్కువౌతున్నది. అందరూ నిశ్శబ్దంగా కూర్చుంటే బాగుంటుంది” అంటే ధర్మరాజు తనవైపు వాళ్ళందర్నీ కూర్చోమని చెప్పి, బలరామకృష్ణుల్తో తనూ మధ్యలో ఆశీనుడయాడు. భీముణ్ణి గదాయుద్ధానికి పిలిచాడు దుర్యోధనుడు. భీముడు అన్న వైపు తిరిగి “వీణ్ణి గెలవటం నాకు చిన్నపని. ఐతే మన ఇన్నాళ్ళ బాధలకి ఫలితం అనుభవించేట్టు వీడి తొడలు పొడిచేసి దారుణంగా చంపుతా చూడు” అనిచెప్పి దుర్యోధనుడితో “నా చేతికి చిక్కావిప్పుడు, ఇంక తప్పించుకుపోనివ్వను. ఈ పూటతో నీకథ ముగుస్తుంది” అన్నాడు.

దానికి దుర్యోధనుడు “యుద్ధం చెయ్యకుండా ఈ ప్రగల్భం మాటలెందుకు? మాటలయుద్ధం గెలుస్తావేమో గాని గదాయుద్ధంలో గెలవటం నీవల్ల కాదు. ఒళ్ళు చూసుకుని సంబర పడుతున్నట్టున్నావ్. నా గదాదండం దెబ్బల ముందు నీ భుజబలం ఎందుకూ చాలదు. ఆ పరమశివుడే గదాయుద్ధంలో నన్నెదిరించలేడు, నువ్వో లెక్కా? నా గదాకౌశలం చూసేవాళ్ళంతా ఆహా అనేట్టు, నీ పాట్లు చూసి మీవాళ్ళంతా హా, హా అనేట్టు చేస్తా. రా ముందుకి” అని గర్జించాడు.

శత్రువులైనా పాంచాలాదులు అతని సాహసాన్ని పొగిడారు, అదిచూసి దుర్యోధనుడింకా ఉప్పొంగాడు.

ఇద్దరు వీరులూ భీకరంగా గదాసమరం ప్రారంభించారు. రెండుగదల రాపిళ్ళనుంచి మంటలెగిసి ఆకాశాన్నంటుతున్నయ్. వాళ్ళ పదఘట్టనలకి భూమి కంపిస్తున్నది. రకరకాల మండలప్రచారాల్తో, చిత్ర విచిత్ర గదాప్రహారాల్తో యుద్ధం సాగిస్తున్నారు. వాళ్ళ బాహుబలం, వేగం, నేర్పు, గుండెదిటవు చూసేవాళ్ళకి భయం కలిగిస్తున్నయ్. ముందుగా ఇద్దరి కవచాలూ విరిగి, పగిలి, ముక్కలై నేలరాలినయ్. ఒకవైపుకి వేస్తున్నట్టు నటించి రెండోవైపు దెబ్బ వెయ్యటం, వేగంగా వంగి దెబ్బ తప్పించుకోవటం, అదేవేగంతో దెబ్బ వెయ్యటం, అవతలి వాళ్ళ గదని తూలించటం – ఇలా అనేక విన్యాసాల్తో ఒకరికొకరు తీసిపోకుండా రణం కొనసాగిస్తున్నారు.

గదతో గదని చుట్టి చుట్టూతిరగటం, సాహసంగా ఎగిరి అనుకున్న వైపు కాక మరోవైపుకి దూకటం, దెబ్బవేసి వెనక్కి తప్పుకోవటం, పాదాలు, బాహువులు, నడుం, వక్షం అసంభావ్యమైన అనేక రీతుల్లో తిప్పటం, దెబ్బ తప్పించుకున్నప్పుడు తనని తను అభినందించుకోవటం, దెబ్బ పడినప్పుడు శరీరాన్ని పెంచటం – ఇలా పోరుతున్నారు. అంగాలన్నీ రక్తమయాలౌతున్నయ్. ఇద్దరిలో ఎవరు గెలుస్తున్నారో ఎవరు ఓడుతున్నారో చెప్పటం దేవతలక్కూడ సాధ్యం కావటం లేదు.

దుర్యోధనుడు కుడివైపు నుంచి వస్తే భీముడు ఎడమవైపుగా తిరిగాడు, దుర్యోధనుడతని పక్కటెముకల మీద మోదాడు. భీముడతని చేతిమీద కొడితే అతని గద వదులై జారింది. జారిన గదని తీసుకుని దుర్యోధనుడతని తలమీద వేటు వేశాడు. దానికి భీముడు ఆవంతైనా చలించకపోవటం అందర్నీ ఆశ్చర్యమగ్నుల్ని చేసింది. ఐతే అమితక్రోధంతో భీముడు గిరగిర తిప్పి గదనతని విశాలవక్షానికి సూటిగా విసిరాడు. దుర్యోధనుడు లాఘవంగా దాన్ని తప్పించుకున్నాడు. భీముడు అద్భుతవేగంతో తన గదని పుచ్చుకునేలోగా దుర్యోధనుడతని వక్షాన్ని దారుణంగా బాదాడు. ఆ దెబ్బకి భీముడు తూలటంతో పాండవ పాంచాల వీరుల గుండెలు గుభేలుమన్నయ్.

భీముడంతలోనే తెలివి తెచ్చుకుని దుర్యోధనుడి పక్కలు విరిగేలా మోదాడు. ఆ దెబ్బకి దుర్యోధనుడు చతికిలబడ్డాడు. శత్రువులు ఫక్కున నవ్వారదిచూసి. కాని అతనంతలోనే లేచి భీముడి ఫాలానికి చెవికి మధ్యభాగాన్ని బద్దలు కొట్టాడు. భీముడు మళ్ళీ తూలి చెక్కిళ్ళ మీద కారుతున్న రక్తాన్ని లెక్కచెయ్యకుండా గదతో బలంగా దుర్యోధనుడి మెడ మీద కొడితే అతను కిందపడ్డాడు. ధర్మరాజాదులు ఆనందంతో అరిచారు. దుర్యోధనుడు కాలాంతకుడిలా లేచి రకరకాల విన్యాసాల్తో శరీరాన్ని పొడిచేసి భీముణ్ణి నేలకూల్చి సింహనాదం చేశాడు. భీముడు చచ్చాడనే అనుకున్నాడతను.

భీముడికి అంతలోనే తెలివొచ్చి లేచి కళ్ళు పైకెత్తి చూశాడు. ఇంతలో సాత్యకి, ధృష్టద్యుమ్నుడు, నకులుడు, సహదేవుడు “నేను తలపడతా, నేను తలపడతా” అని దుర్యోధనుడి మీదికి వెళ్ళబోతుంటే భీముడు వాళ్ళందర్నీ వారించి మళ్ళీ దుర్యోధనుడి మీదికి దూకాడు. అప్పుడు అర్జునుడు కృష్ణుణ్ణి “వీళ్ళిద్దరి యుద్ధాల్లో ఏం తారతమ్యాలు కనిపిస్తున్నయ్ నీకు? ఉన్నదున్నట్టుగా చెప్పు” అనడిగితే దానికతను “గురూపదేశం వల్ల నేర్చిన విద్య ఇద్దరిదీ సమానం. భీముడికి బాహుబలం ఎక్కువ, దుర్యోధనుడు ఎక్కువ పరిశ్రమ చేసి గదావిద్యలో ఆరితేరాడు. అందువల్లనే బలవంతుడైన భీముడతని యుద్ధకౌశలం ముందు నిలవలేకపోతున్నాడు. ధర్మయుద్ధంలో దుర్యోధనుణ్ణి జయించటం కష్టసాధ్యం. ఎలాగోలా నాడు సభలో చేసిన ప్రతిజ్ఞ పేరు చెప్పుకుని అతని తొడలు విరగ్గొట్టటమే మార్గం. మాయావి వాడు, కనక మాయతోనే జయించామనొచ్చు. అలా చెయ్యకుండా ధర్మయుద్ధమని నాభికి దిగువ కొట్టకుండా సాగిస్తే మొదటికి మోసం వస్తుంది. అప్పుడు అందరం కలిసి మీదపడి వాణ్ణి చంపాల్సొస్తుంది.

ఏమైనా ధర్మరాజు వల్ల ఇప్పుడు పెద్ద చిక్కే వచ్చిపడింది. భీష్మ ద్రోణాది మహావీరుల్ని గెలిచి జయం, యశం తెచ్చుకునే సమయాన ఇలా ఒకరితో పోరాడి గెలిచి రాజ్యం తీసుకో అని దుర్యోధనుడికి చెప్పటం ఏమిటి, దానికి భీముణ్ణి పంపటం ఏమిటి? బంధుమిత్రులంతా చచ్చి రాజ్యం మీద ఆశ వదలుకుని మడుగులో దాక్కున్న వాణ్ణి వెతికి బయటికి పిలిచి మరీ ఇలాటి అవకాశం ఇస్తారా ఎవరైనా? వాడేమో భీముడితో గదాయుద్ధానికి ఈ పదమూడేళ్ళ పాటూ బాగా పరిశ్రమ చేసి సిద్ధంగా వున్నాడు, చిత్రవిచిత్ర విన్యాసాల్తో ఇతన్ని ముప్పుతిప్పలు పెడుతున్నాడు. భీముడా, ఇన్నాళ్ళూ అలవాటు తప్పిపోయి అతనిచేత దెబ్బలు తింటున్నాడు. ఇప్పటికైనా ఇతను ధర్మం అని పట్టింపు పెట్టుకోకుండా వీణ్ణి హతమార్చాలే తప్ప ఇంకాసేపాగితే తనే చావటం ఖాయం, ఆ దుర్మార్గుడు మీకు రాజు కావటమూ తప్పదు” అని అర్జునుడితో తన మనసులో మాట చెప్పాడు.

అర్జునుడు వెంటనే, భీముడు తనవైపు చూసే సమయంలో చేత్తో తనతొడల మీద కొట్టి చూపించాడు. దానర్థం వెంటనే గ్రహించాడు భీముడు. అధర్మమైనా సరే తొడలు విరగ్గొట్టమని కృష్ణుడు సలహా ఇస్తే అర్జునుడు దాన్ని తనకలా అందజేశాడని తేల్చుకున్నాడు.

భీముడు ఇంకొంతసేపలా వివిధవిన్యాసాల్తో రణం సాగించాడు. దుర్యోధనుడూ చిత్రవిచిత్రగతుల్లో కదుల్తున్నాడు. భీముడు గదని దుర్యోధనుడి మీదికి బలంగా విసిరితే దుర్యోధనుడు ఎగిరి తప్పించుకున్నాడు. భీముడు వేగంగా వెళ్ళి గదనందుకున్నాడు. దుర్యోధనుడి దెబ్బకి భీముడు తూలి కిందపడ్డాడు. అది గమనించక దుర్యోధనుడు పైకెగిరాడు. అంతలో భీముడు తెలివితెచ్చుకుని భీషణంగా అతన్ని కొట్టబోయాడు. దాన్ని తప్పించుకోవటానికి దుర్యోధనుడు భీముడి పైగా ఊర్ధ్వపరిభ్రమణం చేశాడు. అదే అవకాశంగా భీముడతని తొడలు విరిగేట్టు బలంకొద్దీ బాదాడతన్ని. వజ్రాయుధం దెబ్బకి రెక్కలు విరిగి పడ్డ మహాపర్వతంలా కూలాడు దుర్యోధనుడు.

అనేక ఉత్పాతాలు కలిగినయ్ అప్పుడు. ఉల్కలు నేలరాలినయ్, రక్తవర్ణంగా వర్షం కురిసింది, జంతువులు వికృతంగా అరిచినయ్. రారాజు పాటుకి సంతోషంతో అరిచిన పాండవ, పాంచాల వీరులు సిగ్గున తలలు వంచుకున్నారు.

ఇంతలో భీముడు దుర్యోధనుడి దగ్గరికెళ్ళి “నిండుసభలో ద్రౌపదిని ఈడ్చుకురమ్మని తెప్పించి చేసిన పరాభవానికి ఫలితం అనుభవించు” అని ఎడం కాలితో ఈడ్చి తన్నాడతని తలని. ఒక పెలుచనవ్వు నవ్వి అక్కడున్న వాళ్ళందర్నీ చూసి “మమ్మల్ని ఇదివరకు నానామాటలన్న ముష్కరులందర్నీ బంధుమిత్ర సపరివార సహితంగా చంపాం, మా పగతీరింది. ఇందుకు మాకు స్వర్గమే రానీ, నరకమే కానీ, నాకేం ఫరవాలేదు” అని గదతో నీ కొడుకు గొంతు నొక్కి మళ్ళీ అతని తలని కాల్తో తన్నాడు భీముడు.

మొదటిసారి తన్నిన దానికే బాధపడుతున్న ధర్మరాజు కోపంతో “ఏమిటీ తులువతనం? అతని తల తన్నటం ఎంత అధర్మమో నీకు తెలీదా? తమ్ముళ్ళు, మిగతా బంధువులు అంతా నేలకూలినా రాజధర్మాన్ని పాటించి నీతో పోరాడి యుద్ధంలో పడ్డ వాణ్ణి ఇలా చేశావే, నీ పనిని లోకం హర్షిస్తుందా? ఇన్నాళ్ళూ ధర్మపరుడివని అందరూ అనుకునే మాటని పొరపాటని చూపించటం తప్ప నువ్వు సాధించిందేమిటి?” అని గద్దించాడు.

ధర్మరాజు దుర్యోధనుడి వంక చూసి నీళ్ళు నిండిన కళ్ళతో “విధి వక్రదృష్టివల్ల మనకి వైరం కలిగింది, ఒకరొకరి మీద కోపాలు పెంచుకున్నాం, ఇతర ద్రోహాల వల్ల ఇంతదూరం తెచ్చుకున్నాం. నీ అధర్మపరత, లోభం, పిల్లవాడి మనస్తత్వం, మదం నిన్నీస్థితికి తెచ్చినయ్. నీమూలాన నా బంధువులు మరణించారు, ధృతరాష్ట్రుడి కోడళ్ళు వాళ్ళ వైధవ్యాలకి నేనే కారణం అనుకుంటారు, వాళ్ళ దైన్యం తల్చుకుంటే నా గుండె తరుక్కుపోతున్నది.” అని బాధపడ్డాడు.