మీ సందేహం సబబుగానే వుంది. మీరు చెప్పిన కీర్తనలో సూచించిన “గరా” అన్నది అనుప్రాసలో క్రిందకే వస్తుంది.
ఈ “వందనము రఘు నందనా” కృతిలో చాలా అనుప్రాసలున్నాయి. నేను ఒక్కొక్క శబ్దాలంకారానికీ ఒక్కో కృతే తీసుకున్నాను. చాలా కృతుల్లో ఇవి కనిపిస్తాయి. మీరు చెప్పిన కృతే తీసుకోండి.
వందనము రఘు నందన సేతు
బంధన భక్త చందన రామ
శ్రీ-దమా నాతో వాదమా నే
భేదమా ఇది మోదమా రామ (వ)
శ్రీ రమా హృచ్చారమా బ్రోవ
భారమా రాయ-భారమా రామ (వ)
వింటిని నమ్ముకొంటిని
శరణంటిని రమ్మంటిని రామ (వ)
ఓడను భక్తి వీడను ఒరుల
వేడను నీ-వాడను రామ (వ)
కమ్మని విడెమిమ్మని వరము
కొమ్మని పలుకు రమ్మని రామ (వ)
న్యాయమా నీకాదాయమా ఇంక
హేయమా ముని గేయమా రామ (వ)
చూడుమీ కాపాడుమీ మమ్ము
పోడిమిగా కూడుమీ రామ (వ)
క్షేమము దివ్య ధామము నిత్య
నేమము రామ నామము రామ (వ)
వేగ రా కరుణా సాగరా శ్రీ
త్యాగరాజ హృదయాగారా రామ (వ)
ప్రతీ చరణంలో అనుప్రసాలున్నాయి. “ఓడను, వీడను, వేడను, వాడను” ఒకే రకమైన అక్షరాలతో పలికే విభిన్న పదసముదాయమది. మొత్తం కృతినిండా ఇలాంటివే వున్నాయి. వెతికితే మిగతా కృతుల్లోనూ ఇలాంటివి కనబడతాయి. త్యాగరాజు శబ్దాలంకారాలకి చాలా ప్రాముఖ్యత చూపించాడు. ముఖ్యంగా సంగీతాన్ని కర్ణపేయంగా చేయడానికి ఇవి ఎలా ఉపయోగపడతాయో, సంగీతానికివెంత అవసరమో చూపించాడు. అన్ని కవితా ప్రక్రియల్లోకీ పాట రాయడం చాలా కష్టం. రాసి మెప్పించడం మరీ కష్టం. సశాస్త్రీయంగా రాయడం బహు దుర్లభం. అందుకే చాలా మంది కవులు కవిత్వంతోనే సర్దిపెట్టుకుంటారు. పాటలజోలికి పోరు. పోయినా శాస్త్రీయ సంగీతం వైపు అస్సలు కన్నెత్తి కూడా చూడరు. త్యాగరాజు తరువాత మనకు మిగిలిన ఒకే ఒక పెద్ద వాగ్గేయకారుడు బాలమురళీకృష్ణ. తెలుగువారు ఆయనకెంత గౌరవం ఇస్తారో అందరికీ తెలుసున్నదే!
గొర్తి వారి వ్యాసం చాలా చక్కగా మనసుకి హత్తుకుని చిర కాలం గుర్తుండేలా ఉంది. త్యాగరాజు కీర్తనలను పాడుకుని తన్మయించడమే తెలుసు గాని వాటి వెనుకైంత శ్రమ ఉందని ఊహించనే లేదు. వక్కలంక వారికి ఎప్పుడో ముప్ఫై సంవత్సరాల కింద చదివిన వ్యాకరణం కొంచెం గుర్తు కొచ్చి ఇది ఉదహరిస్తున్నాను. వజ్రపుటుంగరము అన్న దాంట్లొ పుంప్వాదేశ, టుగాగమ సంధుల కలయిక ఉందని గుర్తు.
విధేయుడు
నారాయణంబాబు వేదుల జంషెడ్ పూరు.
పాత రచనాసమయాల్లోని “కరిగిజారే కుంకుమబొట్టు” స్థానే ఇప్పుడు “రాలిపడే బొట్టుబిళ్ళలు” అన్నది చోటుచేసుకోవడం ఇక్కడ విశేషం. అయితే కరిగిజారే కుంకుమలో ఉన్న అందం రాలిపడే వీటికి లేదు. ఆధునిక జీవితలోని అంటీఅంటని ఒక అనవసరమైన తొందరలాగా ఈ బొట్టుబిళ్ళలు అలా చటుక్కున రాలిపడిపోవడం తప్పితే !! కొత్త ఉపమానం ఇది.
ఇకపోతే ఎవరూ చదవకపోతే కధకి ఒక ఉనికి లేదేమోగానీ ఎవరూ గమనించకపోయినా జీవితం మాత్రం ఉంటుంది. జీవితం అంటే ఏమన్నా ఇలా ఈమాటలో ప్రచురించబడే కధా !![ పైగా అందరి సమీక్షలూ తర్వాత ]….
ఒకపోలిక కొత్తగా ఉండి మరొక పోలిక అతకనట్టుండి ఇలా “కధ గారి” ఆత్మఘోషలోంచి పొలమారిపోయింది.
మీకూ, నాకూ నచ్చినా నచ్చకపోయినా నోరు తిరిగే పండితులకి నచ్చచ్చు. ఈ పాటలో సంగీతంతో ఏ పేచీ లేదు. ఇబ్బందల్లా మాటలతోనే!
సాహిత్యాన్ని సంగీతానికి ముడివేసినప్పుడే కుదర్లేదు. అక్షరాలు స్వరాల్లోకి ఒదగ లేదు. ఇది నా అభిప్రాయం. భావం అంటారా? దాని మీదే కదా మాటలు పేరుస్తాం?
ఇల్లు విడిచి పోతావా రమణా?
గుళ్ళవెంట పోవుట తగునా?
అని రెండు పాదాలతో పల్లవుంటే పాడుకోడానికి సౌలభ్యంగా వుండేది కదానిపించింది. కంచులా వున్న మన మాటలు కనకమవ్వవుకదా?
ఈమాట ప్రచురణ నియమాలలో ఒక చిన్న మార్పు, ఈ సంచిక నుండీ చేస్తున్నాం. …
…అదేమిటంటే: ధారావాహికలుగా ప్రచురించబడే సాహిత్య వ్యాసాల కొత్త భాగాలను సంచికల మధ్య వ్యవధిలో నెలకొకసారి గానీ, 15రోజుల కొకసారి గానీ ప్రచురించబోతున్నాము….అయితే ఈ మధ్యంతర ప్రచురణ కేవలం అప్పటికే ప్రారంభమయి, ధారావాహికలుగా వస్తున్న సాహిత్య వ్యాసాలకి మాత్రమే ప్రస్తుతం వర్తిస్తుంది.
సంపాదకులు.
సరిగా తెలియలేదు. అలా ధారావాహికలుగా ఇప్పటి వరకూ మీరు ప్రచురించిన వ్యాసాలు ఏవి? ఏ వ్యాసాలకు ఈ మార్పు ప్రస్తుతం వర్తింపచేయ సంకల్పించారు? Which essays are being ‘grand fathered in’ ?
థేంక్స్
లైలా
[సాయి బ్రహ్మానందం గొర్తి “మనకు తెలియని మన త్యాగరాజు”, ప్రస్తుతం కనకప్రసాద్ రాస్తున్న “మూడు ప్రశ్నలు” ధారావాహికలుగా ప్రచురించిన, ప్రచురిస్తున్న వ్యాసాలకి ఉదాహరణలు. – సం.]
కనకప్రసాదు గారు – పేరి పద్మావతి గారి గొంతు చాలా బాగుంది. బ్రహ్మాండం. అద్భుతం.
నాలిక మడతేస్తే ముద్ద మాటలొచ్చి ఓలు మొత్తంగా సాహిత్యానికే ప్రమాదమొచ్చే ప్రమాదం ఉన్నది కాబట్టి పాట ఇప్పటికి ఇలాగుంచెయ్యండి. కాకుంటే అల్లా ఓ సారి ఆ మూడో చరణంలో నాలుగో లైనులో “పన్నగ సాయికి లేదీ” అని కళ్ళకు కనపడి, “పన్నగ శాయికి లేదే” అని చెవులకు వినపడి కొద్దిగా గందరగోళకా-గగ్గోళకా పరిస్థితి ఎదురయ్యింది. ఓ సారి సరిచూసి ఏది కరకట్టో వివరించగలరు…:)
గొర్తి బ్రహ్మానందమ్ గారూ !! మీకు కొంచెం సంతృప్తి ఉండాలండీ !! ఎందుకంటే ఇప్పుడీ పాటలో కనీసమ్ తెలుగు పదాల మధ్య ఒక లింకు లాంటిది ఏదో ఒకటి ఉన్నట్టుగా కనిపించడమ్ లేదూ?? కదా?? ఇదివరకటి కనకప్రసాద్ గారి గేయాలతో పోలిస్తే ఇప్పుడు ఆయన కొంచెమ్ నాలాంటి మామూలు వారికి సైతమ్ తెలిసిన తెలుగేదో రాయడానికి ప్రయత్నం చేశారు కద! అదే మాబాగు.మీరందుకు మెచ్చుకోరేమీ??
ఆ పద్మావతి గారు అంత మంచి గొంతు పెట్టుకుని ఏ శ్రీ రంగమ్ గోపాల రత్నం గారి లాగో అన్నమయ్య పదాలని తన శ్రావ్యమైన కంఠం తో తన్మయంగా … లోకులందరూ పరవశించేలాగా ఆలపించకుండా ఇలా” ఇల్లువిడిచిపోతావా ……ర..మ..ణా!! అంటూంటే చెప్పొద్దూ ప్రాణం ఉసూరుమంటోంది.
త్యాగరాజు కృతుల్లో శబ్దాలంకారాలు గురించి సాయి బ్రహ్మానందం గొర్తి గారి అభిప్రాయం:
03/06/2011 3:55 am
కిషోర్ గారూ,
మీ సందేహం సబబుగానే వుంది. మీరు చెప్పిన కీర్తనలో సూచించిన “గరా” అన్నది అనుప్రాసలో క్రిందకే వస్తుంది.
ఈ “వందనము రఘు నందనా” కృతిలో చాలా అనుప్రాసలున్నాయి. నేను ఒక్కొక్క శబ్దాలంకారానికీ ఒక్కో కృతే తీసుకున్నాను. చాలా కృతుల్లో ఇవి కనిపిస్తాయి. మీరు చెప్పిన కృతే తీసుకోండి.
వందనము రఘు నందన సేతు
బంధన భక్త చందన రామ
శ్రీ-దమా నాతో వాదమా నే
భేదమా ఇది మోదమా రామ (వ)
శ్రీ రమా హృచ్చారమా బ్రోవ
భారమా రాయ-భారమా రామ (వ)
వింటిని నమ్ముకొంటిని
శరణంటిని రమ్మంటిని రామ (వ)
ఓడను భక్తి వీడను ఒరుల
వేడను నీ-వాడను రామ (వ)
కమ్మని విడెమిమ్మని వరము
కొమ్మని పలుకు రమ్మని రామ (వ)
న్యాయమా నీకాదాయమా ఇంక
హేయమా ముని గేయమా రామ (వ)
చూడుమీ కాపాడుమీ మమ్ము
పోడిమిగా కూడుమీ రామ (వ)
క్షేమము దివ్య ధామము నిత్య
నేమము రామ నామము రామ (వ)
వేగ రా కరుణా సాగరా శ్రీ
త్యాగరాజ హృదయాగారా రామ (వ)
ప్రతీ చరణంలో అనుప్రసాలున్నాయి. “ఓడను, వీడను, వేడను, వాడను” ఒకే రకమైన అక్షరాలతో పలికే విభిన్న పదసముదాయమది. మొత్తం కృతినిండా ఇలాంటివే వున్నాయి. వెతికితే మిగతా కృతుల్లోనూ ఇలాంటివి కనబడతాయి. త్యాగరాజు శబ్దాలంకారాలకి చాలా ప్రాముఖ్యత చూపించాడు. ముఖ్యంగా సంగీతాన్ని కర్ణపేయంగా చేయడానికి ఇవి ఎలా ఉపయోగపడతాయో, సంగీతానికివెంత అవసరమో చూపించాడు. అన్ని కవితా ప్రక్రియల్లోకీ పాట రాయడం చాలా కష్టం. రాసి మెప్పించడం మరీ కష్టం. సశాస్త్రీయంగా రాయడం బహు దుర్లభం. అందుకే చాలా మంది కవులు కవిత్వంతోనే సర్దిపెట్టుకుంటారు. పాటలజోలికి పోరు. పోయినా శాస్త్రీయ సంగీతం వైపు అస్సలు కన్నెత్తి కూడా చూడరు. త్యాగరాజు తరువాత మనకు మిగిలిన ఒకే ఒక పెద్ద వాగ్గేయకారుడు బాలమురళీకృష్ణ. తెలుగువారు ఆయనకెంత గౌరవం ఇస్తారో అందరికీ తెలుసున్నదే!
త్యాగరాజు కృతుల్లో శబ్దాలంకారాలు గురించి narayana babu vedula గారి అభిప్రాయం:
03/05/2011 8:07 am
గొర్తి వారి వ్యాసం చాలా చక్కగా మనసుకి హత్తుకుని చిర కాలం గుర్తుండేలా ఉంది. త్యాగరాజు కీర్తనలను పాడుకుని తన్మయించడమే తెలుసు గాని వాటి వెనుకైంత శ్రమ ఉందని ఊహించనే లేదు. వక్కలంక వారికి ఎప్పుడో ముప్ఫై సంవత్సరాల కింద చదివిన వ్యాకరణం కొంచెం గుర్తు కొచ్చి ఇది ఉదహరిస్తున్నాను. వజ్రపుటుంగరము అన్న దాంట్లొ పుంప్వాదేశ, టుగాగమ సంధుల కలయిక ఉందని గుర్తు.
విధేయుడు
నారాయణంబాబు వేదుల జంషెడ్ పూరు.
కథ కథ గురించి rama bharadwaj గారి అభిప్రాయం:
03/05/2011 1:10 am
పాత రచనాసమయాల్లోని “కరిగిజారే కుంకుమబొట్టు” స్థానే ఇప్పుడు “రాలిపడే బొట్టుబిళ్ళలు” అన్నది చోటుచేసుకోవడం ఇక్కడ విశేషం. అయితే కరిగిజారే కుంకుమలో ఉన్న అందం రాలిపడే వీటికి లేదు. ఆధునిక జీవితలోని అంటీఅంటని ఒక అనవసరమైన తొందరలాగా ఈ బొట్టుబిళ్ళలు అలా చటుక్కున రాలిపడిపోవడం తప్పితే !! కొత్త ఉపమానం ఇది.
ఇకపోతే ఎవరూ చదవకపోతే కధకి ఒక ఉనికి లేదేమోగానీ ఎవరూ గమనించకపోయినా జీవితం మాత్రం ఉంటుంది. జీవితం అంటే ఏమన్నా ఇలా ఈమాటలో ప్రచురించబడే కధా !![ పైగా అందరి సమీక్షలూ తర్వాత ]….
ఒకపోలిక కొత్తగా ఉండి మరొక పోలిక అతకనట్టుండి ఇలా “కధ గారి” ఆత్మఘోషలోంచి పొలమారిపోయింది.
రమ.
విద్యాసుందరి – వ్యాసానుబంధము గురించి Sowmya గారి అభిప్రాయం:
03/05/2011 12:39 am
అద్భుతమైన వ్యాసం! అందించినందుకు ధన్యవాదాలు!
ఇల్లు విడిచి పోతావా రమణా? గురించి Brahmanandam Gorti గారి అభిప్రాయం:
03/04/2011 6:57 pm
రమగారూ,
మీకూ, నాకూ నచ్చినా నచ్చకపోయినా నోరు తిరిగే పండితులకి నచ్చచ్చు. ఈ పాటలో సంగీతంతో ఏ పేచీ లేదు. ఇబ్బందల్లా మాటలతోనే!
సాహిత్యాన్ని సంగీతానికి ముడివేసినప్పుడే కుదర్లేదు. అక్షరాలు స్వరాల్లోకి ఒదగ లేదు. ఇది నా అభిప్రాయం. భావం అంటారా? దాని మీదే కదా మాటలు పేరుస్తాం?
ఇల్లు విడిచి పోతావా రమణా?
గుళ్ళవెంట పోవుట తగునా?
అని రెండు పాదాలతో పల్లవుంటే పాడుకోడానికి సౌలభ్యంగా వుండేది కదానిపించింది. కంచులా వున్న మన మాటలు కనకమవ్వవుకదా?
ఈమాట ప్రచురణలో చిన్న మార్పు గురించి lyla yerneni గారి అభిప్రాయం:
03/04/2011 6:42 pm
సరిగా తెలియలేదు. అలా ధారావాహికలుగా ఇప్పటి వరకూ మీరు ప్రచురించిన వ్యాసాలు ఏవి? ఏ వ్యాసాలకు ఈ మార్పు ప్రస్తుతం వర్తింపచేయ సంకల్పించారు? Which essays are being ‘grand fathered in’ ?
థేంక్స్
లైలా
[సాయి బ్రహ్మానందం గొర్తి “మనకు తెలియని మన త్యాగరాజు”, ప్రస్తుతం కనకప్రసాద్ రాస్తున్న “మూడు ప్రశ్నలు” ధారావాహికలుగా ప్రచురించిన, ప్రచురిస్తున్న వ్యాసాలకి ఉదాహరణలు. – సం.]
భాషల ఋతువు గురించి Madhu Mahesh గారి అభిప్రాయం:
03/04/2011 5:18 pm
చాల బాగా, ప్రతి ఒక్కరి మనస్సులను తాకేల వ్రాసారు.
ఇల్లు విడిచి పోతావా రమణా? గురించి మాగంటి వంశీ గారి అభిప్రాయం:
03/04/2011 2:52 pm
కనకప్రసాదు గారు – పేరి పద్మావతి గారి గొంతు చాలా బాగుంది. బ్రహ్మాండం. అద్భుతం.
నాలిక మడతేస్తే ముద్ద మాటలొచ్చి ఓలు మొత్తంగా సాహిత్యానికే ప్రమాదమొచ్చే ప్రమాదం ఉన్నది కాబట్టి పాట ఇప్పటికి ఇలాగుంచెయ్యండి. కాకుంటే అల్లా ఓ సారి ఆ మూడో చరణంలో నాలుగో లైనులో “పన్నగ సాయికి లేదీ” అని కళ్ళకు కనపడి, “పన్నగ శాయికి లేదే” అని చెవులకు వినపడి కొద్దిగా గందరగోళకా-గగ్గోళకా పరిస్థితి ఎదురయ్యింది. ఓ సారి సరిచూసి ఏది కరకట్టో వివరించగలరు…:)
భవదీయుడు
మాగంటి వంశీ
ఇల్లు విడిచి పోతావా రమణా? గురించి rama bharadwaj గారి అభిప్రాయం:
03/04/2011 2:25 pm
గొర్తి బ్రహ్మానందమ్ గారూ !! మీకు కొంచెం సంతృప్తి ఉండాలండీ !! ఎందుకంటే ఇప్పుడీ పాటలో కనీసమ్ తెలుగు పదాల మధ్య ఒక లింకు లాంటిది ఏదో ఒకటి ఉన్నట్టుగా కనిపించడమ్ లేదూ?? కదా?? ఇదివరకటి కనకప్రసాద్ గారి గేయాలతో పోలిస్తే ఇప్పుడు ఆయన కొంచెమ్ నాలాంటి మామూలు వారికి సైతమ్ తెలిసిన తెలుగేదో రాయడానికి ప్రయత్నం చేశారు కద! అదే మాబాగు.మీరందుకు మెచ్చుకోరేమీ??
ఆ పద్మావతి గారు అంత మంచి గొంతు పెట్టుకుని ఏ శ్రీ రంగమ్ గోపాల రత్నం గారి లాగో అన్నమయ్య పదాలని తన శ్రావ్యమైన కంఠం తో తన్మయంగా … లోకులందరూ పరవశించేలాగా ఆలపించకుండా ఇలా” ఇల్లువిడిచిపోతావా ……ర..మ..ణా!! అంటూంటే చెప్పొద్దూ ప్రాణం ఉసూరుమంటోంది.
రమ.
కథ కథ గురించి అచంగ గారి అభిప్రాయం:
03/04/2011 8:31 am
రచయితగారూ, బ్రహ్మానందం గారి అభిప్రాయంతో నూటికి నూరుపాళ్ళూ ఏకీభవిస్తున్నాను.