ఇంతలో ఏదో జ్ఞాపకాల వాసన. ఉడకబెట్టిన శెనక్కాయల వాసన. శెనక్కాయలమ్మే నడివయసామె వచ్చింది. బుట్ట దించి నా ముందు పెట్టింది. చూద్దును కదా బుట్టనిండా నా జ్ఞాపకాలే! వాడు, శెనక్కాయలమ్మేదానిలాగా… అవును వాడే. ఆమె చీర గుండెల మీద నుంచి జారిపోయి ఇంకేవో కొత్త జ్ఞాపకాలను నా ముందు పరిచింది.

వెనకటికి మా అమ్మ మేనమామ కూడా అన్నింటికీ ‘బరువు, బరువు’ అంటుండేవాడుట! మీరు వస్తువుల్లో బరువు చూసినట్టుగా ఆయన డబ్బు, హోదాల బరువు చూసేవాడుట. ఆడపిల్లల్ని ఇచ్చేటప్పుడు ఎదుటి వాళ్ళ ఆస్తిపాస్తులను తూకం వేసి బరువుగా వుందనుకుంటేనే పెళ్ళిళ్ళు చేసేవాడుట! ఇక తన ఇంటికి వచ్చే కోడళ్ళని, బాగా బరువుగా కట్నాలు ఇచ్చుకోగలిగే వాళ్ళను చూసి మరీ ఎంచుకునే వాడుట!

హఠాత్తుగా ఉన్నటుండి ఎస్.కే.బి.ఆర్ కాలేజీలో భూకంపం కన్నా వంద రెట్ల స్త్రీకంపం వచ్చింది. అటెండరు నుండి, ఆచార్యుల వరకూ అందరూ దాని బాధితులే! స్టూడెంట్స్ అయితే చెప్పనవసరం లేదు. ఇంతటి కంపనం సృష్టించింది కాలేజీలో కొత్తగా చేరిన సువర్ణ అనే కొత్తమ్మాయి. నడిచొచ్చే పాలరాతి శిల్పంలా ఉంది. దానికితోడు ఎంతో అందమైన చీర కట్టు.

మా అమ్మమ్మా వాళ్ళు కార్తిక మాసంలో అరటి దొప్పల్లో దీపాల్ని వెలిగించి, నదిలో వదిలే వారు. ఆకాశంలో మిలమిలా మెరిసే నక్షత్రాల్లాగా, నీళ్ళలో అందరూ వదిలే ఆ దీపాల్ని చూడటానికి అమ్మమ్మ కొంగు పుచ్చుకుని గజగజా వణుకుతూ ఆవిడ వెంట వెళ్ళేవాళ్ళం. ఆ మధ్య వూరువెళ్ళినప్పుడు మా చిన్న మావయ్య కోడలు షాలిని, వుయ్ లీవ్ లైట్స్ ఇన్ ద లేక్. యు వాంట్ టు కమ్ అండ్ సీ? అంది.

మీకు తెలిసే ఉంటుంది. రాజు నిన్న మధ్యాన్నం మద్రాసు హాస్పిటల్లో పోయారట. ఈయన చెప్పారు! పాపం అంత పేరూ, డబ్బూ ఉండి చివర్లో కేన్సరు బారిన పడటం తలుచుకుంటే బాధేస్తుంది. మరీ అరవయ్యో పడిలో పడకుండానే పిట్టలా రాలిపోవడం అన్యాయం. కూతురి పెళ్ళయినా అయ్యింది. కొడుకులిద్దరికీ పెళ్ళీ అవీ ఇంకా కాలేదు. సంబంధాలు కుదిరాయనీ ఈయన చెప్పారు. పాపం!

“ఇంకా స్టేజ్ అంతా ఖాళీగా ఉందేమిటి? తెరలూ, డెకరేషన్స్ ఏవీ లేవు!” కోక్ ఒక గుక్క తాగి అడిగింది. “అదే మరి దీని స్పెషాలిటీ! ఇది పూర్తిగా నాచురల్‌గా ఉంటుంది. మేకప్ కూడా ఉండదు. స్క్రిప్టూ, ప్రాంప్టింగ్ లాంటివీ ఉండవు. లైటింగ్‌లో కూడా ఏ ట్రిక్కులూ ఉండవు. బీజీఎమ్ కూడా ఉండదు. నో గిమ్మిక్స్, నో మానిప్యులేషన్స్! అంతా ప్యూర్, సింపుల్ ఎండ్ నాచురల్!” అన్నాడు అతను.

అతని ముఖంలో ఏ మార్పూ కనిపించటం లేదు కానీ అతడి ఒంటిమీద వెంట్రుకలన్నీ గొంగళి దారాలుగా మారిపోయుండడం చూసి హడలిపోయింది. భయంతో వణికిపోయింది. పట్టుకొని లాగటానికి చూసింది. బలంగా పీకితేగానీ ఊడి వచ్చేలా కనిపించలేదు. అందుకని వెళ్ళి తన వాక్సింగ్ స్ట్రిప్ తెచ్చి, అతడి చేతికి అతికించి, కాసేపుంచి ఫట్‍మని లాగింది. అది ఊడి రాలేదు గానీ, అతడు లేచి కూర్చున్నాడు .

తనడుగుతున్న ప్రశ్నలకి నా దగ్గర సమాధానం ఏమీ లేదు. హద్దులు లేని మంచితనం, స్నేహం, అభిమానం, సహాయం ఆవిడ అని నాకూ తెలుసు. కాని ఇదేమిటి ఈ రోజు నాలో ఇంత ఈర్ష్యని కలగచేస్తుంది? లోపం నాలోనా లేక ఆవిడ లోనా? అసలు ఇక్కడ నాకు జరిగే హాని ఏమిటి? ఆవిడ స్త్రీ కాబట్టి ఈయనతో స్నేహం చేయకూడదా? అది ధర్మానికి విరుద్ధమా? ఆ స్నేహం నా భర్తతో కాకుంటే నా ఆలోచన ఇలానే ఉండేదా?

అంతే! ఆ క్షణం నుండి మాస్టారికి ఇస్మాయిల్ దేవుడు. వాడికి వెనుక బెంచీ నుండి ముందు బెంచీకి ప్రమోషన్ వచ్చింది. ఇస్మాయిల్‌కి తెలుగు కష్టంగా ఉందనీ ఆయనే ట్యూషన్ ఫ్రీగా చెప్పేవాడు. అంతేకాదు వాడికి శబ్దమంజరీ, రఘువంశం అన్నీ కంఠతా వచ్చేలా నేర్పేశాడు. చూస్తూండగా నాలుగు నెలల్లో ఇస్మాయిల్‌కి తెలుగంటే భయం పోయింది.

హోజే పెరేజ్ మరో సారి బయటకి నడచేడు. గదిలో ఉన్న వ్యక్తి మీద, దూరం నుంచే, ఒక కన్నేసి ఉంచమని అక్కడ ఉన్న పోలీసుతో చెప్పి, చరచర నాలుగు గదులు అవతల ఉన్న మరొక గదిలోకి వెళ్ళి, అక్కడ కంప్యూటర్‌లో ఉన్న ‘నేషనల్ ఆటోమేటిక్ ఇండెక్స్ లుకౌట్ సిస్టం’ని సంప్రదించి చూసేడు. ఖతానీ పేరు అందులో ఎక్కడా లేదు. ప్రపంచంలో ఎవ్వరూ ఇతని కోసం వెతకటం లేదు.

ఆమె అతడిని చూసింది. అదే క్షణాన అతడూ చూశాడు. చూసి, చూపు తిప్పుకున్నాడు. ఐస్ వల్ల గ్లాస్‌కి చెమటలు పడుతున్నాయి. ఆమె అతడిని గమనిస్తూనే ఉంది. ఒక్కో గుక్క తాగి, గ్లాస్ కిందపెట్టి, ఆమెను చూడబోయి, ఆమె గమనిస్తుందని గమనించి, రెప్పలనీడలో కళ్ళను అటూ ఇటూ పరిగెత్తిస్తూనే ఉన్నాడు.

నా ఒళ్ళో నుంచి జారిపడ్డ గుండ్రటి గంగిరేణు కాయలను ఏరుకుంటూ తల ఎత్తి నా వైపు చూశాడు చిలిపిగా. అతని కళ్ళల్లో వచ్చిన ఆ మెరుపు దేని తాలూకుదో నాకు తెలుసు. పుస్తకాలు చదివిన నాకు ఆమాత్రం తెలీదా. కాని నాకెమంత గొప్పగా అనిపించలేదు. మూతి ముడుచుకుని వాళ్ళతో ఒక్కమాట కూడా చెప్పకుండా వచ్చేశాను.

ఎవరో కనబడుతారు, అంతగా తెలీని వాళ్ళు, “ఆరోజు కూడా ఇలానే మనం రైల్వే స్టేషన్లో కలిసినప్పుడూ…” అని పలకరించబోతారు- “ఆరోజు కలవలేదు, తగిలాం!” అని సవరిస్తాను. సెల్లో, పర్సో చూసుకుంటూ చాకచక్యంగా తప్పేసుకుంటారు. ఒక్కోసారి బాగా కావలసిన వాళ్ళే, “ఏమిటిక్కడ, ఎవరొస్తున్నారూ?” అని.

వైధవ్యం పొందిన ఆడవారు ఒక బ్రహ్మచారిని అమ్మవారికి బలి ఇస్తే తరువాత జన్మలో వైధవ్యం రాదనే మూఢ నమ్మకం ఈ బళ్ళారి ప్రాంతాలలో ఉంది. అమ్మవారికి పూజ చేసి ‘నైవేద్యం’ అవకాశం వెంబడి పెట్టుకుంటామని మొక్కుకుంటారు. అవకాశం చూసుకుని నెమ్మదిగా, నిదానంగా పని చేసే విషాన్ని భోజనంలో కలిపి పెడతారు.

అమ్మమ్మకి మొగుడు పోయాక శిరోముండనం చేయించారు. అందువల్ల నెత్తి మీద ముసుగేసుకొనేది. చూడ్డానికి పచ్చ దబ్బపండులా ఉన్న అమ్మమ్మ మొహమ్మీద తెల్ల ముసుగు మాత్రం ఆవిడ జీవితంలో నల్లమచ్చే! మొగుడు పోయాక ఆడపడుచూ, అత్తగారూ దగ్గరుండి శిరోముండనం చేయించారని వాళ్ళని రోజూ తెగ తిట్టుకునేది.