రాయుడు ఉత్త వాగుడుకాయ. బుర్రలో పుట్టే ఆలోచనల ప్రవాహం కంటె ఎక్కువ జోరుగా మాట్లాడడంలో అతనికి అతనే సాటి. అప్పుడప్పుడొక మోతాదు అశ్లీలాలు దొర్లిస్తూ మాట్లాడే తత్త్వమేమో, ‘కంట్రీ క్లబ్బు’లో అతను ఎక్కడ ఉంటే అక్కడ పదిమంది తేనె చుట్టూ చేరే ఈగల్లా చేరి కేరింతాలు కొడుతూ ఉంటారు. నాయుడికి రాయుడంటే చిరాకు. ముభావంగా ముడుచుకు కూర్చునే నాయుడు చుట్టూ వందిమాగధులు ఎవ్వరూ చేరరు. అందుకని రాయుడంటే అసూయ పడుతున్నాడో ఏమో! మనకి తెలియదు.

నాలుగడుగులేశాడో లేదో, మళ్ళీ సైకిల్ బెల్ మ్రోత. ఈ సారి ఆగకుండా, అదే పనిగా! కిటికీ వైపుకు దూకి, కర్టెన్ తెరిచి సైకిల్ వంక చూశాడు. ఎవరో స్టాండ్ వేసిన సైకిల్ మీద కూర్చుని అదే పనిగా గంట మ్రోగిస్తున్నారు. అప్పుడే ఆకాశంలో ఒక మెరుపు మెరిసింది. మెరుపు కాంతిలో కనిపించిన దృశ్యానికి రవి నిలువెల్లా వణికి పోయాడు! ఉరుము శబ్దం సైకిల్ బెల్ మ్రోతను మింగేసింది. గభాలున కిటికీ తెరను మూసేసి, లైటార్పి, గజగజలాడిపోతూ నిండా దుప్పటి కప్పుకున్నాడు.

మేం మీరనుకున్నంత ఆదర్శప్రాయులమేం కాదు. మాకూ అభిప్రాయభేదాలూ, కోపతాపాలూ ఉన్నాయి. ఇప్పటికీ కూడా. ఉదాహరణకి, ఈ వేడుక కోసం ఈవిడ వంగపండు రంగు పట్టుచీర తీసింది. నేనేమో నెమలికంఠం రంగు చీర కట్టుకోమన్నాను. చూశారుగా, చివరికి చెల్లింది చిలకాకుపచ్చ. దీని అంతరార్థం తెలిస్తే, మా జీవనవేదం మీరు గ్రహించినట్లే. మా ఇద్దరి సంసారం జాయింట్ వెంచర్ ఐతే, తన వాటా 51శాతం. కాబట్టి మధుమతి నా అర్థాంగి కన్నా ఎక్కువే.

కుశలాలు అల్లాగట్టిపెడితే, మీ వచనం చదివినాక మీకెందుకోగాని పాఠకులలో చాల విశ్వాసమున్నదనిపించింది. మీకు వారి చప్పట్లలో విశ్వాసమున్నదనిపించింది. యుగాలవరకు కాదు కాని – అప్పుడే మరచిపోయినారు నన్ను. నా పద్యకవిత్వం అచ్చు కావడమూ లేదు. మెచ్చుకోవడమూ లేదు. అదొక దిగులని కాదు. కాని నన్ను నేను మరచిపోవాలంటే సాధ్యం కాకుండా వున్నది. జ్ఞాపకాలు తవ్వుకోవటం ఆంధ్రులకు వెన్నతో పెట్టిన విద్య. తవ్వుకోటమంటే ద్వేషం రేకెత్తించటమే.

మరణ శిక్ష అంటే ఎవరో ఒకరు కత్తితో నేరస్తుణ్ణి నరకాలి. లేకపోతే ఉరి తీయాలి. అయితే ఎప్పట్నుంచో మొనాకోలో అసలు హత్యలూ నేరాలు లేవు కనక ఉరితీసే తలారీ ఎక్కడా లేడు దేశంలో. జూద గృహాల్ని మాత్రమే చూడ్డం అలవాటైపోయిన సైన్యంలో ఏ ఒక్కడూ దీన్ని తలకెత్తుకోవడానికి ముందుకి రాలేదు. నేరస్తుణ్ణి వదిలేస్తే దీన్ని చూసుకుని మరో హత్యా కలహాలు మొదలౌతాయ్. సరే తలారిని వెదికే లోపుల వీణ్ణి జైల్లో ఉంచుదాం అని తీర్మానం అయింది. మరి జైలే లేదు మొనాకోలో.

అయిష్టంగానే ఇంటర్‌వ్యూకి వెళ్ళాను. ఉదయం పదింటి నుండి మధ్యాన్నం వరకూ ఉంది. ఒకళ్ళ తరువాత ఒకళ్ళు వరసగా వాయించి పడేస్తున్నారు. ప్రశ్నలే ప్రశ్నలు. ఉద్యోగం ఇచ్చేవాడికి అప్ప్లై చేసేవాడు లోకువ. చివర్న ఇంజనీరింగ్ వైస్ ప్రెసిడెంటుని కలవాల్సుంటుందని ఓ అరగంట సేపు కూర్చోబెట్టారు. ఇంటర్వ్యూ ఓ మాదిరిగా చేశాను. కొన్ని కష్టమైనవి అడిగారు. ప్రోగ్రామింగ్ ప్రశ్నలు పరవాలేదు, బాగానే చెప్పాను.

అబ్బాయిని కోడలు వినకుండా మందలించింది పార్వతమ్మ. ఓ వెఱ్ఱినవ్వు నవ్వి ఊరుకున్నాడు అమ్మూ. కోడలికి చెప్పాలంటే సంకోచపడింది ఆవిడ. గౌరీశంకరం గారు కూడా నోరు మెదపలేదు. అమ్మాయికి చెప్పే స్వతంత్రత లేదని అన్నారు. అమ్మాయి తల్లి తండ్రులు చెపితే బాగుంటుందేమో ప్రస్థుత పరిస్థితులలోయని పార్వతి దగ్గర అభిప్రాయపడ్డారు.

ఈ వూరికి ఆ వూరు ఎంత దూరమో ఆ వూరికి ఈ వూరూ అంతే దూరం అన్నట్టు… మన తెలుగు దేశం నడిబొడ్డులో పుట్టి పెరిగిన ఈ అమ్మాయిలు ఇంత వెస్ట్రనైజ్‌డ్‌గా వున్నారేమిటీ అని నేను ఆశ్చర్య పోయానా, మరీ వాళ్ళేమో నా గద్వాల్ చీర, నా జుట్టుముడి చూసి ఈ దేశంలో నలబై ఏళ్ళుగా వుంటున్నానని, నేను డాక్టర్ నని విని నోళ్ళు తెరిచారు!

ముని గుడిసె లోంచి బయటకొచ్చి మిఖాయిల్‌ని తీసుకెళ్ళి ఓ చెట్టును పడగొట్టించేక దాన్ని మూడు ముక్కలుగా కాల్పించేడు నిప్పుల మీద. అవి బొగ్గుముక్కల్లాగా అయ్యేక చెప్పేడు ముని, “ఇవి సగం లోతుగా ఇక్కడ పాతిపెట్టు. రోజూ నోటితో వీటిని తడుపుతూ ఉండు. నీకిదే పని. ఎప్పుడైతే ఈ మూడూ పూర్తిగా ఆకులు వేసి మళ్ళీ మొలవడం మొదలు పెడతాయో అప్పుడు నీకు పాప ప్రక్షాళన అయినట్టు.”

నాకు డెబ్బీతో పరిచయం విచిత్రంగా జరిగింది. నేను బారిస్టాగా పనిలో చేరిన కొత్తలో కస్టమర్ల ఆర్డర్లు తీసుకోవడం కాస్త కష్టంగా ఉండేది. అలవాటు లేని పని. పైగా వచ్చే ప్రతీ వాడూ ఒక్కో కాంబినేషన్లో కాఫీ ఆర్డర్ చేస్తాడు. సాధారణంగా కాఫీ గ్లాసు మీద ఆర్డరు రాస్తారు. దాన్ని బట్టే కాఫీ చేస్తారు.

నెలరోజులిట్టే గడిచిపోయి, బంగార్రాజు కుటుంబసమేతంగా అమెరికా వెళ్ళే ఘడియ రానే వచ్చింది. హైదరాబాద్ ఎయిర్‌పోర్టులో ఎమ్మిగ్రేషన్ అయిపోయి, విమానం ఎక్కడానికి వెయిట్ చేస్తున్నప్పుడు ఏదో కలకలం వినిపించి అటువైపు చూశాడు. ఎవరో ఒక ప్రయాణీకుణ్ణి ఎయిర్‌పోర్ట్ సెక్యూరిటీ వాళ్ళు పట్టుకుని గదమాయిస్తున్నారు, ఇక్కడ ముద్దు పెట్టడానికి వీల్లేదంటూ. బంగార్రాజు అతణ్ణి వెంటనే గుర్తు పట్టాడు.

మనం అక్కడ వున్నన్నాళ్ళు ఇల్లు పెళ్ళివారి ఇల్లులా సందడి సందడిగ, హడావిడిగా వుండేది! మనల్ని చూడ్డానికి మీవైపు వాళ్ళు నావైపు వాళ్ళు ఎవరో ఒకరు వస్తూనే వుండేవారు. వస్తూ వస్తూ ఎంబ్రాయిడరీ చేసిన జేబురుమాళ్ళు, గాజులు, పూసల గొలుసులు, పార్కర్ పెన్నులు, కఫ్ లింక్స్, బందరు లడ్డూలు, కాకినాడ కాజాలు, ఇలా ఏవో ఒకటి మనకోసం ప్రేమగా తెచ్చేవారు.

“దేవుడి ప్రమాణంగా నాకేమీ తెలియదు, నేను కాదు హత్య చేసింది” అని చెప్పేడు ఆక్సినోవ్ కానీ గొంతుకలోంచి మాట రావడం కష్టమౌతోంది, ఎప్పుడూ చూడని కష్టం ఎదురయ్యేసరికి. పోలీసులకు నమ్మబుద్ధి వేయలేదు ఈ సమాధానాలన్నీ. పెడరెక్కలు విరిచి కట్టి తీసుకెళ్ళిదగ్గిర్లో ఉన్న జైల్లో పెట్టేరు. మొత్తానికి తోటి ప్రయాణీకుణ్ణి హత్య చేసినందుకూ, అతని దగ్గిర్నుంచి ఇరవైవేల రూబుళ్ళు కొట్టేసినందుకూ పోలీసులు ఆక్సినోవ్ మీద కేసు తెచ్చారు.

ఇంతలో ఏదో జ్ఞాపకాల వాసన. ఉడకబెట్టిన శెనక్కాయల వాసన. శెనక్కాయలమ్మే నడివయసామె వచ్చింది. బుట్ట దించి నా ముందు పెట్టింది. చూద్దును కదా బుట్టనిండా నా జ్ఞాపకాలే! వాడు, శెనక్కాయలమ్మేదానిలాగా… అవును వాడే. ఆమె చీర గుండెల మీద నుంచి జారిపోయి ఇంకేవో కొత్త జ్ఞాపకాలను నా ముందు పరిచింది.

వెనకటికి మా అమ్మ మేనమామ కూడా అన్నింటికీ ‘బరువు, బరువు’ అంటుండేవాడుట! మీరు వస్తువుల్లో బరువు చూసినట్టుగా ఆయన డబ్బు, హోదాల బరువు చూసేవాడుట. ఆడపిల్లల్ని ఇచ్చేటప్పుడు ఎదుటి వాళ్ళ ఆస్తిపాస్తులను తూకం వేసి బరువుగా వుందనుకుంటేనే పెళ్ళిళ్ళు చేసేవాడుట! ఇక తన ఇంటికి వచ్చే కోడళ్ళని, బాగా బరువుగా కట్నాలు ఇచ్చుకోగలిగే వాళ్ళను చూసి మరీ ఎంచుకునే వాడుట!

అప్పుడు తలుపు తట్టింది అదృష్టం. అక్కడున్న వాళ్ళు మనిషికొక పాతిక ఎకరాలు ఇస్తారుట, కుటుంబానికి పాతిక కాదు. పాహోం ఎగిరి గంతేసేడు. అలా పాహోంకి వచ్చింది నూట పాతిక ఎకరాలు! తనకి మునుపున్న ఇరవై ఎకరాలు ఇప్పుడు చిన్న నాటుమడి కింద లెక్క! అన్నీ వదులుకుని వచ్చినవాడికి నూట పాతిక ఎకరాలు ఉత్తినే వస్తూంటే చేదా? అవి ముక్కలైతేనేం? పాహోం మళ్ళీ వ్యవసాయం మొదలు పెట్టేడు. వోల్గా నది నీళ్ళో మరేమో కానీ పాహోం పట్టిందల్లా బంగారమైంది పొలాల్లో.

హఠాత్తుగా ఉన్నటుండి ఎస్.కే.బి.ఆర్ కాలేజీలో భూకంపం కన్నా వంద రెట్ల స్త్రీకంపం వచ్చింది. అటెండరు నుండి, ఆచార్యుల వరకూ అందరూ దాని బాధితులే! స్టూడెంట్స్ అయితే చెప్పనవసరం లేదు. ఇంతటి కంపనం సృష్టించింది కాలేజీలో కొత్తగా చేరిన సువర్ణ అనే కొత్తమ్మాయి. నడిచొచ్చే పాలరాతి శిల్పంలా ఉంది. దానికితోడు ఎంతో అందమైన చీర కట్టు.

మా అమ్మమ్మా వాళ్ళు కార్తిక మాసంలో అరటి దొప్పల్లో దీపాల్ని వెలిగించి, నదిలో వదిలే వారు. ఆకాశంలో మిలమిలా మెరిసే నక్షత్రాల్లాగా, నీళ్ళలో అందరూ వదిలే ఆ దీపాల్ని చూడటానికి అమ్మమ్మ కొంగు పుచ్చుకుని గజగజా వణుకుతూ ఆవిడ వెంట వెళ్ళేవాళ్ళం. ఆ మధ్య వూరువెళ్ళినప్పుడు మా చిన్న మావయ్య కోడలు షాలిని, వుయ్ లీవ్ లైట్స్ ఇన్ ద లేక్. యు వాంట్ టు కమ్ అండ్ సీ? అంది.

మీకు తెలిసే ఉంటుంది. రాజు నిన్న మధ్యాన్నం మద్రాసు హాస్పిటల్లో పోయారట. ఈయన చెప్పారు! పాపం అంత పేరూ, డబ్బూ ఉండి చివర్లో కేన్సరు బారిన పడటం తలుచుకుంటే బాధేస్తుంది. మరీ అరవయ్యో పడిలో పడకుండానే పిట్టలా రాలిపోవడం అన్యాయం. కూతురి పెళ్ళయినా అయ్యింది. కొడుకులిద్దరికీ పెళ్ళీ అవీ ఇంకా కాలేదు. సంబంధాలు కుదిరాయనీ ఈయన చెప్పారు. పాపం!

“మీరు జ్ఞాన సంపన్నులని ఊళ్ళో వాళ్ళు చెప్తూంటే విని నాకున్న మూడు సందేహాలు మిమ్మల్ని అడుగుదామని వచ్చాను. ఏ పని చేయడానికైనా సరైన సమయం ఏదో తెలుసుకోవడం ఎలా? నాకు కావాల్సిన ముఖ్యమైన మనుషులెవరో గుర్తించడం ఎలా? నాకున్న పనుల్లో అతి ముఖ్యమైన పని ఏది? ఇవే నా ప్రశ్నలు. వీటిని ఎంతమందినో అడిగాను కానీ ఎవరూ సరిగ్గా సమాధానం చెప్పలేకపోయేరు. కొంతమంది చెప్పినా అవి నాకు నచ్చలేదు.”