శ్రీశ్రీ గారు చెప్పినట్టు ప్రతి ముగ్గురి తెలుగు వాళ్ళలో వొకరు కవి, వొకరు రచయిత, మరొకరు విమర్శకుడు. ఆ రకంగా మొత్తం తెలుగు జాతి అంతా కూడా ఏదోరకంగా సాహిత్యరంగంలో పాలుపంచుకునే వారే. దానికి నిదర్శనంగానే ఈ రోజు అమెరికా తెలుగు సాహిత్యం వాసిలో కాకపోయినా రాసిలో చాలానే అభివ్రుద్ది సాధించగలిగింది. అయితే యెంత పెరిగినా అక్కడక్కడా అమెరికా దిగుమతి తెలుగు సాహిత్యంమీద వొకటి రెండు విమర్శలు తప్ప అమెరికా తెలుగు సాహిత్యానికంటూ వొక గుర్తింపు లేదు. ఇలా ఎందుకు జరుగుతుందో వొకసారి మనం ప్రశ్నించుకోవాలి.
ఎంతకాలంనించి మనవీదేశంలో వుంటున్నాం? ఐనా మన రచనలన్నీ గత కాలపు తెలుగు దేశపు అనుభవాల వ్యక్తీకరణే. ఆంధ్రదేశం ఇప్పుడొక గ్నాపకవే మన మనసులో. భారతదేశ లేక తెలుగుదేశ రోజువారీ జీవితానుభవం మనకు ఇప్పుడు లేదు. మనసులోపలకి గండెను పంపి వెదికి దొరికే గుగతకాలపు నాలుగు గ్నాపకాలనే నలభైరకాలుగా వ్యక్తపరచడం తప్ప, మారిపోయిన, ఇంకా మారిపోతున్న ప్రస్తుత తెలుగు జీవన శైలితో మనకు ప్రత్యక్ష అనుభవం లేదు. మంటని త్రాకితే కలిగే నొప్పిని ఊహించడం వేరు, నిజంగానే ఆ జ్వాలను తాకినప్పుడు కలిగే అనుభవపు ఘాడతవేరు. ఊహకి ప్రత్యక్ష అనుభవానికి వున్నటువంటి ఆ తేడానే అమెరికా తెలుగు రచనలకి, ఆంధ్రదేశపు సాహిత్యానికి కూడా వుంది. అనుభవంనించి రాని భావంలో అనుభూతి ఘాడత అంతంతమాత్రవే. అంతమాత్రంచేత గతాన్ని ఖతంచేయమని చెప్పడంలేదు. ఆ గతవే మన పునాది. మన మనసులో, గుండెలో, ఆత్మ లో, మన నర నరంలో అల్లుకపోయి మనకంటూ వొక అస్తిత్వాన్నిచ్చేది ఆ గతవే. ఆ గతాన్ని మనలో భద్రపరచుకుంటూనే, ఈ దేశపు మన జీవిత వాస్తవికత అయినటువంటి వర్తమానాన్ని, ఇక్కడి మన సంభందాల్ని, అనుభవాల్ని, సాహిత్య ప్రక్రియలో మనం వ్యక్తీకరించగలిగిన రోజు మన అమెరికా తెలుగు సాహిత్యానికి వొక గుర్తింపు వస్తుంది.
ఈ నేపద్యంలో సాహిత్య శిక్షణా శిబిరాలు వొక క్రొత్త మార్గాన్ని అన్వేషించగలిగితే, కనీసం ఆ దారిలో ప్రయత్నం చేయగలిగితే, అమెరికా తెలుగు సాహిత్యం, సంవత్సరానికిసారి జరిగే అంబరాన్నంటే తెలుగు సంబరాల ప్రోగ్రాం లిస్టులో వొక footnote గా ఉండే అవస్థనించి బయట పడటాని అవకాశం లభిస్తుంది అని నా అభిప్రాయం.
నేను శ్రీ వేంకటేశ్వరరావుగారితో పూర్తిగా ఏకీభవిస్తున్నాను.ఆయన అన్నట్టుగా Telugu literary workshops,reading clubs నిర్వహిస్తే చాలా ప్రయోజనంఉంటుంది. ఇలాంటి కార్యక్రమాల వలన తెలుగు సాహిత్యానికి మేలు జరగడమే కాక, మాతృభాషను నేర్చుకోవడానికి,అధ్యయనం చేయడానికి అవకాశం, ప్రోత్సాహం లభించని ప్రస్తుత పరిస్థితులలోమనబాల్య,యువతరాలవారికి,తెలుగు భాషను నేర్చుకొనడానికి,సంభాషణలో ఉపయోగించే తెలుగును మెరుగుపరచుకోవడానికి స్ఫూర్తి, bonus గా లభిస్తుంది.Thanks
శ్రీ వెంకటేశ్వరరావు గారి సూచనలు చాలా బాగున్నాయి.వినోదాత్మక విషయాలకు పెట్టే ఖర్చులో 10% ,భాషాభివృద్ధికోసం ఉపయోగిస్తే ,తెలుగు జాతి తప్పకుండా ప్రగతిని సాధిస్తుంది.భాష,సంస్కృతి,ప్రగతి అనే ఈ మూడు విషయాల మధ్య అవినాభావ సంబంధం ఉంది. భాషలో సంస్కృతి పొదగబడి ఉంటుంది.సంస్కృతి లేని ప్రగతిని నిలుపుకోవడం సాధ్యం కాని విషయం.
విప్లవ్ గారు మంచి ప్రశ్నే వేసారు. విమర్శ సిద్ధాంతానికున్న విస్తృతి, పరిమితీ బట్టి అది ఎలాంటి కవిత్వానికి వర్తింపచెయ్యవచ్చు, ఎలాటి విశ్లేషణకి ఉపయోగించవచ్చు అన్న విషయం ఆధారపడి ఉంటుంది. కాలంతో పెద్ద సంబంధం లేదు. మార్క్సిస్టు విమర్శ నాజు తెలిసీ కవిత్వ ఆవిర్భావానికి వెనకనున్న సామాజిక పరిస్థితులు, దాని ప్రభావమూ విశ్లేషించడానికి ఉపయోగపడినంతగా కవిత్వాన్ని విలువకట్టడానికి ఉపయోగపడదు. ఇది దృష్టిలో ఉంచుకొని దానికి తగిన విశ్లేషణ చెయ్యడానికి, ఏ కవిత్వానికైనా, మార్క్సిస్టు విమర్శ పనికివస్తుంది. దీనిని వల్లంపాటివారు “విమర్శా శిల్పం”లో చక్కగా వివరించారు:
“ఉదాహరణకు మార్క్సిస్టు సాహిత్య సిద్ధాంతం సాహిత్య వస్తువుకూ, సమాజానికీ ఉన్న సంబంధాన్ని నిర్వచించడానికి ప్రయత్నిస్తుంది. కానీ వస్తువుకూ రచయిత అంతరంగానికీ ఉన్న సంబంధాన్ని తీవ్రంగా పట్టించుకోదు. అలాగే ఆ వస్తువుకు రచయిత ఇచ్చిన రూపాన్ని విశ్లేషించటానికి మార్క్సిస్టు సాహిత్య సిద్ధాంతం తగిన కొలబద్దలను ి రూపొందించలేదు. శిల్పాన్ని గురించీ, శైలిని గురించీ శాస్త్రీయమైన విశ్లేషణ చేయటానికి కూడా ఇది ప్రయత్నించదు. ప్రక్రియలు మారినప్పుడు సాహిత్య వస్తువు తీసుకొనే విభిన్న రూపాలను గురించి కూడా మార్క్సిస్టు సిద్ధాంతం దాదాపు నిశ్శబ్దంగానే ఉంటుంది. కానీ సాహిత్య ప్రక్రియల పుట్టుకకూ, అవి పుట్టిన సామాజిక సందర్భాలకూ మధ్య ఉన్న సంబంధాన్ని లేదా వైరుధ్యాన్ని మార్క్సిస్టు సాహిత్య విమర్శ మాత్రమే వివరించగలదు. శైలీ, దృష్టికోణం, కంఠస్వరం, పదచిత్రాలు, కవిత్వ ఛందస్సు మొదలైన శిల్పాంశాల విశ్లేషణకు ప్రత్యేకంగా మార్క్సిస్టు సాహిత్య దృక్పథం అంటూ ఏమీ లేదు. మార్క్సిస్టు సాహిత్య విమర్శకున్న బలమూ, బలహీనతా కూడా పునాదీ – ఉపరితలమూ సిద్ధాంతమే. ఈ సిద్ధాంతం యొక్క పరిమితుల్ని అర్థం చేసుకొని ఉపయోగిస్తే ఇది సాహిత్య వస్తువుకూ, ప్రక్రియకూ చెందిన ఎన్నీ చిక్కుముడుల్ని విప్పగలుగుతుంది. ఆర్థిక నియతి వాదాన్ని దుర్వినియోగం చేస్తే ముతక సిద్ధాంతంగా తయారౌతుంది.”
#
ఉమాకాంతం గారి “నేటి కాలపు కవిత్వం” చదివిన తరువాత నాకైతే అతనికి ఆర్ద్ర దృష్టి, కవితా హృదయము లోపించాయని అనిపించలేదు. మరి కృష్ణశాస్త్రిగారికి అనిపించింది. ఏది నిజం ఏది కాదు అంటే ఎవరు చెప్పాలి? అయినా ఇవి కావేమో విమర్శకుడికి ఉండల్సిన ముఖ్యార్హతలు.
ఆర్ద్ర దృష్టి కవితా హృదయము కన్నా వేలూరి గారన్నట్లు నిష్పక్షపాత దృష్టి, నిజాయితీ హృదయమే విమర్శకు ఎక్కువగా కావలసిన సామగ్రి అనుకుంటాను.
చదవగానే వినగానే మైమరిచి కరిగిపోయే ఆర్ద్రదృష్టి, భావాల వెల్లువలో తూలిపోయే కవితా హృదయం, భావ సమాధికి తన్మయత్వానికి సాయపడుతాయి కాని, పలు దృక్కోణాలనుంచి సమగ్రంగా అవగాహన పొందడానికి, సంయమనంతో విశేషంగా విశ్లేషించడానికి సాయపడడం కన్నా, అవి కొంత అడ్డుగానే నిలబడతాయని అనుకుంటాను.
రచనలు పలు రకాలైనప్పుడు విమర్శలు కూడా పలు రకాలుగా ఉండడం సహజమూ అనివార్యమూ కూడా. అయితే రకాలు ఎన్నైనా, విషయం పాఠకునికి అందించడమే రచనలన్నింటి ఉద్దేశం. ఆ ఒక్కటి నెరవేర్చడంలోనే ఎన్నో ప్రక్రియలు, మార్గాలు, వైవిధ్యాలూ, సొగసులు, సృజనాత్మకమైన ప్రయోగాలు అన్నీనూ.
అట్లే విమర్శలు ఎన్నో రకాలున్నా విమర్శించే రచన గురించి విశేషమైన అవగాహనను అందించే వరకూ అవి అన్నీ విమర్శలే, ఖచ్చితంగా. అయితే విశేషమైన అవగాహన కలిగించడం సుళువైన పని కాదు, కొన్ని సార్లు రచన కన్నా కష్టతరమైనది కూడా.
మరి సమగ్ర విమర్శకు ఏమి కావాలి ? విమర్శకునికి రచనలో ఉన్న లోతులను చూసే నిశితమైన దృష్టి, అది వ్యక్తపరచే భావాలను అందుకునే హృదయ వైశాల్యం, సోంత ఇష్ట అయిష్టాలకు అందనట్టి ఎత్తులో ఉన్న నిష్పక్షపాతం – ఇవ్వన్నీ ఉంటేనే సమగ్రమైన అవగాహన పొందడానికి కానీ, ఇతరులకు అందించడానికి కాని సాధ్యం కాదనుకుంటాను. ఇక అవగాహన పెరుగే కొద్దీ విమర్శ యొక్క అభివ్యక్తీకరణలో స్పష్టత, క్లుప్తత వస్తుంది, సహజంగా. సూటిదనం కూడా ఉండి పాఠకున్ని విసిగించదు.
మరి విమర్శ చేయడానికి ప్రేరణ, శిక్షణ అవసరమా అంటే తప్పకుండా అవసరమే. అయితే ప్రేరణ అందుకునేదే కాని అందించేది కాదు. ఇక శిక్షణా పద్ధతులు మాత్రం చర్చనీయాంశం.
చివరగా ఒక్క మాట. తెలుగు భాష యొక్క వెలుగే తగ్గుతున్న రోజుల్లో తెలుగు సాహిత్యం పై చేసే విమర్శలో శిక్షణకు ఎంత priority ఉందో, ఉండాలో తెలియదు. తెల్లటి బట్టపై చిన్న మరక పడితే వేలెత్తి చూపిస్తారు కాని, పూర్తిగా మాయకపోయినా తెలె తెల బోయే బట్టపై మరకలను ఎవరు వెతికి చూపిస్తారు! రచనలు ఎక్కువగా నిస్సారమైనప్పుడు గొప్ప విమర్శలు మాత్రం ఎక్కడినుంచి వస్తాయి అని అనుకుంటాను.
వేలూరి గారు రెండు ఉద్దేశాలు చెప్పారు మొదట్లోనే, అందులో ఒకటి:
“సాహిత్య విమర్శలో ఈ పక్షపాతం అనావశ్యకమైన ఆవేశం గా మారితే, ఆ విమర్శ ల వల్ల సాహిత్యానికి, సాహిత్య విమర్శకీ వచ్చే నష్టాల వివరణ ఈ ఉపన్యాసం యొక్క ముఖ్య ఉద్దేశాలలో ఒకటి.”
ఇందులో కొంతైనా నెరవేరినట్టుంది. ఆయన రెండవ ముఖ్యోద్దేశం గా చెప్పినది (“ఈ స్థితినుంచి తేరుకోవడానికి (విముక్తికి) మార్గాలేమయినా ఉన్నాయా”) కొద్దిగా నైనా జరగాలంటే పై మొదటిది విమర్శకులు దాటుకుని వెళ్ళాలి.
నాకు చాలా డౌట్లు ఉన్నయి, వాటికి తొందర లేదు.
కామేశ్వర రావు గారన్న మాట:
“రకరకాల కవిత్వాలకి ఒకే విమర్శసిద్ధాంతాన్ని వర్తింపచెయ్యడం తప్పు.”
ఈ మాట మీద కొంచెం వివరణ అవసరం అనుకుంటాను. నా ప్రశ్న: మనం మార్క్సిస్టు విమర్శ అనే సిద్ధాంతకోణం లోనించి ఒక శతాబ్దం లేక దశాబ్దం లో వచ్చిన సాహిత్యాన్ని critic చేయటం తప్పంటారా? (“మార్కిస్టు విమర్శ” మీద అభ్యంతరాలు ఉంటే దాని బదులు మోరలిస్ట్ విమర్శ కాకపోతే మరొకటి అనుకోండి ఇప్పటి మటుకు).
నామాట: సాహితీ సదస్సులు – సంబరాలు గురించి Ravikiran Timmireddy గారి అభిప్రాయం:
11/10/2006 8:01 am
శ్రీశ్రీ గారు చెప్పినట్టు ప్రతి ముగ్గురి తెలుగు వాళ్ళలో వొకరు కవి, వొకరు రచయిత, మరొకరు విమర్శకుడు. ఆ రకంగా మొత్తం తెలుగు జాతి అంతా కూడా ఏదోరకంగా సాహిత్యరంగంలో పాలుపంచుకునే వారే. దానికి నిదర్శనంగానే ఈ రోజు అమెరికా తెలుగు సాహిత్యం వాసిలో కాకపోయినా రాసిలో చాలానే అభివ్రుద్ది సాధించగలిగింది. అయితే యెంత పెరిగినా అక్కడక్కడా అమెరికా దిగుమతి తెలుగు సాహిత్యంమీద వొకటి రెండు విమర్శలు తప్ప అమెరికా తెలుగు సాహిత్యానికంటూ వొక గుర్తింపు లేదు. ఇలా ఎందుకు జరుగుతుందో వొకసారి మనం ప్రశ్నించుకోవాలి.
ఎంతకాలంనించి మనవీదేశంలో వుంటున్నాం? ఐనా మన రచనలన్నీ గత కాలపు తెలుగు దేశపు అనుభవాల వ్యక్తీకరణే. ఆంధ్రదేశం ఇప్పుడొక గ్నాపకవే మన మనసులో. భారతదేశ లేక తెలుగుదేశ రోజువారీ జీవితానుభవం మనకు ఇప్పుడు లేదు. మనసులోపలకి గండెను పంపి వెదికి దొరికే గుగతకాలపు నాలుగు గ్నాపకాలనే నలభైరకాలుగా వ్యక్తపరచడం తప్ప, మారిపోయిన, ఇంకా మారిపోతున్న ప్రస్తుత తెలుగు జీవన శైలితో మనకు ప్రత్యక్ష అనుభవం లేదు. మంటని త్రాకితే కలిగే నొప్పిని ఊహించడం వేరు, నిజంగానే ఆ జ్వాలను తాకినప్పుడు కలిగే అనుభవపు ఘాడతవేరు. ఊహకి ప్రత్యక్ష అనుభవానికి వున్నటువంటి ఆ తేడానే అమెరికా తెలుగు రచనలకి, ఆంధ్రదేశపు సాహిత్యానికి కూడా వుంది. అనుభవంనించి రాని భావంలో అనుభూతి ఘాడత అంతంతమాత్రవే. అంతమాత్రంచేత గతాన్ని ఖతంచేయమని చెప్పడంలేదు. ఆ గతవే మన పునాది. మన మనసులో, గుండెలో, ఆత్మ లో, మన నర నరంలో అల్లుకపోయి మనకంటూ వొక అస్తిత్వాన్నిచ్చేది ఆ గతవే. ఆ గతాన్ని మనలో భద్రపరచుకుంటూనే, ఈ దేశపు మన జీవిత వాస్తవికత అయినటువంటి వర్తమానాన్ని, ఇక్కడి మన సంభందాల్ని, అనుభవాల్ని, సాహిత్య ప్రక్రియలో మనం వ్యక్తీకరించగలిగిన రోజు మన అమెరికా తెలుగు సాహిత్యానికి వొక గుర్తింపు వస్తుంది.
ఈ నేపద్యంలో సాహిత్య శిక్షణా శిబిరాలు వొక క్రొత్త మార్గాన్ని అన్వేషించగలిగితే, కనీసం ఆ దారిలో ప్రయత్నం చేయగలిగితే, అమెరికా తెలుగు సాహిత్యం, సంవత్సరానికిసారి జరిగే అంబరాన్నంటే తెలుగు సంబరాల ప్రోగ్రాం లిస్టులో వొక footnote గా ఉండే అవస్థనించి బయట పడటాని అవకాశం లభిస్తుంది అని నా అభిప్రాయం.
రవికిరణ్ తిమ్మిరెడ్డి.
గణపతి బప్పా మోరియా! గురించి satya గారి అభిప్రాయం:
11/10/2006 3:46 am
కత చాలా బాగుంది. కాని వినాయకుడు శివున్ని తిట్టినట్లుగా రాయడము మాత్రము నచ్చలేదు. హాస్యము మాత్రము చాలా బాగుంది
నామాట: సాహితీ సదస్సులు – సంబరాలు గురించి Anuradha గారి అభిప్రాయం:
11/10/2006 2:10 am
నేను శ్రీ వేంకటేశ్వరరావుగారితో పూర్తిగా ఏకీభవిస్తున్నాను.ఆయన అన్నట్టుగా Telugu literary workshops,reading clubs నిర్వహిస్తే చాలా ప్రయోజనంఉంటుంది. ఇలాంటి కార్యక్రమాల వలన తెలుగు సాహిత్యానికి మేలు జరగడమే కాక, మాతృభాషను నేర్చుకోవడానికి,అధ్యయనం చేయడానికి అవకాశం, ప్రోత్సాహం లభించని ప్రస్తుత పరిస్థితులలోమనబాల్య,యువతరాలవారికి,తెలుగు భాషను నేర్చుకొనడానికి,సంభాషణలో ఉపయోగించే తెలుగును మెరుగుపరచుకోవడానికి స్ఫూర్తి, bonus గా లభిస్తుంది.Thanks
అన్నీ చెప్పగల భాష గురించి Ravikiran గారి అభిప్రాయం:
11/09/2006 7:41 pm
“వేసుకుందామంటే ఏచొక్కా
నచ్చని ఐదేళ్ళ నా కొడుకు
పెంకితనమే నా భాష కొచ్చింది”
చాలా, చాలా బాగంది ఈ భావం.
రవికిరణ్.
తెలుగదేమిటనిన… కాదు… తెలుగదెందుకనగ… గురించి Anuradha గారి అభిప్రాయం:
11/08/2006 7:20 pm
శ్రీ వెంకటేశ్వరరావు గారి సూచనలు చాలా బాగున్నాయి.వినోదాత్మక విషయాలకు పెట్టే ఖర్చులో 10% ,భాషాభివృద్ధికోసం ఉపయోగిస్తే ,తెలుగు జాతి తప్పకుండా ప్రగతిని సాధిస్తుంది.భాష,సంస్కృతి,ప్రగతి అనే ఈ మూడు విషయాల మధ్య అవినాభావ సంబంధం ఉంది. భాషలో సంస్కృతి పొదగబడి ఉంటుంది.సంస్కృతి లేని ప్రగతిని నిలుపుకోవడం సాధ్యం కాని విషయం.
తెలుగు సాహిత్యం లో విమర్శ గురించి Kameswara Rao గారి అభిప్రాయం:
11/08/2006 12:10 pm
విప్లవ్ గారు మంచి ప్రశ్నే వేసారు. విమర్శ సిద్ధాంతానికున్న విస్తృతి, పరిమితీ బట్టి అది ఎలాంటి కవిత్వానికి వర్తింపచెయ్యవచ్చు, ఎలాటి విశ్లేషణకి ఉపయోగించవచ్చు అన్న విషయం ఆధారపడి ఉంటుంది. కాలంతో పెద్ద సంబంధం లేదు. మార్క్సిస్టు విమర్శ నాజు తెలిసీ కవిత్వ ఆవిర్భావానికి వెనకనున్న సామాజిక పరిస్థితులు, దాని ప్రభావమూ విశ్లేషించడానికి ఉపయోగపడినంతగా కవిత్వాన్ని విలువకట్టడానికి ఉపయోగపడదు. ఇది దృష్టిలో ఉంచుకొని దానికి తగిన విశ్లేషణ చెయ్యడానికి, ఏ కవిత్వానికైనా, మార్క్సిస్టు విమర్శ పనికివస్తుంది. దీనిని వల్లంపాటివారు “విమర్శా శిల్పం”లో చక్కగా వివరించారు:
“ఉదాహరణకు మార్క్సిస్టు సాహిత్య సిద్ధాంతం సాహిత్య వస్తువుకూ, సమాజానికీ ఉన్న సంబంధాన్ని నిర్వచించడానికి ప్రయత్నిస్తుంది. కానీ వస్తువుకూ రచయిత అంతరంగానికీ ఉన్న సంబంధాన్ని తీవ్రంగా పట్టించుకోదు. అలాగే ఆ వస్తువుకు రచయిత ఇచ్చిన రూపాన్ని విశ్లేషించటానికి మార్క్సిస్టు సాహిత్య సిద్ధాంతం తగిన కొలబద్దలను ి రూపొందించలేదు. శిల్పాన్ని గురించీ, శైలిని గురించీ శాస్త్రీయమైన విశ్లేషణ చేయటానికి కూడా ఇది ప్రయత్నించదు. ప్రక్రియలు మారినప్పుడు సాహిత్య వస్తువు తీసుకొనే విభిన్న రూపాలను గురించి కూడా మార్క్సిస్టు సిద్ధాంతం దాదాపు నిశ్శబ్దంగానే ఉంటుంది. కానీ సాహిత్య ప్రక్రియల పుట్టుకకూ, అవి పుట్టిన సామాజిక సందర్భాలకూ మధ్య ఉన్న సంబంధాన్ని లేదా వైరుధ్యాన్ని మార్క్సిస్టు సాహిత్య విమర్శ మాత్రమే వివరించగలదు. శైలీ, దృష్టికోణం, కంఠస్వరం, పదచిత్రాలు, కవిత్వ ఛందస్సు మొదలైన శిల్పాంశాల విశ్లేషణకు ప్రత్యేకంగా మార్క్సిస్టు సాహిత్య దృక్పథం అంటూ ఏమీ లేదు. మార్క్సిస్టు సాహిత్య విమర్శకున్న బలమూ, బలహీనతా కూడా పునాదీ – ఉపరితలమూ సిద్ధాంతమే. ఈ సిద్ధాంతం యొక్క పరిమితుల్ని అర్థం చేసుకొని ఉపయోగిస్తే ఇది సాహిత్య వస్తువుకూ, ప్రక్రియకూ చెందిన ఎన్నీ చిక్కుముడుల్ని విప్పగలుగుతుంది. ఆర్థిక నియతి వాదాన్ని దుర్వినియోగం చేస్తే ముతక సిద్ధాంతంగా తయారౌతుంది.”
ఈమాట కొత్త వేషం గురించి PATHAKUDU గారి అభిప్రాయం:
11/08/2006 11:08 am
జూలై 2004 సంచిక చూడలేక పోతున్నాము. దయచేసి ఈ సమస్యని పరిష్కరించండి.
తెలుగు సాహిత్యం లో విమర్శ గురించి Srinivas Nagulapalli గారి అభిప్రాయం:
11/08/2006 5:16 am
#
ఉమాకాంతం గారి “నేటి కాలపు కవిత్వం” చదివిన తరువాత నాకైతే అతనికి ఆర్ద్ర దృష్టి, కవితా హృదయము లోపించాయని అనిపించలేదు. మరి కృష్ణశాస్త్రిగారికి అనిపించింది. ఏది నిజం ఏది కాదు అంటే ఎవరు చెప్పాలి? అయినా ఇవి కావేమో విమర్శకుడికి ఉండల్సిన ముఖ్యార్హతలు.
ఆర్ద్ర దృష్టి కవితా హృదయము కన్నా వేలూరి గారన్నట్లు నిష్పక్షపాత దృష్టి, నిజాయితీ హృదయమే విమర్శకు ఎక్కువగా కావలసిన సామగ్రి అనుకుంటాను.
చదవగానే వినగానే మైమరిచి కరిగిపోయే ఆర్ద్రదృష్టి, భావాల వెల్లువలో తూలిపోయే కవితా హృదయం, భావ సమాధికి తన్మయత్వానికి సాయపడుతాయి కాని, పలు దృక్కోణాలనుంచి సమగ్రంగా అవగాహన పొందడానికి, సంయమనంతో విశేషంగా విశ్లేషించడానికి సాయపడడం కన్నా, అవి కొంత అడ్డుగానే నిలబడతాయని అనుకుంటాను.
రచనలు పలు రకాలైనప్పుడు విమర్శలు కూడా పలు రకాలుగా ఉండడం సహజమూ అనివార్యమూ కూడా. అయితే రకాలు ఎన్నైనా, విషయం పాఠకునికి అందించడమే రచనలన్నింటి ఉద్దేశం. ఆ ఒక్కటి నెరవేర్చడంలోనే ఎన్నో ప్రక్రియలు, మార్గాలు, వైవిధ్యాలూ, సొగసులు, సృజనాత్మకమైన ప్రయోగాలు అన్నీనూ.
అట్లే విమర్శలు ఎన్నో రకాలున్నా విమర్శించే రచన గురించి విశేషమైన అవగాహనను అందించే వరకూ అవి అన్నీ విమర్శలే, ఖచ్చితంగా. అయితే విశేషమైన అవగాహన కలిగించడం సుళువైన పని కాదు, కొన్ని సార్లు రచన కన్నా కష్టతరమైనది కూడా.
మరి సమగ్ర విమర్శకు ఏమి కావాలి ? విమర్శకునికి రచనలో ఉన్న లోతులను చూసే నిశితమైన దృష్టి, అది వ్యక్తపరచే భావాలను అందుకునే హృదయ వైశాల్యం, సోంత ఇష్ట అయిష్టాలకు అందనట్టి ఎత్తులో ఉన్న నిష్పక్షపాతం – ఇవ్వన్నీ ఉంటేనే సమగ్రమైన అవగాహన పొందడానికి కానీ, ఇతరులకు అందించడానికి కాని సాధ్యం కాదనుకుంటాను. ఇక అవగాహన పెరుగే కొద్దీ విమర్శ యొక్క అభివ్యక్తీకరణలో స్పష్టత, క్లుప్తత వస్తుంది, సహజంగా. సూటిదనం కూడా ఉండి పాఠకున్ని విసిగించదు.
మరి విమర్శ చేయడానికి ప్రేరణ, శిక్షణ అవసరమా అంటే తప్పకుండా అవసరమే. అయితే ప్రేరణ అందుకునేదే కాని అందించేది కాదు. ఇక శిక్షణా పద్ధతులు మాత్రం చర్చనీయాంశం.
చివరగా ఒక్క మాట. తెలుగు భాష యొక్క వెలుగే తగ్గుతున్న రోజుల్లో తెలుగు సాహిత్యం పై చేసే విమర్శలో శిక్షణకు ఎంత priority ఉందో, ఉండాలో తెలియదు. తెల్లటి బట్టపై చిన్న మరక పడితే వేలెత్తి చూపిస్తారు కాని, పూర్తిగా మాయకపోయినా తెలె తెల బోయే బట్టపై మరకలను ఎవరు వెతికి చూపిస్తారు! రచనలు ఎక్కువగా నిస్సారమైనప్పుడు గొప్ప విమర్శలు మాత్రం ఎక్కడినుంచి వస్తాయి అని అనుకుంటాను.
విధేయుడు
-Srinivas
తెలుగు సాహిత్యం లో విమర్శ గురించి విప్లవ్ గారి అభిప్రాయం:
11/07/2006 8:26 am
వేలూరి గారు రెండు ఉద్దేశాలు చెప్పారు మొదట్లోనే, అందులో ఒకటి:
“సాహిత్య విమర్శలో ఈ పక్షపాతం అనావశ్యకమైన ఆవేశం గా మారితే, ఆ విమర్శ ల వల్ల సాహిత్యానికి, సాహిత్య విమర్శకీ వచ్చే నష్టాల వివరణ ఈ ఉపన్యాసం యొక్క ముఖ్య ఉద్దేశాలలో ఒకటి.”
ఇందులో కొంతైనా నెరవేరినట్టుంది. ఆయన రెండవ ముఖ్యోద్దేశం గా చెప్పినది (“ఈ స్థితినుంచి తేరుకోవడానికి (విముక్తికి) మార్గాలేమయినా ఉన్నాయా”) కొద్దిగా నైనా జరగాలంటే పై మొదటిది విమర్శకులు దాటుకుని వెళ్ళాలి.
నాకు చాలా డౌట్లు ఉన్నయి, వాటికి తొందర లేదు.
కామేశ్వర రావు గారన్న మాట:
“రకరకాల కవిత్వాలకి ఒకే విమర్శసిద్ధాంతాన్ని వర్తింపచెయ్యడం తప్పు.”
ఈ మాట మీద కొంచెం వివరణ అవసరం అనుకుంటాను. నా ప్రశ్న: మనం మార్క్సిస్టు విమర్శ అనే సిద్ధాంతకోణం లోనించి ఒక శతాబ్దం లేక దశాబ్దం లో వచ్చిన సాహిత్యాన్ని critic చేయటం తప్పంటారా? (“మార్కిస్టు విమర్శ” మీద అభ్యంతరాలు ఉంటే దాని బదులు మోరలిస్ట్ విమర్శ కాకపోతే మరొకటి అనుకోండి ఇప్పటి మటుకు).
విప్లవ్
నామాట: సాహితీ సదస్సులు – సంబరాలు గురించి lakshmi గారి అభిప్రాయం:
11/07/2006 7:25 am
చాలా బాగా చెప్పారు.ఇప్పుడున్న పరిస్థితుల్లొ సమీక్షలు చాలా అవసరం అని అనిపిస్తోంది.