అద్భుతంగా వుంది. రామ, సీత పేర్లు కొద్దిగా కన్ఫ్యూజన్ కలిగించినా చదువుతున్న కొద్దీ వారి అంతరంగాల్లో లీనమయిపోయాను.
డబ్బే జీవితమనుకొనే జీవాలు కొన్నైనా ఈ కథ చదివి బఇష్యత్తు వూహించుకోగలిగితే బాగుండును.
–ప్రసాద్ http://blog.charasala.com
ఈ రెండు విభిన్న సంప్రదాయాల మధ్య పోలికలేవైనా ఉంటే గింటే అవి యాదృచ్ఛికమే.
నాకు ఎందుకో ఇండో-యూరోపియను భాషలు ఎలాగో, అలాగే ఈ సంగీతము కూడా అయి ఉండవచ్చు అనిపిస్తుంది. కానీ బొత్తిగా సంగీత జ్ఞానము లేని వాడిని అంతకంటె ఏమీ చెప్పలేని వాడిని.
వ్యాసము బాగుంది. బాఖ్ కాలములో పియానో లేదనుకొంటాను. అప్పుడు హార్ప్సికార్డ్ ఉండేది. క్రింద ముత్తుస్వామి దీక్షితులపై కొన్ని వివరాలు. శ్రీ ముత్తుస్వామి దీక్షితులు మూడు సంగీత పద్ధతులలో ఆరితేరినవారు. వారి తండ్రి రామస్వామి దీక్షితులు కూడ సంగీత విద్వాంసులే. వీరు హంసధ్వని రాగమును కనుగొన్నారు. ముత్తుస్వామి గాత్ర సంగీతమును మాత్రమే గాక వీణను కూడ నేర్చుకొన్నారు. వారు పాడునప్పుడు వీణను కూడ వాయించెడివారు. వీణతో కలిపి పాడుచుండుటచే వారు చౌక (లేక విలంబిత) కాలమును ఎక్కువగా వారి కీర్తనలలో వాడెడివారు. చివర మధ్యమకాలము సామాన్యముగా కీర్తనలలో నుండును. వీరు ఐదారు ఏళ్ళు కాశీలో గడిపినారు. కావున వీరికి హిందూస్తానీ సంగీతముతో బాగుగా పరిచయము. హిందూస్తానీ రాగములను తన కీర్తనలలో వాడియున్నారు (జంఝూటి, జయజయవంతి, యమన్, సారంగ, బృందావనసారంగ, ఇత్యాదులు). వీరు వీరి తండ్రిగారితో మదరాసు సమీపమున నున్న మణలిలో కొన్ని సంవత్సరములు ఉన్నారు. మణలికి నాయకుడు వేంకటకృష్ణ ముదలియార్. వీరు దుబాసి, సెయింట్ జార్జ్ కోటలో పని చేసెడివారు. అప్పుడప్పుడు ముత్తుస్వామిని, వారి తమ్ముడైన బాలాస్వామిని కోటకు తీసికొని వెళ్ళేవారు. ఆ సమయములో అక్కడ పాశ్చిమాత్య బ్యాండ్ మేళమును వినేవారు. సి మేజర్‌కు సరిపోయే
శంకరాభరణములో నోటు(ట్టు) స్వరములను వ్రాసినారు. సుమారు నలభైకు పైన సంస్కృతములో వ్రాసినారు. నేడు కూడ ఇట్టి నోటుస్వరాలు కచేరీల చివరలో తుకడలుగా పాడుతారు. ఇంగ్లాండ్ రాష్ట్రగీతమైన గాడ్ సేవ్ ది కింగ్ మెట్టులో సంస్కృతములో వ్రాసినారు! వీరి తమ్ముడు బాలాస్వామి ఒక ఆంగ్లేయునిచేత ఫిడేల్ నేర్చుకొన్నారు. వారి తండ్రిగారి సలహా ననుసరించి ముత్తుస్వామి కచేరీలలో వయలిన్ వాయించేవారు. ఇదే కర్ణాటక సంగీతములో మొట్టమొదట వయలిన్‌ను పక్కవాద్యముగా ఉపయోగించుట. అంతకు ముందు వీణను ఉపయోగించేవారు. మూడు సంగీత సంప్రదాయాలను అవగాహన చేసికొని అందులో ఘనతను సాధించారు దీక్షితులవారు.
వీరి సంస్కృత కృతులలో ప్రాస, అనుప్రాస, అంత్యప్రాస, యతి, గోపుచ్ఛయతి, బీజాక్షరములు, ముద్రాలంకరము (రాగము పేరు పాటలో వచ్చుట), ఇత్యాదులు ఎక్కువ. వీరికి భక్తి మాత్రమే కాదు, విభక్తి అంటే కూడ ఇష్టమే. వీరి విభక్తి పాటలు ఒక ప్రత్యేకత. ఒక్కొక్క పాటను ఒక విభక్తిలో వ్రాయుట ఇందులోని విశేషము. ఎనిమిది విభక్తులలో వీరు ఎన్నియో పాటలను వ్రాసియున్నారు. పాటలలో ఉదాహరణ లనవచ్చును వీటిని.
మాత్రుష్కా బొమ్మలాగు పదములలో పదములుంచి వ్రాయుట వీరి కృతులలోని మరొక విశేషము. శ్రీ వరలక్ష్మి నమస్తుభ్యం, వసుప్రదే, శ్రీ సారసపదే, రసపదే, సపదే, పదే పదే, ఇత్యాదులు. దీనికి గోపుచ్ఛయతి అని పేరు.
ఇవన్నీ రచయితకు తెలిసియుండవచ్చు. స్థలాభావమువల్ల వ్రాసియుండక పోవచ్చు. కాని అందరికీ ఇవి తెలిసిన మంచిదని నేను తెలియజేయుచున్నాను.
సుభాన్ అల్లా! బ్రావో!
ఈ వ్యాసం ఎంత చదివినా తనివి తీరలేదు. వ్యాసకర్త ముందుకు వెడదాం రమ్మన్నా మళ్ళీ మళ్ళీ వెనక్కి వెళ్ళి ఆనందాన్నిపెంచుకున్నాను.ముగింపు అని ముందే చెప్పటం ఈ చదువరికి తీరని ద్రోహం. గుండె జారి పోయింది. ఆ దుఃఖంనుండి బయటపడటానికి వెంటనే వ్యాసం మొత్తం రెండోసారి చదువుకున్నాను.
వియన్నాలో ప్రజలంతా ఒక ఉద్వేగపు, ఉద్రేకపు, ఉజ్జ్వల స్థాయిలో జీవించేట్లు చేసిన కళాకారులున్న సమయంలో, నేను అప్పుడు జీవించి ఉండి ఉంటానా అని ఊహించుకునే నాకు -ఎన్నోసమయాల్లోని సంగీతకారుల గొప్ప సంగీతం ఒకేసారిగా విన్న ఈ భ్రాంతి , కలిగిన ఈ పట్టరాని సంతోషము – ఏమని చెప్పేది. ఎన్నిసార్లు నిట్టూర్పులు విడిచానో! ఎన్నిసార్లు తల ఊపానో!
ఓహో! గొప్ప వ్యాసం! ధన్యవాదాలు.
ఈమాటలో అప్పట్లో చాలా కామెంట్లు ” ఈ కథ బాగుందనో, ఈ కథ బాగోలేదనో వచ్చేవి. మన సంపాదకులు గారే ఇలాంటివి బదులు, బాగుంటే ఎందుకు బాగుందో, బాగోలేకపోతే ఎందుకు బాగోలేదో సవివరంగా సెలవిస్తే మిగిలిన వారికి బాగుంటుందని సెలవిచ్చారు.
ఈ వ్యాసంలో మాత్రం సంపాదకులు అలాంటి తప్పేచేసినట్టు నాకు అనిపించింది. ముఖ్యంగా రెండు విషయాల్లో.
1.ఇస్మాయిల్ గారే ఈ సంకలనం అచ్చువేసుకొనివుంటే, దీనిలో చాలా భాగం అచ్చయేది కాదు, అని నా దృఢ నమ్మకం. (ఏ కవితలు/హైకూలు ఇస్మాయిల్ గారి తరహాలో లేవో, వ్యాసకర్త పై అభిప్రాయాన్ని corroborate చేయడమో, కొంతచర్చ చేయడమో చేస్తే బాగుండేది.)
2. ఇస్మాయిల్ గారి భక్తులు నామీద విరుచుక పడ్డా, ఈ సంకలనం గురించి నేను చెప్ప దలచుకున్నది (చర్వితచర్వణం అని ఆరోపించినా సరే!) చెప్పి తీరాలి. ఇస్మాయిల్ గారే బ్రతికి ఉంటే ఈ సంకలనం ఇంతకన్నా ఎక్కువశ్రద్ధతో చదువరికి సులువుగా ఉండేట్టు ప్రచురించి ఉండేవారనుకుంటాను! (ఇదీ అంతే. చదువరికి పుస్తకంలో ఏం సులువుగా లేదో నాకైతే అర్థం కాలేదు. సరైన చర్చ లేకపోవడం వల్ల “ఇస్మాయిల్ గారి భక్తుల్ని” ఏదో ఒకటి అనడం కోసం రాసినట్టనిపించింది. అలాగే తెలుగులో ఎవరైనా ఒక విషయాన్ని ప్రతిపాదిస్తేనో, ఎవర్నో ఒకరిని మెచ్చుకుంటేనో, వాళ్ళందరిని ఒకగాటన కట్టి ఒక లేబిల్ అంటించే దురాచారం రొచ్చులో సంపాదకులు పడడం ఆశ్చర్యంగా ఉంది. అన్ని తెలుగు సంప్రదాయాలతో బాటు దీనినీ తు.చ. తప్పకుండా పాటించినట్టున్నారు. ఇస్మాయిల్ గారే ఈ లేబిల్స్ అంటించే సంప్రాదాయాన్ని తీవ్రంగా గర్హించినట్టు గుర్తు.
ఇక వ్యాసకర్తతో నేనీకభవించిన ఒక సూచన తెలుగులో వచ్చిన చాలా అనువాదపుస్తకాలకు వర్తిస్తుంది. అనువాద కవితతో బాటు, original write name, poem name ఆంగ్లంలో రాస్తే చాలా మందికి original చదివే వెసులుబాటు ఉంటుంది. ముఖ్యంగా ఈ ఇంటర్నెట రోజుల్లో. ఉదా: జోర్గె లూయిస బోర్గెస కవితలు అని రాస్తే ఆయనెవరో కనుక్కోవడానికి మరో పరిశోధన మొదలెట్టాలి.
పుస్తకం చదివిన తరువాత నాకు తోచిన మరో విషయం. ఒక పుస్తకం మరణాంతరం ప్రచురించేటప్పుడు, ప్రచురణ కర్తలు, ఆ కవితల్ని ఎలా సేకరించిందీ? (రచయిత ఎవరికైనా ప్రచురించమని ఇచ్చారా? లేక డైరీలో, చిత్తు కాగితాలో వెతికి సంపాదకులే ప్రచురించారా? ఇక ఈ సంపాదకవర్గం ఎవరు? ఈ ప్రక్రియలో వాళ్ళు ఎదుర్కొన్న ఇబ్బందులేమిటి? ఇలాంటివి ముందుమాటలో రాస్తే బాగుండేది.
ప్రద్యుమ్న
(ఆచార్యుల, పీఠాధిపతుల, రకరకాల రసాల -భక్తుల -బాధితుడు).
వివిధ సంగీతకారులని పరిచయం చేసేందుకు ఈ వ్యాసం బాగా ఉపయోగపడుతుంది. అలాగే వారి బొమ్మలను కూడా చూపడం మంచి ఆలోచన.
ఎటొచ్చీ ఈ సంగీతకారుల మధ్య పోలికలనూ, సామ్యాలనూ వెతకడం అనవసరమేమో అనిపిస్తుంది. వివిధ దేశాల్లో, రకరకాల పరిస్థితుల్లో, వేరువేరు ప్రేరణలకు లోనై జీవించిన ఈ ప్రతిభావంతులు తమ ప్రాంతాల సంగీతానికి ప్రభావితులయిన మాట నిజమే కాని ఈ రెండు విభిన్న సంప్రదాయాల మధ్య పోలికలేవైనా ఉంటే గింటే అవి యాదృచ్ఛికమే.
ఒక చారిత్రక నేపథ్యంలో, ఒక ఆర్థిక, సామాజిక పునాది రూపొందిన తరుణంలో ఒక్కొక్క సంస్కృతి విలసిల్లుతుందనేది తెలిసినదే. రాజులూ, నవాబుల ప్రాపకం ఉన్న రోజుల్లో కొన్ని రకాల లలితకళలూ, సాహిత్యమూ వర్ధిల్లుతాయి.
ఆసక్తికరమైన సంగతేమిటంటే పదిహేడో శతాబ్దం అంతం నుంచి పంతొమ్మిదో శతాబ్దం మొదలైన నాటి దాకా కర్ణాటక, పాశ్చాత్య సంగీతంలోనే కాక హిందూస్తానీ పద్ధతిలో కూడా విప్లవాత్మకమైన మార్పులు జరిగాయి. (సమకాలీన సంఘటనలుగా వీటిని ప్రస్తావించవచ్చు గాని సామ్యాలను వెతకడం వ్యర్థ ప్రయత్నమని నా అభిప్రాయం)
1719-1748 మధ్య కాలంలో రాజ్యం చేసిన మహమ్మద షా రంగీలే అనే ముగల్ చక్రవర్తి ఆస్థానంలో నియామత్ ఖాన్, ఫిరోజ్ ఖాన్ అనే ఇద్దరు ప్రసిద్ధ సంగీతకారులు (వీణ, గాత్రం) సదారంగ్, అదారంగ్ అనే కలం పేర్లతో కొత్త ఒరవడి సృష్టించారు. అప్పటిదాకా జనాదరణ పొందిన ద్రుపద్ శైలికి భిన్నంగా వీరు ఖయాల్ పద్ధతిని ప్రవేశపెట్టారు. ఈనాటికీ అదే కొనసాగుతోంది.
మొత్తం మీద ప్రపంచంలోని మూడు సుదూర ప్రాంతాల్లో ఒకే యుగంలో మూడు ముఖ్య శాస్త్రీయ పద్ధతుల్లో కొత్త పోకడలు మొదలవడం, ప్రఖ్యాత సంగీత రచయితలు ఆవిర్భవించడం ఆసక్తికరమైన విషయం.
తక్కిన సాంస్కృతిక అంశాల్లాగే కళల చరిత్రలో కొన్నిటిని విస్మరించడం జరుగుతుంది. టర్కీ, మధ్యధరా ప్రాంతాలూ, చైనావంటి తూర్పు దేశాలూ అన్ని చోట్లా సంగీతం ఉంటూనే ఉంది. ప్రతిచోటా గొప్ప సంగీతకారులు ఉండే ఉంటారు. అయితే వారి గురించి చెప్పుకోవడం తక్కువగా జరుగుతుంది. ఇదొకరకమైన కల్చరల్ ఇంపీరియలిజం అనిపిస్తుంది. దీన్ని గురించి ప్రత్యేకంగా పరిశోధన చేసి వ్యాసాలు రాయవచ్చు.
ఈ మధ్య నేను గ్రీక్ సంగీతంలో సరిగ్గా కర్ణాటక సంగీతాన్ని పోలిన రాగాలున్నాయని తెలుసుకుని ఎంతో ఆశ్చర్యపోవడం జరిగింది. వాటిని గురించి మరికాస్త తెలుసుకుని ఒక చిన్న వ్యాసం రాసే ఆలోచన కూడా ఉంది. నిజమైన పోలికలంటే ఇటువంటివే.
కిశోరు గారూ,
నమస్కారం. కథపై మీ అభిప్రాయం చెప్పినందుకు ధన్యవాదాలు. మీ ప్రశ్నకు సమాధానం ఇదిగో:
దుర్మార్గులు = చెడు మార్గమును పట్టినవారు.
సమాజం దృష్టిలో మోహను, గోపిక అటువంటివారే కదా. అందుకనే ఆ పేరు పెట్టాను.
వ్యక్తిగత బలహీనతలున్నా, చెడు మార్గంలో ప్రయాణిస్తున్నా, నా దృష్టిలో వారు చెడ్డవారు మాత్రం కారు. వారిద్దరి మనసు మంచిది. ఈ కథలో అది చెబుదామనే ప్రయత్నించాను.
సీతా-రామా గురించి ప్రసాద్ గారి అభిప్రాయం:
03/06/2007 7:12 am
అద్భుతంగా వుంది. రామ, సీత పేర్లు కొద్దిగా కన్ఫ్యూజన్ కలిగించినా చదువుతున్న కొద్దీ వారి అంతరంగాల్లో లీనమయిపోయాను.
డబ్బే జీవితమనుకొనే జీవాలు కొన్నైనా ఈ కథ చదివి బఇష్యత్తు వూహించుకోగలిగితే బాగుండును.
–ప్రసాద్
http://blog.charasala.com
ది బీచ్ గురించి ప్రసాద్ గారి అభిప్రాయం:
03/06/2007 6:13 am
కథ చాలా బాగుంది. నీళ్ళలో మునిగినప్పుడు తన అంతరంగాన్ని మరింత విశదపరిచి వుంటే బాగుండేదేమొ!
–ప్రసాద్
http://blog.charasala.com
ఇద్దరు దుర్మార్గులు గురించి ప్రసాదం గారి అభిప్రాయం:
03/05/2007 9:42 pm
చాల మంచి కథ, బాగా రాసారు. అభినందనలు
నామాట గురించి chavakiran గారి అభిప్రాయం:
03/05/2007 9:26 pm
Generic comment.
It is time to install some more word press plug in’s to eemaata. isn’t it?
particularly plugins like Ajax comments and etc…
రెండు సంగీత సంప్రదాయాల్లో అష్టదిగ్గజాలు గురించి chavakiran గారి అభిప్రాయం:
03/05/2007 9:22 pm
నాకు ఎందుకో ఇండో-యూరోపియను భాషలు ఎలాగో, అలాగే ఈ సంగీతము కూడా అయి ఉండవచ్చు అనిపిస్తుంది. కానీ బొత్తిగా సంగీత జ్ఞానము లేని వాడిని అంతకంటె ఏమీ చెప్పలేని వాడిని.
రెండు సంగీత సంప్రదాయాల్లో అష్టదిగ్గజాలు గురించి J K Mohana Rao గారి అభిప్రాయం:
03/05/2007 5:32 pm
వ్యాసము బాగుంది. బాఖ్ కాలములో పియానో లేదనుకొంటాను. అప్పుడు హార్ప్సికార్డ్ ఉండేది. క్రింద ముత్తుస్వామి దీక్షితులపై కొన్ని వివరాలు. శ్రీ ముత్తుస్వామి దీక్షితులు మూడు సంగీత పద్ధతులలో ఆరితేరినవారు. వారి తండ్రి రామస్వామి దీక్షితులు కూడ సంగీత విద్వాంసులే. వీరు హంసధ్వని రాగమును కనుగొన్నారు. ముత్తుస్వామి గాత్ర సంగీతమును మాత్రమే గాక వీణను కూడ నేర్చుకొన్నారు. వారు పాడునప్పుడు వీణను కూడ వాయించెడివారు. వీణతో కలిపి పాడుచుండుటచే వారు చౌక (లేక విలంబిత) కాలమును ఎక్కువగా వారి కీర్తనలలో వాడెడివారు. చివర మధ్యమకాలము సామాన్యముగా కీర్తనలలో నుండును. వీరు ఐదారు ఏళ్ళు కాశీలో గడిపినారు. కావున వీరికి హిందూస్తానీ సంగీతముతో బాగుగా పరిచయము. హిందూస్తానీ రాగములను తన కీర్తనలలో వాడియున్నారు (జంఝూటి, జయజయవంతి, యమన్, సారంగ, బృందావనసారంగ, ఇత్యాదులు). వీరు వీరి తండ్రిగారితో మదరాసు సమీపమున నున్న మణలిలో కొన్ని సంవత్సరములు ఉన్నారు. మణలికి నాయకుడు వేంకటకృష్ణ ముదలియార్. వీరు దుబాసి, సెయింట్ జార్జ్ కోటలో పని చేసెడివారు. అప్పుడప్పుడు ముత్తుస్వామిని, వారి తమ్ముడైన బాలాస్వామిని కోటకు తీసికొని వెళ్ళేవారు. ఆ సమయములో అక్కడ పాశ్చిమాత్య బ్యాండ్ మేళమును వినేవారు. సి మేజర్‌కు సరిపోయే
శంకరాభరణములో నోటు(ట్టు) స్వరములను వ్రాసినారు. సుమారు నలభైకు పైన సంస్కృతములో వ్రాసినారు. నేడు కూడ ఇట్టి నోటుస్వరాలు కచేరీల చివరలో తుకడలుగా పాడుతారు. ఇంగ్లాండ్ రాష్ట్రగీతమైన గాడ్ సేవ్ ది కింగ్ మెట్టులో సంస్కృతములో వ్రాసినారు! వీరి తమ్ముడు బాలాస్వామి ఒక ఆంగ్లేయునిచేత ఫిడేల్ నేర్చుకొన్నారు. వారి తండ్రిగారి సలహా ననుసరించి ముత్తుస్వామి కచేరీలలో వయలిన్ వాయించేవారు. ఇదే కర్ణాటక సంగీతములో మొట్టమొదట వయలిన్‌ను పక్కవాద్యముగా ఉపయోగించుట. అంతకు ముందు వీణను ఉపయోగించేవారు. మూడు సంగీత సంప్రదాయాలను అవగాహన చేసికొని అందులో ఘనతను సాధించారు దీక్షితులవారు.
వీరి సంస్కృత కృతులలో ప్రాస, అనుప్రాస, అంత్యప్రాస, యతి, గోపుచ్ఛయతి, బీజాక్షరములు, ముద్రాలంకరము (రాగము పేరు పాటలో వచ్చుట), ఇత్యాదులు ఎక్కువ. వీరికి భక్తి మాత్రమే కాదు, విభక్తి అంటే కూడ ఇష్టమే. వీరి విభక్తి పాటలు ఒక ప్రత్యేకత. ఒక్కొక్క పాటను ఒక విభక్తిలో వ్రాయుట ఇందులోని విశేషము. ఎనిమిది విభక్తులలో వీరు ఎన్నియో పాటలను వ్రాసియున్నారు. పాటలలో ఉదాహరణ లనవచ్చును వీటిని.
మాత్రుష్కా బొమ్మలాగు పదములలో పదములుంచి వ్రాయుట వీరి కృతులలోని మరొక విశేషము. శ్రీ వరలక్ష్మి నమస్తుభ్యం, వసుప్రదే, శ్రీ సారసపదే, రసపదే, సపదే, పదే పదే, ఇత్యాదులు. దీనికి గోపుచ్ఛయతి అని పేరు.
ఇవన్నీ రచయితకు తెలిసియుండవచ్చు. స్థలాభావమువల్ల వ్రాసియుండక పోవచ్చు. కాని అందరికీ ఇవి తెలిసిన మంచిదని నేను తెలియజేయుచున్నాను.
విధేయుడు – జెజ్జాల కృష్ణ మోహన రావు
రెండు సంగీత సంప్రదాయాల్లో అష్టదిగ్గజాలు గురించి Lyla Yerneni గారి అభిప్రాయం:
03/05/2007 2:23 pm
సుభాన్ అల్లా! బ్రావో!
ఈ వ్యాసం ఎంత చదివినా తనివి తీరలేదు. వ్యాసకర్త ముందుకు వెడదాం రమ్మన్నా మళ్ళీ మళ్ళీ వెనక్కి వెళ్ళి ఆనందాన్నిపెంచుకున్నాను.ముగింపు అని ముందే చెప్పటం ఈ చదువరికి తీరని ద్రోహం. గుండె జారి పోయింది. ఆ దుఃఖంనుండి బయటపడటానికి వెంటనే వ్యాసం మొత్తం రెండోసారి చదువుకున్నాను.
వియన్నాలో ప్రజలంతా ఒక ఉద్వేగపు, ఉద్రేకపు, ఉజ్జ్వల స్థాయిలో జీవించేట్లు చేసిన కళాకారులున్న సమయంలో, నేను అప్పుడు జీవించి ఉండి ఉంటానా అని ఊహించుకునే నాకు -ఎన్నోసమయాల్లోని సంగీతకారుల గొప్ప సంగీతం ఒకేసారిగా విన్న ఈ భ్రాంతి , కలిగిన ఈ పట్టరాని సంతోషము – ఏమని చెప్పేది. ఎన్నిసార్లు నిట్టూర్పులు విడిచానో! ఎన్నిసార్లు తల ఊపానో!
ఓహో! గొప్ప వ్యాసం! ధన్యవాదాలు.
లైలా
“పల్లెలో మా పాత ఇల్లు”:ఇస్మాయిల్ గురించి ప్రద్యుమ్న గారి అభిప్రాయం:
03/05/2007 11:36 am
ఈమాటలో అప్పట్లో చాలా కామెంట్లు ” ఈ కథ బాగుందనో, ఈ కథ బాగోలేదనో వచ్చేవి. మన సంపాదకులు గారే ఇలాంటివి బదులు, బాగుంటే ఎందుకు బాగుందో, బాగోలేకపోతే ఎందుకు బాగోలేదో సవివరంగా సెలవిస్తే మిగిలిన వారికి బాగుంటుందని సెలవిచ్చారు.
ఈ వ్యాసంలో మాత్రం సంపాదకులు అలాంటి తప్పేచేసినట్టు నాకు అనిపించింది. ముఖ్యంగా రెండు విషయాల్లో.
1.ఇస్మాయిల్ గారే ఈ సంకలనం అచ్చువేసుకొనివుంటే, దీనిలో చాలా భాగం అచ్చయేది కాదు, అని నా దృఢ నమ్మకం. (ఏ కవితలు/హైకూలు ఇస్మాయిల్ గారి తరహాలో లేవో, వ్యాసకర్త పై అభిప్రాయాన్ని corroborate చేయడమో, కొంతచర్చ చేయడమో చేస్తే బాగుండేది.)
2. ఇస్మాయిల్ గారి భక్తులు నామీద విరుచుక పడ్డా, ఈ సంకలనం గురించి నేను చెప్ప దలచుకున్నది (చర్వితచర్వణం అని ఆరోపించినా సరే!) చెప్పి తీరాలి. ఇస్మాయిల్ గారే బ్రతికి ఉంటే ఈ సంకలనం ఇంతకన్నా ఎక్కువశ్రద్ధతో చదువరికి సులువుగా ఉండేట్టు ప్రచురించి ఉండేవారనుకుంటాను! (ఇదీ అంతే. చదువరికి పుస్తకంలో ఏం సులువుగా లేదో నాకైతే అర్థం కాలేదు. సరైన చర్చ లేకపోవడం వల్ల “ఇస్మాయిల్ గారి భక్తుల్ని” ఏదో ఒకటి అనడం కోసం రాసినట్టనిపించింది. అలాగే తెలుగులో ఎవరైనా ఒక విషయాన్ని ప్రతిపాదిస్తేనో, ఎవర్నో ఒకరిని మెచ్చుకుంటేనో, వాళ్ళందరిని ఒకగాటన కట్టి ఒక లేబిల్ అంటించే దురాచారం రొచ్చులో సంపాదకులు పడడం ఆశ్చర్యంగా ఉంది. అన్ని తెలుగు సంప్రదాయాలతో బాటు దీనినీ తు.చ. తప్పకుండా పాటించినట్టున్నారు. ఇస్మాయిల్ గారే ఈ లేబిల్స్ అంటించే సంప్రాదాయాన్ని తీవ్రంగా గర్హించినట్టు గుర్తు.
ఇక వ్యాసకర్తతో నేనీకభవించిన ఒక సూచన తెలుగులో వచ్చిన చాలా అనువాదపుస్తకాలకు వర్తిస్తుంది. అనువాద కవితతో బాటు, original write name, poem name ఆంగ్లంలో రాస్తే చాలా మందికి original చదివే వెసులుబాటు ఉంటుంది. ముఖ్యంగా ఈ ఇంటర్నెట రోజుల్లో. ఉదా: జోర్గె లూయిస బోర్గెస కవితలు అని రాస్తే ఆయనెవరో కనుక్కోవడానికి మరో పరిశోధన మొదలెట్టాలి.
పుస్తకం చదివిన తరువాత నాకు తోచిన మరో విషయం. ఒక పుస్తకం మరణాంతరం ప్రచురించేటప్పుడు, ప్రచురణ కర్తలు, ఆ కవితల్ని ఎలా సేకరించిందీ? (రచయిత ఎవరికైనా ప్రచురించమని ఇచ్చారా? లేక డైరీలో, చిత్తు కాగితాలో వెతికి సంపాదకులే ప్రచురించారా? ఇక ఈ సంపాదకవర్గం ఎవరు? ఈ ప్రక్రియలో వాళ్ళు ఎదుర్కొన్న ఇబ్బందులేమిటి? ఇలాంటివి ముందుమాటలో రాస్తే బాగుండేది.
ప్రద్యుమ్న
(ఆచార్యుల, పీఠాధిపతుల, రకరకాల రసాల -భక్తుల -బాధితుడు).
రెండు సంగీత సంప్రదాయాల్లో అష్టదిగ్గజాలు గురించి Rohiniprasad గారి అభిప్రాయం:
03/05/2007 9:13 am
వివిధ సంగీతకారులని పరిచయం చేసేందుకు ఈ వ్యాసం బాగా ఉపయోగపడుతుంది. అలాగే వారి బొమ్మలను కూడా చూపడం మంచి ఆలోచన.
ఎటొచ్చీ ఈ సంగీతకారుల మధ్య పోలికలనూ, సామ్యాలనూ వెతకడం అనవసరమేమో అనిపిస్తుంది. వివిధ దేశాల్లో, రకరకాల పరిస్థితుల్లో, వేరువేరు ప్రేరణలకు లోనై జీవించిన ఈ ప్రతిభావంతులు తమ ప్రాంతాల సంగీతానికి ప్రభావితులయిన మాట నిజమే కాని ఈ రెండు విభిన్న సంప్రదాయాల మధ్య పోలికలేవైనా ఉంటే గింటే అవి యాదృచ్ఛికమే.
ఒక చారిత్రక నేపథ్యంలో, ఒక ఆర్థిక, సామాజిక పునాది రూపొందిన తరుణంలో ఒక్కొక్క సంస్కృతి విలసిల్లుతుందనేది తెలిసినదే. రాజులూ, నవాబుల ప్రాపకం ఉన్న రోజుల్లో కొన్ని రకాల లలితకళలూ, సాహిత్యమూ వర్ధిల్లుతాయి.
ఆసక్తికరమైన సంగతేమిటంటే పదిహేడో శతాబ్దం అంతం నుంచి పంతొమ్మిదో శతాబ్దం మొదలైన నాటి దాకా కర్ణాటక, పాశ్చాత్య సంగీతంలోనే కాక హిందూస్తానీ పద్ధతిలో కూడా విప్లవాత్మకమైన మార్పులు జరిగాయి. (సమకాలీన సంఘటనలుగా వీటిని ప్రస్తావించవచ్చు గాని సామ్యాలను వెతకడం వ్యర్థ ప్రయత్నమని నా అభిప్రాయం)
1719-1748 మధ్య కాలంలో రాజ్యం చేసిన మహమ్మద షా రంగీలే అనే ముగల్ చక్రవర్తి ఆస్థానంలో నియామత్ ఖాన్, ఫిరోజ్ ఖాన్ అనే ఇద్దరు ప్రసిద్ధ సంగీతకారులు (వీణ, గాత్రం) సదారంగ్, అదారంగ్ అనే కలం పేర్లతో కొత్త ఒరవడి సృష్టించారు. అప్పటిదాకా జనాదరణ పొందిన ద్రుపద్ శైలికి భిన్నంగా వీరు ఖయాల్ పద్ధతిని ప్రవేశపెట్టారు. ఈనాటికీ అదే కొనసాగుతోంది.
మొత్తం మీద ప్రపంచంలోని మూడు సుదూర ప్రాంతాల్లో ఒకే యుగంలో మూడు ముఖ్య శాస్త్రీయ పద్ధతుల్లో కొత్త పోకడలు మొదలవడం, ప్రఖ్యాత సంగీత రచయితలు ఆవిర్భవించడం ఆసక్తికరమైన విషయం.
తక్కిన సాంస్కృతిక అంశాల్లాగే కళల చరిత్రలో కొన్నిటిని విస్మరించడం జరుగుతుంది. టర్కీ, మధ్యధరా ప్రాంతాలూ, చైనావంటి తూర్పు దేశాలూ అన్ని చోట్లా సంగీతం ఉంటూనే ఉంది. ప్రతిచోటా గొప్ప సంగీతకారులు ఉండే ఉంటారు. అయితే వారి గురించి చెప్పుకోవడం తక్కువగా జరుగుతుంది. ఇదొకరకమైన కల్చరల్ ఇంపీరియలిజం అనిపిస్తుంది. దీన్ని గురించి ప్రత్యేకంగా పరిశోధన చేసి వ్యాసాలు రాయవచ్చు.
ఈ మధ్య నేను గ్రీక్ సంగీతంలో సరిగ్గా కర్ణాటక సంగీతాన్ని పోలిన రాగాలున్నాయని తెలుసుకుని ఎంతో ఆశ్చర్యపోవడం జరిగింది. వాటిని గురించి మరికాస్త తెలుసుకుని ఒక చిన్న వ్యాసం రాసే ఆలోచన కూడా ఉంది. నిజమైన పోలికలంటే ఇటువంటివే.
ఇద్దరు దుర్మార్గులు గురించి PhaNi DokkA గారి అభిప్రాయం:
03/05/2007 8:41 am
కిశోరు గారూ,
నమస్కారం. కథపై మీ అభిప్రాయం చెప్పినందుకు ధన్యవాదాలు. మీ ప్రశ్నకు సమాధానం ఇదిగో:
దుర్మార్గులు = చెడు మార్గమును పట్టినవారు.
సమాజం దృష్టిలో మోహను, గోపిక అటువంటివారే కదా. అందుకనే ఆ పేరు పెట్టాను.
వ్యక్తిగత బలహీనతలున్నా, చెడు మార్గంలో ప్రయాణిస్తున్నా, నా దృష్టిలో వారు చెడ్డవారు మాత్రం కారు. వారిద్దరి మనసు మంచిది. ఈ కథలో అది చెబుదామనే ప్రయత్నించాను.
ధన్యవాదాలతో,
మీ ఫణి డొక్కా.