సంక్రాంతి పండగ సంబరం పరాకాష్టనందుకోడం భోగి రోజుతో మొదలయ్యేది మాకు.

భోగి అంటే తెల్లారగట్ల చలిలో వెలిగించుకునే భోగిమంటలు, సాయంకాలాలు భోగిపళ్ళ పేరంటాలు గుర్తుకొస్తాయి ఎవరికైనా కదూ! కాని నాకు మాత్రం భోగి అంటే ముందు పండగ తలంట్లు గుర్తొస్తాయి. మా ఇంట్లో భోగి నాటి తలంట్ల హడావిడి అంతా ఇంతా కాదన్నట్టుండి అంత సంబరంగా వుండేది!

మా ఇల్లు విశాలమైన ప్రాంగణంలో ఒక కొసకల్లా వుండేది. ఇంటి ముందూ, వెనకా అంతా ఎటు చూసినా పచ్చదనమే. ఇల్లంతా ఒక ఎత్తయితే వంటింటి కానుకుని ఒక పెద్ద పెరటి గది మరో ఎత్తు. దానికి పై కప్పు వుండేది కాదు. చుట్టూ నాలుగు వైపులా గోడలతో కట్టుదిట్టంగా వుండేది. పెరటి తోటలో కెళ్ళేందుకు ఓ చెక్క తలుపుండేది. దీనికానుకుని, మరో స్నానాల గదున్నా, పండగలకీ పబ్బాలకీ ఇదే మంగళ స్నానాల గది. మా ఇంటికి సూర్యుడొచ్చినా చంద్రుడొచ్చినా ఇక్కడ దిగాల్సిందే. గచ్చు చేసిన నేలకి కుడిచేతి మూలగా ఇటుకరాళ్ళేసి కట్టిన రెండు కట్టె పొయ్యిలుండేవి. రెండిటి మీదా జత కాగులు, పొట్ట పైనంతా ఎర్రగానూ మిగతాదంతా నల్లగానూ, వాటిల్లో నీళ్ళు మరుగుతుండేవి.

ఆ రోజు తలంట్లు అంటే పనిమంతురాలైన అమ్మకి సైతం ఖంగారుగా వుడేది. ఎప్పటికి తెముల్తుందిరా ఈ తలంట్ల పని అని! ఎందుకంటే, విడతల వారీగా సాగేది మరి ఆ తలంట్ల తంతు.ముందు మా నాన్న గారి తలంటు కార్యక్రమం పూర్తి కావాలి. ఆ తర్వాత అన్నలు. ఆ తర్వాత నేను. చివరాఖర్లో అమ్మ. ఒక్కో విడతకీ ఆవిడ తీసుకునే సమయం కనీసం ఒక గంట!

అది కాదు ఆవిడ తొందర. ఆ తర్వాత నా చేత బొమ్మలు పెట్టించాలి, వాటికి నైవేద్యం చూపించాలి, నిన్న పిలవగా మిగిలిపోయిన ఇళ్ళకి పేరంటపు పిలుపుల కెళ్ళాలి. ఇన్ని పన్లు అంటే ఏ ఇల్లాలికైనా ఉరుకులు పరుగులు గానే వుంటుంది.

పొద్దునెప్పుడంటించిన పొయ్యో… అలా కాగుతూనే వుండేవి కాగుల్లో నీళ్ళు.

ముందు తలంటి ఎప్పుడూ మా నాన్నగారితో మొదలు. ఆయన ఆఫీస్ కెళ్ళిపోతే ఒక పెద్ద పని ఐపోయినట్టే అమ్మకి, మాకునూ. సంగీతం రాదు గానీ, శంకర శాస్త్రిగారంత గంభీరంగా వుండే వారాయన. మేం ముగ్గురం ఒక చోట గుంపుగా కూర్చుని గుసగుసలు పోతున్నప్పుడు హఠాత్తుగా అక్కడకొచ్చి నిలబడ్డ ఆయన్ని చూస్తే మా ప్రాణాలు వొణికి పోయేవి. ఒక్క మాటైనా అనేవారు కాదు. ఒక్క తిట్టు తిట్టిన గుర్తూ లేదు. చేతులు వెనక్కి పెట్టుకుని అలా మా వైపు ఓ చూపు విసిరారంటే దానర్థం ఒకటే! మాకది బాగా తెలుసు. వెంఠనే లేచి, వొంగి మరీ నడుచుకుంటూ పోయి, ఎవరి స్థానాల్లో వాళ్ళం పుస్తకాలు పట్టుకుని కూర్చునే వాళ్ళం. మారు మాట్లాడే పనే లేదు. ఆయన చెప్పే పద్ధతంతే. కళ్ళతో చెప్తారు. మేము పాటించి తీరాల్సిందే. అది శెలవు రోజు కానీ, పండగ రోజు కానీ, ఆయన ఆఫీస్ కెళ్ళేంత వరకూ అలా గొణగొణా చదువుతూండే వాళ్ళం – మధ్యమధ్యలో ఒకరి వంకొకరం చూసుకుంటూ అకారణంగా నవ్వు కుంటూ, సైగలు చేసుకుంటూ.

“వస్తున్నారా…” అమ్మ వినయంగా పిలిచేది తలంటుకని.

“ఊఁ”

ఆయన తలంటి కోసం అమ్మ అప్పటికే అన్నీ సిధ్ధం చేసేసేది. ఆయన కూర్చోడానికో పెద్ద కుర్చీ పీట.కాళ్ళు జాపుకోడానికి వీలుగా కాళ్ళ కిందొక పీట. సట్లు పడ్డ వెండి గిన్నెలో ఘమఘమల నువ్వుల నూనె, ఒక వెడల్పాటి గిన్నెలో సున్ని పిండి, సోప్ బాక్స్, పైన వాసం మీద వుతికిన టవల్. ఆయన చేతికి అందేలా పాళాలు చేసిన వేడి నీళ్ళ పెద్ద బకెట్ – ఇదీ అక్కడి సరంజామా. ఆయనకి కుంకుడి పిప్పి అంటే చాలా చికాకు. అందుకని, అమ్మ ఉపాయంగా చిక్కటి రసం తీసి చిన్న కూజా బిందెలో పోసి వుంచేది. ఆయన కూర్చోగానే ఆయన తల మీద నూనె అద్దేది. ఆ తర్వాత ఎకరమంత వీపు పని ఆవిడ చూసుకునేది. ఈయన తీరిగ్గా వొంటికి నూనె రాసుకుంటూ ముందుకు వొంగి పాదాలు రుద్దుకుంటూండే వారు. భర్తని అలా ఆవిడ మహారాజులా చూసుకొనేది మరి.

ఆవిడ మాటలతో బాటు మధ్యమధ్యలో ఆయన ‘ఊ’ కొట్టడాలు అన్నీ వింటూ వుండే వాళ్ళం. ఏదో, ఆయన మాట తీసేయలేక, గౌరవం కొద్దీ పుస్తకాలు పట్టుకున్నామే కానీ, అసలా సమయంలో చదువుకోడం నిషిద్ధమని మా అందరి గట్టి అభిప్రాయం. ఈ తలంట్లు కార్యక్రమం తర్వాత ఏం చేయాలా అని ఎవరాలోచన్లలో వాళ్ళం పడి కొట్టుకు పోతూండే వాళ్ళం. వెనక గదిలో పట్టు పంచె దులుపుతున్న శబ్దానికి ఉలిక్కి పడి ఈ లోకంలోకొచ్చేసే వాళ్ళం.

ఆయన తలంటి కాగానే పట్టుబట్ట కట్టుకునేవారు. ఆయన అదో తరహాలో చాతీ నుంచి లుంగీలా చుట్టుకుని, పెద్ద రాగిచెంబు నీళ్ళతో తులసి కోట వైపు అడుగులేస్తూ కనిపించేవారు. తెల్లని తడారని ఆ పెద్ద పెద్ద పాదాలు ఎంత పవిత్రంగా తోచేవో. అప్పట్లో తెలీక అలా చూస్తూ వుండి పోయే దాన్ని కాని, ఇప్పుడెదురైతే వొంగి, కళ్ళకి అద్దుకునే దాన్ని కాదూ! మరో పావు గంటలో ఆయన ఆఫీస్ కెళ్ళిపోయేవారు.

వీధి తలుపు అలా మూసుకోడమేమిటీ, మా చేతిలో పుస్తకాలు గాల్లో కెగిరిపోడమేమిటీ అన్నీ క్షణాల్లో జరిగిపోయేవి. మగ పిల్లలు మంచాల మించి దూకడం, కొట్టుకోడం మొదలవ్వగానే అమ్మ వంటింట్లోంచి కేకలేసేది. అప్పటి దాకా నిశ్శబ్దంగా వున్న ఇల్లు వాళ్ళ అల్లరితో, అమ్మ కేకలతో, రేడియో పాటలతో హోరెత్తి పోతుండేది. వాళ్ళని మందలిస్తూనే అమ్మ స్పీడై పోయేది. నన్ను తన కింద అసిస్టెంటుగా వేసుకునేది. అప్పట్లో నాకదో గొప్ప ఉద్యోగం. నే చేయాల్సిన మొట్టమొదటి పని ఏమిటంటే వెళ్ళి అమ్మమ్మని పిల్చుకు రావడం. “త్వరగా వెళ్ళి, త్వరగా రా. పసివాళ్ళ నెత్తుకుని, అక్కడే కూర్చోకు. తలంటి పోసుకుని, బొమ్మలు పెట్టాలి, సరేనా?! ఇదిగో సైకిళ్ళు అవీ వస్తాయి. చూసుకుని నడు. సరేనా?!…” అమ్మ ఇంకా చెబుతూనే వుండేది. నేనప్పటికే చెప్పులేసుకుని వీధిలోకి తుర్రుమనే దాన్ని.

రెండు వీధుల అవతలే మా అమ్మమ్మ గారిల్లు. నడుచుకుంటూ వెళ్తే నాలుగు నిమిషాలు. నేను రెండు నిమిషాల్లో వెళ్ళిపోయేదాన్ని. నే వెళ్ళేసరికి మా తాతయ్య అప్పటికే తలంటి పోసుకుని, కొత్త పంచె కట్టుకుని, నుదుటి మీద వీభూతి రేఖలతో, ఆ రేఖల నడిమ కుంకుమ బొట్టుతో కూర్చునుండేవాడు. నన్ను చూడగానే నవ్వి “ఏమే పిల్లా… వచ్చావూ? నాన్న ఆఫిస్ కెళ్ళారా? అమ్మేం చేస్తోంది?” అని అడుగుతూనే “ఏమేవ్! మనవరాలొచ్చింది!”అంటూ కేకేసే వాడు వాళ్ళావిణ్ని.

నేనొచ్చానని తెలిసి అమ్ముమ్మ తొందర పడి పోయేది. ” ఇదిగో, మిమ్మల్నే! ఈ కాస్త కాఫీ చుక్క తాగి పడుకోండి. అన్నం టయానికి వచ్చేస్తా,” అంటూ ఓ పెద్ద ఇత్తడి గ్లాసుని ఆయన చేతికందించేది. ఆ వేడి గ్లాస్ ఆయన తన ఉత్తరీయంతో అందుకునేవారు. మా అత్తయ్యకి మరిన్ని జాగ్రత్తలు చెప్పి ఇక నాతో బయల్దేరేది. పెద్దావిడ కదా, చేయి పుచ్చుకుని తీసుకు రమ్మనేది అమ్మ! ఈవిడేమో, ‘ముందు నడు’ అంటూ నాలుగడుగుల దూరాన్ని మెయింటైన్ చేసేది. ఎందుకంటే, ఆవిడ తలంటి పోసుకుంది. నేను పోసుకోలేదు. సైకిల్ మీద చేమంతి పూల తట్టె వాణ్ని ఆపి, వాళ్ళింటి అడ్రెస్ చెప్పి, పూలిచ్చి పొమ్మనేది. ఆగి ప్రతీవారినీ పలకరించుకుంటూ వచ్చేది.

నన్నాలస్యం చేయొద్దని అమ్మచెప్పిన సంగతి గుర్తొచ్చి నేను త్వరత్వరగా నడుచుకుంటూ ఇంటికొచ్చేసేదాన్ని. ఇంటి ముందాగి, వెనక్కి చూస్తే మెల్లగా అడుగులో అడుగేసుకుని వొస్తూ పెద్ద బొట్టు పెట్టుకుని, గోచి కట్టుతో, కనిపించే అమ్ముమ్మని చూసి నా బొమ్మల కొలువులో ఇలాంటి అమ్ముమ్మ బొమ్ముంటే బావుణ్నే అని! ఎన్నిసార్లు అనుకున్నానో. నేను రివ్వుమంటూ ఇంట్లో కొచ్చి, అమ్మమ్మని తెచ్చేశానన్న వార్తని ప్రకటించేసేదాన్ని. అమ్మ తలాడించేది, మౌనంగా. ఏమిటా అని చూస్తే మా అన్నయ్యల బట్టలు కాస్త మారిపోయి వుండేవి. అక్కడ చాలా తీవ్రమైన నిరసన జరిగిందనడానికి నిదర్శనమే మా అమ్మ మౌనం!

“వీళ్ళ తలంట్లు కాదు కాని, నా ప్రాణం కొరికి పడేస్తున్నారు. నిక్కర్ల మీద తలంట్లు పోసుకుంటారట. అదీ ఇందాకట్నుంచి గోల,” విసుక్కుంటూ అమ్మమ్మతో చెప్పేది. అమ్మ సమస్య ఏమిటంటే బట్టలకంటిన జిడ్డు వొదిలించాలంటే తల ప్రాణం తోకకొస్తుంది. అందుకని గోచీలు పెట్టుకోమనేది. కౌపీనాలు ధరించి తలంటుకోవడం తర తరాలుగా వస్తున్న ఆచారమే కదా అని ఆవిడ అభిప్రాయం. మా అమ్ముమ్మ వెంఠనే పెద్దరికం వహిస్తూ వాళ్ళని కేకలేసేది. “ఏరా! అమ్మ చెప్పిన మాట విననంత పెద్దవాళ్ళై పోయారుట్రా? మీకేమైనా గడ్డాలొచ్చాయా, మీసాలొచ్చాయా? గోచీలొద్దంటానికి పట్టుమని ఫదేళ్ళు కూడా లేవు. అప్పుడే ఎదురు చెప్పేంత మొనగాళ్ళై పోయారా? అసలు అమ్మ కాబట్టి అవైనా ఇచ్చింది, నేనైతే అవి కూడా అఖ్ఖర్లేదనే అంటా. తెలుసా,” అనేది.

అంతే. వాళ్ళు నవ్వేవాళ్ళు. ఆవిడ చెప్పిన తీరుకి నాకూ ఆపుకోలేనంత నవ్వొచ్చేది. పెదాలు బిగించి అమ్మా నవ్వేది. ఏకబిగిన, అన్నలిద్దరూ పేచీలు పడకుండా రెండు నూనెగిన్నెలక్కడ పెట్టేది. మరో రెండు గిన్నెల్లో సున్నిపిండి పోసి పెట్టేది. వాళ్ళిద్దరి మధ్య ఎలాటి పేచీలొచ్చినా, తనకొచ్చి చెప్పమంటూ నన్నక్కడ నిలబెట్టి వంటింట్లో కెళ్ళిపోయేది. రిపోర్టర్‌గా నా మొట్ట మొదటి రిపోర్టింగ్ జాబ్ అదే. చిన్నప్పట్నుంచి నాదిదే ప్రొఫెషన్ మరి!