అపరదిక్కాంత స్వీయాలయాంగణమందు
ఆరవేసిన కావిచీర యనఁగ,
కాలాఖ్యచోరుండు కాఁజేసి ప్రకటించు
లోకాప్తవసురాశిలోప్త్ర మనఁగ,
రాఁబోవు రాజుకై రజనీకుటుంబిని
పఱచిన కావితివాచి యనఁగ,
గగనోపవనిలోన నగుచున్న దళమైన
బంధూకసుమముఖప్రభయనంగ,
కమలినీవల్లభనటుండు గగనవేది
నిష్క్రమించిన మీఁదట నిల్పినట్టి
అరుణతరతిరస్కరణియో యనఁగఁ బర్వె
సాంధ్యరాగంబు పశ్చిమాశాస్యమందు.
అత్తఱి హన్మకొండ యను నాంధ్రపురీంద్రమునందు ధ్యానయో
గాత్తపవిత్రచిత్తులు ధరామరు లాజ్యకుశాక్షతాదు లా
యత్తము సేసి హవ్యవహు నర్చనసేయఁ గడంగి రట్టి వి
ప్రోత్తములందు నొక్కడు మహోజ్జ్వలధీయుతుఁ డొప్పె నీగతిన్.
వివిధశాఖల నొప్పు వేదద్రుమంబున
కాలవాలంబయి యలరువాఁడు,
గౌతమాదిమునీంద్రకల్పితధర్మసూ
త్రాధ్వనిత్యాధ్వగుండైనవాఁడు,
బహులశాస్త్రపురాణపంకేజవనసంచ
రద్రాజహంసమై ప్రబలు వాఁడు,
సౌజన్యకారుణ్యసంప్రదానార్తిసం
త్రాణసద్గుణఖాని యైన వాఁడు,
మఘవగురుసముండు,మాధవశర్మాహ్వ
యుండు, మంజువిగ్రహుండు, పరమ
సాత్త్వికుండు, నిరతచంద్రచూడచరణ
భజనపరుఁడతండు, బ్రాహ్మణుండు.
సమిధ లక్షతలాజ్యకుశాదికములు
సరస నిడుకొని మాధవశర్మ యపుడు
హవనమొనరింప నుంకించు నంతలోన
ప్రాంగణంబుననొక యార్తరవము మొరసె.
సమిధలు కుశలాజ్యంబుల
సమితిం బట్టించుకొనక సరగున నాతం
డమితాకులుఁడై చని కనెఁ
బ్రమదవిరహితయగు నొక్కప్రమదామణినిన్.
చిఱుమబ్బు గ్రమ్మిన హరిణాంకునిం బోలె
వదనేందుబింబంబు వన్నె దఱుగ,
కాసారజలమగ్నకంజంబులం బోలె
నక్షిపద్మము లశ్రులందుఁ దోఁగ,
విస్తరించుచునున్న వింతమేఘమువోలె
శ్లథకేశపంక్తు లంసముల వ్రాల,
పవమానచాలితపల్లవంబును బోలె
నధరబింబంబు బిట్టదరుచుండ,
భీషణప్రభంజనభుగ్నవీరుధంబు
వోలెఁదనువు పటుత్వంబుఁ దూలితూల,
మూర్తిమంతమై నిల్చిన యార్తివోలె
నిల్చె నక్కాంత దేహళీనికటమందు.
ఆ రమణీశిరోమణి మహార్తిసముద్గతశోకబాష్పవాః
పూరము తోరమై చనఁగ మోమును తద్ధరణీసురాంఘ్రలం
జేరిచి మ్రొక్కె, నట్లు నతి సేయు లతాంగిని లేవనెత్తి యా
పాఱుఁడు వల్కె నీగతి కృపారసపూర్ణసుపేశలోక్తులన్.
“తరుణీ! యెవ్వతెవీవు? దైన్యయుతవై త్రస్తాత్మవై యీగతి
న్నరుదెంచం గత మేమి? వైరిగణదౌష్ట్యంబేమి గారించెనో?
చిరభుక్తంబగు సంపదల్ దొఱఁగెనో? చిత్తేశసాన్నిధ్యమే
మరుగైపోయెనొ? యింక నే విపద సంప్రాప్తించెనో తెల్పవే!
చెదరుచు వారిభంగములఁ జిక్కిన చంద్రునిబింబమట్లు లో
నొదవెడు వంతచే నపగతోజ్జ్వలతాంచితమయ్యు నింతి! నీ
వదనము దెల్పుచున్నయది బాహుజవంశజ వీవటంచు, రాట్
సదనములందు నుండ కిటు సాధ్వసమందుచు వచ్చితేటికిన్?
ఒక్కతె వీవు గాదు; పృథులోన్నతమై తగు నీదు కుక్షిలో
చక్కని పాప వర్ధిలెడి చందము దోఁచుచు నున్నయద్ది, పెన్
వెక్కసమైన మార్గమున వ్రేఁగగు గర్భము నూని యేవిధం
బిక్కడి కేఁగుదెంచితివొ! యెంతటి గాసికి నోర్చియుంటివో!
అనదల కర్థిగణంబుల
కనుకూలుఁడనై వఱలుదు నా కతమున నీ
వనుమానింపక యరుదెం
చిన కార్యము దెల్పుమమ్మ శీఘ్రమె నాకున్”
అనియెడు నా ధరామరుని యాదరపూర్ణమనోజ్ఞవాగ్ఝరిన్
మునుగుచు నామె చిత్త మొక మోస్తరు శాంతినిఁ బొందె, నంత నా
తని నిలయాంతరాంచితవితర్దికపై సుఖముండి యామె యీ
యనువునఁ దెల్పె గూఢముగ నాత్మవిషాదకథావిధానమున్.