ఈ కవితను ఎలా చదవాలి? అడగవలసిన ప్రశ్న: ఎలా చదవకూడదు? ఇది చదవకూడని కవిత. సరిగమలు చదివితే సంగీతమవుతుందా? వేస్ట్‌ లాండ్ లోని పదాల, పదార్థాల స్వరాలకు సంగీతరచన చేసుకొని, చెవులు మూసుకొని వినాలి. అర్థం చేసుకోవలసినది కూడా కాదు.
జనవరి 2023
డిసెంబరు, జనవరి నెలల్లో హైదరాబాదు, విజయవాడలలో జరిగే పుస్తక మహోత్సవాలు ఏటేటా మరింత బలపడి సుస్థిరమైన స్థానాన్ని సంపాదించుకోవడం ఆహ్వానించదగ్గ పరిణామం. వేల పుస్తకాలు ఒకేచోట అందుబాటులో ఉండే ఈ ప్రదర్శనలకు విచ్చేస్తున్న వారి సంఖ్యా అదే తీరున ఉంటోంది. సామాజిక మాధ్యమాలు, ప్రచురణ రంగంలో వచ్చిన మార్పుల పుణ్యమా అని రచయితల సంఖ్య పెరిగింది. రచయితలకూ పాఠకులకూ మధ్య దూరం తగ్గింది. ఈ స్నేహభావాలన్నీ పుస్తక ప్రదర్శనల్లో కనిపించడమే గాక, సాహితీప్రియులు పెద్ద సంఖ్యలో పుస్తకప్రదర్శనకు విచ్చేసేందుకు కూడా దోహదం చేస్తున్నాయి. తెలుగు సాహిత్యరంగం ఈ రెండు ప్రదర్శనలే లక్ష్యంగా పుస్తక ప్రచురణ చేపడుతోంది అనడం అతిశయోక్తి కాదు, ఎంతో మంది రచయితలు ఇక్కడి అమ్మకాలే కొలమానంగా పుస్తకాలను సిద్ధం చెయ్యడం అసమంజసమూ కాదు. కాని, పుస్తక ప్రచురణ, ప్రదర్శన, విక్రయం – ఇవన్నీ ఇలా ఈ రెండు ప్రాంతాలకు, కొన్ని రోజులకూ మాత్రమే పరిమితం కాకూడదు. తెలుగునాట సాహిత్యానికి ఆదరణ అంతగా లేదన్న అభియోగం నిజం కాకూడదంటే ఈ పుస్తకాలను, ఈ పుస్తకాల పండుగలను మిగతా ఊళ్ళకు, చిన్న చిన్న పట్టణాలకూ తీసుకురావాలి. సాహిత్యం ఒక సాంస్కృతిక సందర్భం కూడా కావాలి. చిన్నచిన్న ఊళ్ళల్లోనూ పుస్తకాల దుకాణాలుంటాయి. కాని, అవి ముఖ్యంగా నిత్యావసరాలకు ఉపయోగపడేవే కాని సాహిత్యాభిలాషను పెంపొందించే ఉద్దేశ్యంతో నడిచేవి కావు. ఆర్థిక కారణాలవల్ల సాహిత్య ప్రచురణకర్తలు, పంపిణీదారులు అలాంటి ఊళ్ళలో ఏడాది పొడుగునా దుకాణాలు తెరవలేరు. అయితే, అంత చిన్న ఊళ్ళల్లో కూడా పండగలకు జాతరలు, ప్రతి ఏటా తిరణాళ్ళ వంటివి జరుగుతాయి. ప్రతీ ఏడూ జరిగే ఆ పండుగలు వారి సామూహిక సామాజిక సాంస్కృతిక స్పృహలో భాగం కనుక జనం వాటిని గుర్తు పెట్టుకుంటారు. వాటికోసం ఎదురు చూస్తారు. వాటి గురించి మాట్లాడుకుంటారు. సంగీతం, సాహిత్యం – కళ ఏదైనా సమాజంలో ఆదరణ పొందాలి అంటే అది ఆ సమాజపు సాంస్కృతిక స్పృహలో, ఆ ఊరి ప్రజల సంభాషణలో భాగం కావాలి. పుస్తకాల పండగ కూడా అలాంటిదే, అదీ మనదే అన్న భావనను వారి స్పృహలో భాగం చెయ్యగలిగితే, ఆ సందర్భానికి కూడా క్రమేణా ఎదురు చూస్తారు. పుస్తకాలు కొంటారు, అంతకంటే ముఖ్యంగా చదువుతారు. సమకాలీన సాహిత్యంతో పరిచయం కలుగుతుంది. అవగాహన ఏర్పడుతుంది. మెల్లగా, మంచి సాహిత్యాన్ని గుర్తుపట్టడమూ ఆదరించటమూ అలవాటవుతుంది. నగరాలంత పెద్ద స్థాయిలో కాకున్నా ఊళ్ళల్లో పాఠశాలల ఆటమైదానాల వంటి చిన్న ప్రదేశాలలో, ఏదో ఒక స్థాయిలో గ్రంథాలయాల్లో, ఖాళీగా ఉన్న కళ్యాణమండపాల్లో పుస్తకోత్సవాలు ఏర్పాటు చేయవచ్చు. మొదట్లో ప్రచురణకర్తలకు, నిర్వాహకులకూ ఇవి ఆర్థికంగా ప్రోత్సాహకరంగా లేకపోయినా, చిన్న చిన్న పట్టణాల్లో, ప్రతీ ఏడాదీ జరిగే జాతరలు, ఉత్సవాల లాగానే, పుస్తకాల పండుగ కూడా ఒకటి వాళ్ళకు గుర్తుండేట్టు చేయగలిగితే, పండుగలా జరపగలిగితే, సమకాలీన సాహిత్యాన్నీ ఆ చిన్న పట్టణాల సామూహిక స్పృహలో భాగం చెయ్యవచ్చు. తద్వారా సాహిత్యాభిరుచిని మరింతగా పెంపొందింపవచ్చు. అయితే, ఈ మార్పు ఏ ఒకటీ రెండేళ్ళలోనే వచ్చేది కాదు. కాని, గొప్ప సంకల్పాలు, గొప్ప ప్రణాళికలు ఎప్పుడూ ఎక్కువ సమయాన్నే కోరుకుంటాయి కదా.
ఈ స్థితి పాపమాప్రియుడికి తెలియని కష్టంగా ఉంది. అందుచేతనే సృష్టికర్తను పట్టుకొచ్చి, ‘అయో విధీ!’ అంటున్నాడు. అనురాగమెటువంటిదో ఇంత కష్టించి వర్ణించాడు గాని, తన కామినికి అర్థమయిందో లేదోనని ఒక పోలికను తీసుకువచ్చి, ఇట్లా సమర్థిస్తున్నాడు. ఆ అనురాగము ఒక బావి వంటిదట. సాధారణమైన కూపం కాదది. అది దట్టమైన పచ్చికతో ఆవృతమై, లలితమైన సుఖాన్ని ఎంతమాత్రమూ ఇవ్వని బావి. ఎప్పుడూ ఇంకిపోయేది కూడా కాదు అది.
భలేగా ఉంది లెక్కల టీచరు! పొడుగ్గా, రెపరెపలాడే వాయిల్ చీరలో – ఎంత తెలుపో! మోచేతివరకూ చేతులున్న జాకెట్టు, నల్లతోలు బెల్టుతో రిస్టువాచీ, రెండో చేతికి నల్ల గాజులు, చెవులకు పొడుగ్గా వెండి లోలాకులు, మెళ్ళో సీతాకోకచిలక లాకెట్టుతో సన్నటి వెండి గొలుసు, కళ్ళకు సురమా కాటిక!
ఒద్దు ఒద్దనుకుంటూనే ఒక ఉత్తరాన్ని తెరిచాను. కుదురుగా ఉన్నాయి అందులోని పంజాబీ అక్షరాలు. మరో ఉత్తరం తెరిచాను. అదే చేతి రాత. అదే పొందిక. ఇంకోటి… ఆ గుర్‌ముఖి అక్షరాలు చదవడం రాదు కాబట్టి, ఆమె రాసింది నాకు తెలిసే ప్రమాదం లేదు. కానీ అవి ప్రేమలేఖలని గుర్తుపట్టడానికి, చదవాల్సిన పని లేకపోయింది! ప్రతి ఉత్తరానికీ కుడి చివరన స్పష్టంగా, సంతకానికి బదులు లిప్‍స్టిక్ రాసుకున్న పెదాలు ఒత్తిన ముద్రలు…
నెలీ పాత్రికేయవృత్తిలో ఉన్నందువల్లనేమో, శైలి చాలా పఠనీయంగా, సంభాషణలు పటిష్టంగా ఉంటాయి. ఉద్వేగభరితమైన శైలి నవలకు అందాన్నిస్తుంది. ఒక్క నెలలో రాసేసిన ఈ నవల బాలీవుడ్‌లో సంచలనం రేకెత్తించిన ‘ఖూన్ భరీ మాంగ్’ నుంచి ‘సాత్ ఖూన్ మాఫ్’ వరకు, ఎన్నో సినిమాలకు ప్రొటోటైపా అన్నట్టుంటుంది.
నావంటివాడు ఉంటే గింటే రాజకీయ కార్టూనిస్ట్‌గానే ఉండాలి. వార్తలు చదవడం, ఆలోచించడం, వాటి ఆలంబనతో రాజకీయ కార్టూన్లు గీయడం. ఎంత మన్నికైన పని! ఆ వెటకారాన్ని, సునిశిత వ్యంగ్యాన్ని ఊహించడంలో ఎంత మజా ఉంటుంది. బుర్ర ఎంత పదునుగా పని చేస్తుంది.
నా బాడీ షాపింగ్ ఐ. టి. బిజినెస్ మోడల్ గురించి నేను చెప్పాను. ఇద్దరమూ బ్రోకర్స్‌మే అని నవ్వాడు. నాకు కాస్త ఇరిటేషన్ వచ్చింది. ఆవిడ మటుకు పెద్ద ఇన్వాల్వ్ అవ్వకుండా మా మాటలు వింటూ కూర్చుంది. తన బర్త్‌డే ఆరోజు అని మాటల్లో తెలిసింది. ఇంతలో అతనికి కాల్ రావటంతో ఇప్పుడే వస్తానని బయటకి వెళ్ళిపోయాడు. మేమిద్దరం కాసేపు మౌనంగా కూర్చున్నాం, మా డ్రింక్స్ మేము తాగుతూ. నలభై అనిపించేలా లేదు. స్లిమ్ ఫిగర్.
అందరం సంబరంగా 2020కు స్వాగతం చెప్పాం. చిట్టచివరి సారిగా మొరాకన్ విందుభోజనాన్ని ఆస్వాదించాం. ఎంతో హాయిగా సంతృప్తితో నిద్రాదేవత ఒడిలో సేదదీరాం. తెల్లవారగానే చుట్టూ కమ్ముకున్న కొత్త సంవత్సరపు పరిమళాలను మనసారా ఒంటపట్టించుకుంటూ తిరుగు ప్రయాణం కోసం విమానాశ్రయం దారి పట్టాం.
ఆమెను ఏమని పిలివాలో నాకెప్పుడూ తోచేది కాదు. పేరు పెట్టి పిలిచినా, ఆంటీ అన్నా, అమ్మాయ్ అన్నా ఆమె ముఖంలోని నవ్వులో పెద్ద తేడా ఉండేదేమీ కాదు. ఆటలంటే ఆమెకి చాలా ఆసక్తి ఉండేది. ఇంట్లో రకరకాల బోర్డ్ గేమ్స్, ఆటవస్తువులు ఉండేవి. చెస్, క్యారమ్స్, చైనీస్ చెక్కర్స్, బాడ్మింటన్ ఇలాంటి ఆటలన్నీ ఆమె నేర్పినవే. బ్లాక్ అండ్ వైట్ టివిలో క్రికెట్ ఆటలు లైవ్ మాత్రం వదలకుండా చూసేది. అవి టెస్ట్ మ్యాచ్ లైనా సరే.
జీవితం మామూలుగానే గడిచినా, ఆనందం లేకపోయినా, విషాదంగా ఉన్నా బానే ఉంటుంది. కానీ తప్పు చేసినట్లు దాన్ని మోస్తూ తిరగడమే కష్టం. తప్పు ఒప్పు అంటూ ఏమీ ఉండవని, తప్పు జరగడం వెనుక తెలియని, అర్థం కాని అన్యాయాలు ఉంటాయని అర్థం కావడానికి చాలా రోజులు పట్టింది. ఏదో చెప్పడానికో ఏదైనా అడగడానికో కాదు, ఉత్తగా కారణాలు ఏమీ లేకుండా ఒక్కసారి నిన్ను చూసి దగ్గరగా హత్తుకొని గుండెని తేలిక చేసుకొని వెళ్ళాలనుకుంటున్నా.
సూర్యుడికి వెలుతురు తాపమని
చంద్రుడికి సాంబ్రాణి వేయమని
పురమాయిస్తున్నది ఎవరు?
నిద్రాలోకాల సంగీతంలో
ఎన్ని స్వరాలో
ఎవరికైనా తెలుసా ఇక్కడ?
కోతి ముందుకు వచ్చి ఆ బైక్ పక్కన చేరి అతను బిగిస్తున్న నట్టుని తడిమి చూసింది. వంగి ముక్కు దగ్గర పెట్టుకుని వాసన చూసి కొరికింది. అతను దాన్నే చూస్తున్నాడు. ఇందాక పైకి లేస్తూ చేతిలో ఉన్న స్పానర్ కింద పడేశాడు. ఆ కోతి వంగి స్పానర్ చేతికి తీసుకుని కళ్ళ దగ్గరకు తెచ్చుకొని చూసింది. ముక్కు దగ్గర పెట్టుకుని వాసన చూసింది, నోట్లో పెట్టుకుని తర్వాత దాన్ని బోల్ట్ మీద పెట్టి అతనిలాగే బిగిస్తున్నట్టు అభినయం చేసింది.
లేనిపోని శక్తి సామర్థ్యాలను
నెత్తిన రుద్దించుకుని
చిరునవ్వు మాయని
చేవలేని మనిషిలా
నిమిత్తమాత్రంగా
దొర్లుతుంటుంది.
ఈ పద్యంలో
మీరు చూస్తూ
చదువుతున్నారుగా
నిజంగానే కొన్ని
పాదాలున్నాయ్
కొన్ని అక్షరాలు కూడా
బెల్లు మోగి
ఆత్రంగా తలుపు తీస్తే
ఇస్త్రీ బట్టలవాడు
నిరీక్షణా వీక్షణాల మీద
నీళ్ళు చల్లాడు
వస్తానన్న వాడు
రాకుండా ఉండడు
ఒకటి నుండి 26 అక్షరముల వఱకు 184217726 వృత్తములు సాధ్యము. అందులో కొన్ని వృత్తములకు ఒకే గణము పదేపదే వచ్చునట్లు అమరికలు ఉంటాయి. అన్ని మ-గణములతో విద్యున్మాల, య-గణములతో భుజంగప్రయాతము, ర-గణములతో స్రగ్విణి, స-గణములతో దుర్మిల, తగణములతో పద్మనాభ, జ-గణములతో మౌక్తికదామ, భ-గణములతో మానిని, నగణములతో చంద్రమాల వంటి వృత్తములు ఉన్నాయి.
‘మమ మాయా దురత్యయా’ అంటుంది గీత. మాయను అధిగమించడం తేలిక కాదు. అధిగమించామని అనుకున్నది కూడా నిజమో కాదో ఆఖరు క్షణం దాకా తెలిసే వీలూ లేదు. జీవితానికి కావలసినది నిత్య చింతన. బ్రతుకులోని లేతకాంతిని ఏ చీకట్లూ కమ్ముకోకుండా చూసుకోవలసిన వివేచన.
మారుతున్న కాలంతో పాటూ సాహిత్య వేదికలూ మారుతున్నాయి. ఆడియో కథలు ప్రాచుర్యంలోకి వస్తున్నాయి. వీటికి యూట్యూబ్ ముఖ్య వేదిక. కనుక, ఈమాట యూట్యూబ్ ఛానెల్ ప్రారంభించాం. గతనెలలో కొత్తగా అప్లోడ్ చేసిన రచనల వివరాలు ఇవీ:
క్రితం సంచికలోని గడినుడి-74కి మొదటి ఇరవై రోజుల్లో పదిహేడుగురి నుండి సరైన సమాధానాలు వచ్చాయి. విజేతలకందరికీ మా అభినందనలు.
గడి నుడి-74 సమాధానాలు.