బెలిండా:
(దీనంగా)
కొందలమందుచు నీరధి
యందున నాపద కెరయయి, అవనీశ్వర! మీ
ముందర నిల్చితి, నాదుకొ
నం దగు నను మీరలు కరుణాళువు లగుచున్
ముస్తఫా:
(తనలో)
చక్కన రూపం, బింకను
చక్కన యీచెలి మిఠాయిసమమగు పలుకుల్;
మక్కువఁ బుట్టించుచు నవి
ఉక్కిరిబిక్కిరిగఁ జేయుచుండెను నన్నున్
ఈ యిటలీ వాల్గంటుల
సోయగ మేమనఁగ వచ్చు, సురుఁగక స్థిరమై
యీయువతుల తనురుచి అ
ధ్యేయంబై తగు మెఱుంగుతీవల కిలలోన్
(గమనిక: పై పద్యంలో ‘ఇలలోన్’ అనుపదంవల్ల ఆకాశంలో క్షణమాత్రం మెఱిసే మెఱపులు భూమికి దిగివచ్చి ఆ యిటలీకాంతలయొక్క స్థిరమైన తనురుచిప్రకారము నభ్యసింపవలెనను విశిష్టార్థము కల్గుచున్నది. క్షణమాత్రమే కాంతి గల్గియుండుటచే మెఱపులకు ‘క్షణప్రభ’లని కూడ పేరు; ఇంతలో అలజడి. ఎమీలియో లోపలికి ప్రవేశింప యత్నించుచుండఁగా ఖాదిము ఆతనిని నివారించుచుండును)
ఎమీలియో:
(ఖాదిముతో)
ఆపకాపకు నన్ను, ఆపకాపకు నన్ను
ఆమె మామెను నేను, ఆమె మామను నేను
(అట్లు పెనగులాడుచున్న ఎమీలియోను ఖాదిము పట్టుకొని వచ్చును.)
ఎమీలియో:
(ముస్తఫాను, బెలిండాను పరీక్షగా చూచి అలజడి చెందుచు ఆత్మగతముగా నిట్లనుకొనును)
కామపూరితదృక్కుల నీమె నెట్లు
కప్పుచుండె నీ తౌరుష్కగార్దభంబు!
అకట!అతని కీమెయు వశ్య యయ్యె నేమొ?
ఐన గతి యేది నాప్రణయంబు కింక!
(ముస్తఫాతో ప్రకాశముగ)
నా యభ్యర్థన నాలింపుడు సుల్తాన్
జాయీమన్ బాద్‌షా యికిందాశ్!
ముస్తఫా:
వెలికి గెంటి వేసి వీని చర్మమొలిచివేయుఁ డిపుడె!
(ఆమాటలు విని ఎమీలియో భయముతో వణకుచుండగా ఖాదిము అతనిని బలవంతముగా పట్టుకొని తీసికొని పోవ యత్నించును)
ఎమీలియో:
(ఏడ్చుచు)
అయ్యో అయ్యో నేనీ
తొయ్యలి మామను, ‘బెలిండ! తోలొలువంగా
చయ్యన ననుఁ గొని చనుచుం
డ్రయ్యో నీవైనఁ గావుమమ్మా నన్నున్’
బెలిండా:
(నిష్కర్షగా)
విడువుఁడు నా మామయ్యను
ఉడుగుండిఁక మీ యమానుషోద్యోగంబుల్
వడఁకుచు జడియుచుఁ దత్తఱ
పడుచుం దీనుఁడఁయి యుండె పాపం బతఁడున్
ముస్తఫా:
(తనలో)
బ్రతుకనిచ్చిన వీని నీ ప్రమద నాకు
వశ్యురాలగుం గద! సులభంబుగాను
(ప్రకాశముగా)
వాఁడీమె మామ యఁట! వదలండి వానిని.
బెలిండా:
ముస్తఫా:
బెలిండా:
ముస్తఫా:
మియో తెసోరో బెలిండా! మియో తెసోరో బెలిండా!
వలపుతో నిండె నాగుండె బెలిండా!
(ఇటాలియనుభాషలో మియో థెసారో అంటే నాప్రియతమా, నాప్రాణధనమా అనిఅర్థము)
ఖాదిము, కోరస్:
అదిగొ, సింహంబు గార్దభం బగుచునుండె!
అంతరించె నీతనిబుద్ధి సాంతముగను
(ఇంతలో సమీరా,సలీమా, ఫిడేలియోలు మువ్వురు ప్రవేశింతురు)
మువ్వురు:
మీయాన తలదాల్చి మేమేగ నిటలీకి
ఏకష్టమెదురౌనొ మాకచ్చటం గాని
మీకరుణచే నిందు మేలుగా నుంటిమి
పరదేశమందున న్వసియించుచున్నను
మఱవంగలేము మీ కరుణావిశేషంబు
అందుకై యాత్రకున్ముందుగాఁ గడసారి
వందించి మిము, మీశుభాశీస్సులం బొంది
యానంబు సేయు టగు నార్యధర్మంబంచు
పూని వచ్చితిమిటకు ముస్తఫాప్రభువర్య!
(బెలిండాఫిడేలియాలు ఒకరినొకరు చూచికొని, ఆశ్చర్యముతో అంతరంగములోని భావములను వ్యక్తీకరించుచు క్రిందివిధముగా పాడుదురు. వారి ప్రవర్తనను ఇతరులు ఆశ్చర్యముతో గమనించుచుందురు. వారట్లు పాడెడు వాక్యములు వానికి క్రింద నిచ్చిన చంపకమాలలోని భాగములు)
బెలిండా:
ఫిడేలియో:
బెలిండా:
ఫిడేలియో:
(చ.అకట! ఫిడేలియో? కలయ? అంజనమా యిది? ఓ! బెలిండయా
నికటమునందునుండె, నిది నిక్కమ, లేక మతిభ్రమంబ? త
ప్పక యితఁడౌను మత్ప్రియుఁడె, పట్టువడంగనుబోలు వీరికిన్,
వికలమనస్కయై నను గవేషణసేయుచు నీమె వచ్చెనో?)
బెలిండా:
ఫిడేలియో:
(పైవిధంగా సంబోధించుకొంటూ వారాలింగనం చేసికొనబోతుండగా, ముస్తఫా ఈర్ష్యాగ్రహములతో వారిని వేఱుచేయవలసిందిగా ఖాదిమునకు సైగ చేయును. ఖాదిము వారిని వేఱు చేయును. అట్లు సేవకుఁడైన ఫిడేలియాతో చనువుగా నున్నందు కామెను చెఱసాలకు గొనిపొమ్మని ముస్తఫా ఖాదిము నాదేశించును. అర్థవివరణ: మియా=నా, అమోరే= ప్రియా, అమాతో= ప్రేయసీ – అని ఈ ఇటాలియను పదాల కర్థం. ఇవి ఉభయ లింగాలకు వర్తించే పదాలు. ఉచ్చారణలో ఇటలీయులు మనలాగే రెండు పదాలకు సవర్ణదీర్ఘసంధి చేసి వాని నేకపదంగా పలుకుతారు)
ముస్తఫా:
(ఖాదిముతో)
నాసేవ కంకితంబైన యీకాంత
నాసేవకుని యందు మర్లుగొనుచుండె
ఘనమైన నేర మీవర్తనము గానఁ
గొనిపొమ్ము చెఱసాల కీయింతి నిపుడె
బెలిండా:
(పెద్దగా నవ్వుతూ)
ఎంత బేలవు ప్రభువర్య! ఇంతయేన
నీదు రసికత్వ, మింతేన నీదు యోషి
తామనోభావసంవేత్తృతామనీష?
నేర్వవలసిన దింకెంతొ నీకుఁ గలదు!
మీకంకితమయి యుంటిని
మీకింకరుఁ గోరి యేమి మేలును గందున్?
రాకాచంద్రునిఁ గోరక
చీఁకటినిం గోరి యెవతె చింతను గుందున్?
ముస్తఫా:
తరళాక్షి! మన్నించు దయతోడ నన్ను
బెలిండా:
తీయనౌ ఈరెండు మంత్రాలు
తోయలుల మనసులం గరగించి
నీయందు ప్రేమంబు గలిగించు
ఈమంత్రములతోడ నిటలీయ
కామినులు నీకు వశవర్తులై
నీమోజు చెల్లింతు రందుచే
ఏమఱక వల్లింపు మిఁక వీని
ముస్తఫా:
(జపించుచుండును)
మియామోరే, మియామాతో
మియామోరే, మియామాతో …
ముస్తఫాబెలిండాలు గాక ఇతరులందఱు, కోరస్:
సంశయము లేదెంతమాత్రము
భ్రంశమయ్యెను నితని స్వాంతము
భ్రంశమయ్యెను నితని స్వాంతము
బెలిండా:
నాదుడెందము కరఁగుచుండెను
ముస్తఫా:
(గర్వముతో)
భళిర! ముస్తఫా! నీప్రేమపంట పండె
ఆఫ్రడైటీయె నీవశం బయ్యె నిపుడు
ఈమె నేర్పిన మంత్రంబు నీమె పైనె
పన్ని విజయుఁడ వైతివి వలపునందు
బెలిండా:
(సమీరాను చూపుచు)
ఈమె యెవ్వతె?
ముస్తఫా:
బెలిండా:
ముస్తఫా:
ఈ ఫిడేలియోకు సతిగ నిచ్చుచుంటి
క్రొత్తకొత్తగ నీవంటి కొమిరెలుండ
ప్రాతకాలపుభార్యతోఁ బాటు లేల?
బెలిండా:
(తనలో)
ఎంత వినీతుం డెంతటి కాంతాలోలుఁడు!
(ప్రకాశముగ)
సాధ్వియును, సుందరియు నైన జాయ నిట్లు
దూర మొనరించు పురుషునిం గోర నేను
వలతువేని సంతసము గూర్పంగ నాకు
ఈమెనుం ద్యజియింపక యేలుకొనుము
ముస్తఫా:
బెలిండా:
(గంభీరంగా)
ఆహ! తెలిసిపోయెను నన్నీవు వలచుట లేదని
ముస్తఫా:
(అలజడితో)
లేదు.. లేదు.. అది నిజం కాదు
బెలిండా:
(ఫిడేలియోను చూపించుచూ)
ఐన విను మిదియును సావధానముగను
చేయవలె నీ బడుగును నా సేవకునిగ
ముస్తఫా:
బెలిండా:
(గంభీరంగా)
తెలుపుచున్నది వలపులేదని నీదుధోరణి
నిలువదింతయు నీదు చిత్తము సుస్థిరంబుగ
గెలువలేదీ చెలువ మానస మట్టి చిత్తము
ముస్తఫా:
(అలజడితో)
కాదు కాదది నిజము గాదు. నీ యభీష్టమే జరుగును. నీ యభీష్టమే జరుగును.
(తనలో)
సర్వశాసకుండను నేను గానా? నన్నె శాసించుచున్న దీమె!
కోరస్:
పారావారమె పడియగ మారెను
గిరియే కూలెను చిఱుగాడ్పునకు
కరియే తూలెను గఱిక వ్రేటునకు
కేసరి యిప్పుడు మూషికమయ్యెను
శాసకుఁడిప్పుడు శాసితుఁడయ్యెను
అస్తవ్యస్తం బయ్యె సమస్తము
అస్తవ్యస్తం బయ్యె సమస్తము
(ప్రథమాంకము సమాప్తము)
ద్వితీయాంకము
మొదటిదృశ్యము
(ముస్తఫా భవనంలో సుందరమైన గది. సమీరాసలీమాఖాదిములు, తర్వాత ముస్తఫా)
కోరస్:
మతి దప్పె ముస్తఫామాలికున కిపుడు
సమీరా:
ఆమాయలోఁ జిక్కి ఆద్యంతముగను
అనిశంబు జపియించు నామె నామంబె
కనడింత వినడింత మనమాట నతఁఁడు
సలీమా:
అతిరక్తి నటియించు నతనిపై నిపుడు
ఆరక్తి అవ్యాజమని నమ్మి యితఁడు
ఆరామపొందుకై ఆరాటమొందు
కోరస్:
మతి దప్పె ముస్తఫామాలికున కిపుడు
ఖాదిము:
అతని ప్రేమోన్మాదయుతునిగాఁ జేసె
కనుచూపుతో నామె కనుకట్టు చేసి
క్షణములో నతని వశ్యంబు చేసికొనె