ల ఇతాలియాన ఇన్ అల్జెరీ (L’italiana in Algeri, Italian Girl in Algiers) అనునది ఆంజెలో అనెల్లీ (Angelo Anelli, 1761 – 1820) అను ఇటలీదేశ కవీంద్రునిచే వ్రాయబడిన రెండంకముల గేయరూపకము. సంగీతస్వరకర్తలలో అత్యంత సుప్రసిద్ధుడైన జికోనో ఆంతోనియో రొసీని (Gioachino Antonio Rossini, 1792 –1868) అను సంగీతజ్ఞుడు దీనిని స్వరబద్ధము చేసెను. సుప్రసిద్ధుడైన రొసీని స్వరబద్ధము చేసిన 33 ఆపెరాలలో ఇప్పటిని తరచుగా ప్రదర్శింపబడుచున్న ప్రహసనరూపకమిది. దీనియొక్క ఇంగ్లీషు లఘువ్యాఖ్యలతో కూడిన ఫిలడెల్ఫియా ఆపెరావారి రంగప్రదర్శన అంతర్జాలంలో ఈ రెండు లంకెల ద్వారా చూడవచ్చును: మొదటి లంకె, రెండవ లంకె.

క్రీ.శ.1819లో ప్రచురింపబడిన ఇంగ్లీషుభాషానువాదముతో గూడిన ఈ రూపకముయొక్క పీడియఫ్ ప్రతిని ఈ లంకె ద్వారా పొందవచ్చును.

ఈ ప్రహసనము యొక్క కథ సంగ్రహముగా నిట్లున్నది.

కథాసంగ్రహము: ప్రథమాంకము

19వ శతాబ్దములో తురుష్క సామ్రాజ్యములో నంతర్భాగమైన అల్జీరియా దేశమును ముస్తఫా అనునతడు ప్రతినిధిగా పాలించుచున్నాడు. అతనికి అత్యంతసాధ్వియైన ఎల్వీరా అను భార్య యున్నది. శుద్ధాంతములో ఇతరకాంత లనేకులున్నారు. కాని ఇప్పుడు వారిపై అతని మనస్సు పోవుట లేదు. అతని భార్యను అతనిదగ్గర బందీగా నున్న ఇటాలియను సేవకుడైన లిండోరా అను వానికి నిచ్చి వారిర్వురిని ఇటలీకి బంపివేయ నతడు సమకట్టినాడు. తనకై ఒక అందమైన ఇటలీదేశపు కన్యను వెదకి తెమ్మని తన సన్నిహితసేవకుడైన ఆలీ అను వాని నాదేశించినాడు. ఇంతలో పెనుతుఫానులో జిక్కుకొని ఒక నావ సముద్రతీరమున వచ్చి పడినది. అందులో ఇటలీకి జెందిన ప్రయాణీకులున్నారు. వారందఱిలోను అందకత్తెయైన ఇసబెల్లా అను ఇటాలియను యువతి, కొంచెము వయసు ముదిరిన టెడ్డియో అను ఇటాలియను పురుషుడున్నాడు. ఆమెను చూచిన ఆలీకి ఆడబోయిన తీర్థ మెదురైనట్లైనది. ఇసబెల్లాను ముస్తఫా యంతిపురమున కర్పించి తన నిర్దేశమును పూర్తిచేసికొనుట కాతడు సమకట్టినాడు. క్రొత్త దేశములో పరస్పరము అండగా నుండుటకు టెడ్డియోను తన మేనమామయని ఇసబెల్లా ఆలీకి పరిచయం చేసి, తాముభయులు కలిసియుండవలెనని అతనిచే అంగీకృతి పొందినది. నిజానికి ఇసబెల్లా లిండోరా ప్రియురాలు. చాలాకాలముక్రింద సముద్రయానమున కేగి తిరిగి రాని లిండోరాను వెదకుచు, ఆమె ఇచ్చట వచ్చి పడినది.

ఎల్వీరాను భార్యగా గ్రహించిన పక్షమున లిండోరోను దాస్యమునుండి విముక్తుని చేసి, వారి నిర్వురను ఇటలీకి బంపుదునని ముస్తఫా లిండోరో కాశపెట్టినాడు. ఆట్లైన తనకు దాస్యవిముక్తి కలిగి, స్వదేశమునకు పోగల యవకాశము వచ్చునని లిండోరా ఎట్టకేలకు దాని కంగీకరించి నాడు. ఎల్వీరాను, ఆమె పరిచారికయైన జుల్మాతోగూడ తీసికొని ఓడలో నిటలీకి పోవలసినదని ముస్తఫా లిండోరో నాదేశించినాడు.

ఆలీ ఇసబెల్లాను ముస్తఫా సమక్షమునకు గొనివచ్చినాడు. ఆమెను చూచిన తత్క్షణమే ముస్తఫా ఆమెయం దనురక్తుడైనాడు. ఆమెయు అతనియందనురక్త యైనట్లు నటించినది. ఇంతలో టెడ్డియో ఆమె తన మేనకోడలని ముస్తఫాకు దెలుపుచూ అచటికి వచ్చినాడు. అప్పుడే ఇటలీ కేగుటకు ముందు ముస్తఫాకు వీడ్కోలు చెప్పుటకు లిండోరా, ఎల్వీరా, జుల్మా లచటికి వచ్చినారు. అట్లు హఠాత్తుగా ముస్తఫా సమక్షమున జరిగిన పునర్దర్శనమునకు ఇసబెల్లా లిండోరాలు లోలోపల సంతుష్టులైనారు. ఎల్వీరా ఎవరని ఇసబెల్లా ముస్తఫానడిగినది. ఆమె ఇంతవఱకు తన భార్యయే యని, ఇప్పుడామెను లిండోరా కిచ్చి వారిని ఇటలీకి బంపుచున్నానని ముస్తఫా చెప్పినాడు. కాని ముస్తఫా తనను నిజముగా ప్రేమించుచున్నచో ఎల్వీరా నట్లు వెలివేయగూడదని, లిండోరాను తన సేవకునిగా నుంచవలెనని ఇసబెల్లా ముస్తఫాను కోరినది. కామాంధుడైన అతడు కొంత అసమ్మతిగా నైనను దాని కంగీకరించినాడు. ఎల్వీరా లిండోరోల ఇటలీ ప్రయాణము రద్దైనది. ఇంతటితో ప్రథమాంకము ముగిసినది.

కథాసంగ్రహము: ద్వితీయాంకము

తనను విస్మరించి, ఎల్వీరాయందనురక్తుడైనాడని ఇసబెల్లా లిండోరో ననుమానించినది. కాని అది నిజముకాదని, ఇంకను ఆమెయందే తాను బద్ధానురాగుడై ఉన్నానని ఇసబెల్లాకు లిండోరా నమ్మిక కల్పించినాడు. ఇసబెల్లాకు మేనమామనని చెప్పుకొనుచున్న టెడ్డియోకు కైమెకానను ఉన్నతపదవి నర్పించి, తద్ద్వారా ఇసబెల్లాను వశపఱచుకొనవచ్చునని ముస్తఫా అతనికి కైమెకాను పట్టమును గట్టినాడు. కాని టెడ్డియోనే ఏకపక్షంగా ఇసబెల్లాను ప్రేమింప మొదలిడినాడు. లిండోరా టెడ్డియో ఇసబెల్లాలు ముస్తఫాను చతురముగా వంచించి, ముస్తఫా అధీనములో నున్న ఇతర ఇటలీయసేవకులతో గూడి స్వదేశమునకు పాఱిపోవ నొక పన్నుగడను పన్నినారు. దీని ప్రకారము లిండోరా టెడ్డియోలు ఇసబెల్లా నిజముగా ముస్తఫాను ప్రేమించుచున్నదని, ఇటలీలో స్త్రీవశీకరణప్రవణులైన వారు పాపటాచీ అను వర్గమునందు సభ్యులౌదురని, అట్టి అరుదైన సభ్యత్వమును ముస్తఫాకు ప్రసాదించుటకు ఇసబెల్లా ఘనముగా సభ్యత్వ ప్రదానోత్సవమును చేయుచున్నదని ముస్తఫాను ఆమె కడకు గొనివచ్చినారు.

ఆయుత్సవములో ముస్తఫాకడ దాసులుగా నున్న ఇటలీ దేశీయులు బృందగాయకులుగా పాల్గొన్నారు. కామాంధుడైన ముస్తఫా ఆ సభ్యత్వము గైకొని, దాని నియమములను తప్పక పాటింతునని ప్రమాణము చేసినాడు. ఆ నియమములు సుష్ఠుగా నిరంతరము తినుచుండుట, సురాపానము చేయుచుండుట, చుట్టూరా ఏమి జరుగుచున్నను దానిని పట్టించుకొనక యుండుట – అనునవి. ఇట్టి స్థితిలో నున్న ముస్తఫానుండి తప్పించుకొని ఇటలీయు లందఱు పాఱిపోవుచుండగా, ఎట్టకేలకు తెలివిదెచ్చుకొనిన ముస్తఫా వారిని పట్టుకొనుటకై భటుల నాదేశించినాడు. కాని ఇసబెల్లా అంతకు ముందే వారిని సురాపానమత్తులను చేసియుండుటచే వారెవ్వరు అతని నిర్దేశమును పాటింపలేదు. ఇటలీయులు సులభముగా నోడలో తమ దేశమునకు పాఱిపోయినారు. ఇంతలో ఎల్వీరా తనను పరిగ్రహింపుమని ముస్తఫాను వేడికొన్నది. అతడు పరకాంతావ్యామోహమువల్ల గల్గిన చేటు నవగతము చేసికొని, సాధ్వియైన తన సతినే పునః పరిగ్రహించినాడు.

ప్రస్తుతప్రయత్నము

ఆసక్తికరమైన ఈ ఇతివృత్తమును భారతదేశమున కన్వయించుటకంటె దేశకాలపాత్రములను మూలములో నున్నట్లుగనే ఉంచుట ఉచితమని తోచినది. అందుచే దేశకాలపాత్రములను మార్చక, అవసరమనిపించినచోట్ల కొన్ని సన్నివేశములను స్వల్పముగా మార్చి, వారివారి స్వభావమునకు తగినట్లుగా మూలములోని పాత్రల పేర్లు మార్చి, ఈరూపకమును అనువాదముగా గాక, స్వతంత్రమైన అనుసృజనగా తెలుగులో రచించితిని. పాటలను మాత్రాచ్ఛందస్సులలోను, సంభాషణలను తేటగీతి, ఆటవెలది, కంద, ఉత్పల, చంపక, మాత్రాచ్ఛందస్సుల లోను వ్రాసితిని. కొన్నిచోట్ల విసంధి చేసితిని. ఇది ఈపరంపరలో వ్రాయబడిన నాల్గవ రూపకము.

పాత్రలు

ముస్తఫా: అల్జీరియా దేశపాలకుడు
ఖాదిము(ఆలీ): ముస్తఫాకు ఇష్టుడైన అనుచరుడు
సమీరా(ఎల్వీరా): ముస్తఫా భార్య
సలీమా(జుల్మా): సమీరా పరిచారకురాలు
బెలిండా (ఇసబెల్లా): నాయిక – ఇటలీదేశపు యువతీమణి
ఫిడేలియో(లిండోరా): బెలిండా ప్రియుడు, ముస్తఫా కడ సేవకుడుగా నున్నవాడు
ఎమీలియో(టెడ్డియో): కొంచెము వృద్ధుడైన ఇటలీయుడు, బెలిండా మేనమామనని చెప్పుకొనుచు ఏకపక్షముగానామెను ప్రేమించువాడు

ప్రథమాంకము

మొదటిదృశ్యము

(స్థలము: మహావైభవాన్వితమైన సుందరమైన ముస్తఫా అంతర్మందిరం. పట్టమహిషి సమీరా, ఆమె ప్రియదాసి సలీమాలు. ఎవరిపక్షమును వహింపక జరుగుచున్న విషయముపై లఘువ్యాఖ్యానము చేయుచు పాడు షండుల బృందము (కోరస్). తరువాత ముస్తఫా, అతని అనుచరుఁడు ఖాదిముల ప్రవేశము.)

(నిష్క్రమింతురు)

రెండవదృశ్యము

(ఫిడేలియో తన పరిస్థితిని తలంచుకొని చింతించుచుండును)