బెలిండా:
వెలువడు వెరవుం దెలియక యుంటిమి
ఎమీలియో:
తెలివిగ నొకటై మెలఁగుట మంచిది
బెలిండా:
తరియింపం దగు దారిని గందము
ప్రియమగు మామ యెమీలియొ!
ఎమీలియో:
ఇర్వురు:
(వదులుగా కౌఁగిలించుకొనుచు పాడుదురు)
ఈముస్తఫా కుతంత్రము
లేమియు సాగంగనీక యిఁక నేర్పున నీ
మామయు కోడలు నొకటై
స్థేమముతోడం దరింత్రు సేగుల నెల్లన్
నాల్గవదృశ్యము
(ముస్తఫా ప్రాసాదము. సమీరాసలీమాలు వెనుక కొంత దూరముగా నుండగా ముస్తఫా ఫిడేలియోతో మాట్లాడుచుండును.)
ముస్తఫా:
వెలలేని వజ్రాలు, వెండిబంగారములతోడ
జలధిలో నిటలీకిఁ జనుచున్న నావనుం బట్టి
బలవంతముగ చోరవర్గంబు గొనివచ్చె నిటకు
విలువైన సరకెల్ల వేగనిట దించి యానావ
తొలఁగిపోవగనుండె తొలిమార్గమున నిటలీకి
తలఁతు నేనందులోఁదరలింప నిటలీకి నిన్ను
తలపడుము వెంటనే దానిలోఁ బయనింప నీవు
ఫిడేలియో:
సంతసమునఁ బూర్ణిమానిశార్ణవమటు నా
స్వాంతం బుప్పొంగెను, నా
యింతినిఁ గనుభాగ్యమొదవె నిటలీయందున్
వానజల్లు లెడారిలోఁ బడినయట్లు
నాయెడం గురిసెను మీఘృణారసంబు
స్వేచ్ఛగా నన్ను నిటలీకిఁ జేరుకొనఁగ
అనుమతించిన మీకిదె యంజలింతు.
ముస్తఫా:
నా సమీరను నీతోడఁ దీసికొనుచు
నేగవలె, నిందుకొడఁబడవేని నీవు
ఖైదివై యిట కాలంబు గడపవలెను
ఫిడేలియో:
(అసమ్మతిగా తనలో పైమాట ననుకొనుచు కొంత సంశయించును)
ముస్తఫా:
ద్రవ్యమిత్తును నీకు పర్యాప్తముగను
ఫిడేలియో:
ముస్తఫా:
నీవధిరోహింపనిదే
నావను దోలఁగవలదని నాయానగ నా
నావనడుపరికిఁ దెల్పఁగ
నీవేగుము, నిశ్చితంబు నీపయన మిఁకన్
ఫిడేలియో:
(తనలో)
అకట! సమీరనుం గొనక యానమొనర్పఁగరాదటంచు నీ
వికృతవివేకి నన్నిటనె భృత్యునిగాఁ బడియుండఁ గోరు, లే
దిఁక మఱుదారి యేదియును, ఏగెద నామెను గొంచు స్వేచ్ఛమై
సుకముగ నుండఁగా భువనసుందరమైన వెనీసునందునన్.
(ప్రకాశముగా)
స్వామి! మీయభీష్టంబును చక్కగాను
వారి కెఱిఁగించి త్వరగానె వత్తు నేను
(నిష్క్రమించును. వెనుక దూరముగానున్న సమీరాసలీమాలు ఇప్పుడు ముందరికి వచ్చి మాట్లాడుదురు.)
సలీమా:
ఇంతగ నవిధేయుఁడైన యీతని నింకన్
ఎంతువు పతిగా, వెదకఁగ
నెంతువు దయ నతని క్రూరహృదయమునందున్
సమీరా:
(సలీమాతో)
అది దోసంబనియే యెఱుఁ
గుదు నైనం దఱుగకుండె కూర్మి యతనిపైన్
(సమీపించి, ముస్తఫాతో దీనంగా)
ఇది నిజమేనా? తలఁతురు
వదలించుకొనంగ నన్ను వాలాయముగన్?
ముస్తఫా:
ఓడలో ఫిడేలియొతోడ నేఁడె నిన్ను
నిశ్చయించితిఁ బంప వెనీసునకును
సిద్ధపడుము నీవిఁక జాగు సేయకుండ.
సలీమా:
ఖాదిము:
(సరభసంగా ప్రవేశించి)
జయము జయము జాయీమన్!
(సూచన:జాయీమన్ అంటే అరబ్బీభాషలో ప్రభువు, పాలకుడు అని అర్థం)
ముస్తఫా:
ఖాదిము:
(అతిసంతోషంతో)
కొంతయె కాదంతయు, న
త్యంతం బనవలె, లభించె నందంబున స్త్రీ
సంతతి కవతంసంబయి
కాంతిలు నిటలీ ప్రభూత కాంతామణియే!
ముస్తఫా:
(ఖాదిముతో)
ఎంతో యోగ్యుఁడ వీవని
యింతటితో రూఢి యయ్యె, నింక మదీయా
త్యంతశ్రీయుతమగు శు
ద్ధాంతమునకుఁ జేర్చుమామె నట నేనుందున్.
ముస్తఫా:
(సమీరాతో)
మీనముమేషము లెంచక యానంబునకుం గదలుము
రేవున నాయత్తంబయి నావ నిరీక్షించును నీకై
(సలీమాతో)
నిను ప్రియమగు సేవికగా గణియించు సమీరా
కావున నామెకుఁ దోడుగ నీవును బొమ్ము సలీమా
(పై వాక్యములను నిష్కర్షగా నుడివి ఖాదిముతోనిష్క్రమించును)
సమీరా:
పాట
పల్లవి:
నను నీవీవిధమున నెడజేయుదు వెందుకు
చరణం1:
ఇసుమంతయు నీయెడ రోసం బూనక
ప్రతినిమిషము నీభద్రంబునె నే నెంచితి
సతతము నిన్నే స్వాంతంబున భావించితి ॥అనురాగముతో…॥
చరణం2:
నీవు వచించిన నిర్మలనియమార్థంబులు
నీరై నిండెను నీహృదయంబున నిప్పుడు
తోరపు పరకాంతారతి నిరతాధ్యానమె ॥అనురాగముతో…॥
చరణం3:
నిన్నే నమ్ముచు నీకడ నోర్చుచు నుంటిని
అన్నియుఁ జాలక నన్నిపు డీయఁగఁ జూతువు
నిన్నటిదాఁకను నీ సేవకుఁడగు వానికి ॥అనురాగముతో…॥
చరణం4:
చింతించును నీచెంతనె సుఖముం గనుఁగొన
న్యాయము చేయును నాకల్లా యెటులో యను
ధ్యేయం బొకటే ఆయువు నింకను నిల్పును ॥అనురాగముతో…॥
ఫిడేలియో:
(ప్రవేశించి)
రేవులో నిటలీకేగు నావ యొకటి
సిద్ధమయి మనకై నిరీక్షించుచుండె
చేరఁ బోవలె మలికా సమీర! మనము
ఆలసించిన ముస్తఫా ఆగ్రహించు
(అరబ్బీభాషలో మాలిక్=ప్రభువు,యజమాని; మలికా=రాణి)
సమీరా:
మాలికును కడసారిగా మమత దీర
సలీమా:
ఱాతిలో నీమె పీయూషరసపుధార!
ఫిడేలియో:
శాశ్వతంబుగ దేశంబు సంత్యజించి
పోవుటకుముందు దరిసించి ముస్తఫాను
అతని సెలవుగైకొనుట న్యాయ్యంబె మనకు
(అని చెప్పి, సమీరాతో నిట్లనును)
ప్యాయపుభావమెట్లు చ్యుతమై చనకుండెనొ, నీదురూపముం
బ్రాయము మంజిమంబుఁ గని రక్తిమెయి న్నిటలీయులెందఱో
జాయగ నిన్నుఁ గోరుదురు; సంశయ మిందున లేదొకింతయున్
కోరని పతితో నేటికి
బేరములాడుట, సుఖమును, స్వేచ్ఛయు, ప్రియతా
పూరము గల్గిన యిటలీ
జేరం జనుదము సమీర! చేరుము నాతోన్
ఐదవదృశ్యము
(వైభవాన్వితమైన శుద్ధాంతభవనము. సేవికలు విలాసవంతమైన దుస్తులతో ముస్తఫా నలంకరించుచుందురు. రంగమునకు వెనుకభాగమున కోరస్ [వందిమాగధగాయకబృందము] ఉండును.)
కోరస్:
ముదితల గర్వంబుల నడఁగించెడు
మదనక్రీడామర్మవిధిజ్ఞుఁడు
మదనావేశితమతి మనముస్తఫ!
మదనావేశితమతి మనముస్తఫ!
ముస్తఫా:
గరువముచేఁ జిక్కరు సులభంబుగ
పురుషులకిటలీతరుణులు గానీ
యెఱుఁగరు వారీ తురకప్రభువును
లొంగని యువతుల కంగజలీలల
రంగుగ నేర్పెడి రమ్యాశ్రమ మీ
హంగుల నమరిన అంతఃపురము
అంగన లిందున లొంగక తప్పదు
ఆ యిటలీకాంతాలింగనమున
హాయిని గాంచఁగ నాకాంక్షింతును;
ఏయెడ కేగెనొ ఆయువతిం గొని
ఈయెడకున్ రాడాయెను ఖాదిము
కోరస్:
మదనావేశితమతి మనముస్తఫ!
ఖాదిము:
(సగర్వముగా ప్రవేశించి)
ఆఅందాలబరిణ బయట వేచియున్నది
ముస్తఫా:
(ఖాదిము ఆమెను ముస్తఫా ఎదుటకు గొనివచ్చును)
ముస్తఫా:
(ఆమెను చూస్తూ ఆశ్చర్యంతో)
అహహ! నేఁడుగా సార్థక్యమావహిల్లె
తాల్చినందుకు కనుదోయి తనువునందు
కోరస్:
ముచ్చట దీర్పఁగ ముస్తాఫాకును
అచ్చర నిల్చెను అంతఃపురమున
ముచ్చట దీర్పఁగ ముస్తాఫాకును
బెలిండా:
(తనలో)
ఏమి రూపం బేమివేషము
ఏమి చెలువం బేమి చూపులు
ఎలుగుబంటియు నితని సులువుగ
చెలువమందున గెలువఁగల్గును
ఇతనిరూపం బిట్టు లున్నను
ఇతని చిత్తం బెపుడు గోరును
సౌరుకత్తెల సంగమంబునె
ఈ రిరంసయె ఈస్వభావమె
ఇగురుఁబోఁడుల కితని లోఁగొనఁ
దగిన సాధన మగుట తథ్యము
ముస్తఫా:
(తనలో)
సొలయుచుఁ గనుచుంటి మదిం
గలఁచుచు నెదుటను నిలిచిన కాంచనగాత్రిన్,
ఇలకుం దిగి నాయెదుటను
నిలిచిన వీనసొ యనఁదగు నీరజనేత్రిన్
వలలోఁ జిక్కిన మీనము
వలె నామది యీలతాంగి వలపులరసముం
జిలికెడు చూపుల వలలో
పలఁ జిక్కె,వశంబు దూలె వపువునయందున్