కొన్ని రోజులుగా ఓడిపోయిన సైనికులు మందలు మందలుగా ఆ ఊరి గుండా ప్రయాణిస్తున్నారు. వాళ్ళిప్పుడు సుశిక్షితులైన సైనికులు కాదు, కేవలం చిన్న చిన్న రౌడీ మూకల్లాటి గుంపులు. మురికి బట్టలతో, బవిరి గడ్డాలతో, నాయకుడు లేక నిరాసక్తంగా సాగిపోతున్నారు. మానసికంగా, శారీరకంగా అలిసిపోయి, ఆశయం కొద్దీ కాకుండా, అలవాటు కొద్దీ అడుగులేస్తున్నారు. నడక కూడా అసాధ్యమనిపించినప్పుడు నిలబడ్డ చోటే చతికిలబడుతున్నారు. వాళ్ళల్లో కొంత మంది పాపం మామూలు పౌరులు! యుధ్ధాల గురించీ, మరణాల గురించీ, గాయాల గురించీ ఏమీ తెలియని శాంతి కాముకులు. ఆ రైఫిళ్ళ బరువు కింద ఒరిగిపోతున్నారు. మరి కొంత మంది యుధ్ధం అంటే ఏదో ఆట అనుకునే అమాయకులు. పోరాటానికీ, పారిపోవటానికీ సమానమైన ఉత్సాహం చూపే స్వచ్ఛంద సైనికులు! కొంత మంది మాత్రం నిజమైన సైనికులు. పాపం, ఓటమి భారంతో కృంగిపోతూనే కొంచెం వడి వడిగా అడుగులేస్తున్నారు. ఇంకొంతమంది ఫక్తు దోపిడీ దొంగల ముఠాలు!

విజేతలైన ప్రష్యనులు రూన్ నగరంలో కొచ్చేస్తున్నారన్న పుకారు బయల్దేరింది.

అంతే, అప్పటివరకూ చుట్టు పక్కల అడవుల్లో శత్రువుల కొరకు గాలిస్తూ, చీమ చిటుక్కుమంటే తుపాకీలు తీసే నేషనల్ గార్డు సభ్యులు, చడీ చప్పుడు లేకుండా తమ ఇళ్ళల్లోకి దూరిపోయారు. అందర్నీ హడలెత్తించిన వాళ్ళ యూనిఫారాలూ, ఆయుధాలు మంత్రించినట్టు మాయమై పోయాయి.

ఆఖరి ఫ్రెంచి సైనికులూ, వారి వెనకగా ఇద్దరు సైనికుల మధ్య తలవంచుకొని ఓటమితో కలిగిన దిగ్భ్రాంతి నుంచి ఇంకా తేరుకోలేని దైన్యంతో నడుస్తున్న వాళ్ళ సేనాధిపతి, సీన్ నదిని దాటి వెళ్ళిపోయారు.

ఆ తర్వాత ఆ ఊరు నిశ్శబ్దమైపోయింది. ఆ ఊరి ప్రజలు గుండెలు అర చేతిలో పట్టుకుని రాబోయే విజేతల కోసం ఎదురు చూస్తున్నారు. బ్రతుకంతా స్తంభించి పోయినట్టయింది. దుకాణాలు మూసివేసారు. వీధులన్నీ నిర్మానుష్యంగా వున్నాయి. నరాలు చిట్లిపోయే టెన్షన్‌తో రాబోయే విపత్తు ఊహిస్తూ గడపటం కంటే ఆ శత్రువు రాకే మంచిదేమో!

ఆ రోజు మధ్యాహ్నమే జర్మను సైన్యం ఊళ్ళోకి దిగింది. అర్ధం కాని భాషలో ఆజ్ఞలు ఇస్తూ అధికారులు, బెటాలియన్ల కొద్దీ సైన్యమూ ఆ ఊరిని హక్కు భుక్తంగా అనుభవించ టానికన్నట్టు దర్పంగా వచ్చాయి. నగర వాసులంతా గడ గడా వణికిపోతూ ఇళ్ళల్లో దూరి తలుపులేసుకున్నారు. ఏదో మానవశక్తి ఆపలేని భయంకర ఉపద్రవం ముంచుకు వస్తుందని తెలిసి, దానికోసం ఎదురు చూస్తున్న వాళ్ళలా వున్నారు వారంతా!

చిన్న చిన్న గుంపుల్లో జర్మను సైనికులు ఒక్కో ఇంటి తలుపూ తడుతున్నారు. తెరవగానే దూసుకు లోనికి ప్రవేశించి ఇంటిలోకి కనుమరుగౌతున్నారు. వాళ్ళతో చాలా మర్యాదగా ప్రవర్తిస్తున్నారు ఆ ఊరి పౌరులు. అవును మరి! విజేతలతో విభేదించటానికుంటుందా?

మెల్లిగా కొద్ది రోజులకి ప్రజలు భయాన్నించి తేరుకున్నారు. నిజానికి సంవత్సరం క్రితం అదే నగరంలో ఫ్రెంచి సైనికుల ప్రవర్తనా, అధికార దురహంకారమూ ఇప్పుడొచ్చిన జర్మను సైనికులకంటే తక్కువేమీ కాదు. వాళ్ళు ఆ మొరటు తనానికి అలవాటు పడిపోయారు.

అయితే గాలిలో ఏదో తేడా, ఏదో పరాయి భావన; ఇళ్ళల్లో జొరబడుతూ, తింటున్న తిండి రుచి కూడా మార్చివేసే దుర్భరమైన పరాయి వాతావరణం! విజేతలు పీడించి డబ్బు లాక్కున్నారు. పౌరులు మాట్లాడకుండా వాళ్ళడిగినంతా ఇచ్చుకున్నారు. నిజానికి వాళ్ళంతా ధనికులే. కానీ ధనికులైన నార్మన్ వర్తకులు ఎంత ఎక్కువ ధనం సంపాదిస్తే, ఆ డబ్బు అప్పనంగా వదులుకోవడానికి అంత ఎక్కువ బాధపడతారు. అది వారి నైజం!

అయినా అప్పుడప్పుడూ నదిలో తేలుతూ జర్మన్ సైనికుల శవాలు –- ఫ్రెంచి ప్రజలు సాధించిన పగకి ప్రతీకారంగా. అలాటి దేశ భక్తుల వీరోచిత గాధలను పౌరులు గుస గుసలుగా చెప్పుకుని, తమ మీద యుధ్ధంలో గెలిచిన జర్మన్ల మీద వాళ్ళ కసినంతా తీర్చుకునేవారు. ఇంకొన్ని రోజులకి అంతా సద్దు మణగటంతో వర్తకులకు మళ్ళీ తమ వ్యాపారాన్ని చేసుకోడానికి ధైర్యం వచ్చింది. అలాటి వాళ్ళల్లో కొందరు వ్యాపార రీత్యా హావ్రే నగరానికి వెళ్ళాలనుకున్నారు. రకరకాల జర్మను అధికారులను మచ్చిక చేసుకుని వాళ్ళు ఆ వూరు వదిలి వెళ్ళటానికి కావల్సిన అనుమతి పత్రాలు సంపాదించుకున్నారు.

ఒకనాటి మంగళవారం తెల్లవారు ఝామున గుర్రపు బగ్గీ పది మంది ప్రయాణీకులతో బయల్దేరింది. చలికి నేలంతా ముడుచుకుని పోయి ఉంది. అంతకు ముందు రోజు ఆగకుండా మంచు కురిసింది. తెల్లవారు ఝామున నాలుగు గంటలకి ప్రయాణీకులంతా బగ్గీలో సర్దుకుని కూర్చున్నారు. చలికి వారంతా గడ గడా వణుకుతూ వున్నారు. చిరు చీకట్లలో ఒకరి రూపం ఒకరికి అంత బాగా తెలియటం లేదు. ఇద్దరు మగవారు మాత్రం ఒకరినొకరు గుర్తు పట్టుకుని పలకరించుకున్నారు. ఇంకొక మూడో వ్యక్తి వాళ్ళతో వచ్చి కలిసాడు.

“నా భార్య నాతో ప్రయాణం చేస్తుంది,” ఒకతను అన్నాడు. “నా భార్య కూడా!”, “మా ఆవిడ కూడా!” మిగతా ఇద్దరూ అన్నారు.

మొదటి వ్యక్తి గుస గుసగా అన్నాడు, “మేం తిరిగి రూన్ రాదల్చుకోలేదు. హావ్రే నుంచి ఇంగ్లండు వెళ్ళే ప్రయత్నం చేస్తాము.” మాటల్లో ఆ ముగ్గురూ అదే ఉపాయంతో ఉన్నట్టు అర్ధమైంది. దట్టంగా మంచు కురవటం మొదలైంది. బగ్గీ నడిపేవాడు ఒక పెద్ద లాంతరుతో ముభావంగా వచ్చి గుర్రాన్ని బగ్గీకి కట్టాడు. అంతా సరిగ్గా వుందో లేదో చూసుకున్నాడు. ఇంకొక గుర్రాన్ని తీసుకు రావటానికి వెళ్తూ నిలబడ్డ మగవారిని చూసాడు.

“లోపలికెళ్ళి కూర్చొండి! బయట చలిగా వుంది!” ముగ్గురు మగవాళ్ళూ ఆ మాటతో బగ్గీ లోపలికెళ్ళి కూర్చున్నారు. వారి వారి భార్యలను భద్రంగా బగ్గీ చివర కూర్చొపెట్టారు. తరువాత మిగతా నలుగురూ మాట్లాడకుండా ఎక్కి మిగతా స్థలాల్లో సర్దుకుని కూర్చున్నారు. కిందంతా మెత్తటి గడ్డి పరచి వుంది. వెనక వున్న ఆడవారు వెచ్చటి చెప్పులేసుకున్నారు. ఆఖరికి బగ్గీకి ఆరు గుర్రాలు కట్టింతరువాత బయటినించి ఒక గొంతు “అందరూ ఉన్నట్టేనా?” అని అరిచింది. “ఉన్నాం లే, పద!” లోపలినించి జవాబొచ్చింది.

గుర్రపు బగ్గీ బయల్దేరింది. విపరీతంగా కురిసిన మంచు వల్ల ప్రయాణం నత్తనడక నడుస్తోంది. గుర్రాలు మధ్య మధ్యలో కాలు జారుతూ కూడా ఈడ్చుకుంటూ చెర్నకోల తగిలినప్పుడల్లా కొంత వేగం పెంచి నడుస్తున్నాయి. చీకటిని చిన్న చిన్న దీపాలు ఏమాత్రం తరమ లేక పోతున్నాయి. సమయం భారంగా సాగుతోంది.

ఇంతలో తెల్లవారింది. దూది పింజల్లా, చీకట్లో మెత్తని కాంతిని వెదజల్లే వెలుగు రవ్వల్లా అనిపించే సన్నని మంచు జల్లుల వాన ఆగిపోయింది. దట్టమైన నీలి మేఘాల మధ్య సందు చేసుకొని ప్రసరించే మసక వెలుతురు ఇంటి కప్పులపై రాజ్యమేలుతున్న మంచుకుప్పల తెల్లదనంతో పోటీపడుతున్నది.

తెల్లవారి వెలుతురులో బగ్గీ లోపల ప్రయాణీకులు ఒకరినొకరు కుతూహలంగా చూసుకున్నారు. చివర అన్నిటి కంటే మంచి సీట్లలో శ్రీమాన్, శ్రీమతి లూసో కూర్చున్నారు. లూసో పేరు పొందిన సారా వర్తకులు. ఆయన ఒకప్పుడు ఇంకొక సారా వ్యాపారి వద్ద గుమాస్తాగా పని చేసేవారు. క్రమేపీ యజమాని వ్యాపారాన్ని తనే కొనుక్కుని వృధ్ధిలోకి తెచ్చారు. ఆ క్రమంలో చెప్పలేనంత ధనాన్ని ఆర్జించారని వినికిడి. నిజానికి ఏ మాత్రమూ రుచి బాగుండని సారాయిని ఆయన చవకగా అమ్ముతారు. వ్యాపారంలో కుతంత్రాలకు ఆయన పెట్టింది పేరు. అన్నిటికంటే ఆయన హాస్య ప్రియత్వం విచిత్రమైనది! స్నేహితులమీదా, బంధువుల మీదా ఆయన చేసే వ్యాఖ్యలూ, వేసే జోకులూ అందరికీ బాగా తెలుసు. కొంచెం పొట్టిగా లావుగా నెరుస్తున్న జుట్టుతో వుంటారాయన. ఆయన భార్య పొడవుగా, గంభీరంగా, వాళ్ళ ఇంట్లో వుండే క్రమశిక్షణకి మారు పేరులా హుందాగా వుంది.

వాళ్ళ పక్కనే, అంతే హుందాగా వున్నారు, శ్రీమాన్ లామడోన్! ఆయన ఎంతో ప్రసిధ్ధి చెందిన నూలు వర్తకులు. ఎన్నెన్నో గౌరవ పురస్కారాలూ, సత్కారాలూ అందుకొన్నారు. రాజకీయాల్లో కూడా ఆయన చాలా ప్రసిధ్ధుడు. ఆయన శ్రీమతి, ఆయన కంటే ఎంతో చిన్నదిగా, అందంగా వుంది. సన్నగా, తీగలా చలికి ముడుచుకుని అందరి వైపూ చూస్తుందావిడ.

ఆమె పక్కనే తమ శ్రీమతితో సహా కూర్చున్నవారు, కౌంట్ హ్యూబెర్ట్ బ్రెవీల్. నార్మండీకి చెందిన అతి పురాతన రాచవంశాలలో వారిదొకటి. కొంచెం వయసు పైబడ్డట్టున్నా, కౌంట్ సహజమైన రాచరికపు ఠీవీ, దర్పమూ తెలుస్తూనే వున్నాయి. జన్మ సంజాతమైన రూపు రేఖలకి ఆయన శ్రధ్ధగా మెరుగులు కూడా దిద్దుకున్నారు. ఆయనలో కొంచెం మహారాజు నాలుగో హెన్రీ పోలికలు కనబడతాయి. ఎందుకన్నది దేవ రహస్యం! కౌంట్ హ్యూబెర్ట్‌కీ, లామడోన్‌కీ రాజకీయ బంధుత్వం వుంది. ఆయనకి తగ్గదే ఆయన శ్రీమతి కౌంటెస్ హ్యూబెర్ట్. ఆమె కూడా తన అందచందాలకీ, తమ ఇంట్లో ఏర్పాటు చేసే విందు భోజనాలకీ, రాచరికపు కుటుంబాల్లో వాళ్ళకున్న పలుకుబడికీ పేరు పొందారు. రాచరికపు కుటుంబాలన్నీ ఆవిడ ఇచ్చే విందుల్లో పాల్గొనటానికీ, ఆహ్వానం సంపాదించటానికీ పోటీలు పడతారు. బ్రెవీల్ లో వాళ్ళ ఎస్టేటు విలువ దాదాపు అయిదు లక్షల ఫ్రాంకులుంటుందని అంచనా!

బగ్గీలో వెనక భాగంలో కూర్చున్న వీళ్ళారుగురూ ఫ్రాన్స్ లోని గొప్ప కుటుంబీకులు. డబ్బూ, అధికారమూ, పరపతీ అన్నీ వున్న అదృష్టవంతులు. బగ్గీలో వున్న ఆడవాళ్ళంతా ఒకే వైపు కూర్చున్నారు. కౌంటెస్ హ్యూబెర్ట్ పక్కన ఇద్దరు క్రైస్తవ మిషనరీకి చెందిన సిస్టర్లు కూర్చున్నారు. ఇద్దరూ చేతిలో రోజరీలను తిప్పుతూ భగవద్ధ్యానంలో వున్నారు. అందులో ఒక నన్ వృధ్ధురాలు. మొహం మీద స్ఫోటకం మచ్చలతో జీవితంలో ఎన్నో ఢక్కామొక్కీలు తిన్నదానిలా ఉన్నారామె. ఆమె పక్కనే కూర్చున్న ఇంకొక సిస్టరు కొంచెం వయసులో చిన్నదై కాస్త ఆకర్షణీయంగానే వున్నా, చాలా బలహీనంగా వుంది. ఆ సిస్టర్లిద్దరికీ ఎదురుగా ఒక స్త్రీ, ఒక పురుషుడూ కూర్చొని ఉన్నారు. అందరూ వాళ్ళిద్దరినీ పరిశీలనగా చూడసాగారు.

ఆ మగవాడు అందరికీ సుపరిచితుడే! కోర్నుడెట్! ప్రజాస్వామ్యవాది. మర్యాదస్థులందరూ అసహ్యించుకునే పోకిరీ! అడ్డమైన స్నేహితులందరితో కలిసి తండ్రి ఇచ్చిన సంపదనంతా తగలేసాడు. కొత్త ప్రభుత్వం వస్తే తన దరిద్రం తీరుతుందని ఎదురు చూస్తున్నాడు. యుధ్ధంలో పని చేద్దామని వెళితే వీలు పడలేదు. నిజానికి అంత దుర్మార్గుడేమీ కాదు! యుధ్ధంలో నగరాన్ని పటిష్ఠం చేయటానికి చాలా మందితో కలిసి వ్యూహాలు పన్నాడు! పనికూడా చేసాడు. ఇప్పుడు హావ్రే నగరానికెళ్ళటానికి బగ్గీలో కూర్చున్నాడు.

అతని పక్కన కూర్చుని ఉందొక స్త్రీ! ఆమెని గుర్తు పట్టగానే అక్కడున్న మిగతా స్త్రీలందరూ నిర్ఘాంత పోయారు. మెల్లిగా వారిలో వారు గుస గుసలు పెట్టుకున్నారు. “సిగ్గులేని మొహం”, “తగుదునమ్మా అంటూ వీధిలోకొచ్చింది”, పెద్దగానే మాటలు వినపడటంతో ఆమె తలెత్తి చూసింది. ఆ చూపులో కనిపించిన తిరస్కారానికీ, ఆత్మ విశ్వాసానికీ జడిసి అందరి నోళ్ళూ మూత పడ్డాయి. అందరూ తలలు తిప్పుకున్నా, ఒక్క లూసో మాత్రం ఆమె వంక కుతూహలంగా, నిశితంగా చూడసాగాడు.

ఆమె వేశ్యా కులానికి చెందినది. ఆమె స్థూలకాయం చిన్నప్పట్నించి ఊళ్ళో అందరికీ తెలిసిందే! అందుకే ఆమెనందరూ “కొవ్వుపుంజి” అని వెక్కిరిస్తారు. ఆమె బొద్దుగా, గుండ్రంగా ఉంది. ఆమె చేతి వేళ్ళూ పొట్టిగా లావుగా ఉన్నాయి. అంత లావున్నప్పటికీ ఆమె అందంగానే వుండటం వల్ల కాబోలు, ఆమెకి ప్రేమికులు ఎక్కువే. ఆమె మొహం ఎర్రగా ఆపిల్ పండులాగుంది. ఒత్తుగా రెప్పలు పర్చుకుని వున్న పెద్ద పెద్ద కళ్ళు, చిన్నని నోరు, మొత్తం మీద చూట్టానికి బాగుంది.

శత్రువు రాకతో ఏకమైన మిత్రుల్లాగా ముగ్గురు స్త్రీలు దగ్గరికి జరిగి ఎన్నడూ లేని స్నేహ భావంతో ముచ్చటించుకుంటున్నారు. ఇలాటి స్త్రీలందరి వల్లే స్త్రీజాతి గౌరవం మంటగలుస్తుంది. మనమంతా ఎలాగైనా ఒక్కటిగా వుండి కుల స్త్రీలందరి పరువూ కాపాడాలి అని నిశ్చయించుకున్నట్టుంది వాళ్ళా క్షణంలోనే.

వారి వారి భర్తలు కూడా, కోర్నుడేట్‌కి అసంకల్పితంగా వ్యతిరేకంగా ఏకమై, డబ్బు లేని వాళ్ళ వల్ల వచ్చే సమస్యల గురించి మాట్లాడుకుంటున్నారు. ఆ సంభాషణలో ఎన్నో విషయాలు దొర్లి పోతున్నాయి. వాళ్ళ వ్యాపర దక్షతలూ, డబ్బు సంపాదనా, జర్మనీతో యుధ్ధ సమయంలో కూడా వాళ్ళు తమ సంపదలనెలా కాపాడుకుందీ వగైరా వివరాలున్నాయి. ముగ్గురూ ఒకరివంక ఒకరు స్నేహ భావంతో చూసుకున్నారు. సాంఘికంగా వేరు వేరు వర్గాలకి చెందినా ప్రధానంగా డబ్బు కులానికే చెంది ఉన్నవాళ్ళవటంతో వాళ్ళ మధ్య ఇదీ అని చెప్పలేని ఆప్యాయత చోటు చేసుకుంది.

బగ్గీ మెల్లగా నడుస్తూ వుండటంతో ఉదయం పది గంటలైనా వాళ్ళు పన్నెండు మైళ్ళేనా దాటలేక పోయారు. మూడు సార్లు మగవాళ్ళూ బగ్గీ లోంచి దిగి కాస్త నడిచొచ్చారు. ప్రయాణీకులకి కొంచెం అసహనం మొదలైంది. మద్యాహ్నం భోజనం టోట్స్ నగరంలో చేయొచ్చని వాళ్ళనుకున్నారు కానీ, వాలకం చూస్తే రాత్రైనా టోట్స్ చేరేటట్టు కనపడలేదు.

దారిలో ఏదైనా తినటానికనువైన ప్రదేశం కనబడకపోతుందా అని అంతా ఆశతో చూసారు. ఏమీ కనిపించలేదు, సరి కదా, బగ్గీ మంచులో దిగబడిపోయి దాదాపు రెండు గంటల విశ్వ ప్రయత్నం మీద మళ్ళీ రోడెక్కింది.

ఆకలి పెరుగుతున్న కొద్దీ, ప్రయాణీకుల్లో ఉత్సాహం జారిపోసాగింది. దారిలో వున్న చిన్న చిన్న ఎస్టేటులలో కొంచెం తినటానికేదైనా తిండీ, తాగటానికి ఏదైనా వైనూ దొరుకుతాయేమోనని మగవాళ్ళు చాలా ప్రయత్నం చేసారు. కానీ ఊళ్ళ మీద పడుతున్న జర్మను సైనికుల భయంతో ఎవరి ఇంట్లోనూ కనీసం చిన్న రొట్టె ముక్క కూడా దొరకలేదు. దాదాపు ఒంటి గంట ప్రాంతంలో లూసో ఇక ఆకలి బాధని ఓర్చుకోలేనని ప్రకటించాడు. పేగులు కొరికేస్తున్న ఆకలితో సంభాషణ ఏమీ సాగలేదు.

మధ్య మధ్యలో ఎందుకో కొవ్వుపుంజి తన కుర్చీ కింద ఏదో వెతకి మళ్ళీ తలెత్తి అందరి వైపూ ఒక సారి చూసి మాట్లాడకుండా కూర్చుంటుంది. ఆకలితో, చలితో అందరి మొహాలూ పాలిపోయాయి. లూసో ఒక చిన్న రొట్టె ముక్క దొరికితే వెయ్యి ఫ్రాంకులైనా ఇవ్వటానికి తను సిధ్ధమేనని నవ్వులాటలా అన్నాడు. ఆయన భార్య ఆయన వైపొకసారి చురుగ్గా చూసింది. ఆమెకి డబ్బు వృధా చేయటమంటే ఎక్కడలేని కోపం! ఆ విషయంలో హాస్యాలెలా చేస్తారో కూడా ఆమెకి అర్ధం కాదు.

“నిజం చెప్పాలంటే నా ఆరోగ్యం ఈ మధ్య బాగుండటం లేదు! ఏమైనా తినటానికి తెచ్చుకోనుంటే ఎంత బాగుండేది!” కౌంట్ పెద్దగా అన్నాడు. అక్కడున్న అందరి మనసుల్లోనూ అదే ఆలోచన!

కోర్నుడేట్ తన సంచీలోంచి ఒక రమ్ము బాటిల్ తీసి పక్కవారికొక్క గుక్క తాగమని అన్నాడు. అందరూ మర్యాదగా తిరస్కరించారు, ఒక్క లూసో తప్ప. లూసో సీసా అందుకొని ఒక్క గుక్క తాగి ధన్యవాదాలు చెప్పకుండా తిరిగి ఇచ్చేస్తూ, “బాగుంది! కనీసం కొంచెం సేపైనా ఆకలి బాధ తెలియదు!” అని వ్యాఖ్యానించాడు. “వెనకటి రోజుల్లో దారి తప్పి తిండి దొరకని నావికులు అందరికంటే లావుగా వున్న స్నేహితులని తిని ఆకలి బాధ తీర్చుకునేవారట!” వున్నట్టుండి లూసో అదేదో పెద్ద జోకైనట్టు చెప్పి నవ్వ సాగాడు. అందరి చూపులూ ఒక్క సారే బొద్దుగా వున్న వేశ్య వైపు మళ్ళాయి. వెంటనే అసహ్యంతో తలలు తిప్పుకున్నారు. కోర్నుడెట్ ఒక్కడే జోకు అర్ధమైనట్టు చిరునవ్వు నవ్వాడు. సిస్టర్లిద్దరూ దేవుడిలా తమని శిక్షించటానికేదో కారణం వుండి ఉండాలన్నట్టు తలలు వంచుకుని ప్రార్థిస్తున్నారు.

మధ్యాహ్నం మూడు గంటల వేళ ఇక ఆకలి బాధ ఓర్చుకోలేక కొవ్వుపుంజి తన కుర్చీ కింద వున్న బుట్ట బయటికి తీసింది. బుట్టలోంచి ఒక చిన్న పళ్ళెం తీసి ఒళ్ళో పెట్టుకుని బుట్టలోంచి ఒక్కొక్క పదార్థమే తీసి వడ్డించుకుంది. ఒక వెండి మగ్గూ తీసి పెట్టుకుంది. ముందు రెండు పెద్ద చికెన్ ముక్కలు పెట్టుకుంది పళ్ళెంలో. బుట్ట నిండుగా వున్నట్టున్నాయి తినుబండారాలు. రొట్టెలూ, పళ్ళూ, కేకులూ, చిరు తిళ్ళూ, అబ్బో, మూడు రోజుల ప్రయాణానికి సరిపడేట్టు వున్నాయి. ఒక మూల బుట్టలోంచి నాలుగు వైన్ సీసాలు తొంగి చూస్తున్నాయి.

చిన్న చికెన్ ముక్క పట్టుకుని ఒక రొట్టెతో పాటు నాజూకుగా తినసాగింది ఆమె. అందరి దృష్టీ ఆమె పైనే వుంది. కమ్మటి వంటకాల వాసన బగ్గీ అంతా వ్యాపించింది. అందరికీ ఆకలి గుర్తొచ్చి నరాలు పట్టు తప్పాయి. ఆడవాళ్ళైతే ఆమె మీద అసహ్యాన్నీ కోపాన్నీ పట్టలేకపోయారు. వీలైతే ఆమెని అక్కడికక్కడే ముక్కలు ముక్కలుగా నరికేసి ఆ మంచులో ఆమె శవాన్ని పారేసి వెళ్ళాలనిపించింది వాళ్ళకు.

లూసో మాత్రం చికెన్ మీంచి తన కళ్ళు తిప్పుకోలేకపోయాడు.

“పర్వాలేదే! కనీసం మనలో ఒక్కళ్ళకైనా తెలివితేటలున్నాయి. ఈవిడ చూడండి! ఎంత ముందు చూపుతో తన తిండి సంగతి ఆలోచించిందో!” అన్నాడు. కొవ్వుపుంజి తలెత్తి లూసో వైపు చూసింది.

“మీరు కొంచెం తింటారా? రోజంతా పస్తు ఉండలేరు కదా?” అని మర్యాదగా అడిగింది.

“తప్పకుండా! కాదనే పరిస్థితిలో వున్నానా నేను? నేనింకొక్క నిమిషం కూడా తిండిలేకుండా వుండలేను. మొహమాటాలకి పోయే సమయం కాదిది.” ఒక్క సారి చుట్టూ అందరినీ పరికించి చూసి, జనాంతికంగా అన్నాడు, “ఇలాటప్పుడే తోటి మనిషి అవసరం తెలిసేది.”

ఒక వార్తా పత్రిక తీసి మోకాళ్ళ మీద పరచుకున్నాడాయన, పాంటు పాడవకుండా. జేబులోంచి ఒక చిన్న కత్తి తీసి చికెన్ ముక్కలోంచి ఒక భాగాన్ని నేర్పుగా కత్తిరించాడు. ఆ తరువాత ఇక దాని పని పట్టాడు.

కొవ్వుపుంజి కొంచెం మొహమాటంగా సిస్టర్లిద్దరినీ కొంచెం ఆహారం తీసుకోమని అడిగింది. వాళ్ళు ఇంకేం వాదించకుండా ఒప్పుకున్నారు. లోగొంతుకలతో ఆవిడకు ధన్యవాదాలు చెప్పి కళ్ళెత్తకుండా మౌనంగా తినసాగారు. కోర్నుడెట్ కూడా వాళ్ళతో చేరిపోయాడు.

గబగబా నములుతున్న శబ్దం తప్ప అంతటా నిశ్శబ్దం. వెనకాల లూసో మెల్లిగా తన భార్యనీ కొంచెం తినమని బ్రతిమాలుకుంటున్నాడు. ఆవిడ కొంచెం సేపు మొండికేసినా ఆకలి దాడికి ఓడిపోయింది. లూసో మెత్తటి గొంతుకతో, “ఏవమ్మా? కొంచెం మా ఆవిడ కూడా తినొచ్చా?” అని స్నేహ పూర్వకంగా అడిగాడు. ఆవిడ చిరునవ్వుతో, “అయ్యో! తప్పకుండానండీ” అంటూ చికెన్ గిన్నెని వాళ్ళకందించింది. వైన్ సీసా మూత తెరిచి ఒకటే మగ్గు వుండటంతో దానినే తుడిచి అందరూ వాడుకున్నారు.

చుట్టూ అందరూ హాయిగా భోంచేస్తూ వుండటం, ఆ కమ్మటి వాసనలూ తట్టుకోలేక కౌంటు, ఆయన శ్రీమతీ, లామడోన్, వారి భార్యామణీ చిత్రవధ అనుభవించారు. ఇంతలో శ్రీమతి లామడోన్ పెద్దగా నిట్టూర్చిన శబ్దం వినిపించింది. అందరూ ఆమె వంక తిరిగి చూసి ఆశ్చర్యపోయారు. ఆవిడ మొహం బయట కురుస్తున్న మంచులా తెల్లగా పాలిపోయి వుంది. ఆవిడ కళ్ళు మూసుకుని, తల ముందుకు వాలిపోయి వుంది. లామడోన్ అందరి వంకా దీనంగా చూసారు. ఎవరికీ ఎం చేయాలో తోచలేదు. ఇంతలో పెద్ద సిస్టరు ఆమె తలని వళ్ళోకి తీసుకుని మగ్గుతో ఆమెకి రెండు మూడు గుక్కలు వైన్ తాగించింది. శ్రీమతి లామడోన్ మెల్లిగా కళ్ళు తెరిచి ఒకసారి అందరి వైపూ చూసింది. మెల్లిగా చిరునవ్వు నవ్వి, తాను సరిగ్గానే వున్నానని లేవబోయింది. కానీ సిస్టరు ఆమెని అలాగే పొదివి పట్టుకుని ఇంకొంచెం వైను తాగించింది. “ఏమీ లేదు, ఆకలికి కళ్ళు తిరిగి పడిపోయారంతే!” చెప్పింది సిస్టరు.

కొవ్వుపుంజి కొంచెం మొహమాటంగా ఎర్ర పడ్డ మొహంతో, పస్తు వుంటున్న మిగతా నలుగురినీ ఉద్దేశించి, “మీరు కూడా కొంచెం ఎంగిలి పడితే…” అని ఆగిపోయింది. వాళ్ళంతా తనని హేళన చేస్తారన్న భయం ఆమెకి చాలా వున్నట్టుంది.

లూసో అందుకొని, “అవునండీ! ఇలాటి పరిస్థితులలో మనమంతా ఒక్కటే. ఒకరికొకరు సహాయం చేసుకోవాల్సిందే. మీరందరూ కూడా చాదస్తాలేవో పెట్టుకోకుండా సహకరించాలి. మనం టోట్స్ చేరేసరికి రేపు మధ్యాహ్నం కావచ్చు. అంతవరకూ ఏమీ తినకుండానే వుండదల్చుకున్నారా?” అని అందరినీ చీవాట్లేసారు. ఎవరికీ ఏమనాలో తోచలేదు. కౌంటు లేచి హుందాగా ఆవిడవైపు తిరిగి, “మేమంతా మీకెంతో ఋణపడి వుంటామమ్మా!” అన్నాడు. ఆ మాటతో అందరికీ మొహమాటం పోయింది. అందరూ తినుబండారాలున్న బుట్టపై పడ్డారు. దాని నిండా నోరూరుంచే ఎన్నో వంటకాలు, పళ్ళూ, కేకులూ! ఆవిడ చాలా భోజన ప్రియురాలిలాగుంది!

ఆవిడ తిండి తింటూ ఆవిడతో మాట్లాడకుండా వుండటం ఏం మర్యాద? అందుకని ముందు కొంచెం ఇబ్బందిగా సంభాషణ ప్రారంభించారు. ఆవిడ మాటల్లోనూ, ప్రవర్తనలోనూ వాళ్ళూహించిన వెకిలితనం ఏమీ లేకపోవటం చేత మాటలు తరువాత సాఫీగా సాగాయి. వాళ్ళు ఆమెతో లౌక్యంగా, తెలివిగా, మాట్లాడారు. వాళ్ళకు జన్మతః సంక్రమించిన తెలివితేటలూ, ప్రాపంచిక జ్ఞానమూ ఆ సంభాషణల్లో స్పష్టంగా తెలుస్తున్నాయి. కానీ లూసో సతీమణి మాత్రం మాట్లాడకుండా కేవలం భోజనం మీదనే మనసంతా కేంద్రీకరించారు.

సహజంగానే సంభాషణ యుద్ధం వైపు మళ్ళింది. జర్మన్ల నీచత్వాన్ని గురించీ, ఫ్రెంచి వారి సాహసాల గురించీ ఆసక్తిగా చెప్పుకున్నారు. ఎందుకు వారందరూ రూన్ వదిలి పారిపోతున్నారో చెప్పుకున్నారంతా.

కొవ్వుపుంజి చాలా ఉద్వేగంగా తనెందుకు రూన్ నగరం వదిలేయాలని నిశ్చయించుకోవలసి వచ్చిందో వివరించింది.

“ముందుగా ఇక్కడే వుండిపోదామనుకున్నాను. నాకు తిండికేమీ లోటు లేదు. బయట ఎలా వుంటుందో తెలియని పరిస్థితులలో కెళ్ళే కన్నా జర్మన్ సైనికులు అడిగినప్పుడల్లా వాళ్ళని పోషిస్తూ ఇక్కడ వుండటమే మంచిదనుకున్నాను కూడా. కానీ వాళ్ళని నిజంగా చూసే సరికి కోపంతో ఊగిపోయానంటే నమ్మండి! ఆ రోజంతా దుఃఖంతో ఏడ్చాను. నేను మగవాడినై పుట్టివుంటేనా! ఒక రోజు కిటికీలోంచి కింద జర్మన్ సైనికులు నడిచి వెళ్తుంటే చూసాను. నా నౌకరు నన్ను చేతులు గట్టిగా పట్టుకోవటంతో ఊరుకున్నాను కానీ, లేకపోతే ఒక్కొక్కడి నెత్తిన కుర్చీలు పడదోద్దామనుకున్నాను. తరువాత ప్రభుత్వం నన్ను కొంతమంది సైనికులని పోషించవలసిందిగా ఆదేశించింది. వాళ్ళు కొంతమంది మా ఇంటికొచ్చారు. మొదట గడపలో కాలు పెట్టిన వాడిమీద సివంగిలా పడ్డాను. వాణ్ణి గొంతు నులిమి చంపేసేదాన్నే, వాడు నన్ను జుట్టు పట్టుకుని ఈడ్చుకోకపోయి వుంటే! ఆ నేరం వల్ల నేను దాక్కోవలసి వచ్చింది. అందుకే వీలైనంత త్వరగా ఆ ఊరినించి బయట పడ్డాను.”

ఆమె సాహసానికీ, పౌరుషానికీ,ధైర్యానికీ చుట్టూ వున్నవాళ్ళంతా నోళ్ళు వెళ్ళబెట్టారు. హఠాత్తుగా ఆమె విలువ వారి దృష్టిలో పెరిగిపోయింది. వాళ్ళంతా పిరికి వాళ్ళు మరి! ఒక్క కోర్నుడెట్ మాత్రం ఆమె వంక చిరునవ్వుతో, దేవుని ముందర భక్తుడు చదివే స్తోత్రపాఠాలను చిరునవ్వుతో వీక్షిస్తున్న జ్ఞానిలా, ఆమె వంక చూస్తూ కూర్చున్నాడు. ఆ తరువాత అతను అందుకుని గంభీరమైన కంఠంతో దేశభక్తిని గురించి సుదీర్ఘంగా ఉపన్యసించాడు. దురదృష్టవశాత్తూ అతను ఉపన్యాసం చివరిలో నెపోలియన్ని తీవ్రమైన పదజాలంతో విమర్శించాడు. కొవ్వుపుంజి ఎర్రబడ్డ మొహంతో ఆ విమర్శను అంతే తీవ్రంగా ఖండించింది.

ఆవిడ నెపోలియన్ బోనాపార్టీ భక్తురాలు మరి. కోపంతో ఆవిడ మాటలు తడబడ్డాయి. “అబ్బో! పెద్ద నెపోలియన్ని విమర్శించేవారు బయల్దేరారు. ఆయన స్థానంలో మీరుంటే ఏమయ్యేదో! మీవంటి వారే కదా ఆయనని వెన్నుపోటు పొడిచింది. మీవంటివారికి పదవి చేతికి వస్తే ఫ్రాన్సు నరకప్రాయమై పోతుంది.”

ఆ మాటలకి కోర్నుడెట్ ఏమీ చలించలేదు. అదే చిద్విలాసపు నవ్వుతో ప్రతి విమర్శ చేయబోయాడు. చూస్తుంటే ఇదేదో పెద్ద వాగ్వివాదం కాబోతున్నట్టనిపించింది. అది బాగుండదని కౌంటు కల్పించుకుని వాదనని ఆపేసారు. “నిజాయితీ నిబద్దతతో కూడిన ఏ అభిప్రాయాన్నైనా గౌరవించవలసిందే” అని ఆయన ఇద్దరికీ నచ్చచెప్పారు.

అయితే ఇతర స్త్రీలకి మాత్రం ఆవిడ వాదన చాలా నచ్చింది. వారికి సంఘంలో పెద్ద మనుషులకి సాధారణంగా రిపబ్లికన్ వామ పక్ష సిధ్ధాంతాల మీద వుండే అసహనమే వుంది. పైగా స్త్రీలవ్వటం మూలాన నిరంకుశ ధోరణుల్లో ఒక రకమైన అందం కనిపిస్తుంది. వాళ్ళందరికీ ఆ లావాటి స్త్రీ మీద ఆప్యాయత పెరిగిపోయింది. “తక్కువ కులంలో పుట్టినా ఈవిడ భావాలెంత హుందాగా, ఉదాత్తంగా వున్నాయో,” అని వాళ్ళందరూ మనసుల్లో అనుకున్నారు కూడా.

చలితో కొవ్వుపుంజి కొంచెం వణక సాగింది. కౌంటెస్ తన వెచ్చటి చెప్పుల జతని ఇచ్చిందావిడకి. శ్రీమతి లామడాన్, శ్రీమతి లూసో వారి చెప్పులని అప్పటికే సిస్టర్లకి ఇచ్చేసి వున్నారు. బగ్గీ బయట లాంతర్లు వెలిగించాడు బండితోలేవాడు. లోపలంతా అంధకారం. వున్నట్టుండి కోర్నుడెట్ వున్న మూల ఏదో కదలిక. లూసో కళ్ళు పొడుచుకుని చూసాడు. అతనికి కోర్నుడెట్ కొవ్వుపుంజి పైన చేయి వేసినట్టూ, ఆవిడ విసురుగా ఆ చేయిని తోసేసినట్టూ అనిపించింది.

దూరంగా టోట్స్ నగరపు దీపాలు కనిపించాయి. అప్పటికి వాళ్ళు ప్రయాణం ప్రారంభించి పద్నాలుగు గంటలైంది. బగ్గీ టోట్స్ నగరంలో వాళ్ళు బస చేయాల్సిన హోటల్ ముందు ఆగింది. ఉన్నట్టుండి బగ్గీ తలుపు తెరుచుకుంది. భయం రేకెత్తించే సుపరిచితమైన శబ్దాలతో వాళ్ళందరూ ఉలిక్కి పడ్డారు. జర్మన్ భాషలో ఏవో కేకలు!

బగ్గీ ఆగి వున్నా ఎవరూ కదలటానిక్కూడా సాహసించలేదు. కదిల్తే చస్తామేమోనని భయపడ్డట్టున్నారు! ఇంతలో లాంతరుతో బండి తోలేవాడు వచ్చి నిలబడ్డాడు. లాంతరు వెలుగులో అందరూ భయంతో పాలిపోయిన మొహాలతో దయ్యాల్లాగ అనిపించారు. తోలేవాడి పక్కన ఒక జర్మన్ అధికారి మొత్తం యూనిఫారంలో నిటారుగా నిలబడి కనిపించాడు. పొడవుగా సన్నగా వున్న అతని వయసంతేమీ ఎక్కువనిపించలేదు. అందుకేనేమో, పెద్ద పెద్ద మీసాలని పెంచి గంభీరంగా వున్నాడు.

“అందరూ కిందకి దిగండి,” జర్మన్ యాసతో కూడిన ఫ్రెంచి భాషలో భావరహితంగా అన్నాడు. వెంటనే సిస్టర్లిద్దరూ కిందకి దిగారు. ఆ తరువాత కౌంటూ, కౌంటెస్సూ, లామడాన్, ఆయన శ్రీమతీ, లాసో, ఆయనతో బాటు ఆయన భార్యా కిందకి దిగారు. దిగుతూనే లూసో “గుడ్-డే సార్!” అని పలకరించాడు. ఆ పలకరింపులో మర్యాద కన్నా లౌక్యమే ఎక్కువగా వుంది. జర్మన్ అధికారి అందరు అధికారుల్లాగే తిరిగి జవాబివ్వలేదు.

కోర్నుడెట్, కొవ్వుపుంజి ఆఖర్న దిగారు. భయపడ్డా వాళ్ళ మొహం మీద జర్మన్ అధికారి పట్ల నిరసన తప్ప ఇంకేమీ కనిపించటంలేదు. ఆవిడ అతి కష్టం మీద తన ఉద్రేకాన్నీ అణుచుకున్నట్టు కనిపించింది. కోర్నుడెట్ వణుకుతున్న చేతులతో తన గడ్డాన్ని నిమురుకుంటున్నాడు. తమ సహచరుల పిరికితనాన్ని చూసి చిరాగ్గా అందరి వంక చూసారిద్దరూ. అందరూ ఒకరి వెంట ఒకరు హోటల్ లోనికి నడిచారు. లోపలికి వెళ్ళగానే జర్మన్ అధికారి వారి పాస్పోర్టులను చూపమన్నాడు. అందరూ మౌనంగా వాటిని అందించారు. వాటిల్లో రాసి వున్న పేరు వృత్తి వివరాలను చదువుతూ ఫోటోలతో మనుషులని పట్టి పట్టి పోల్చి చూసాడు అధికారి.

“మీరు వెళ్ళొచ్చు,” అని వెనుదిరిగి వెళ్ళిపోయాడు. అందరూ అమ్మయ్య అని ఊపిరి పీల్చుకున్నారు. అందరికీ ఆకలి విపరీతంగా వేస్తుండటంతో హోటల్ యజమానిని తొందరగా భోజనం వడ్డించమని వేడుకున్నారు. ఇద్దరు నౌకర్లు గబ గబా వంటకుపక్రమించారు. ఈ లోగా అందరూ ఎవరికి కేటాయించబడ్డ గదుల్లో వాళ్ళ సామాను పడేసారు. అన్ని గదులూ పొడవాటి కారిడార్ కి అటూ ఇటూ వున్నాయి. గదులు చూసుకొని వచ్చి అందరూ డైనింగ్ హాల్లో భొజనానికి కూర్చున్నారు. ఇంతలో హోటల్ యజమాని వచ్చి

“మీలో ఎలిజబెత్ రూసో ఎవరు?” అని అడిగాడు.

కొవ్వుపుంజి ఉలిక్కిపడి, “నేనే! ఎందుకు?” అంది.

“అమ్మా! జర్మన్ అధికారి మిమ్మలని అర్జంటుగా రమ్మంటున్నారు!మీతో మాట్లాడాలట.”

“నాతోనా?”

“ఎలిజబెత్ రూసో అంటే మీరేనా?”

“అవును! అయినా నేనతనితో మాట్లాడను.”

అందరూ ఇబ్బందిగా చూసారు. ఇప్పుడీమె ప్రతిఘటనతో మళ్ళీ ఏం ముంచుకొస్తుందోనని అందరి భయం. కౌంట్ ఆమె దగ్గరకొచ్చాడు.

“చూడమ్మా! మీ నిరాకరణ వల్ల అందరి ప్రాణాల మీదకొస్తుందో ఏమో! అధికారంలో వున్న వాళ్ళతో తగవులాడటం విజ్ఞత కాదు. బహుశా మీ పేపర్లలో ఏదో వివరం ఉండి ఉండదు. అందుకే పిలుస్తూ వుండి వుండొచ్చు కదా? కొంచెం ఆలోచించండి,” వీలైనంత మృదువుగా అన్నాడు.

అందరూ కౌంటు మాటను బలపర్చారు. అందరికీ అదే భయం వుండటంతో ఆవిడని వేడుకున్నారు, జర్మన్ అధికారితో తలపడొద్దని. ఆఖరికి ఆవిడ లేచి నిలబడింది.

“సరే, మీ అందరికోసం వెళ్ళి ఏం మాట్లాడాలో అడిగొస్తాను.”

కౌంటెస్ ఆవిడ చేయందుకుంది. “మీ మేలు ఈ జన్మలో మరిచిపోలేం!” కృతఙ్ఞజ్ఞతగా అంది.

ఎలిజబెత్ గదిలోంచి బయటికెళ్ళింది. అందరూ భోజనం కూడా చేయకుండా ఆవిడ కోసం ఎదురు చూస్తున్నారు. ఎవరికి వారే, “ఈ తలపొగరు మనిషిని కాకుండ నన్ను పిలిచినా అయిపోయేది కదా!” అని అనుకున్నారు. పది నిముషాల తర్వాత ఎలిజబెత్ తిరిగొచ్చింది. ఆమె మొహం కోపంతో ఎర్రబడి వుంది.

“దరిద్రుడు! దరిద్రుడని!” ఆమె కోపంగా గొణుగుతుంది.

అందరికీ ఉత్కంఠ పెరిగిపోయింది. కానీ వాళ్ళెంత అడిగినా ఆమె సంగతేంటో చెప్పలేదు.

ఎవరెన్ని రకాలుగా అడిగినా, “ఏమీ లేదు! మీకు సంబంధించిన విషయం కాదు. నన్ను నమ్మండి!” అని జవాబిచ్చింది. ఇక ఎవరేం మాట్లాడకుండా భోజనాలు మొదలు పెట్టారు. ఈ చిన్న చికాకు వ్యవహారం మినహా భోజనమంతా చాలా బాగుంది. ఆపిల్ పళ్ళ రసమూ, వైనూ, బీరూ అందరూ బాగానే పట్టించారు.

హోటల్ యజమాని ఫోలెన్వీ, అతని భార్యా కూడా వీళ్ళతో పాటే భోజనం చేసారు. ఆయనకి ఆయాసం లాగుంది, ఎక్కువ మాట్లాడలేదు, కానీ ఆవిడ మాత్రం ఆపకుండా మాట్లాడుతూనే వుంది. ఆవిడ ముందుగా జర్మన్ సైనికుల మీద విమర్శలు గుప్పించింది. ఆవిడకు వాళ్ళు కొంచెం కూడా నచ్చినట్టులేదు. వాళ్ళ రాక ఆమెకెంతో ధన నష్టాన్ని కలగజేసింది. పైగా ఆమె కొడుకులిద్దరూ ఫ్రెంచి సైన్యంలో వున్నారు. మరి జర్మన్ సైనికుల మీద ఆమెకి కోపం వుండటంలో ఆశ్చర్యమేముంది? ప్రధానంగా ఆమె కౌంటెస్ తోనే సంభాషించింది. ఆవిడకి అలా పెద్దింటి స్త్రీతో చనువుగా మాట్లాడే అవకాశం రావటం చాలా సంతోషంగా వుంది.

కొంచెం సేపటి తర్వాత ఆమె కొంచెం గొంతు తగ్గించి రహస్యాలు చెప్పసాగింది. “నువ్వూరికే ఎక్కువగా మాట్లాడకు!” ఆమె భర్త ఆమెని హెచ్చరించాడు కానీ ఆమె పట్టించుకోలేదు.

“నిజంగా మేడం! ఈ జర్మన్లు ఇరవై నాలుగ్గంటలూ పంది మాంసమూ, బంగాళా దుంపలూ తప్ప ఇంకేమీ తినరు! పంది మాంసం! కొంచెమైనా శుభ్రత తెలీని మృగాలు. రోజుల తరబడి అలా కవాతు చేస్తూనే వుంటారు. ఇట్నించి అటూ, అట్నించి ఇటూ! ఆ శ్రమంతా దండగ చేయకుండా పంటలు పండించటానికో, రోడ్లు వేయటానికో ఉపయోగిస్తే ఎంత ప్రయోజనం! ఈ సైనికులంత అప్రయోజకులు ఇంకొకళ్ళు వుండరంటే నమ్మండి! మనలాంటి బీదా బిక్కీ జనం కష్టపడి వాళ్ళని పోషిస్తుంటే వాళ్ళు ఎవరిని ఎలా చంపాలా అని సాధన చేస్తుంటారు. వాళ్ళనలా కవాతు చేస్తూ చూసినప్పుడలా నాకు ఇలానే అనిపిస్తుంది. పెద్దగా చదువూ సంధ్యా లేని దాన్ని, నా మాటలు మీకు నచ్చకపోవచ్చు. కానీ వాళ్ళ వల్ల సంఘానికి ఏం ఉపయోగమో చెప్పండి! బయట మిగతావాళ్ళు ఎన్నెన్ని గొప్ప పనులు చేస్తున్నారు? ఎవరినైనా సరే చంపటం మంచిదా మీరే చెప్పండి!సామాన్య జనం పగ తీర్చుకోవటానికో ఇంకేదో కోపం మీదో పరాయిలకి హాని కలగచేస్తే అది నేరం. సైనికులు ఎంత మందిని చంపితే అంత గొప్ప! యుధ్ధంలో మన పిల్లలు కూడా చచ్చిపోతున్నారు కదా! ఏమిటో నాకెంత ఆలోచించినా అర్ధం కాదు.”

కోర్నుడెట్, “అమ్మా! ఊరికే పక్క వాడి పైకి యుధ్ధం ప్రకటించటం అమానుషమే! కానీ మనని మనం రక్షించుకోవటానికి యుధ్ధం చేయక తప్పదు. అప్పుడదొక పవిత్రమైన ఆదర్శం అవుతుంది.” అన్నాడు గంభీరంగా. ఆమె అతని వంక చూసింది.

“అవును! ఆత్మ రక్షణకి యుధ్ధం అవసరమే! కానీ నిజానికి అసలీ రాజులందరినీ హత మారిస్తే అసలు యుధ్ధాలే వుండవు.”

ఆ మాటలతో కోర్నుడెట్ కళ్ళు మిల మిలా మెరిసాయి.

“మంచి మాట సెలవిచ్చారు!” అన్నాడు.

లామడాన్ ఈ మాటల గురించి ఆలోచన మొదలు పెట్టారు. సైన్యాన్నీ, సైన్యాధ్యక్షులనీ అందర్లాగే గౌరవించినా, ఆయన ఆ మామూలు ఇల్లాలి మాటల్లో వున్న నిజాన్ని గురించి ఆలోచించాడు. వ్యర్థమవుతున్న ఆ సైనిక శక్తిని సరిగ్గా ఉపయోగిస్తే ఇంకా ఎంత ధనాన్ని సంపాదించవచ్చో లెక్కలు వేసాడు.

లూసో భోజనం ముగించి తన గదికి వెళ్ళే ముందర హోటల్ యజమానితో ఏకాంతంగా ముచ్చటించాడు. లూసో గారి మాటలకి యజమాని భారీ కాయాన్నంతా ఊపుతో పడీ పడీ నవ్వాడు. ఏం మాట్లాడాడో కానీ, లూసో దగ్గర ఆరు పెట్టెల వైన్ సీసాలు కొనటానికి ఒప్పుకున్నాడతను. భోజనానంతరం అందరూ అలిసి వారి వారి గదులు చేరుకున్నారు. లూసో మాత్రం తన భార్యని పడుకోమని చెప్పి తను తలుపు దగ్గర కూర్చొని తాళం చెవి రంధ్రం గుండా బయట కారిడార్లోకి తొంగి చూస్తూ కాలం గడిపాడు. ఆయనకదో సరదా! ఆ రకంగా తెలుసుకోవలసిన చాలా విశేషాలని తెలుసుకోవచ్చని ఆయన నమ్మకం!

ఒక గంట తరవాత ఆయన నిరీక్షణ ఫలించింది. ఎలిజబెత్ ఒక నీలిరంగు నైట్ గౌనులో చేతిలో కొవ్వొత్తి పట్టుకుని నడుస్తూ కారిడార్లోకి వచ్చింది. ఒక గదిలోకి వెళ్ళింది, కానీ రెండు నిమిషాల్లోనే బయటికొచ్చింది. ఆమె వెనకే దేనికో ప్రాధేయ పడుతూ కోర్నుడెట్. వాళ్ళు చాలా లోగొంతుకలతో మాట్లాడటం వల్ల వారి మాటలు లూసోకి వినిపించలేదు. కానీ చూస్తే కోర్నుడెట్ ఏదో బ్రతిమాలుతున్నట్టూ, ఎలిజబెత్ అతని ప్రార్థనలని నిరాకరిస్తున్నట్టూ అనిపించింది. కొంచెం సేపటికి అప్రయత్నంగా ఇద్దరి గొంతుకలూ హెచ్చాయి. కోర్నుడెట్ తనని ఆమె పడక గదిలోకి రానివ్వమని అడుగుతున్నట్టూ, ఆమె నిరాకరిస్తున్నట్టూ అర్ధమయింది.

“ఇదేం మూర్ఖత్వం? ఏమిటి నీ అభ్యంతరం?” అంటున్నాడు కోర్నుడెట్.

ఆమె కోపంగా, “చీ!చీ! జర్మన్లున్న ఈ ఇంట్లోనా.” అన్నది.

ఒక వేశ్య దగ్గరనించి అంత దేశభక్తినీ, నిబధ్ధతనీ ఊహించలేదేమో, కోర్నుడెట్ ఒక్క క్షణం నిరుత్తరుడయ్యాడు. అంతలోనే తేరుకుని ఆమె చెంపపైన ఒక చిన్న ముద్దు పెట్టి ఆమెకి అభివాదం చేసి అక్కణ్ణించి వెళ్ళి పోయాడు. అలసిపోయిన లూసో కూడా పక్క చేరాడు. అటు పిమ్మట అంతటా నిశ్శబ్దం రాజ్యమేలింది.

ఉదయం ఎనిమిది గంటలకి బయల్దేరాలని నిశ్చయించుకోవటం వల్ల అందరూ పొద్దున్నే కిందకి దిగారు. కానీ మంచులో కూరుకుపోయున్న బగ్గీ ఏ మాత్రం ప్రయాణానికి సిధ్ధంగా లేదు. అసలు బగ్గీ నడిపేవాడు కూడా ఎక్కడా కనిపించలేదు. అతని కోసం గుర్రపు శాలలూ, నౌకర్ల వసతీ అంతటా వెతికారు. ఎక్కడా కనపడలేదు.

అతని కొరకు వెతుకుతూ మగవాళ్ళంతా ఊర్లోకి నడిచారు. ఊరి మధ్య కూడలిలోకి రాగానే వింతైన దృశ్యాలు కంట బడ్డాయి. ఒక వైపు చర్చీ, రెండో వైపు ఇళ్ళూ ఉన్నాయి. ఆ ఇళ్ళల్లో జర్మన్ సైనికులు చిన్న చిన్న పనుల్లో నిమగ్నమై వున్నారు. ఒకడు ఆలుగడ్డలు తొక్కు తీస్తుంటే, ఒకడు నాగలి దున్నుతున్నాడు. ఇంకొకడు మంగలి దుకాణం చావిడి శుభ్రం చేస్తున్నాడు. ఇంకొక గుబురు గడ్డం సైనికుడు ఒక ఇంట్లో చంటి పాపాయిని లాలించి ఆడిస్తున్నాడు. ఇళ్ళల్లో మగవాళ్ళందరూ యుధ్ధానికి పోవటం వల్ల ఒంటరిగా పన్లు చేసుకుంటున్న స్త్రీ జనానికి ఈ జర్మన్ సైనికులు సహాయం చెయ్యటం కొంచెం వింతగా అనిపించింది. ఆ స్త్రీలు సైగల ద్వారా తమ విజేతలకి పనులు పురమాయిస్తున్నారు. కొందరిని కట్టెలు కొట్టివ్వమంటే, కొందరిని వంట పనిలో సహాయం చేయమనీ, ఇంకొకడిని కాఫీ పొడి కొట్టివ్వమనీ అడుగుతున్నారు. మరీ ఒకడైతే ఒక వృధ్ధురాలి బట్టలుతుకుతున్నాడు.

ఇదంతా చూసి కౌంటు మహాశయుడు ఆశ్చర్యం పట్టలేక పోయాడు. చర్చి నించి బయటికొస్తున్న ఒక ఉద్యోగిని పట్టుకొని ఈ వింతేమిటని అడిగాడు కూడా. దానికతను, “అయ్యా! నిజానికి వీళ్ళెవ్వరూ ప్రష్యన్లు కారట. వాళ్ళంతా చాలా దూరదేశంలో తమ తమ భార్యా బిడ్డలని వదిలి ఇక్కడకిచ్చారు. ఈ యుధ్ధమంటే మనకెంత అయిష్టత వుందో, వాళ్ళకీ అంతే పాపం! అందుకే ఇక్కడ స్త్రీలకి సహాయం చేసి, తమ స్త్రీలకి కూడా ఎవరో సహాయం చేస్తూ వుండి వుండొచ్చన్న ఆశా భావనతో కాలం వెళ్ళదీస్తున్నారు. ఎప్పుడైనా గొప్ప వాళ్ళూ, పెద్ద వాళ్ళే యుధ్ధాలు ప్రారంభిస్తారు. ఆఖరికి పేదలే ఒకరినొకరు కనిపెట్టి వుండేది.”

విజేతలకీ పరాజితులకీ మధ్య ఈ సహకార స్నేహాలు కోర్నుడెట్‌కి ఎంత మాత్రమూ నచ్చినట్టు లేదు. అతను తమ సత్రపు బసకి తిరిగి వెళ్ళిపోయి తలుపులేసుకున్నాడు. లూసో, “మనం దేశపు వాకిళ్ళు మళ్ళీ అందరికోసం తెరిచినట్టుంది,” అన్నాడు. లామడోన్, “ఇన్నాళ్ళూ చేసిన హానికి ఇప్పుడు ప్రాయశ్చిత్తం చేసుకుంటున్నట్టున్నారు,” అన్నాడు గంభీరంగా.

ఏమయితేనేం, బగ్గీ నడిపే సారధి మాత్రం ఎక్కడా కనబళ్ళేదు. ఆఖరికి వెతగ్గా వెతగ్గా, ఒక మూల చిన్న పాకలో కాఫీ తాగుతూ కనిపించాడు. అతన్ని చూస్తూనే కౌంటు మహోదయుడు,

“నీకు మేము ఎనిమిదింటికల్లా బయల్దేరాలని చెప్పామా లేదా?” అని అడిగాడు కోపంగా.

“అవును, కానీ నాకు పైనించి వేరే తాఖీదులొచ్చాయండీ,” అన్నాడు బండి వాడు వినయంగా.

“పైనించి వేరే ఉత్తరువులా? ఏమని?”

“అదే, మిమ్మల్ని ఎక్కడికి తీసికెళ్ళటానికీ వీల్లేదని!”

“ఎవరలా ఉత్తరువిచ్చింది?”

“నిన్న తనిఖీ చేసిన జర్మను అధికారి.”

“ఎందుకని?”

“ఏమోనండి! అతన్నే వెళ్ళి అడగండి. నన్ను బగ్గీ తీయొద్దన్నారు, నేను తీయలేదు. అంతే!”

“ఆయనే స్వయంగా చెప్పారా?”

“లేదండి. సత్రపు యజమాని చేత ఉత్తరువు పంపించారు.”

“ఎప్పుడు?”

“నిన్న రాత్రి.”

అందరూ దిగాలు పడి సత్రానికి తిరిగొచ్చి ఫోలెన్వీని అడుగుదామనుకున్నారు, కానీ నౌకరు ఆయన ఆయాసంతో పది గంటలకి ముందు ఎప్పుడూ నిద్ర లేవడని చెప్పారు. జర్మను అధికారిని కలుద్దామంటే అదీ సాధ్యం కాలేదు. ఆయన ఫోలెన్వీని తప్ప ఎవరినీ కలవడు. వేచి వుండటం తప్ప వేరే దారి లేదని అర్ధమైంది వాళ్ళందరికీ. ఆడవాళ్ళు వారి వారి గదులు చేరుకున్నారు.

కోర్నుడెట్ ఒక జగ్గు నిండా బీరుతో చలి మంట దగ్గర, ఒక పైపు కాలుస్తూ కూర్చున్నాడు. లూసో “కూర్చొని కాళ్ళు లాగుతున్నా”యంటూ కాస్త వ్యాయామానికి నడచుకుంటూ ఊళ్ళో కెళ్ళాడు. కౌంటూ, లామడాన్ రాజకీయాల గురించి ముచ్చటించుకోసాగారు. ఫ్రాన్సు దేశపు భవిష్యత్తు గురించి వారు గంభీరంగా చర్చించుకున్నారు. ఒకరి ఆర్లీన్స్ వంశం మీద ఆశలు పెట్టుకుంటే ఇంకొకరు ఒక పెద్ద నేత దేశాన్ని రక్షిస్తాడని అభిప్రాయపడ్డారు. వారి మాటలు వింటూ కోర్నుడెట్ భవిష్యత్ జ్ఞానిలా చిరునవ్వు నవ్వాడు.

సరిగ్గా పది గంటలయ్యేటప్పటికి ఫోలెన్వీ కిందికొచ్చాడు. అంతా వెంటనే ఆయన చుట్టూ మూగారు. అన్ని ప్రశ్నలకీ కలిపి ఆయన ఒకటే జవాబిచ్చారు.

“జర్మను అధికారి నాతో తన అనుమతి అయ్యేంతవరకూ మిమ్మల్నెవరినీ ఇక్కడనించి కదలనివ్వొద్దని నాతో అన్నారు. అంతే నాకు తెలిసింది.”

వెంటనే మగవాళ్ళందరూ జర్మను అధికారిని చూడటానికి అనుమతి కోరారు. అధికారి భోజనానంతరం ఇద్దరు మగవాళ్ళు వచ్చి తనని కలుసుకోవచ్చని అనుమతి ఇచ్చాడు. అంటే ఒంటి గంట తరువాతన్నమాట. భోజనాల సమయానికి ఆడవాళ్ళందరూ చేరారు. అందరూ ఏదో ఎంగిలి పడ్డామనిపించారు. ఎందుకనో ఎలిజబెత్ దిగులుగా, పరాకుగా అనిపించింది. వాళ్ళు భోజనం ముగించి కాఫీ తాగుతుండగా అధికారి గుమాస్తా వచ్చి “అయ్యగారు రమ్మంటున్నారని” చెప్పాడు.

లామడాన్, కౌంటూ వెళ్ళబోతుండగా, లూసో తనూ వాళ్ళతో బయల్దేరాడు. అందరూ కోర్నుడేట్‌ని కూడా తమతో రమ్మన్నారు, కానీ అతను కంఠంలో ప్రాణం వుండగా జర్మను అధికార్లతో మాట్లాడనన్నాడు. ముగ్గురు మగవాళ్ళు పైన అధికారి గదికి వెళ్ళారు. జర్మను అధికారి ఒక వాలు కుర్చీలో కూర్చొని పైపు కాలుస్తూ తీరికగా కనిపించాడు. వీళ్ళని చూసి కుర్చీ లోంచి లేవలేదు సరి కదా, కనీసం కళ్ళెత్తి పలకరించను కూడా లేదు. విజేతలకు సహజమైన అహంకారాన్నే అతను ప్రదర్శించాడు. రెండు మూడు నిమిషాలయ్యాక, తడుముకుంటూ ఫ్రెంచి భాషలో అడిగాడు, “ఎందుకొచ్చారు?” అని. “మేం మా ప్రయాణాన్ని కొనసాగించాలనుకుంటున్నాం.”

“వీల్లేదు!”

“మీరెందుకు మమ్మల్ని బంధించారో తెలుసుకోవచ్చా?”

“అది నా ఇష్టం.”

“అయ్యా! మేమంతా ఈ ప్రయాణానికి ముందే మీ పై అధికారి వద్ద అనుమతి తీసుకున్నాం. ఇప్పుడు మమ్మల్నే కారణంగా ఇక్కడ ఆపేసారో కూడా మాకర్థం కావటం లేదు. మా మీద ఇంత ఆగ్రహం చూపటం మీకు తగునా?”

“ఇన్ని మాటలనవసరం. మిమ్మల్ని పంపొద్దని నేను నిశ్చయించుకున్నాను. అంతే. మీరిక వెళ్ళొచ్చు.”

అందరూ ఆయనకి నమస్కరించి బయట పడ్డారు. మధ్యాహ్నం అందరికీ చిరాకు పుట్టుకొచ్చింది. చేసేదేమీ లేక అందరూ వంటగదిలో దూరి జర్మను అధికారిని శాపనార్ధాలు పెట్టారు. ఎందుకు తమ మీద కక్ష బూనాడో అన్నది మాత్రం వాళ్ళ ఊహకందలేదు. బహుశా డబ్బు కోసమేమో! ఆ ఆలోచనతోటే అందరికీ ముచ్చెమటలు పుట్టయి. తమలో అందరికంటే ధనవంతులకి ఆపద ఎక్కువ, అలాగైతే. డబ్బు సంచులతో గుమ్మరించాల్సి వస్తుంది, ఆ జర్మను అధికారిని వదిలించుకోవటానికి. ఒకవేళ అలాటి సందర్భమే వస్తే ఏం చెప్పి తప్పించుకోవాలా అన్న ఆలోచనలు సాగాయి అందరికీ. ఎందుకైనా మంచిదని, లూసో తన ఖరీదైన గడియారాన్ని తీసి దాచేసాడు. రాత్రి దగ్గరవుతున్నకొద్దీ అందరి నిరాశా నిస్పృహలూ పెరగసాగాయి.

భోజనాలకి ఇంకా రెండు గంటల వ్యవధి వుండటంతో శ్రీమతి లూసో పేకాడదామంది. కోర్నుడెట్ కూడా తన పైపు ఆర్పివేసి ఆటలో చేరాడు. ఆటలో అందరూ కాసేపు తమ దిగులునీ, భయాన్నీ మరచిపోయారు. అయితే లూసో, అతని భార్యా తోడు దొంగలని కోర్నుడేట్ కనిపెట్టేసాడు.

సరిగ్గా రాత్రి భోజనానికి ఉప్రక్రమించబోతుండగా ఫోలెన్వీ వచ్చాడు. తన బొంగురు గొంతుతో, “ఎలిజబెత్ తన మనసు మార్చుకుందా అని జర్మను అధికారి అడుగుతున్నాడు,” అని ప్రకటించాడు. ఎలిజబెత్ మొహం పాలిపోయింది. అంతలోనే కోపంతో ఎర్రబడింది.

లేచి నిలబడి, ” ఆ దరిద్రుడు, ఆ కుక్క, ఆ నీచుడితో చెప్పు. నేను చచ్చినా ఒప్పుకోనని! అర్ధమైందా? ఎప్పటికీ! ప్రాణాలు పోయినా సరే!” అని అరిచింది.

ఫోలెన్వీ మాట్లాడకుండా వెళ్ళిపోయాడు. అందరూ ఆశ్చర్య పోయి, ఎలిజబెత్ చుట్టూ చేరారు. ఏం జరిగిందో చెప్పమని వేడుకున్నారు. ఆమె మొదట నిరాకరించింది. కానీ కోపం పట్టలేక పోయింది!

“వాడికేం కావాలా? ఇంకా ఏం కావాలి? ఒక్క రాత్రికి నాతో పడుకుంటాడట!”

అందరూ నిర్ఘాంతపోయారు. కోర్నుడెట్ అక్కడున్న జగ్గు తీసి నేలకేసి కొట్టాడు. అందరూ హాహాకారాలు చేసారు. కౌంటు మనుషుల్లో ఇంత నీచులుంటారా అని ఆశ్చర్యపోయాడు. ఆడవాళ్ళు ఎలిజబెత్ పరిస్థితికి సానుభూతి ప్రకటించారు. ఆమె నిర్ణయాన్ని హర్షించారు కూడా. ఆఖరికి మాటలు చాలించి అందరూ భోజనం చేసారు. ఆడవాళ్ళు తమ తమ గదుల్లోకెళ్ళి పోయారు. మగవాళ్ళు పైపు కాలుస్తూ మళ్ళీ ఏదైనా ఆడుకోవాలనుకున్నారు. ఆటలోకి వాళ్ళు ఫోలెన్వీని కూడా ఆహ్వానించారు. చిన్నగా మాటల్లో పెట్టి అతన్నించి ఏదైనా సమాచారం రాబట్టాలనుకున్నారు. కానీ అతను తన పేక ముక్కల మీద తప్ప ఇంకే ఇతర విషయాల మీదా ధ్యాస పెట్టలేదు. ఏ ప్రశ్నలకీ జవాబివ్వలేదు. ఇక అతనితో ఎంత సేపు పేకాడినా ఏమీ లాభంలేదని అందరూ ఆట ముగించి లేచారు.

మర్నాడు మళ్ళీ ఆశతో తొందరగానే లేచి కిందకొచ్చారు. ఏదో జరిగి తమ నిర్భందం వదులుతుందేమో ననే ఆశా, ఎలాగైనా ఇకణ్ణించి వెళ్ళిపోవాలనే ఆందోళనా, ఇంకొక్క రోజు ఇక్కడే వుండాల్సి వస్తుందేమోనన్న భయమూ, అన్నీ కలిపి వాళ్ళని చుట్టుముట్టాయి.

లోపలే తిరుగుతున్న గుర్రాలనీ, కట్టేసి వున్న బగ్గీనీ చూసి హతాశులయ్యారు. మళ్ళీ అలా నడుద్దామని వూళ్ళోకి బయల్దేరారు. మధ్యాహ్నం భోజనాలు కూడ నిస్సారంగా గడిచాయి. ఎందుకో అందరికీ ఎలిజబెత్‌ని చూస్తే చిరాకొచ్చింది. రాత్రి అందరూ నిద్ర పోయాక ఆమె తన నిర్ణయాన్ని మార్చుకుని జర్మన్ అధికారిని సంతోషపెట్టి తమకి విముక్తి ప్రసాదిస్తుందని రహస్యంగా ఆశ పడ్డారు. అలా జరగక పోయే సరికి ఒక రకమైన అసహనం బయల్దేరింది అందరిలో. ఆవిడ అలా చేసి ఎవరికీ చెప్పకపోయినా పర్వాలేదు కదా! అలా చేయటం వల్ల ఆమెకొచ్చిన పరువు నష్టం కూడా ఏమీ లేదు. అటువటప్పుడు అలా చేస్తే తమ సమస్య ఎంత తేలికగా తీరిపోయి వుండేది! అలా అనుకుంటున్న కొద్దీ అందరికీ కోపం పెరిగిపోయింది. అయితే అందరూ మర్యాదస్తులు కాబట్టి ఈ ఆలోచనలను పైకి అనలేదు.

మధ్యాహ్నం అందరూ అలా నడిచొద్దామని బయల్దేరారు. వాళ్ళతో ఇద్దరు సిస్టర్లూ, కోర్నుడెట్ మాత్రం చేరకుండా సత్రం లోపలే వుండిపోయారు. అందరూ వెచ్చటి స్వెట్టర్లూ, కోట్లూ తొడుక్కుని వున్నా చలి ఎముకలు కొరికేస్తుంది. ఒంట్లోని రక్తమంతా ఘనీభవించినట్టూ, ఎముకలు విరిగిపోతున్నట్టూ అనిపించే చలి! అడుగు తీసి అడుగు వేయటమే నరక యాతన లాగుంది. కొంచెం దూరం నడిచేసరికి, నిర్మానుష్యంగా వున్న వూరు, దట్టంగా కురుస్తున్న మంచూ అసలే కృంగిపోయి వున్న వారి మనసుల్ని ఇంకా కృంగ దీసాయి.

నలుగురు స్త్రీలూ ముందు నడుస్తుండగా, ముగ్గురు మగవాళ్ళూ వెనక నడుస్తున్నారు. లూసో వున్నట్టుండి, “ఈ పునీతురాలు ఇలా చేయబట్టి మనమంతా ఇక్కడ ఇంకా ఎన్నాళ్ళు చిక్కుబడిపోతామో,” అన్నాడు. కౌంటు మాత్రం తన సహజ గాంభీర్యంతో, “ఏ స్త్రీ నించైనా ఇటువంటి త్యాగం మనం ఆశించలేం! అది ఆమె నిర్ణయానికే వదిలేయక తప్పదు. అంత వరకూ మనం చేయగలిగిందేమీ లేదు,” అన్నాడు. లామడాన్, ఒకవేళ ఫ్రెంచి వారు జర్మనులకి బుధ్ధి చెప్పాలను కున్నట్టయితే ఆ యుధ్ధం ఇక్కడ టోట్స్ నగరంలోనే జరుగుతుందని అన్నాడు. ఆ ఆలోచనకే అందరికీ ఆందోళన పెరిగింది. తాము యుధ్ధంలో చిక్కుకుంటామా?

“పోనీ, కాలి నడకన పారిపోవటానికి ప్రయత్నిద్దామా?” లూసో అన్నాడు ఆత్రంగా. కౌంటు ఒప్పుకోలేదు! “కాలినడకనా? ఈ మంచులోనా? స్త్రీలతోనా? సాధ్యం కాదేమో! మనం ఒకవేళ బయల్దేరినా నాలుగడుగులు వేసేసరికి జర్మను సైనికులు మనని వెంబడించి పట్టుకుని, ఖైదులో వేస్తారు కూడా!” అదీ నిజమే అనిపించి అందరూ మౌనంగా వుండిపోయారు.

ఆడవాళ్ళూ ఏవో బట్టల గురించి మాట్లాడుకుంటున్నారు కానీ కొంచెం ముభావంగానే వున్నారు. వున్నట్టుండి వీధి చివర్న జర్మను అధికారి కనిపించాడు. తెల్లగా కురుస్తున్న మంచులో అతని పొడవాటి విగ్రహమూ, దుస్తులూ, బూట్లూ స్పష్టంగా అగుపించాయి. స్త్రీలకి తల వంచి అభివాదం చేసాడు. మగ వాళ్ళ వైపు నిరసనగా ఒక చూపు చూసి వెళ్ళి పోయాడు. వారూ అతనికి అభివాదం చేయలేదు.

ఎలిజబెత్ మొహం ఎర్ర బడింది. మిగతా స్త్రీలందరికీ అలాటి చవకబారు స్త్రీతో కలిసి నడుస్తూ అతని కంట బడటం వల్ల అవమానం ముంచుకొచ్చింది. కొవ్వుపుంజి వైపు జర్మను అధికారి చూసిన హేళనతో కూడిన చూపు వాళ్ళకి భయాన్ని కలిగించింది. అంతా అతని గురించే మాట్లాడుకోసాగారు. లామడాన్ శ్రీమతి, అతనెంతో వున్నత కుటుంబానికి చెందిన వాడిలాగున్నాడంది. చాలా అందగాడని కూడా ప్రకటించింది. అతను ఫ్రెంచి వాడై వుండి వుంటే తామందరూ అతన్ని ప్రేమించే వారిమని కూడా అన్నది.

మళ్ళీ అందరూ సత్రం లోపల చేరారు. ఎవరికీ ఏం చెయ్యటానికీ తోచలేదు. చిరాకులూ, విసుక్కోవటాలూ ఎక్కువైనయి. నిశ్శబ్దంగా అందరూ భోజనం ముగించి పడకలు చేరారు, మర్నాటిని గురించిన ఆశతో.

మర్నాడు అందరి కోపతాపాలు ఇంకా పెరిగిపోయాయి. ఆడవాళ్ళందరూ ఎలిజబెత్‌తో మాటలాడటమే మానేసారు. ఇంతలో చర్చి గంటలు మోగాయి, అందరినీ ఎవరిదో బాప్టిజంకి ఆహ్వానిస్తూ.

ఎలిజబెత్‌కి తన చిన్న కొడుకు గుర్తొచ్చాడు. అతను వెతోత్ నగరంలో ఒక రైతు వద్ద పెరుగుతున్నాడు. ఏడాదికొకసారి వాణ్ణి వెళ్ళి చూసొస్తుందామె. బాప్టిజం గంటలతో తన కుమారుడు జ్ఞాపకం రావటంతో ఎవరిదో అపరిచితుల బాప్టిజం చూడటానికి చర్చిలో కెళ్ళిందామె.

ఆమె బయటికెళ్ళటం కోసమే ఎదురు చూస్తున్నట్టు అందరూ తలుపులేసి ఒక్క దగ్గర చేరారు. ఏదో ఒకటి చేయకపోతే లాభం లేదని అర్ధమైంది అందరికీ. జర్మన్ అధికారిని ఎలిజబెత్‌ని మట్టుకు నిర్భంధించి మిగతా అందరినీ వదిలేయమని ప్రాధేయపడదాం, అన్నాడు లూసో. వెంటనే ఈ సందేశాన్ని ఫొలెన్వీతో చెప్పి అధికారి వద్దకు పంపారు. గోడకు కొట్టిన బంతిలా తిరిగొచ్చాడతను. వీల్లేదన్నాడు అధికారి. వెంటనే కోపం పట్టలేని శ్రీమతి లూసో బూతులు లంకించుకుంది.

“మనమంతా ఇక్కడే ముసలి వాళ్ళమైపోయి చస్తామో ఏమో! అయినా ఈ బజారుదానికిదేం పోయే కాలం? అదేదో మహా పతివ్రత ఐనట్టు, పెద్ద నిరాకరణ. రూన్ నగరంలో అయితే బండి వాళ్ళతో సహా ఎవరినీ వదలదు కదా! నాకెలా తెలుసని అడక్కండి, నాకు తెలుసు. అక్కడ మగ పురుగుని దారంట పోనివ్వదు కానీ, ఇక్కడ పెద్ద నీతులు చెప్తుంది. కేవలం మనమీద తనకున్న శక్తి చూపించుకోవటానికే ఈ నాటకమంతా! నన్నడిగితే అసలా అధికారి చాలా మంచి వాడంటాను! మనలాటి కుటుంబ స్త్రీల జోలికి పోకుండా, అదెలాగూ బజారుదేనని దాన్నడిగాడు! మనల్నెవరైనా అడిగుంటే చచ్చేవాళ్ళం! పెళ్ళైన స్త్రీలంటే అతనికి ఎంత గౌరవమో చూడండి. మనల్నతను బలాత్కరించినా మనం చేయగలిగేదేముంది,” అంటూ ఉద్ఘాటించింది. మిగతా ఇద్దరు స్త్రీలూ వణికిపోయారు. శ్రీమతి లామడాన్ కళ్ళెందుకో మెరిసాయి. తననెవరో బలాత్కరించిన దృశ్యం ఊహించుకోవటం వల్ల కాబోలు, ఆమె మొహం ఆవిరి కమ్మింది.

మగవాళ్ళు కూడా గొంతు కలిపారు. ఎలాగైనా కొవ్వుపుంజిని కాళ్ళూ చేతులు కట్టేసైనా సరే అధికారికి అప్పగించాల్సిందేనని తీర్మానించారు. కౌంటు అలాటి మొరటుతనానికి ఒప్పుకోలేదు. తర తరాల నించీ హుందాగా బ్రతుకుతున్న రాచ వంశీయులు. వాళ్ళ పధ్ధతులన్నీ నాజూకు గానే వుంటాయి మరి!

“బలవంతం మీద పనులు జరగవు. మనం తెలివిగా ఆమెని ఒప్పించాలి,” అన్నాడాయన. అందరూ ఆలోచించి ఒక వ్యూహం పన్నారు. అందరూ గుస గుసలతో విషయాన్ని చర్చించుకున్నారు. అలాగని ఎవరూ మోటు మాటలు మాట్లాడలేదు. వాళ్ళంతా పెద్ద పెద్ద కుటుంబాల్లో పుట్టి పెరిగిన వాళ్ళు. ముఖ్యంగా ఆడవాళ్ళకి – మాటలతో సాలెగూళ్ళు అల్లటం, ఆకుకు అందకుండా, పోకకు పొందకుండా మాట్లాడటం కొత్తగా నేర్పాలా! అక్కడికెవరైనా కొత్త మనిషొస్తే వారికి ఒక పట్టాన అక్కడ చర్చిస్తున్న విషయం ఏమిటో అర్ధం కాదు. అంత జాగ్రత్తగా మాట్లాడుకున్నారు వాళ్ళు.

నిజానికి కొంత సేపయ్యాక వారికీ వ్యవహారమూ, నీతి గురించిన చర్చలూ చాలా సరదాగా అనిపించసాగింది. నేర్పరి అయిన వంట వాడు తను వండిన వంటకాలను కంటికి నదరుగా వుండేటట్టు ఎలా అమరుస్తాడో అలాగే వాళ్ళు తమ వ్యూహాన్ని అందంగా తీర్చి దిద్దుకున్నారు. ఆఖరికి అందరి మనసులూ కుదుట పడ్డవి. కౌంటు కొన్ని కొంటె వ్యాఖ్యానాలు కూడ చేసాడు. ఆయనకి లూసో వంత పాడాడు. ఆ కొంటె మాటలకి ఎవరికీ కోపం రాలేదు సరికదా, అంతా ముసి ముసిగా నవ్వారు. శ్రీమతి లూసో నిర్మొహమాటంగా, “దాని వృత్తే అది అయినప్పుడు, ఆ అధికారిని నిరాకరించటానికి దానికేం హక్కు వుందీ, అంటాను?” అని అడిగినప్పుడు అందరూ అంగీకరించారు.

కోటను ముట్టడిస్తున్న సైనికుల్లా వాళ్ళ వ్యూహాన్ని మళ్ళీ మళ్ళీ చర్చించుకున్నారు. ఎవరు చేయాల్సిన వాదనలూ, వ్యాఖ్యానాలూ వాళ్ళు మననం చేసుకున్నారు. కొన్ని మామూలు దాడులకీ, ఇంకొన్ని ఆకస్మిక దాడులకీ ప్రణాళికలు సిధ్ధం చేసుకున్నారు. కోర్నుడెట్ మాత్రం ఈ వ్యూహ రచనకి దూరంగా వున్నాడు. వాళ్ళు మాటల్లో పడి ఎలిజబెత్ చర్చి నించి తిరిగి రావటం గమనించనేలేదు. వున్నట్టుండి కౌంటు “హుష్” అని సైగ చేసాడు. ఆమెని చూసి అందరూ మాటలాపేసారు. ఒక్క క్షణం అందరూ తేలు కుట్టిన దొంగల్లా మౌనంగా వుండిపోయారు. అందరికంటే ముందు శ్రీమతి కౌంటు తేరుకున్నారు.

“బాప్టిజం బాగా జరిగిందా ఎలిజబెత్?” అనడిగింది స్నేహ పూర్వకంగా.

ఎలిజబెత్ తను చూసిన బాప్టిజంని వర్ణించి, “కొన్నిసార్లు ప్రార్థనతో మనసు కుదుటపడుతుంది కదూ?” అంది. అందరూ ఆమెతో అంగీకరించారు.

ఆ తరువాత భోజనాల సమయం వరకూ స్త్రీలందరూ ఆమెతో చాలా ఆప్యాయంగా మాట్లాడారు. భోజనాలకి బల్ల వద్ద కూర్చోగానే వాళ్ళ పథకం అమలులో కొచ్చింది. ముందుగా యధాలాపంగా ‘త్యాగం’ అన్న విషయాన్ని చర్చకి పెట్టారు. పురాణాల్లోవీ, చరిత్రలోవీ త్యాగధనుల కథలు ఏకరువు పెట్టారు. అందరికంటే శత్రు సైన్యాధికారులకి తన అందాన్ని ఎరగా వేసి తన ప్రజలని కాపాడుకున్న క్లియోపాత్రాని నోరారా పొగిడారు. అంతే కాదు, కేవలం వాళ్ళ ఊహల్లోంచి జనించిన కథని కూడా వాళ్ళు చెప్పుకున్నారు. హన్నీబాల్ రోమ్ నగరాన్ని ముట్టడించినప్పుడు ఆ నగరంలోని స్త్రీలందరూ అతన్నీ, అతని సైన్యాధికారులనీ, అతని సైనికులందరినీ తమ పడక గదుల్లోకాహ్వానించి రోమ్ నగరానికెదురైన ముప్పు తప్పించటానికి సిధ్ధపడ్డారట.

శత్రువులకి తమ శరీరాన్ని ఎరగా వేసి, ఆయుధంగా చేసి తమ ప్రజలని కాపాడుకోవటం కంటే స్త్రీ చేయగలిగే త్యాగం ఏముంటుంది అని వారు ఆశ్చర్యపోయారు! అయితే ఒక్కటి మాత్రం ఒప్పుకోవాలి! ఈ విషయాలన్నిటినీ వారు సూచన ప్రాయంగానే చర్చించారు. ఆడవాళ్ళను ఇబ్బంది పెట్టే అసభ్య పదజాలమేదీ వారు వాడలేదు! చాలా నిగ్రహంతో, సభ్యతతో వాళ్ళు విషయం గురించి మాట్లాడుకున్నారు. వాళ్ళ మాటలు విన్న ఏ మనిషికైనా ఆడదాని శరీరం వున్నది అలా శత్రువులనించి తమ పురుషులని కాపాడటానికే అన్న నమ్మకం ఏర్పడుతుంది. అంత ఆవేశంగా వాళ్ళు మాట్లాడారు. ఇద్దరు సిస్టర్లూ, ఎలిజబెత్ మాత్రం ఏమీ మాట్లాడలేదు.

ఆ మధ్యాహ్నమంతా ఎలిజబెత్ ఆలోచిస్తూ వుండిపోయింది. కానీ తనని అందరూ ఇంతకు ముందులా ‘మీరు’ అనకుండా, ‘నువ్వు’ అంటున్నారు. సంఘంలో తన స్థాయి ఏమిటో తనకి తెలియజేస్తున్నారా?

మళ్ళీ సాయంత్రం భోజనాలకి బల్ల వద్దకి రాగానే ఫొలెన్వి క్రితం రోజులాగానే పెద్ద గొంతుకతో తన ప్రశ్న వేసాడు.

“ఎలిజబెత్ తన మనసు మార్చుకుందా అని జర్మన్ అధికారి తెలుసుకోగోరుతున్నారు.”

“లేదని చెప్పు!” ఎలిజబెత్ గంభీరంగా అంది.

భోజనాల వద్ద మళ్ళీ అందరిని నిస్పృహ కమ్ముకుంది. పైగా లూసో మూడు సార్లు తప్పటడుగులు వేసాడు. త్యాగాన్ని గురించి చెప్పుకోవటానికి తలలు బద్దలు కొట్టుకున్నా ఒక్కళ్ళకీ ఒక్క కథా గుర్తు రాలేదు. కౌంటు గారి శ్రీమతి వున్నట్టుండి మతాన్ని గురించీ, ధర్మాన్ని గురించీ సిస్టర్లతో మాటల్లోకి దిగింది. వాళ్ళ మాటలు మహాత్ముల జీవిత ఘట్టాల్లోకి దారి తీసాయి.

మామూలు మనుషులం పాపమని భావించే చాలా పనులని మహాత్ములు ఆపధ్ధర్మంగా చాలా సార్లు చేసారు. అయినా వారిని ఎటువంటి పాపమూ అంటుకోదు. ఎందుకంటే ఆ పాపపు పనులు వాళ్ళు స్వార్థం కోసం కాక పరుల హితం కొరకు చేసినవి కాబట్టి. అటువంటి పనులను చర్చి క్షమించి వారిని అక్కున చేర్చుకుంటుంది కూడా. అలా చెప్తూ ఇద్దర్లోకి పెద్దదైన సిస్టరు రంగం లోకి దిగింది. అది అమాయకత్వమో, అతి తెలివో తెలియదు కానీ మిగతా అందరికంటే ఆమె ఎక్కువ ఆవేశంగా మాట్లాడింది. అంతవరకూ ఆమెని వాళ్ళంతా ముభావి అనుకున్నారు, కానీ ఆమె వీళ్ళందరికంటే రెండాకులు ఎక్కువే చదివినట్టుంది. ఆమెకి తన చర్చీ, తన సంప్రదాయాలే జీవితం కాబట్టి ఆమె చెప్పేదంతా సాధికారికంగా, కాలాతీతమైన ధర్మం అనిపించేటట్టు చెప్పింది. ఉద్దేశ్యం మంచిదైనప్పుడు పాప కార్యాలని కూడా భగవంతుడు మన్నిస్తాడు అని అనర్గళంగా ఉపన్యసించి ఆమె అందరినీ ఒప్పించగలిగింది.

“అయితే సిస్టర్! నిజంగా భగవంతుడు పరుల హితం కొరకు మనం చేసే పాప కార్యాలనీ క్షమిస్తాడా?” కౌంటు శ్రీమతి అడిగింది.

“నిస్సందేహంగా!”

ఈ రకంగా వారు భగవంతుని అంతర్యాన్ని గురించీ, అతని తీర్పుల గురించీ చర్చించుకున్నారు. మిగతా వాళ్ళ మాటలకంటే ఈ సిస్టరు మాటలు ఎలిజబెత్ ని చాలా కదిలించాయి.

అక్కణ్ణించి సంభాషణ సిస్టర్లిద్దరి దైనందిన జీవితం వైపు మళ్ళింది. వారిద్దరినీ వాళ్ళ కాన్వెంటు హావ్రే నగరానికి క్షతగాత్రుల సేవ కోసమని పంపుతుంది. తనతో వున్న సిస్టరు క్షతగాత్రుల సేవలో నిష్ణాతురాలని చెప్పిందామె. ఆ తరువాత ఆమె తను చూసిన సైనికుల కష్టాలనీ, వారికైన గాయాలనీ, వారి దుర్భర వేదననీ కళ్ళకి కట్టినట్టు వర్ణించింది. వాళ్ళని వైద్య సహాయంతో సేద దీర్చాల్సిన తామిద్దరూ దురదృష్తవశాత్తూ ఇక్కడ చిక్కుకునిపోయారు. ఎంత మంది ఫ్రెంచి సైనికులు వైద్య సహాయం లేక అలమటిస్తున్నారో, ఎంత మంది చచ్చిపోతున్నారో, అనుకుని నిట్టూర్చిందామె. ఆవిడ మాట్లాడింతరువాత ఆ మాటల ప్రభావం పోతుందో ఏమో నన్న భయంతో ఇంకెవ్వరూ ఏమీ మాట్లాడకుండ పక్కలు చేరారు.

మర్నాడు అందరూ తీరుబడిగా లేచారు. తాము నాటిన విత్తనం మొలకెత్తేంత వరకూ వేచి చూడాలనుకున్నారేమో, ఎవరూ మధ్యాహ్నం భోజనాల వరకూ ఏమీ మాట్లాడలేదు. భోజనానంతరం శ్రీమతి కౌంటు వ్యాహ్యాళి కెళ్ళాలని ప్రతిపాదించింది.

ముందే వారనుకున్న పథకం ప్రకారం కౌంటు కొవ్వుపుంజి చేయందుకుని అందరికీ కొంచెం దూరంగా నడవసాగాడు.

ఆయనలాటి గొప్ప కుటుంబీకులు తక్కువ స్థాయితో మాట్లాడేటప్పుడు ఉపయోగించే చనువూ అధికారమూ కూడిన గొంతుతో ఆయన వెంటనే విషయానికొచ్చాడు. “చూడమ్మా! మమ్మల్నిలా ఇక్కడ చిక్కుబడేలా చేయటం నీకేమైనా బాగుందా, ఒక్క సారి ఆలోచించు. ఇప్పుడు నీతో పాటు మా అందరి బ్రతుకులూ ఆపదలో పడ్డట్టే కదా? దీనికంటే ఆ అధికారి కోరిక మన్నించటం సబబేమో ఒక్కసారి ఆలోచించు! నువ్వెన్ని సార్లు ఎంత మంది కోర్కె తీర్చలేదు?”

ఎలిజబెత్ ఏమీ మాట్లాడలేదు. ఆయన సామ దాన భేదో పాయాలన్నీ ప్రయోగించాడు, తన హుందా ఏ మాత్రం చెడకుండానే. అప్పుడప్పుడూ, చనువుగా, అంతలోకే తండ్రిలా, అంతలోకే కొంటెగా, మళ్ళీ అంతలోకే గంభీరంగా ఆయన కొవ్వుపుంజిని ఉక్కిరి బిక్కిరి చేసాడు తన వాదనలతో. ఆమె చేయబోయే త్యాగాన్ని మెచ్చుకోవటానికి తనకున్న శక్తి చాలదన్నాడు. అంతలోనూ ఆయన స్వఛ్ఛమైన గ్రాంథిక భాష మాట్లాడటం మరిచిపోలేదు.

“అసలు, నువ్వు అతని కోరిక తీర్చిన తరువాత ఆ అధికారి గర్వానికి పట్ట పగ్గాలుండవేమో! నీలాటి అందగత్తెని వశ పర్చుకోవటమంటే మాటలా! బహుశ జర్మనీ అంతటా వెదికినా నీలాటి స్త్రీ కనపడదేమో అతనికి” అని ఆమెని మురిపించాడు. అంతా విని ఎలిజబెత్ ఏమీ మాట్లాడలేదు.

వ్యాహ్యాళి నించి తిరిగి రాగానే ఎలిజబెత్ తన గదికి వెళ్ళిపోయి మళ్ళి కిందకి రాలేదు. అందరిలో ఆతృత హెచ్చింది.

రాత్రి భోజనం సమయమైంది. అయినా ఆమె కిందికి రాలేదు.

ఇంతలొ ఫొలెన్వీ వచ్చి “ఎలిజబెత్ గారికి వంట్లో బాగుండనందున ఆమె ఇవాళ భోజనానికి రానన్నారు,” అని ప్రకటించాడు. కౌంటు మెల్లగా ఫొలెన్వీ దగ్గరకెళ్ళి గుస గుస లాడాడు.

“అంతా సర్దుబాటయినట్టేనా?”

“ఆహా!”

ఎవరితో ఏమీ చెప్పకుండా కేవలం అందరి వంకా చూసి తల పంకించాడాయన. అందరి మొహాలూ వెలిగిపోయాయి.

“హమ్మయ్యా!” అని అరిచాడు లూసో. “ఈ సత్రంలో షాంపేన్ వుంటే తీసుకు రావొయ్!అందరికీ ఇవాళ నా పేరు మీద షాంపేన్!” అని పురమాయించాడు ఫొలెన్వీని. ఫొలెన్వీ వెంటనే నాలుగు షాంపేన్ సీసాలతో వచ్చాడు. ఈ విషయం లూసో సతీమణి కెంత మాత్రమూ నచ్చలేదు. అందరి మనసులూ తేలిక పడటంతో అందరూ కబుర్లు మొదలు పెట్టారు. కౌంటు లామడన్ శ్రీమతి అంద చందాలని ప్రశంసిస్తే, లూసో కౌంటెస్ గారి రూప లావణ్యాలను పేర్కొన్నారు.

అందరూ హాయిగా, కులాసాగా నవ్వుతూ కబుర్లు చెప్పుకున్నారు. చాలా కొంటె మాటలూ, పడక గది జోకులూ చెప్పుకున్నా ఎవరూ కోపగించుకోలేదు. ఒకరకమైన హాయి, సంతోషం అందరికీ గుండెల నిండా నిండి పోయింది. పైగా జోకుల స్థాయి మరీ దిగజారిపోసాగింది, రాత్రవుతున్న కొద్దీ! ఆఖరికి స్త్రీలు కూడా రెండర్ధాల మాటలూ, మత్తెక్కించే చూపులూ మొదలు పెట్టారు. అందరూ షాంపేన్ తాగేరు. ఇద్దరు సిస్టర్లు కూడా. షాంపేన్ అచ్చం నిమ్మరసం లాగుంది, అన్నారిద్దరూ!

“ఛ!ఛ! ఇక్కడొక పియానో వుండి వుంటే ఎంత బాగుండేది! ఒకళ్ళం పాట వాయిస్తూ వుంటే మిగతా అందరమూ డాన్సు చేసే వాళ్ళం!” అన్నాడు లూసో.

కోర్నుడెట్ ఎందుకనో సాయంత్రమంతా ఒక్క మాట కూడా మాట్లాడలేదు. ఏదో ఆలోచనలో వుండి పోయాడు, గడ్డాన్ని నిమురుకుంటూ! ఆఖరికి మధ్య రాత్రి దగ్గరవుతుండా తడబడుతున్న అడుగులతో లూసో అతని దగ్గరికెళ్ళి వీపు మీద చరిచి, “నీ బాధేమిటయ్యా మిత్రమా?” అనడిగాడు నవ్వుతూ. కోర్నుడెట్ విసురుగా కుర్చీలోంచి లేచాడు. అందరి వంకా అసహ్యంగా చూసాడొకసారి.

“మీ అంత నీచులని నేనింతవరకూ చూడలేదు!” అన్నాడు. విసురుగా లేచి తలుపు తెరుచుకొని వెళ్ళబోతూ, ఒక్క క్షణం ఆగాడు. మళ్ళీ అసహ్యాన్నంతా గొంతులో నింపుకుని,

“నీచులు!” అని వెళ్ళిపోయాడు.

అందరూ నిర్ఘాంతపోయారు. లూసో కయితే అలేమయిందో కూడా అర్ధం కాలేదు. అంతలోకే తేరుకుని పెద్దగా నవ్వుతూ అందరి వైపూ చూసి “మీలాటి అమాయకులకసలేమీ తెలియదు,” అంటూ మొదలు పెట్టి, “రాత్రి రహస్యాలు చెప్పనా?” అని మూడు రోజుల క్రితం తను కారిడార్లో చూసిందంతా చిలవలూ పలవలూ నేసి అందరికీ చెప్పాడు. అందరూ పగలబడి నవ్వారు “ఒహో! ఇతనూ గ్రంథసాంగుడేనన్నమాట,” అంటూ.

“నిజమా? నిజంగా అలా జరిగిందా?” కొందరికింకా నమ్మకం కుదరలేదు.

“నిజంగా నిజం! నా కళ్ళతో నేను చూసాను, అతను బ్రతిమాలుతుంటే!”

“అది వొద్దంటుందా?”

“అవును! ఎందుకంటే పక్క గదిలో జర్మను అధికారి వున్నాడు కాబట్టి!”

“నువ్వేం పొరబడలేదు కదా?”

“అరె! నిజమేనంటుంటే!”

కౌంటు నవ్వాపుకోలేక పొర్లి పొర్లి నవ్వుతున్నాడు. లామడాన్ నవ్వీ నవ్వీ కడుపులో నొప్పి లేస్తుందన్నాడు. లూసో ఇంకా అన్నాడు, “ఇప్పుడర్థమైందా కోర్నుడెట్ కి అంత కోపం ఎందుకొచ్చిందో?”

మళ్ళీ అందరూ పగలబడి నవ్వసాగారు. అలిసి నిద్రకుపక్రమించారు. పడుకోబోతూ లూసోతో అతని భార్య, “ఆ చుంచు మొహం లామడాన్ పెళ్ళాం ఏడుస్తూనే నవ్విందీ రాత్రంతా. జర్మన్ అధికారి తనని పిలవలేదని దాని ఏడుపంతాను!” అంది.

“కొంతమంది ఆడవాళ్ళకి యూనిఫారం వేసుకున్న మగాడైతే చాలు! ఒళ్ళూ పై తెలియదు. ఛీ!ఛీ! సిగ్గూ ఎగ్గూ లేని వాళ్ళు.”

మర్నాడు అంతా లేచేసరికి తెల్లటి మంచు అంతటా కప్పేసినా పల్చటి సూర్యకాంతి వెచ్చగా ప్రసరిస్తూ వుంది. బగ్గీ, గుర్రాలు, బగ్గీ తోలే అతనూ అంతా ప్రయాణానికి సిధ్ధంగా వున్నాయి. బగ్గీ అతను పైపు కాలుస్తూ ప్రయాణీకుల కోసం ఎదురు చూస్తున్నాడు. అందరి మొహాల్లోనూ సంతోషం! గబగబా తమ తమ సామాన్లు బగ్గీ లోకెక్కించుకున్నారు. అంతా ఎలిజబెత్ కొరకు ఎదురు చూస్తున్నారు.

ఆఖర్న వచ్చింది ఎలిజబెత్. సిగ్గూ అవమానాలతో తల దించుకుని వుంది. మునుపట్లా ధైర్యంగా నడవటంలేదు. పిరికిగా, బెదురుగా వాళ్ళ వైపు అడుగేయబోయింది. కూడబలుక్కున్నట్టు అందరూ ఆమె వైపు అసహ్యంగా చూసి తలలు తిప్పుకున్నారు. అలాటి అపవిత్రురాలి గాలి తన భార్య వైపు సోకద్దన్నట్టు కౌంటు తన భార్యని గంభీరంగా పక్కకి తీసికెళ్ళిపోయాడు, ఆమె వైపు విషపు చూపులు చూస్తూ.

ఎలిజబెత్ మొహం వెల వెలా పోయింది. ధైర్యం తెచ్చుకుని శ్రీమతి లామడాన్‌ని పలకరించింది. ఆవిడా కేవలం తల పంకించి తల తిప్పేసుకుంది. వున్నట్టుండి అందరూ చాలా హడావిడిగా అక్కణ్ణించి వెళ్ళిపోయి బగ్గీలోకెక్కి కూర్చున్నారు. ఏదో అంటు వ్యాధి వచ్చిన వాళ్ళని వెలేసినట్టు ఎవరూ ఎలిజబెత్ వైపు చూడనైనా చూడటం లేదు.

లూసో సతీమణి కొవ్వుపుంజి వైపు అసహ్యంగా చూసి, భర్తతో, ” ఆ చవకబారు దాని పక్కన నేను కూర్చోలేను,” అని అంటుంది పెద్ద గొంతుకతో. అందరూ బగ్గీలో సర్దుకుని కూర్చొన్నారు.

ఎవరూ మాట్లాడటం లేదు. ఎలిజబెత్ తల వాల్చుకుని కూర్చుంది. ఆమెకి తనని బలవంతంగా జర్మన్ అధికారి కౌగిట్లోకి తోసినందుకు వాళ్ళందరి మీదా, వారి వూక దంపుడు మాటలకి మోసపోయినందుకు తన మీదా, మొత్తం ప్రపంచం మీదా పట్టరానంత ఆగ్రహం వస్తుంది. కోపమూ, అవమానమూ, ఉక్రోషమూ అన్నీ కలిపి ఆమెని ఉక్కిరి బిక్కిరి చేస్తున్నాయి.

కౌంటెస్ శ్రీమతి లామడాన్ గారి వైపు తిరిగి సంభాషణ మొదలు పెట్టింది. “మీరు శ్రీమతి డెట్రిలీస్ నెరుగుదురా?”

“చాలా! ఆవిడ నాకు దగ్గరి స్నేహితురాలు!”

“అవునా? ఆడదంటే ఆమే! ఎంత చక్కని స్త్రీ!”

“అవును! ఆవిడకి రాని విద్య లేదనుకోండి. బొమ్మలేసినా, పాటలు పాడినా, అబ్బో, ఆవిడకావిడే సాటి!”

లామడాన్, కౌంటూ మాట్లాడుకుంటున్నారు. వారి మాటల్లో, షేర్లూ, డబ్బులూ, పన్నులూ పదాలు పదే పదే వినబడుతున్నాయి. లూసో సత్రం నించి తను కాజేసిన పేక ముక్కలతో ఆట మొదలు పెట్టాడు. సిస్టర్లిద్దరూ సంచీలోంచి రోజరీ తీసి ఆగకుండ ప్రార్థనలు చేస్తున్నారు. కోర్నుడెట్ ఏమీ మాట్లాడకుండ మౌనంగా వున్నాడు.

మూడు గంటల ప్రయాణం తరువాత లూసో ఆకలవుతుందన్నాడు. ఆయన సతీమణి సంచీ లోంచి ఒక చిన్న పార్సెల్ తీసి ఆయనకీ తనకీ భోజనం వడ్డించుకుంది. కౌంటు గారి భార్యామణీ, లూసో గారి శ్రీమతీ వారి వారి పాకెట్టులు విప్పి భోజనం వడ్డించుకున్నారు. సిస్టర్లిద్దరూ వాళ్ళ భోజనమూ ముగించారు. కోర్నుడెట్ తన కోటు జేబులోంచి నాలుగు ఉడకబెట్టిన కోడి గుడ్లని తీసి వలుచుకుని తినటం మొదలు పెట్టాడు.

దురదృష్టవశాత్తూ క్రితం రోజు జరిగిన సంఘటనలతో మనసు చెదిరి వున్న ఎలిజబెత్ తన తిండి సంగతి ఏమాత్రమూ ఆలోచించలేదు. తన సంగతి ఏ మాత్రం పట్టించుకోని ఆ కృతఘ్నులపైన కోపం ఆమెని కుదిపేసింది. వాళ్ళని పెద్ద గొంతుకతో తిడదామనుకుని గొంతెత్తింది, కానీ దుఃఖం ఆమె గొంతు కడ్డుపడింది. ఎవరూ ఆమె వైపు చూడలేదు, ఎవరూ ఆమె గురించి ఆలోచించలేదు.

తన పట్ల తనే అసహ్యంతో కుంచించుకు పోయిందామె. తనని తను సంబాళించుకునేందుకు శత విధాలా ప్రయత్నించి వెక్కిళ్ళను గొంతులోనే ఆపేసింది. అయినా ఆమె కంటి వెంట ధారలుగా కన్నీళ్ళు ప్రవహిస్తున్నాయి. అయినా ఆమె తలెత్తి నిటారుగా కూర్చుంది మొహాన్ని కఠినంగా మార్చుకుని.

ఆమె కన్నీళ్ళనాపుకునే ప్రయత్నాన్ని చూసి కౌంటు నా తప్పేం లేదన్నట్టు భుజాలెగరేస్తే, శ్రీమతి లూసో కిసుక్కుమంటూ నవ్వి, “సిగ్గూ లజ్జా లేని వాళ్ళకి ఏడుపే గతి,” అంది ఈసడింపుగా. సిస్టర్లిద్దరూ మిగిలిపోయిన భోజనాన్ని జాగ్రత్తగా పొట్లం కట్టుకుని ఆపైన తిరిగి ప్రార్థన మొదలు పెట్టారు.

కోర్నుడెట్ తిన్న గుడ్లని అరిగించుకుంటూ మనుషుల నైజాన్ని అర్థంచేసుకున్న వాడిలా నవ్వుతూ ఈల మొదలు పెట్టాడు. అతని ఈల పాట విన్న వాళ్ళందరి మొహాలూ పాలి పోయాయి. వాళ్ళ అసౌకర్యాన్ని చూస్తున్న కొద్దీ కోర్నుడెట్ ఈల పాట ఇంకా గట్టిగా వినిపిస్తున్నాడు. అప్పుడప్పుడు తనూ ఆ పాటలోని కొన్ని పంక్తులను గొంతెత్తి ఆలపిస్తున్నాడతను. రాత్రంతా కోర్నుడెట్ ఈల పాట, కొవ్వుపుంజి సన్నని ఏడుపు వినిపిస్తూనే ఉన్నాయి.

కోర్నుడెట్ పాడుతున్న ఆ పాట ఫ్రెంచి జాతీయుల ధైర్య సాహసాలను, నిజాయితీనీ, దేశభక్తిని ఉగ్గడించే ఫ్రెంచి జాతీయ గీతం: La Marseillaise!

(మొపాస 1880లో రాసిన బౌల్ ది సూ కథకు తెలుగు సేత)