ఈ కథలో చిక్కుముడికి అసలు కారణం గమనించారా? ఒక తండ్రికి మరొక సంబంధం ద్వారా కొడుకే తిరిగి తండ్రి కావడం! ఒక దిశలో తిన్నగా సాగిపోయే సాధారణ బంధుత్వాల పరంపర, వేరొక బంధుత్వం ద్వారా మెలితిరిగి, తిరిగి మొదలికి వచ్చిందన్నమాట. దాని వలన సాధారణ సంబంధాలలో కనిపించని ఒకానొక వైరుధ్యం ఇక్కడ ఏర్పడింది.
నవంబర్ 2018
(అడగ్గానే బొమ్మలు గీసి ఇచ్చిన అన్వర్కు
బోలెడన్ని కృతజ్ఞతలు బోలెడంత ప్రేమతో – సం.)
ఈ సంచిక ఈమాట ఇరవయ్యవ జన్మదిన సంచిక. ఈమాట ఇన్నేళ్ళుగా కేవలం నడవలేదు. ఇరవై ఏళ్ళుగా ఇంతింతై ఎదిగింది. రెక్కలుగట్టుకు ఎగిరింది. అమెరికా తెలుగువారికోసం ప్రాణం పోసుకున్న ఒక చిన్న ప్రయత్నం ఈరోజు ఎల్లలు లేని ప్రపంచపు తెలుగు పత్రికగా మూర్తిమంతమయింది; ప్రపంచవ్యాప్తంగా పాఠకుల సంఖ్యను క్రమంగా పెంచుకుంటూ తెలుగు సాహిత్యరంగంలో తనకంటూ ఒక ఉనికిని, ఒక గౌరవాన్ని సంపాదించుకుంది. ఇందుకు కారణం మా శ్రమ మాత్రమే కాదు. అంతకు ఎంతో ఎక్కువగా మీ ప్రోత్సాహసహకారాలు, ఆదరాభిమానాలే అన్నది సుస్పష్టం. మీ అండ ఇలా ఉన్నంత కాలం ఈమాట నిరాఘాటంగా ప్రయాణిస్తూనే ఉంటుంది. ఇది మా నమ్మకమే కాదు. మామాట కూడా. తెలుగు సాహిత్యానికి ఒక మూలకేంద్రంగా ఈమాట ఉండాలన్న కోరికతో సాంకేతిక భాషాసాహిత్యాల పరంగా నవతరాలలో పరిణమిస్తున్న అభిరుచులకు అనుగుణంగా పాతకొత్తల మేలుకలయికగా ఈమాటను తీర్చిదిద్దడానికి ప్రయత్నిస్తూనే ఉన్నాం. కాలానుగుణంగా మారుతూ వస్తున్నా, ఈమాట ఆశయాలలో కాని, సాహిత్యం పట్ల, పరిష్కరణ-ప్రచురణ పద్ధతుల పట్ల ఉన్న శ్రద్ధ, ఆచరణలలో కాని ఏ మార్పూ లేదు. ఇది ముందుముందు కూడా ఇలాగే కొనసాగుతుందని, ఏ రచననైనా నిరపేక్షంగా సాహిత్య పరిధులలోనే పరిశీలిస్తూ, రచయితలకు విమర్శ, పరిష్కరణల అవసరం తెలియజేస్తూ, వారికి వెన్నుదన్నుగా నిలబడి ప్రోత్సహించే మా ధోరణిలోనూ ఏ మార్పూ రాదని హామీ ఇస్తున్నాం. ఈ ప్రయత్నంలో మేము కొందరి మనసులు నొప్పించి, మరికొందరిని నిరాశపరచి ఉండేవుంటాం. అది ఈమాట పట్ల, సాహిత్యం పట్ల మాకున్న అభిమానాన్ని, గౌరవాన్ని నిలుపుకొనే ఉత్సాహంలో మేము తెలియక చేసిన పొరపాటే కాని తెలిసి చేసిన తప్పిదం కాదని సవినయంగా మనవి చేస్తున్నాం. తప్పులుంటే మన్నించి ఈ సాహిత్యప్రయాణంలో తోడు రమ్మని, తోడు కమ్మని, ప్రపంచం నలుమూలలా ఉన్న రచయితలనూ పాఠకులనూ మరొక్కసారి మనసారా ఆహ్వానిస్తున్నాం. రండి, అందరం కలిసి సాగుదాం. ఈమాటను మరిన్ని పదుల మైలురాళ్ళు దాటిద్దాం.
సాలవృక్షాల క్రింద మా దారులు వేరైన చోట దారి నుండి పక్కకి తొలిగి నవోదయ స్కూలుకు వెళ్ళే బాటలో నుంచున్నాను. నడిచి వచ్చిన వైపు మళ్ళా వెనక్కి తిరిగి చూశాను. అడవి కనబడలేదు. చుడిపహాడ్ మాత్రం మసకగా కనిపిస్తూ ఉన్నది. రేపు రాలేను. కాళ్ళు పుండ్లుపడి ఉంటాయి. ఎల్లుండి గురువారం. సంత రోజు. శుక్రవారం వచ్చి ఇదే సాలవృక్షాల క్రింద వేచి ఉంటాను. అడవి నాకింకా కావాలి.
పుస్తకమంతా బాగున్నప్పటికీ, నాకు అందులో ఒక వాక్యం ప్రత్యేకంగా నచ్చింది. ఇన్నేళ్ళకీ ఆ వాక్యం మరచిపోలేక పోతున్నాను. ఇది ఏదో కవిత్వం పూనిన వాక్యం కాదు. ఇది ఏదో రహస్యం మన చెవిలో గుసగుసలాడే వాక్యం అంతకంటే కాదు. ఇది గుండెను మెలితిప్పి కళ్ళ నీళ్ళు కార్పించే వాక్యమూ కాదు. ఏదో అందమైన, మధురమైన పదబంధాలతో నిండి ఉన్న వాక్యం కాదు.
నీకు నువ్వు తెలియదు. తెలుసుకూడానేమో. నువ్వంత చెడ్డవాడివి కాకపోయినా ఉత్తముడివీ కాదు. నీనుంచి నువు తప్పించుకోలేవు, నీకు విమోచన లేదు. ఆ బిచ్చగత్తెకు ఇచ్చింది రూపాయేనని గుర్తుపెట్టుకోవు. చందాలు మొహామాటానికే ఇచ్చావనీ మనసులో పెట్టుకోవు. మొక్కుబడికీ, ప్రదర్శనకీ తప్పించి నీ వల్ల ఏ కాజ్కీ ఇసుమంత ప్రయోజనం కలగదనీ గమనించవు. ఆ మురికినీళ్ళతోటే రోజూ రాత్రిపూట కూచుని కడుక్కుంటూ ఉంటావు.
ఆ అన్న తినడం పూర్తి చేసి, చేయి కడుక్కుని తుడుచుకుంటూ వచ్చి, మళ్ళీ ఇందాకటి కుర్చీ మీదే కాళ్ళు ముడుచుకుని కూర్చుంటూ ‘ఏం తమ్ముడూ ఏం సంగతి?’ అన్నట్టుగా కొన్ని వివరాలు అడిగాడు. చాలా క్యాజువల్గా మాట్లాడుతున్నవాడల్లా కుర్చీలోకి మరింత ఒరుగుతూ, నా ముఖాన్ని పరీక్షగా చూసేలా తల పైకెత్తి, ‘డైరెక్టర్ అవడమంటే మాటలా?’ అన్నాడు. నేనేమీ మాట్లాడలేదు. ‘చూడు, ఈ ప్రశ్నకు జవాబు చెప్పు? ఒక తల్లి తన కొడుక్కు పాలిస్తున్నప్పుడు ఆమె చేతులు ఎక్కడుంటాయి?’
వాళ్ళందరూ స్టేజీ సర్దేశారు. మొహాలకి పూసుకున్న రంగులు తుడిచేసుకున్నారు. తళుకుల బట్టలు మార్చి అతుకులేసిన పాతచొక్కాలు తొడిగేసుకున్నారు. కథానాయకుడున్నాడుగా, నువ్వడిగిన మాటలు మహబాగా చప్పట్లమధ్య మళ్ళీ మళ్ళీ చెప్పి గొంతు జీరబోయినవాడు, వాడు మాత్రం నల్లవిగ్గు తీసేసి ఎర్రజుట్టు దువ్వుకున్నాడు, సీసా మూత తెరుచుకు కూచుని, అప్పుడప్పుడూ ఏదో గుర్తొచ్చి అమ్మలక్కలు లంకించుకుని శివాలెత్తుతున్నాడు.
శబ్దానికీ నిశ్శబ్దానికీ, ఊహకూ వాస్తవానికీ, చలనానికీ అచేతనకూ, ఉనికికీ ఉనికి లేమికీ, బయట ప్రపంచానికీ అంతర్లోకాలకూ, ప్రయాణానికీ జీవితానికీ మధ్య హద్దులు చెరిపేసి ఆలోచనకూ, భావానికీ, అనుభూతికీ, అక్షరానికీ, పదానికీ, వాక్యానికీ, రచనకూ మధ్య ఉండే హద్దులు అధిగమించి, నిన్నటికీ రేపటికీ మధ్య నిర్మించిన అక్షరవారధి ఈ పుస్తకం.
బ్యాగ్ల నిండా తడిబట్టలు. దులుపుతుంటే రాలిపడుతోన్న ఇసుక. తప్పుకుంటుంటే చుట్టుకుంటోన్న సముద్రపు నీటి వాసన, నీచు వాసన. తీరంలో నా పాదాలను తడిపినట్టే తడిపి వెనక్కి పోయిన అలల్లా… సెలవులు. దేవుడా, మళ్ళీ ఎప్పుడు?
నువ్వొచ్చి నన్ను ఎలా చూస్తావు? ఏ రూపంలో?
మబ్బుల్లేని నక్షత్రం లాగానా, లేక నీళ్ళమీద పొరలాగా
అంచెలంచెలుగా తాకుతూ పరుగెత్తే చిల్లపెంకు లాగానా?
నీకు ఏదైతే బాగుండదో నాకు తెలుసు,
కోయిల కుహూ కుహూల మధ్య నిశ్శబ్దం, నీకు బాగుంటుంది.
మెల్లగా పేరేగి కిందనుండి పాక్కుంటూ ఒకతను బయట పడినాడు. ఒంటిమీది గాయాలను కూడా పట్టించుకోకుండా, ఒక్క గెంతున ఆమె దగ్గరకు పోయినాడు. “ముయ్ లంజా, ముయ్ నోరు!” అంటూ ఆమె చెంపలమీద రెండు పీకినాడు. నాకు ఏమి చేయాలో తోచలేదు. నూర్రూపాయల రేకును తీసి పెద్దాయన చేతిలో పెడుతూ “ఆమెను కొట్టింది ఎందుకు?” అని అడిగినాను. “తెలుగులో అరిసింది సారు, లంజముండ! దానికే వాడు ఏబైతో సరిపెట్టేసినాడు.” గుండె కలుక్కుమనింది.
ఆ పక్కన
ఏ చాటునో
మలిన ప్రేమ
కాముకులో
అజ్ఞానంతో
వారు చెక్కుకున్న
పొడి పేర్లో
ఈ పుస్తకము ఎందుకు ముఖ్యమైనదో అనే విషయమును పరిశీలిద్దామా? సంస్కృతములో మనకు దొఱికిన కావ్యములలో ఇది పురాతనమైనది. అంటే అంతకు ముందు కావ్యాలు ఉన్నాయో లేవో మనకు తెలియదు. బహుశా ఉండి ఉండవచ్చును. అవి ఏలాగుంటాయి అన్నది ఊహాగానమే. ఇది మొట్ట మొదటి కావ్యము.
పీకో సెకన్ల వ్యవహారం
తారా స్థాయిలో
కాళీ నృత్యం
ఆమె నల్లని
కురుల కొసలకి చిక్కుకుని
ఎగిరెగిరి పడుతుంటావు
ఏ కావ్యానికయినా దాని భాగధేయాన్ని నిర్ణయించేది కవి యెడ సానుభూతి లేని రంధ్రాన్వేషణాతత్పరులైన పండితులు కారు. సాధారణ పాఠకులు. తెలుగు పాఠకులు మొల్ల రామాయణాన్ని ఆనందంగా ఆహ్వానించి గుండెలకు హత్తుకున్నారు. మళ్ళీమళ్ళీ చదువుకొని మననం చేసుకోదగిన పద్యాలు చాలానే ఉన్నాయి అందులో. తాను విదుషిని కాదనీ, శాస్త్రాదులు తనకు తెలియవు అని అన్నాకూడా కవిత్వమనేది ఎలా ఉండాలో కచ్చితమైన అభిప్రాయాలే ఉన్నాయి మొల్లకు.
ఆవేళ, క్రీడామైదానంలో ఉండుండి వినిపించే ఆర్భాటం ఆకాశాన్ని ముట్టడించినట్టు, ఆ పిలుపు నా మనోవీధిలో మోగింది. చల్లటి జలపాతం తలని తొలిచేస్తున్న ఆ సమయంలోనే, నరాలలో వేడినీళ్ళు ఎక్కించినట్టు రక్తం వెచ్చబడుతూ… ఆ నిముషం గడిచిపోకుండా నా మదిలో నిలిచిపోవాలని ప్రార్థించాను. పొత్రాల్లాంటి వృషణాలున్న మంచి కోడెగిత్త రంకెలాంటి ఆ పిలుపు విన్న తర్వాత, నా మనోవీధిలో అగుపించిన దృశ్యాలు… వాటిని వివరించడం అతి కష్టం.
ప్రమాదాన్ని గుర్తించి
పరుగు తీయబోతే
ఆ హైనాలు వెంబడించాయి
ప్రేమ అని
స్నేహమని
బంధమని
వెంటబడ్డాయి
మరీ బాధ ఏమిటంటే ఇది ఎవడితో పోయిందో వాణ్ణి నేను చూసేను. ఇది వాడితో పోతుందేమోనన్న అనుమానం కూడా వచ్చింది. అయినా జాగ్రత్త పడలేకపోయేనన్న బాధ మరీ పీడిస్తోంది. మనసు హెచ్చరిస్తూనే ఉంటుంది. పట్టించుకోం. అంతా అయిపోయాక అప్పుడు తడుతుంది, అరే ముందే అనుకున్నావేఁ, అని.
తడబడే అడుగుల పసివాడి
పాదం తగిలితే చాలు
పుడమి తల్లి పుత్రవాత్సల్యంతో పులకిస్తుంది
రెండడుగులు తనవైపు నడిచి పలకరిస్తే చాలు
చుట్టాల్ని చూసిన చిన్నపిల్లలా
సముద్రం అరుస్తూ గంతులు వేస్తుంది
వెళ్ళిన పావుగంటకి ఉపన్యాసం మొదలైంది. బ్రహ్మజ్ఞానం ఎలా కలుగుతుందీ, అది సాధించడం ఎంత కష్టం, అది రావడానికి ముందు మనిషి తనంతట తాను ఎలా మారాలీ అనేవి విశదంగా చెప్తున్నారు. అహంకారం వదిలించుకోవాలి. నిమిత్త మాత్రుడిలా తామరాకు మీద నీటి బొట్టులా ఉండాలి. నిందాపనిందలు పట్టించుకోకూడదు. శీతోష్ణ, సుఖదుఃఖాలకి సమానంగా స్పందించాలి.
ఏది ఏ కాలమో తెలియదు
ఎవరు నీకోసమో కాదో తెలియదు
ఏ తూనీగలు నీపై ఎగిరిపోతాయో
ఎవరి కేరింతలు నీలో అలలై కదులుతాయో
ఏ తామరలూ కలువలు నీలో పులకించి
నిన్ను పగటినో రాత్రినో చేస్తాయో తెలియదు
ఇంతకీ పాఠకరావుకు వచ్చిన కష్టం ఏమిటి? ‘అటూ ఇటూ కాకుండా ఉందే’ అని అతడన్నది దేని గురించి? ఇదీ సరయిన పద్ధతి అని అతనికి అనిపించింది దేన్ని చూసి? ఈ ప్రశ్నలకి జవాబు తెలిసి కూడా చెప్పకపోయావో, కొన్ని తెలుగు కథల్లో అర్థం పర్థం లేకుండా కొందరు రచయితలు వాడుతున్న అనేకానేక రెండుమూడునాలుగు చుక్కల్లా, నీ తల కూడా వేయి ముక్కలవుతుంది.
అనంతకృష్ణశర్మగారు సాహిత్య రంగంలోనే కాదు సంగీత రంగంలో కూడా గొప్ప పండితులన్న విషయం అందరికీ తెలిసినదే. ఈ సంచికలో వినిపిస్తున్న ప్రసంగం మార్చ్, 1960లో అపూర్వ రాగములు అన్న శీర్షిక క్రింద సైంధవి రాగంపై ఆకాశవాణిలో చేసినది.
జ్యోతి మాసపత్రికలో 1970లలో పదబంధ ప్రహేళిక అన్న పేరుతో శ్రీశ్రీ గడి నిర్వహించారు. ఈమాట పాఠకుల కోసం ఆ గడులు తిరిగి ధారావాహికగా ప్రచురిస్తున్నాం. – సం.
తొలి అయిదు దశాబ్దాలలో, అంటే 1981-82 వరకు, వచ్చిన హిందీ, తమిళ, కన్నడ, మలయాళీ, బెంగాలీ సినిమాలతో పోలిస్తే తెలుగు సినిమారంగానికి రెండు ప్రత్యేకతలున్నాయి. చాలా మంది పాటల రచయితలు ప్రథమంగా పేరొందిన కవులు కావడం, అలాగే సంగీత దర్శకులు మంచి గాయకులు కూడా కావడం.
క్రితం సంచికలోని గడినుడి 24కి మొదటి 15 రోజుల్లోనే అయిదుగురి నుండి సరైన సమాధానాలు వచ్చాయి. అన్నీ సరైన సమాధానాలతో పంపిన అయిదుగురు: 1. రవిచంద్ర ఇనగంటి 2. ప్రతిభ 3. అనూరాధా సాయి జొన్నలగడ్డ 4. వైదేహి అక్కపెద్ది 5. భమిడిపాటి సూర్యలక్ష్మి. విజేతలకందరికీ మా అభినందనలు.
రాబోయే సంక్రాంతి (2019) సందర్భంగా శాక్రమెంటో తెలుగు సంఘం (TAGS) శ్రీ UAN మూర్తి మెమోరియల్ రచనల పోటీ నిర్వహిస్తుంది. భారతదేశం మినహా విదేశాలలో నివసిస్తున్న తెలుగు రచయితలందరినీ ఈ పోటీలో ఉత్సాహంగా పాల్గొని విజయవంతం చెయ్యమని సవినయంగా కోరుతున్నాం.