వార్ధితీరంబునందున్న పల్లె యద్ది
కర్షకులును, జాలరు లాదిగాఁ గలట్టి
జానపదులకు నయ్యది జన్మభూమి,
వారి భాగ్యంబు పండెడు వసుధ యద్ది.
ఊరికి నన్నిదిక్కుల దృగుత్సవముం బొనరించుచున్న వి
స్తారపుఁ బంటచేలు హరితద్యుతిమంతములౌచుఁ గూర్చు సిం
గారము మీర గ్రామరమ గారుడవర్ణపు మేల్మిచీర నిం
డారఁగఁ దాల్చియుండెనొకొ యన్న వితర్కముఁ గన్నవారికిన్.
కడలియందునఁ జినచిన్నపడవలందు
తరణమొనరించి తద్గ్రామ దాశవరులు
వలిపవలలను నీటిలోపలను బన్ని
పట్టుకొనుచుంద్రు చేప లవ్వారిగాను.
అతులితవేగవంతముగ నంబుధితీరమునుండి వీచు మా
రుతతతిచేత సాంద్రముగ ప్రోత్థితమై సికతాచయంబు సం
తతముగ పంటచేలఁ బడి నష్టము సేయుటఁ గాంచి, యా మరు
త్ప్రతతినిరోధమార్గము వితర్కమొనర్చి జనంబు లచ్చటన్.
కలసికట్టుగ గుములౌచుఁ గడలికడను
గగనమంటఁగఁ బెరుగంగఁ గల్గునట్టి
లక్షకెక్కుడు దేవదార్వంకురముల
నాటి, రక్షణసేసి రవ్వాటినెల్ల.
క్రమముగ నా ప్రరోహములె కాండపుచేవను గాంచి , నాకలో
కమును స్పృశించుచుం బెరిగి, కంధిజమారుతజాతతీవ్రనా
శమును హరించుచు న్వెలసె; సత్త్వసమంచితసస్యపూర్ణమై
యమరెను క్షేత్రముల్, ప్రజ లనామయులున్, సుఖవంతులైరటన్.
తనయులు తండ్రులై పరగఁ దండ్రులు తాతలునై చనంగ, నా
జనపదమందు శాంతముగ జారెను కొన్నితరంబు, లత్తఱిన్
జనులు సుఖంబునన్మనిరి; సస్యము లెల్లను బండె మెండుగన్,
వననిధిమీనసంతతు లవారిగ నబ్బెను ధీవరాళికిన్.
అట్లు మూఁడుపూవు లాఱుఫలములుగ
సౌఖ్యదంబు నగుచు సకలజనుల
కా జనపద మందె నభివృద్ధి నిత్యంబు
ధరణికంఠహారతరళమట్లు.
అంతట నొక్కరాతిరి మహాపద తారసిలెన్, ధరిత్రి త
త్ప్రాంతము నందు నూయల విధంబున భూరికరాళశబ్దవి
భ్రాంతము నౌచు నూఁగె, సురవర్త్మము నంటుచుఁ బెల్లురేగి గ్రా
మాంతికసాగరోర్ములు రయంబుగఁ బొర్లుచుఁ గప్పె గ్రామమున్.
నాగలోకస్థు లున్మత్తులై ప్రేల్చిరో
బలమైన ఉదజని బాంబు ననఁగ,
భర మోపఁజాలక పడవైచెనోక్రింద
ధాత్రినిన్ శ్రాంతదిగ్దంతు లనఁగ,
గాజుగోళం బట్లు కాశ్యపీగోళంబు
వ్రక్కలించెనొ యేదొ బలమనంగ,
భూమిగోళంబుతో బొంగరమ్ములకేళి
నెరపుచుండెనొ కాలపురుషుడనఁగ,
మృత్యుదేవతాఘోటకహ్రేషవోలె
దారుణంబగు మర్మరధ్వనులతోడ
వ్రక్కలై భూతలంబెల్లఁ బగులువాఱఁ
గలిగె భూకంప మానాటి క్షణదయందు.
ఉవ్వెత్తుగా లేచి ఉప్పరంబంటుచున్
ఉచ్చండరయముతో నూర్ములంతట సాగి
పథమందుఁ గల సర్వవస్తువుల లోగొంచు
విలయతాండవమాడె వికృతారవంబుతోన్.
నిలయంబులందునన్ నిద్రించు జనులకుం
బ్రాప్తమయ్యె జలసమాధి యపుడు,
నోరులేని పశుసందోహంబులకు నెల్లఁ
బంచత్వసిద్ధియే ప్రాప్తమయ్యె,
కారులుపడవలుం గడలిగర్భంబులో
నాచూకి లేక మాయమయిపోయె,
ఉన్నతసౌధంబు లునికింత కనరాక
నేలమట్టంబుగాఁ గూలిపడియె,
ఎచటఁ జూచిన విలయంబె మృత్యుముఖమె,
ఎచటఁ జూచిన నార్తులే, ప్రచురశోక
రవములే, వృక్ణదేహసంస్రస్తరక్త
రంజితాధ్వంబులే తోఁచె గ్రామమందు.
మరణమందినవారికిఁ దొరగె బాధ,
కాని జానువులూరువుల్ కాళ్ళు కండ్లు
చేతు లంసముల్ మెడలు విచ్ఛిన్నమైన
వారిగోడు లత్యంతదుర్భరములయ్యె.
అట్టి యుప్పెనలోఁ జిక్కి అసువులింకఁ
బాయకున్నవారల ప్రభుత్వమ్మువారు
దూరకాందిశీకశిబిరస్థులను జేసి
మందుమాకులన్నము లిచ్చి మనిచిరపుడు.
అట్టి కాందిశీకులందొక్క వృద్ధుండు
ఊరి యునికి మఱవకున్నవాఁడు
పాదచారి యగుచుఁ బలుమారు లేతెంచు
శిథిలమైన గ్రామసీమఁ జూడ.
ముడుతలుదేఱియున్న ముఖముం, గడలంటఁగ వెండినిగ్గుతో
నడరెడి కేశముల్ భ్రుకుటు లాస్యము నిండిన శ్మశ్రురేఖలున్,
తడబడు యానముల్ గదురఁ దత్తరపాటునఁ బెక్కుసారు లా
తఁడు చనుదెంచు నా జనపదప్రవిలోకనకౌతుకంబునన్.
తన గృహమున్నచో నిపుడు తల్పులు, చూరును లేని గోడలే
కనపడె, ఆఢ్యులైన ధనికావళిసౌధము లెల్ల మంటిదిబ్బలై
పొనరెను, ఆపణంబులు, ప్రభుత్వపుశాలలు రూపుమాసె, దు
ర్భిణికిని గానరావు మును విశ్రుతమైన బజార్లు,తోఁటలున్.
తాతలుదండ్రులున్మును పుదారమతి న్నట నాటినట్టి వి
ఖ్యాతపరస్సహస్రతరుకాండము లిప్పుడు లేవు గాని, యె
ట్లో తదపాయము న్గడచియుండె నొకానొక దేవదారుభూ
జాతము మాత్రమే విపులసాగరసైకతతీరమందునన్.
అఖిలలోకంబు విలయంబు నందినపుడు
తిరిగి సృజియింప నద్దానిఁ బరమపురుషుఁ
డొక్కరుండెట్లు శేషించియుండు, నట్లె
యా తరువొకటె శేషించి యచట నుండె.
వచ్చినయప్పుడెల్ల మది భక్తియు, నమ్రతయుం, గృతజ్ఞతల్
విచ్చుకొనంగ నాతరువు వీక్షణసేయుచు నిల్చు నాతఁ, డ
ట్లచ్చెరువొందుచు న్నిలిచి నాతరురాజము నెంచు నాపదం
బుచ్చి నరుండు ముందునకుఁ బోవలె నిట్లని తెల్పు సాక్షిగన్.
చావఁగా మిగిలినవారు చాలమంది
ఆ తరువు నట్లె భక్తితో నరసి యరసి,
అతుల దైవాంశసంభూతమైన దిదియె
యనుచు నర్చింపఁ దొడగిరి యాదరమున.
కాని పచ్చని యాచెట్టు క్రమముగాను
పత్త్రములఁ బాయు చెఱ్ఱనై వంగసాగె,
దాని కాయూరి వారెంతొ దైన్యమొంది
దానిఁ గాపాడు వెరవులం దరిచి తరిచి,
లక్షకు మీరునట్లు మనలాభముకోసమె పెద్దవార లీ
వృక్షగణంబు లిచ్చటను బెంచిరి, యవ్వి నశింపఁ జిక్కె నీ
వృక్షవరంబు మాత్ర మతిభీమజలప్రళయంబు నోర్చి, త
ద్రక్షణ సేయలేని మన ప్రాభవమేటికి, విద్యలేటికిన్?
కష్టము లెన్ని వచ్చినను గాఢతరంబగు దీక్షతోడ వి
స్పష్టమునైన లక్ష్యమును సాధనచేయునరుండు గాంచు ని
ర్దిష్టఫలంబు లంచు నుపదేశముసేసిడి నీ మహీజమున్
నష్టము గాకయుండ అవనంబొనరించుటె కార్యమౌగదా!
అనుచా జనపదవాసులు
ఘనమగు స్తంభమును నిల్పి కట్టిరి చెట్టున్,
నినిచిరి స్వాదుజలంబులు
మును లవణాంబులు గల తరుమూలమునందున్.
తలకొని వృక్షరక్షణవిధానము దెల్పుడటంచు దవ్వులం
గల తరుశాస్త్రపండితులఁ, గాననపాలురఁ బిల్చి రర్థులై,
తొలిచిరి వృక్షమూలమునఁ దోరపు గర్తము సారవంతమై
చెలఁగెడు మట్టి నింపఁగను, చేసి రికెన్నొ హితోపచారముల్.
ఆవిధినొక్కత్రాటిపయి నందఱిని న్నడిపించి,పూర్వసం
భావితశోకదైన్యభయభావములం దెగఁద్రెంచి, నవ్యకా
ర్యావహకౌతుకం బెదలయందున నందఱికిం ఘటించె నె
ట్లో విపదం దరించిన తదుత్తమ నిస్తులవృక్షరాజమే!
ఆ వృక్షమె విషమస్థితి
కావిషమస్థితిఁ దరింప నవసరమగు స్థై
ర్యావిర్భావంబునకున్
దైవావిష్కృత నిదర్శనంబయి తనరెన్.
ఆ వృక్షావనయత్నస
మావిర్భూతోత్సుకులయి యాయూరి ప్రజల్
నీవృత్తునుద్ధరింపఁగ
నావల నుద్యుక్తులైరి ఐక్యతతోడన్.
గ్రామోద్ధరణాత్పూర్వము
సీమోద్ధరణము జరుగుట శ్రేయంబనుచున్
సాముద్రికతటమందున
భూమిజములనాటిరి మునుపున్నటు వారల్.
అట్టు లాయూరికే కాక యఖిలదేశ
మునకునాదర్శ మయ్యె నాభూరుహంబె,
అదియె స్ఫూర్తిగాఁగొనుచు నాయత్తులైరి
తరణమొనరింప నా యుపద్రవము వారు.
జడములంచును జుల్కన సల్పఁబోక
మనసుగల్గిన కనులతోఁ గనినయెడల
రాయిరప్పలు దరువులుం బ్రగతిమార్గ
బోధకంబులౌగద! మానవులకు నిలను.
(సెప్టెంబరు 2011 ఈమాటలోని వేలూరివెంకటేశ్వరరావువారి “జాపనీస్ పైన్ చెట్టు” – అనే శీర్షికకు పద్యరూపకల్పన యిది. ఇందులోని విషయం జపానుకే పరిమితం చేయకుండా ఏ దేశానికైనా వర్తించునట్లుగా, వృద్ధునికి బదులు చెట్టుకే అధికప్రాధాన్యమిస్తూ మార్చబడింది.)