కొసీ ఫాన్ తుత్తె

కొసీ ఫాన్ తుత్తె (Così fan tutte) అనునది మొజార్ట్ (Wolfgang Amadeus Mozart) చేసిన సంగీతరూపకము (opera). లొరెన్జో ద పాన్తె (Lorenzo Da Ponte) అను నాటకకర్త ఇటాలియను భాషలో నీ రూపకమును వ్రాసెను. ఇది తొట్టతొలిగా క్రీ.శ. 26 జనవరి 1790 సంవత్సరమున వియన్నాలో మొజార్ట్ సంగీత దర్శకత్వములో ప్రదర్శింపబడెను. ఆకాలములో ఇది ఎక్కువ ప్రసిద్ధి గనకున్నను 20వ శతాబ్దార్ధమునుండి ఇది ప్రతి సంవత్సరమును ప్రపంచవ్యాప్తముగా అనేక సంగీత నాటక బృందములచే ప్రదర్శింపబడి సుప్రఖ్యాతమైనది. ఈకాలములో ప్రేక్షకులకిష్టమైన ఆపెరాల లోనిది ప్రథమ శ్రేణికి జెందినది.

ఇందులో గల కథ సంగ్రహముగా నిది: నేపుల్స్ నగరంలో ఫెర్రాందో (Ferrando), గుల్యెల్మో (Guglielmo) అను ఇద్దఱు యోధులున్నారు. వారికి దొరబేల్లా (Dorabella), ఫ్యోర్దిలీజి (Fiordiligi) అను యువతులతో వివాహమునకై నిశ్చితార్థము జరిగినది. ఈ యువతులకు తమపై అచంచలమైన ప్రేమ గలదని ఆ యోధులు వాకొనుచుండగా డాన్ ఆల్ఫోన్సో (Don Alfonso) అను మధ్యవయస్కుడు అచంచలచిత్తలైన యువతులే లేరని వారి వాక్కులను ఖండించుటయే కాక, దానిని నిరూపింపలేనిచో వారికి తలా నూరు బంగారు నాణెముల నిత్తునని ప్రమాణము చేసినాడు. ఇది నిరూపించుటకు రెండురోజుల పాటీ యువకులు తాను చెప్పినట్లుగా చేయవలెనని వారిచే ఒప్పందము చేసికొన్నాడు. మఱునాడు ఆ యోధులు యుద్ధమునకై దేశాంతరమునకు పోవుచున్నట్లు వారి వధువులకు నమ్మకము కల్గించినాడు. కాని ఈ యోధులకు ఆల్బేనియా ధనవంతుల వేషములు వేసి, వారిని యువతులకడకే పంపి ఆ యువతులకు తమపై ప్రేమాసక్తి కలుగునట్లు నటింపుమని నిర్దేశించినాడు. ఆ స్త్రీల మనస్సులీ కృత్రిమవేషధారులవైపు త్రిప్పుటకై ఆ స్త్రీల గృహసేవికయు, అత్యంత చతురురాలును ఐన దెస్పీనా (Despina) అను యువతికి లంచమిచ్చి ఆమె సహాయమును పొందినాడు. మొదట నిరాకరించినను, దెస్పీనా, ఆల్ఫోన్సోల బోధనలవల్ల ఆ యువతులు కృత్రిమవేషధారులకు వశమై వారిని వివాహమాడుట కంగీకరించినారు. కాని వివాహమగు వేళకు యుద్ధమున కేగిన యోధులు తిరిగి వచ్చుచున్నట్లు సైన్యభేరి మ్రోగినది. తమ ప్రియులు తిరిగి వచ్చుచున్నారని ఆవేగముతో యువతులు కృత్రిమవేషధారులను ప్రక్కగదిలో దాచినారు. వారు వెంటనే తమ వేషములను తొలగించుకొని నిజమైన వరులుగా వచ్చి తమ వధువులు పరపురుషులయందాసక్తులైనట్లు గ్రహించి, వధువులయం దపరాధము నారోపించినారు. వధువులు తమ తప్పిదమునకు భయభ్రాంతులైనారు. దీనికి కారణమైన పరపురుషులను (మారువేషములలో నున్న తమనే) వెదకి శిక్షించు నెపముతో వారా పురుషులు దాగియున్న గదిలో ప్రవేశించి, కొన్ని క్షణములలో వారు ధరించియున్న కోట్లను మాత్రము వేసికొని బయటకు వచ్చినారు. అసలైన మోసము వధువుల కవగతమైనది. కొసీ ఫాన్ తుత్తె అనగా అతివలీ విధముననే చేయుదురు అని అర్థము, అనగా ఇంతులందఱు నింతయే. కడకు అదే రంగముపై ఇద్దఱు యోధులకు, వారి వధువులకు పాణిగ్రహణము జరిగి కథ సుఖాంతమైనది.

ప్రస్తుత ప్రయత్నము

ఇటాలియను భాషలో నున్న అత్యంత రసవత్తరమైన ఈ రూపకముయొక్క ఆంగ్లానువాదమును ఆధారముగా చేసికొని, తెలుగులో దీనిని పునర్నిర్మించితిని. ఇది ఇంగ్లీషు ప్రతికి అనుకరణయే కాని అనువాదము కాదు, మూలేతివృత్తాధారముగా నిర్మింపబడిన స్వతంత్ర రచన. మూలములో నున్న సన్నివేశములు, పాత్రల పేర్లు భారత సంస్కృతికి తగునట్లుగా మార్చబడినవి. ఫెర్రాందో, గుల్యెల్మోలు విక్రమ పరాక్రములుగాను, ఆల్బేనియా కేరళగాను, కేరళ దేశీయులుగా మారువేషములలో నున్న వీరి పేర్లు ప్రవిక్రమ త్రివిక్రములుగాను మారినవి. దొరబేల్లా, ఫ్యోర్దిలీజిలు మాలినీశాలినులైనారు. అట్లే దెస్పీనా, డాన్ ఆల్ఫోన్సోలు మాలతీశల్యులైనారు. ఇటలీ మాళవదేశమైనది. కథలోను కొంత మార్పు జరిగినది. మూలకథలో మారువేషములోనున్న ఫెర్రాందో గుల్యెల్మో ప్రియురాలు ఫ్యోర్దిలీజిను, అట్లే గుల్యెల్మో ఫెర్రాందో ప్రియురాలైన దొరబేల్లాను వశపఱచుకొనినట్లున్నది. అనగా మారువేషములోనున్న యొకడు తన ప్రియురాలితో గాక ఇతరుని ప్రియురాలితో ప్రణయము నెరపినట్లున్నది. ఇది అంత ఔచిత్యసమంచితముగా లేకుండుటచే, వారు మారువేషములు ధరించి, పరపురుషులుగా భ్రమగొల్పి తమ ప్రియురాండ్రనే తాము వశపఱచుకొనుటకు నటించినారని కథను మార్చినాను.

ఆపెరా (opera) అనునది సంగీతనాటకము. అందులో పొడిపొడిమాటలనుగూడ తాళయుక్తముగా పఠింతురు. నేను పొడిమాటలను విధిలేనిచోట క్వాచిత్కముగా వ్రాసితిని. ఇవియు సామాన్యముగా తాళమునకు సరిపడునట్లు జాగరూకత వహించితిని. ఇవి మినహాయించిన, ఇతర సంభాషణలన్నియు పాడుటకనుకూలమైన తేటగీతి, ఆటవెలది, కందపద్యములలో వ్రాసితిని. భావము దీర్ఘముగా నున్న కొన్నితావులలో ఉత్పలచంపకమాలలను వాడితిని. పాటలను త్ర్యస్ర, మిశ్ర, ఖండ, చతురశ్ర గతులలో వ్రాసితిని. అన్వయోచ్చారణ సౌలభ్యమునకై కొన్నిచోట్ల విసంధి చేసితిని. ఒకవిధముగా నీప్రయత్నము నెల్లను ఆధునిక యక్షగానముగా చూడవచ్చును.

ప్రథమాంకము

మొదటి దృశ్యము

స్థలము: 18వ శతాబ్దములో మాళవదేశమునందలి మదిరాగృహము. విక్రమపరాక్రములను దాదాపు పాతిక సంవత్సరముల వయస్సు గల ఇద్దఱు యోధులు కత్తులుంచిన యొరలు భుజములనుండి వ్రేలాడుచుండఁగా మద్యమును సేవించి క్రిందనిచ్చిన పాటను పాడుచుందురు. 45, 50 సంవత్సరముల ప్రాయము గల శల్యుఁడను మధ్యవయస్కుఁడొకఁడు వారితోఁబాటు అచ్చట నుండును.

యుగళగీతం

వారికి ప్రియురాండ్రపై గల నమ్మకమును శంకించుచు, స్త్రీలయొక్క చంచల ప్రకృతిని వర్ణించు నీ క్రింది రెండు పద్యములను వారితో నున్నశల్యుఁడు పాడును.

విక్రమపరాక్రములు సరోషముగా కత్తులను దూసి శల్యునిముందు ఝళిపించుచు క్రింది గీతమును పాడుదురు.

నిష్క్రమించును. సంతోషగర్వములతో విక్రమపరాక్రము లీక్రింది పాటను పాడుచు నర్తింతురు.

(నిష్క్రమింతురు.)

రెండవ దృశ్యము

(స్థలము: గృహారామము: మాలినీశాలినులు తమ హారతరళములందున్న విక్రమపరాక్రముల చిత్రములను చూచి ప్రశంసించుచుందురు.)

(హారతరళము=హారమునందలి పతకము, నాయకమణి)

(నేపథ్యమున పదధ్వని నాలించి, క్రింది వాక్యమును బల్కుచు నపేక్షతోఁ జూతురు)

(వారి ప్రియులకు బదులు విచారవదనుఁడైన శల్యుఁడు ప్రవేశించును)

(ఇంతలో విక్రమపరాక్రములు ప్రయాణ వేషములతో విషణ్ణవదనులై ప్రవేశింతురు.)

(ఇంతలో నేపథ్యమునందు యుద్ధభేరీనాదము, క్రింద నిచ్చిన దేశభక్తి గీతమును పాడుచు యోధులు వచ్చుచున్న చప్పుడు)

(ఇంతలో ఇద్దఱు సైనికులు ప్రవేశించి యుద్ధప్రస్థానమునకు ఆలస్యమగుచున్నదని, వెంటనే రమ్మని యోధులకు సైగ చేతురు.)

(ప్రేయసులను వీడ్కొలిపి విక్రమపరాక్రములా సైనికులతో నిష్క్రమింతురు. )

మూడవ దృశ్యము

(శల్యుఁడు తానారంభించిన కపటనాటకము చక్కగా సాగుచున్నదని సంతృప్తుఁడై పాడుకొనుచు నర్తించుచుండును.)

నాల్గవ దృశ్యము

(మాలతి యనునది మిక్కిలి చాతుర్యము గలదియు, 35 ఏండ్ల వయస్సు గలదియు నగు శాలినీమాలినుల సేవకురాలు. వారుద్యానమునుండి ఇంటిలోనికి వచ్చుసరికి ఆమె ప్రాతరల్పాహారమును వండుచు ఈక్రింది పాటను పాడుచుండును.)