తెలుగునాట సాహితీప్రియులు అందరూ ఎదురు చూసేది డిసెంబరు జనవరి నెలలలో జరిగే పుస్తక ప్రదర్శనల కోసం. ఇవి కేవలం రచయితలకు, పాఠకులకూ మాత్రమే కాదు, […]

ఒక పాఠకుడికి పుస్తకం పట్ల గౌరవం ఉండి తీరాల్సిన అవసరం లేదు. ఒక ప్రచురణకర్తకి తను ప్రచురిస్తున్న పుస్తకానిపై ప్రేమ ఉండాల్సిన అవసరం లేదు. రచయితకి తన రచన పట్ల బాధ్యత ఉండి తీరాలని నిర్బంధించలేము. ఇవి ఉండవని, ఉండకూడదనీ అనడం కాదిది. ఇవి లేకుండా కూడా గొప్ప పుస్తకాలు ఉనికిలోకి రావచ్చు. ఈ సాహిత్య ప్రపంచంలో చర్చలోకి తీసుకురాబడనూ వచ్చు. ఎందుకంటే, సాహిత్యాన్ని అందరూ ఒకే చూపుతో సమీపించరు. ఒకే ప్రమాణంతో సాహిత్యాన్ని కొలవరు. ఉదాహరణకి…

సమాజంలో అభ్యుదయం, ప్రగతి అంటే ఏమిటి? ఒక తరం తన వారసత్వ జ్ఞానాన్ని, విజ్ఞానాన్ని పదిలపరచుకొని, దానినుండి నేర్చుకొని, సమకాలీన పరిస్థితులతో అన్వయించుకొని ఆపైన ఆ సంపదకు తమ వంతు జ్ఞానాన్ని జోడించి ముందుతరం వారికి ఇవ్వడం. తన సాహిత్యకళావారసత్వ సంపదను నిరర్థకమని, అప్రస్తుతమని విసర్జించే సమాజం కేవలం ఒక నిలువనీటి మురికిగుంట. ఈ పోలిక ప్రస్తుత తెలుగు సాహిత్య సమాజానికి నప్పినంతగా ఇంకే సమాజానికీ నప్పదు. కళాకారులకు, సృజనశీలులకు కులం, మతం, వాదం వంటి బురదను…

నేను నా జీవితాన్ని ఎలా జీవించాలి? ఇది ఆథెన్స్ నగరవీధులలో తిరుగుతూ ప్రజానీకాన్ని జవాబుల కోసం తడుముకునేలా చేసిన గ్రీకు తత్త్వవేత్త సోక్రటీస్ అడిగిన ప్రశ్నల లాంటి ప్రశ్న. ప్రతీవారికీ ఇబ్బంది కలిగించే ప్రశ్న. ప్రతి ఒక్కరూ తమకు తాము వేసుకోవలసిన చాలా ముఖ్యమైన ప్రశ్న. ఏ విలువలకు లోబడి జీవించాలి? ఏ ఆదర్శాలకు నిలబడుతూ జీవించాలి? ఎలాంటి వ్యక్తిగా జీవించాలి? దేని కోసం పాటుపడాలి? అన్న ప్రశ్నలకు సమాధానాలు ప్రతి మనిషికీ భిన్నంగా ఉంటాయి. ఆ…

గత రెండు దశాబ్దాల కాలంలో జరిగిన తెలుగు సాహిత్య సమావేశాలన్నింటిదీ ఇంచుమించు ఒకే మూస పద్ధతి. వీటికి సమావేశం ముఖ్యం, సాహిత్యం ఒక సాకు. అప్పుడప్పుడూ కొందరు సాహిత్య ప్రయోజనం కోసం కొంత ప్రయత్నించిన దాఖలాలున్నా, అధికశాతం సమావేశాల లక్ష్యం వేరు: సెల్ఫ్ ప్రమోషన్ కొన్నిటికి, కోటరీలు మరికొన్నిటికి; రచయితల ఎదుగుదల వేటిలోనూ భాగం కాదు. సాహిత్య బాంధవ్యాలు కేవలం సాహిత్యేతర అవసరాలకే అని కనిపిస్తూనే ఉంటుంది. ఏ ప్రయోజనాలను ఆశించి వీటిని నిర్వహిస్తున్నారన్నది వారికి మాత్రమే…

ఒకప్పుడు తెలుగులో సాహిత్యమంటే అగ్రవర్ణ సమాజపు పేర్లు, వారి కథలే ప్రధానంగా వినపడేవి. కాలక్రమేణా మార్పులు వచ్చాయి. దళిత, మైనారిటీ, శ్రామిక, స్త్రీవాద తదితర గొంతుకలు నేటి సాహిత్యంలో బలోపేతం అయ్యాయి. ఇన్నేళ్ళూ సాహిత్యంలోకి రాని ఎన్నో జీవితాలను, ఎన్నో సంఘర్షణలనూ కొంతకాలంగా తెలుగు సాహిత్యంలో గమనిస్తున్నాం. ఇప్పటిదాకా సమాజం వినని, వినదల్చుకోని గొంతుకలను, గుర్తించడానికి కూడా ఇష్టపడని పాయలను ఇప్పుడు మనం సాహిత్యంలో కలుపుకోగలుగుతున్నాం. ముఖ్యంగా, ఎన్నాళ్ళగానో గొంతుల్లోనే నొక్కివేయబడ్డ కథలకు, నిరసనలకు, ఆశలకు ఇప్పటి…

కళాసృజన ఒక ప్రవాహం. అన్ని పాయలనూ కలుపుకుంటూ, కొత్త మార్గాలను అన్వేషిస్తూ సాగే నిరంతర ప్రయాణం. ఏ కళాకారుడూ శూన్యంలోనుంచి కొత్తకళను సృష్టించలేడు. ఈ ప్రపంచాన్ని మన ప్రాచీనులనుంచి, సమకాలీనుల దాకా ఎందరో ఎన్నో రకాలుగా విశ్లేషించారు, విశ్లేషిస్తున్నారు, ఎవరెవరు ఎన్నివిధాలుగా పరిశీలిస్తున్నారో ఒకరి ద్వారా ఒకరు తెలుసుకుంటున్నారు. కళలయినా, తత్త్వచింతనయినా, శాస్త్రపాఠాలయినా ముందు అప్పటిదాకా ఇతరులు కూడబెట్టిన అనుభవజ్ఞానాన్ని నేర్చుకొని, దానికి తమ వంతు జోడించడమే సిసలయిన అభ్యుదయం. శిల్పులు, చిత్రకారులు, సంగీతకారులు, శాస్త్రజ్ఞులు -…

తెలుగులో ప్రస్తుతం స్థూలంగా రెండు రకాల కవులున్నారు. ఒకరు తమను తాము సామాజిక చైతన్యంతో అభ్యుదయవాదులుగా ఊహించుకుంటూ రచనలు చేసేవారు. రెండవవారు, తమ తమ ఆంతరంగిక, ప్రాకృతిక జగత్తులోనుండి కవిత్వం వ్రాసుకునేవారు. చిత్రంగా, ఈ రెండు కోవలకు చెందినవాళ్ళు ఒకరి కవితలను ఒకరు ప్రశంసించడం కనపడదు. వారికి వీరు కవులుగా వీరికి వారిది కవిత్వంగా అనిపించదేమో. కవులు అని ఎవరిని అనాలి? కవిత్వం వ్రాసిన వాళ్ళని అనాలి. అప్పుడు వాళ్ళ రచనలో మనం ఏం చూడాలి? వస్తువులో,…

కర్ణాటక సంగీతగాయకుడు టి. ఎం. కృష్ణకు మద్రాస్ మ్యూజిక్ అకాడెమీ సంగీతకళానిధి అవార్డ్ ప్రకటించటంతో దుమారం చెలరేగింది. సంగీతసాహిత్యాది కళలలో సాధారణంగా విమర్శలు గ్రహీతల అర్హతను ప్రశ్నించేవిగా ఉంటాయి. ఐతే, కృష్ణ విషయంలో వివాదం అతని ప్రతిభను ప్రశ్నించేది కాక అతనిని వ్యక్తిగా నిందించేది. సంప్రదాయం ఆశించే యథాతథస్థితిని అతను ప్రశ్నించడం, దాని పునాదులు కదిల్చే ప్రయత్నాలు చెయ్యడం సంప్రదాయవాదులకు నచ్చలేదు. ఇది ఒక అభద్రతాభావం నుండి పుట్టిన అసహనమే తప్ప, శతాబ్దాలుగా పరిఢవిల్లిన శాస్త్రీయ సంగీతానికి…

తెలుగులో తాము సీనియర్ రచయితలం, కవులం అని చెప్పుకునే మనుషుల కనుసన్నలలో ఇప్పుడు ఎన్నో సమూహాలు ఉన్నాయి. వాళ్ళ అడుగులకు మడుగులొత్తే శిష్యబృందమూ ఉంది. ఎవరైనా ఒకరు ఒక రెండు ఫేస్‌బుక్‌ పోస్ట్‌లకి వంద లైకులు సాధిస్తే, లేదా ఎక్కడైనా ఒక నాలుగు రచనల ప్రచురణ జరిగితే, ఇక వారికి రచయితలు అన్న టాగ్ వచ్చేస్తుంది. వాళ్ళ రచనలను బట్టి కథకులనో, కవులనో ముద్ర వేసేశాక, ఇక వాళ్ళకి సదరు 'గురు'కులాలనుంచి ఆహ్వానాలు అందుతాయి. ఎలా రాయాలి,…

సాహిత్యానికి మనుగడ రచయితలు, పాఠకులు. అయితే, వీరిద్దరి మధ్యా వారధిగా నిలబడి, మంచి సాహిత్యాన్ని ప్రోత్సహిస్తూ, పాఠకుల అభిరుచిని పెంపొందించేందుకు సాయపడే మాధ్యమాలలో పత్రికలది ముందువరుస. ఒక్కొక్క తరంలో రచయితలు కుదురుకునే వేదికగా కొన్ని మాసపత్రికలు, వారపత్రికలు బలంగా పనిచేశాయి. పత్రికలు రచయితల ద్వారానూ, రచయితలు పత్రిక ద్వారానూ పేరు తెచ్చుకొన్న సందర్భాలవి. దీపావళి, ఉగాది, సంక్రాంతి పండగలు ప్రత్యేక సంచికలుగా సాహిత్య సంబరాలను కూడా మోసుకురావడం అప్పటి ఆనవాయితీ. ఈ సరళి కేవలం వ్యాపారం కోసమే…

కొద్దినెలల క్రితం సాహిత్య అకాడెమి యువపురస్కార ప్రకటన విడుదల కాగానే తెలుగు సాహిత్యలోకంలో ఊహించినంత దుమారమూ చెలరేగింది. ఒక రచనకు పురస్కారం లభిస్తున్నప్పుడు చర్చ జరగడం సహజం. ఆ రచన ఎంత ఉన్నతమైనదీ అన్నది, ఎవరి ప్రమాణాలకు అనుగుణంగా వారు విశ్లేషించుకుంటారు కనుక, భిన్నాభిప్రాయాలు అంతే సహజం. కాని, అసలు ఒక రచన ఎన్నో వడపోతలను దాటుకుని అక్కడి దాకా ఎలా వెళ్ళిందన్నది, అలాగే పురస్కారం ఇవ్వడానికి గల కారణాలను అకాడెమి సభ్యబృందం ఎందుకు ప్రకటించదు అన్నది,…

తెలుగు సాహిత్యాభిమానులందరూ ఎదురు చూసే పుస్తకాల పండుగ మళ్ళీ వస్తోంది. డిసెంబరు, జనవరి నెలల్లో తెలుగునాట - ముఖ్యంగా హైద్రాబాదు, విజయవాడలలో - జరిగే అతి పెద్ద పండుగల్లో పుస్తక మహోత్సవం కూడా ఒకటి. ఎన్నో ప్రాంతాల, ఎందరో రచయితల కథలను, కవితలనూ మూటగట్టుకుంటూ, మళ్ళీ ఈ నెలాఖరుకి కొత్త కాగితాల రెపరెపలతో సందడి మొదలు కాబోతోంది. పుస్తకాలు కొనడమూ, చదవడమూ కాదు, ఊరికే చూడటం కూడా ఉత్సవమయి, ఉత్సాహాన్నిచ్చే సంబరంగా ఏడాది చివర్లలో సాగడం, గత…

ఇరవై అయిదేళ్ళ క్రితం, ఇంటర్‌నెట్ వాడకం మొదలయిన తొలినాళ్ళలో, ప్రవాసంలో ఉన్న తెలుగు సాహిత్యాభిమానులు, రచయితల కోసం ఒక చిరువేదికగా రూపుదిద్దుకున్న పత్రిక ఈమాట. మొట్టమొదటి ఈమాట సంచిక విడుదలై పాతికేళ్ళు దాటిన సందర్భంలో, ఈ సుదీర్ఘ ప్రయాణాన్ని సింహావలోకనం చేసుకుంటుంటే, మైలురాళ్ళ లాంటి ఎన్నో సందర్భాలు కనపడుతున్నాయి. వెబ్ పత్రికలంటే ప్రింట్ పత్రికల స్థాయీ కాదు, వాటికి ప్రత్యామ్నాయమూ కాదు అనుకున్న ఆ తొలినాటి నుండి, కథలైనా, కవితలైనా, ఏ వార్షిక సంకలనాలైనా వెబ్‌పత్రికలను జల్లెడ…

పుస్తక ప్రచురణ ఒక అరుదైన గౌరవం అనుకునే రోజుల నుండీ, నా అల్లిబిల్లి రాతలన్నీ నా సంతోషం కోసం నేనే అచ్చు వేసుకుంటానని ఎవరికి వారే ఓ ముల్లెతో ముందుకు వస్తున్న రోజుల దాకా ప్రచురణ రంగంలో ఎన్నో మార్పులు వచ్చాయి. అవి అక్కడే ఆగితే ఎవరికీ పెద్ద ఇబ్బంది ఉండేది కాదు. కానీ, నా పుస్తకాలు ఎవరూ కొనట్లేదు, తెలుగులో సాహిత్యాభిలాష కనుమరుగయింది, ఉచితంగా ఇచ్చినా ఎవరూ ఒక మంచిమాట చెప్పరు, పత్రికలు గమనించి సమీక్షలు…

సాహిత్యసమాజాలు బలంగా ఎదగడానికి సాహిత్యాభిలాష, సాహిత్య కృషికి తగిన ప్రోత్సాహం మాత్రమే సరిపోవు. వాటికి వెన్నుదన్నుగా వ్యాపారదృష్టి, దక్షతా ఉండాలి. తెలుగులో చాలాకాలం పాటు చెప్పుకోదగ్గ ప్రచురణ సంస్థలు రెండు మూడింటికి మించి లేవు. కాలక్రమేణా సమాజంలో పుస్తకాల ఆదరణతోపాటు వాటి ప్రాభవమూ తగ్గుముఖం పట్టాక ప్రమాణాలు, నియమాలు లేని తాలు ప్రచురణ సంస్థలు పుట్టుకొచ్చాయి. రచయితలు తమ పుస్తకాలు తామే అచ్చువేసుకోవడం మొదలయింది. కాని, పుస్తకప్రచురణ, విక్రయాలు సృజనకు సంబంధించని వ్యాపారరంగపు మెళకువలని, అవి తమకు…

రాముణ్ణి ప్రసన్నం చేసుకోవడానికి ఉపక్రమించి ఓ భక్తుడు 'రామా! నీలమేఘశ్యామా' అని మొదలెట్టాట్ట. 'సర్లేవయ్యా! ఓ చాయ తగ్గినంత మాత్రాన దాని ప్రస్తావనే తేవాలా?' అని చిన్నబుచ్చుకున్నాడట రామయ్య. 'చెట్టు చాటు నుండి వాలిని చంపిన వీరాధివీరా, శబరి ఎంగిలి మింగిన ఇనకులతిలకా!' అని భక్తుడు స్తోత్రపాఠం అందుకోగానే 'అన్ని కాండల రామాయణంలో మేము చేసిన మహత్, చమత్, బృహత్ కార్యములు అనేకములు ఉండగా నీకు ఇవే తట్టాయా?' అని నోరు చేసుకుని వరాలేవీ ఇవ్వకుండానే మాయమయ్యాట్ట…

పెద్దగా ఏమీ ఏదీ అక్కర్లేదు. ఒక వెయ్యి నూట పదహార్లు మొదలుకుని, రెండు మూడు శాలువాలు పూలదండలు ఒక సాయంత్రంలో మూడు నాలుగు గంటలు కలుపుకొని, కొంత మొత్తం తనది కాదనుకుంటే, తెలుగునాట ఎవరైనా పురస్కార ప్రదాత కాగలరిప్పుడు. అమ్మలో నాన్నలో అక్కలో అన్నలో పెంచి పెద్ద చేసినవాళ్ళో దయతో చదువు చెప్పించినవాళ్ళో గురువులో పెంపుడు జంతువులో - ఎవ్వరి పేరు మీదైనా ఇప్పుడు ఒక సాహిత్య పురస్కారం ఆరంభించనూ వచ్చు, ఆ పక్క ఏడాదే ముగించనూ…

డెబ్భై ఎనభై దశకాలలో పెరిగిన తెలుగువారందరికీ మెకాలే విద్యావిధానం నశించాలి అన్న ఉద్యమ నినాదం, గోడ మీది రాతల్లో ఒకటిగా గుర్తుండే ఉంటుంది. ఆ విధానం నశించిందో లేదో కాని, ఆ తర్వాత ప్రభుత్వాలు విద్యావిధానాలను అంతకంతకూ నిర్వీర్యం చేస్తూ వచ్చాయి. అలా ఏర్పరచుకున్న ఈనాటి విద్యావిధానం లోని మంచి ఏమిటో చెప్పేవాళ్ళు ఎవ్వరూ లేరిప్పుడు. గత మూడు దశాబ్దాలుగా హ్యుమానిటీస్ లేదా లిబరల్ ఆర్ట్స్ అని పిలవబడే భాషలు, కళలు, సాహిత్యం, సంస్కృతి వంటివి పాఠ్యాంశాలుగా…

సాంకేతిక విప్లవం సమాజంలోని ఎన్నో రంగాలను చెప్పుకోదగ్గ రీతిలో ప్రభావితం చేసింది. సాహిత్యం దీనికి మినహాయింపేం కాదు. ప్రత్యేకించి కోవిడ్ సమయంలో, ప్రపంచవ్యాప్తంగా ఇ-రీడింగ్ మునుపెన్నడూ చూడనంత స్థాయిలో పెరిగింది. ఇప్పుడు కోవిడ్ తగ్గుముఖం పట్టి, ప్రపంచం యథారీతిన కొనసాగుతున్నట్టు కనిపించినా, అప్పటి ఇ-అలవాట్లు ఇప్పుడు మరింత తీవ్రంగా, మరింత బలంగా కొత్త కొత్త ముఖాలతో కనపడుతూ ఉన్నాయి. కోవిడ్ ఈ ఇ-అవసరాలను మరింత స్పష్టంగా, ఒకింత ముందుగా చెప్పిందన్న మాటే తప్ప, ఇవన్నీ ఈ రోజు…