(ఇది కల్పితగాథ. ఇందలి పాత్రలు, సన్నివేశము లన్నియు కల్పితములే.)
అది యొక దుర్గమాటవి; తదంతరమందున ముక్తివల్లభా
భిధుడగు మౌనిమౌళికి నివేశనమై యొక వైణవోటజం
బొదవును; తన్ని వేశనముఖోర్వితలంబున నొప్పు నింగుదీ
ఖదిరలతావృతం[1] బయిన గ్రావవితర్దిక విశ్రమార్థమై.ఉదయముదొట్టి మౌనివరుఁ డుగ్రతపఃపరినిష్ఠితాత్ముఁడై
మదిని మహేశ్వరార్చనసమాధిసమంకితముం బొనర్చి, యం
బుదపథపశ్చిమాంతమును పుష్కరమిత్రుఁడలంకరించు నా
యదనునఁ దద్వితర్దిపయి హాయిగ నించుక విశ్రమించెడున్.అనుదినమును దా నర్మిలి
గొనివచ్చిన నూత్నమృదులకుశవితరణచేఁ
దనపెంపుడు హరిణంబులఁ
దనుపుచు నుండును మునిమణి తత్కాలమునన్.అటు లతఁడుండ నొక్కదినమందున నెక్కడనుండి వచ్చెనో
చిటులగ దిక్కు లార్చుచును, చెంగున దూఁకుచు, వెల్కి దట్టుచుం
బటుతరదాత్రమిత్ర మగు పాణిరుహంబుల, నొక్క వ్యాఘ్ర మా
జటిలునిపైని వ్రాలి తరసంబునఁ జంపఁగ నుద్యమించినన్.అరయఁగఁ జాల మాతరుణమందు మహేశదయావిశేషమో
మఱియొక కారణంబొ, ఘనమార్గణకౌశల మేర్పడంగ నో
తరుణుఁ డదాటుగా నచటఁ దారసమై వెసఁ గూలనేసె భీ
కరగతి మౌనిపై దుముకఁగాఁ దమకించెడు వ్యాఘ్రరాజమున్.ఈవిధి నద్భుతముగఁ బ్రా
ణావన మొనరించిన యువకాగ్రణి వాత్స
ల్యావిష్టాంతరుఁడై కని
యా వాచంయమియును ననె నాతని కిటులన్.‘ఓరి కుమార! నీదుకథ నూహయొనర్చితి యోగదృష్టిచే
నారసి, శత్రురాజవశమైన పురంబుననుండి యెట్టులో
పాఱుచు నీమహాటవినిఁ బ్రాణము నిల్పికొనంగఁ జొచ్చి వి
స్ఫారితశౌర్యదీప్తిఁ బులిఁ జంపితి, నిల్పితి నాదుప్రాణముల్.అట్టు లత్యంతహితుఁడవై యలరినట్టి
నీకుఁ బ్రత్యుపకారంబు నేను జేతు;
నీవు వాసిన నగరాధినృపతిపదవి
నీకుఁ జేకూరు దీనిచే నిశ్చయముగ.ఆలమునందు నీదుపుర మాక్రమణం బొనరించినట్టి భూ
పాలుఁడు మందపాలునకు పంకజబాణసతీస్వరూపయౌ
బాలిక, పూర్ణయౌవనవిభాసిత యున్నది; నీవు తద్వధూ
కేళివనంబులోన నొకకీరమువై చరియింపఁగావలెన్.అట్లు చరియించు నీకుఁ గల్యాణ మగును;
సద్వధూప్రాప్తియును మహీశత్వపదవి
సకలసంపద లతులయశస్సముదయ
మబ్బు నీ కది యెట్లు సాధ్యమగు ననిన.కొను మిదె మంత్రశక్తిగుణగుంభితమైన మనోజ్ఞదర్భపుం
గణముల నిర్మితంబయిన కంకణరాజము; దీనిఁ దాల్ప నీ
కొనరును సుందరంబగు శుకోత్తమరూపము, తత్పరంబునన్
జనితములౌ ప్రభావములు సర్వము నీ కనుకూలమై చనున్.’అని మునిసత్తముం డొసఁగినట్టి కుశాంచితకంకణంబునుం
దనకరమందుఁ దాల్చిన క్షణంబుననే మధుసేనుఁడన్ సమా
ఖ్యను దగు తన్మనోజ్ఞయువకాగ్రణి మంజులకీరరూపముం
గనియెను; మంత్రశక్తి కిలఁ గానిది యున్నదె సిద్ధు లెంచఁగన్.అక్కజంబుగ మును వానిహస్తమందు
అంచితంబైన కంకణ మతఁడు చిలుక
రూపు గొనినంతనే మారి రుక్మమణిమ
యోర్మికగ శుకపాదమం దొదిగియుండె.సరసత సర్వలోకజనసంతతిజిహ్వలకెల్ల శబ్దవా
గ్గరిమను గూర్చి , జ్ఞానయుతకల్పనశక్తి ఘటించి బుద్ధికిన్,
నిరతసుసేవ్యయై వఱలు నీరజసూతివధూటిపాణికిన్
సురుచిరభూషణంబయిన సుందరకీరపుఁ గూర్మిబంధువై .ఆశుకరాజము వెస నా
కాశంబున కెగిరెను నిజకష్టౌఘము ని
ష్కాసిత మొనరింపం గల
యాసుందరవనమును గను నాశ న్మదిలోన్.పెద్దవై తనరెడు వివిధహర్మ్యంబులు
బొమ్మరిండ్లం బోలి ముద్దు గొలుప,
అత్యున్నతములైన ఆలయశిఖరముల్
దేవతామూర్తులతీరు సూప,
నిడుదలై పాఱెడు వడిగల నిమ్నగల్
తారహారంబులదారిఁ దనర,
పచ్చదనంబుతో హెచ్చెడు నడవులు
పచ్చలపతకాల భంగిఁ దోఁప,ప్రకృతి యనియెడు చిన్నారిపడుచు కూర్మి
నాడుకొనఁ గట్టుకొన్నట్టి వీడువోలె
నెగురుచోఁ గననయ్యెను దిగువభూమి
రమ్యతరముగఁ దత్కీరరాజమునకు.అటు సని కాంచెఁ గీరము సమంచిత వప్ర వృత ప్రసీమమున్,
స్ఫటికమణీ వినిర్మిత విశాల గృహాంగణ శిల్పధామమున్,
ఘటిత సువర్ణకుంభయుత కాంచనసౌధ గణాభిరామమున్,
స్ఫుటిత సుమాభిశోభి వనభూమము, నొక్క పురీలలామమున్.సాలంకృతసుందరివలెఁ
గ్రాలెడు నప్పురియె స్వీయరాజ్యంబునకున్
మేలగు ప్రధానపురి గా
నేలును ధర మందపాలనృపచంద్రుండున్.చంద్రపురి యన సౌభాగ్యసాంద్ర మగుచు,
చంద్రమండలపరిచుంబిసౌధరామ
ణీయతకు కేంద్ర మగుచును, నిఖిలకళల
నిలయ మగుచును, దత్పురి నెగడుచుండు.కల దొక యద్వితీయమగు కాంచనసౌధము; దానిచెంగటం
గల దొక కేళికావనము; కాంతతదీయవనాంతరంబునం
గల దొక యామ్రపాదపము; కమ్రతరంబగు దానిచెంతనే
కలదొక పద్మషండము; సుఖాస్పదమై తగు తత్పురంబునన్.