ఒక ఝంపా లహరి వంటి రచయిత్రి..ఇన్నేళ్ళ ల్లోనూ తెలుగు వారి లోంచి రాలేదేమన్న విమర్శ ఆంధ్రదేశం లో ఎప్పట్టునుంచో ఉంది. తెలుగు వాళ్ళు తెలుగులో ఎక్కువ రాయడానికి ప్రయత్నిస్తున్నారే తప్ప.. అమెరికాలో ఉన్న మిగతా జాతుల వారికి…తెలుగు జీవితాన్ని పరిచయం చేసే పని ఇప్పటిదాకా సృజనాత్మక రంగాల్లో ఏ మేరకు చేసేరో ఇక్కడ స్పష్టంగా ఎవరికీ తెలీదు మరి.
.. మీరన్న ట్టుగా అమెరికా లోనూ..అలాగే యూరోప్ లోనూ ఉన్న తెలుగు వారి జీవితాల్లో వస్తున్న అనేక రకాల మార్పులు ఏ తరహా లో ఉన్నవీ కూడా..చెప్పడం… అందులోని క్లిష్టత ల్లోంచి వ్యక్తంచెయ్యగల్గితే ఎవరైనా… అప్పుడు మాత్రమే వైవిధ్య మైన రచనలు రాగల వీలు ఎక్కువ ఉంది.
ఇప్పటికీ అక్కడ ఉన్న వారు ఎక్కువగా nostalgia నే చూపించడం కన్పిస్తుంది. ఇది తప్పు కాదు..కానీ తప్పని అంశం అయిపోతే మాత్రం..కాస్త కష్టమే చదివే వాళ్ళకి. ఇదివరలో వేరే దేశాల గురించిన కుతూహలం..అలాగే అక్కడ ఎలా బతుకుని నెట్టుకొస్తున్నారా అన్న భయం ఇక్కడ ఉండేవి. కానీ ఇప్పుడు ఇంటికొకరు చొప్పున వేరే దేశాల్లో ఉంటున్నారు. గనక అంత కుతూహలం ఇవాళ కన్పించదు .నా ఉద్దేశ్యంలో తెలుగు వాళ్ళకి వేరే భాషల్లో చెప్పగల నైపుణ్యం అవసరం.
Now Indian diaspora is no more an isolated segment in the US. It is playing vital and vibrant role in social mileu as well as political field in the country they adopted. Telugus, for that matter all ethnic groups ,are very strategically placed, from where they can globalise the local isssue and at the same time localize the things that are global.
ఝుంపాలహరి ఒక అనుభవానికి ఉదాహరణ అయితే..రాజారావు ఇంకొక అనుభవానికి ఉదాహరణ. అలాగ అని నా అభిప్రాయం.
రమ.
note: మీరు కాల్పనిక సాహిత్యం్ కాకుండా అని____ అన్న ది..నేను గమనించాను. కానీ కాల్పనిక సాహిత్యానికి బలం ఎక్కువ. దాని వల్ల ఒకజాతికి వచ్చే గుర్తింపు ప్రత్యేకమైంది. అయితే రచయితల్ని ఎవరూ తయారుచేయలేరు. అందువల్ల ఆ లోటుని మిగతా అంశాలు పూర్తిచేయగల్గితే మంచిదే!! అయితే వీలైనంత వరకూ తెలుగువాళ్ళు తెలుగు వాళ్ళ కన్నా..వేరే భాషల వాళ్ళకి తెలుగు వారిని గురించి చెప్పటమే ఎక్కువ అవసరం.
నాలుగో గోడ పుస్తకం మీద నాకున్న అభిప్రాయం మాత్రమే అది. నాతో విభేదించే హక్కు … ఎవరికైనా కూడా ఉంది. మీ కుతూహలాల విషయం లో నాకు కుతూహలం లేదు. నాటకం ప్రస్తావన లో ..చర్చని కొత్త దిశగా మ లుపు తిప్పడం కోసం కొన్ని కొత్త అంశాలు లేవనెత్తడం జరుగుతుంది. నాది అటువంటి ఒక ప్రయత్నం మాత్రమే! కొత్త అంశాల ప్రస్తావన ఎప్పుడూ కూడా పత్రిక లోని చర్చల పరిధిని పెంచుతుంది.అయితే వ్యంగ్యం మాత్రమే ముఖ్యమైపోవడం వల్ల… అసలు విషయం పోయి కొసరు మిగులుతుంది. నాకు అటువంటి వాటిల్లో ఏమాత్రం ఆసక్తి లేదు. నాకు “అక్షరం” విలువ బాగా తెలుసు. గనక క్లుప్తంగా నే చెబుతున్నాను.నా అభిప్రాయాన్ని…… నాటకం గురించి ఎవరు ఏం మాట్లాడినా..ఎక్కడ మాట్లాడినా..పుస్తకంగా నాలుగో గోడ నీ..రచయిత్రి గా జయప్రభ గారి కృషినీ..చెప్పటం లో ఔచిత్యం ఉంటుంది. నా అభిప్రాయాన్ని చెప్పే హక్కు నాకు ఉంది.
నా ఉద్దేశ్యం ఇంత మాత్రమే !!
రమ
@rama bharadwaj (February 4, 2009 10:18 am )
>>నాటకం గురించి వచ్చిన మంచి పుస్తకం జయప్రభ గారి “నాలుగో గోడ”. తెలుగు నాటకం మీద వచ్చిన మంచి పరిశోధన ఇది.. తెలుగు నాటకరంగం మీద అదివరకు ఎవరూ చేయని కొత్త చర్చలన్నీ… మొదటగా 91 ప్రాంతాల్లోనే ఈ పుస్తకం లో చోటుచేసుకున్నాయి.
ఇది మీ సొంత అభిప్రాయమనుకుంటున్నాను. మీకు నచ్చింది కాబట్టి మీకు మంచి పుస్తకమై ఉండొచ్చు. అలాగే మంచి పరిశోధనగా మీకు అనిపించి ఉండొచ్చు. పరుచూరి శ్రీనివాస్ గారన్నట్లు, ఈ మంచి పుస్తకం గురించి మీరే ఒక పరిచయ వ్యాసం వ్రాస్తే , ఆ పుస్తకం గురించి కనీసం మాలాంటి ఈమాట పాఠకులకైనా తెలుస్తుంది కదా!
>మరి నాటకం గురించి మాట్లాడేవారెవ్వరూ ..ఈ పుస్తకం ప్రస్తావనే చేయడం లేదు.??
అందుకు కారణాలు ఏమై ఉంటాయని మీరనుకుంటున్నారో తెలుసుకోవాలని చాలా కుతూహలంగా ఉంది.
>తొలిగా వచ్చిన పుస్తకాన్ని గురించి పేర్కొన టం…ఒక మర్యాద కదా?
అంటే ఇది తెలుగు నాటకరంగం గురించి వచ్చిన మొదటి పుస్తకమా?! అదీ 91 ప్రాంతాలలోనా? అనగా 91 కి ముందు, తెలుగు నాటకరంగం మీద అస్సలు పుస్తకాలే లేవా? ఒకవేళ ఈ నాలుగో గోడే తొలిపుస్తకమే అయితే, అందులో చర్చించిన క్రొత్త విషయాల మీద విస్తృతమైన (లేక సాధారణ) చర్చ ఏమైనా జరిగిందా? ఆ చర్చలకు సంబంధించిన వివరాలు చూడాలని ఆసక్తిగా ఉంది. అందుకు సంబంధించిన సమాచారం మీవద్ద ఏమైనా ఉంటే ఇవ్వగలరా? పోనీ సమాచారం ఎక్కడ లభ్యమౌతుందో వివరాలు ఇవ్వగలరా? ఒక మంచి పుస్తకం గురించి తెలుసుకోవాలనే తపనతో మిమ్ములను ఇవన్నీ అడుగుతున్నానని మనవి.
ఒకానొక పుస్తకం గురించి పేర్కొనకపోవడం గురించి, వ్యాసకర్తలను నిలదీయడం చూస్తే చాలా ముచ్చటేస్తుంది. ఇకనుంచైనా వ్యాసాలు వ్రాసేవాళ్ళు, వ్యాస విషయమ్మీద మొదట వచ్చిన పుస్తకాన్ని మర్యాద పూర్వకంగానైనా పేర్కొంటారని ఆశిద్దాం! మొదట వచ్చిన పుస్తకాల వివరాలు వ్యాసకర్తలకు అందుబాటులోకి తెచ్చే ఆలోచన ఎవరైనా చేస్తే చాలా బేషుగ్గా ఉంటుంది.
మీ ఉద్దేశ్యంలో మొదట వచ్చిన, పరిశోధనాత్మక మంచి పుస్తకం గురించి వ్యాసాల్లో (నాటకాలకు సంబంధించిన) పేర్కొనక పోవడం వెనుక, పుస్తకం గురించి వ్యాస రచయితకు తెలియక పోవడం, వ్రాసే వ్యాసానికి – పుస్తకంలో సమాచారానికి లింకు లేక పోవడం, లేక పుస్తకం నచ్చకపోవడం కాక మరేమైనా కారణాలను మీరు ఊహిస్తున్నట్లైతే, వాటి గురించి తెలుసుకోవాలని నాకు చాలా ఆతృతగా ఉంది.
>మీ webzine అభిప్రాయాల్లో… ఇటువంటి వాటికి ఏమంత ప్రాముఖ్యతని ఇవ్వరు కాబోలు!
చాలా బాగుంది. వెబ్జీన్ అభిప్రాయాల్లో పాఠకులు ఎలాంటి అభిప్రాయాలకు ప్రాముఖ్యత నివ్వాలో – ఎలాంటి అభిప్రాయాలు వ్రాయాలో, వేటి గురించి వ్రాయాలో, వేటి గురించి వ్రాయకూడదో , ఏ పుస్తకాలను కోట్ చెయ్యాలో – ఒక నియమ నిబంధనావళి తయారు చేస్తే అద్భుతంగా ఉంటుంది.
>నాకు తెలిసినంతలో ఒక అంశం మీద మాట్లాడేవారు..ఆ అంశం మీద వచ్చిన ముఖ్యమైన పుస్తకం నించి..విషయాన్ని కోట్ చేయటం అన్న ది ..ఆ విషయానికి ప్రామాణికతని ఆపాదిస్తుంది. కన్యాశుల్కం గురించి చర్చించేటప్పుడు అప్పారావుగారి ప్రసక్తి తెచ్చిన ట్టుగా అన్నమాట.
అంశానికి సంబంధించి మాట్లాడే వాళ్ళందరికీ ఉపయోగపడే ముఖ్యమైన ముక్క ఇది. ముఖ్యమైన పుస్తకం నుంచీ, ఏదో ఒక విషయాన్ని మీ అంశానికి సంబంధమున్నా లేక పోయినా కోట్ చేయాలి. వచన కవిత్వం గురించి వ్రాసే ప్రతి వ్యాసంలో శ్రీ.శ్రీ. మహాప్రస్థానం గురించి ప్రస్తావించడం మరచిపోకూడదు(ఇంకెవరైనా విస్మరణకు గురౌతున్న వాళ్ళు ఉంటే వాళ్ళ గురించి కూడా ఉటంకించాలి). అలాగే కథ గురించి వ్రాస్తే గురజాడ ను స్మరించాలి(ఇంకెవరైనా విస్మరణకు గురౌతున్న వాళ్ళు ఉంటే వాళ్ళ గురించి కూడా ఉటంకించాలి). మీ భావమిదేనా?! అయితే…అర్జంటుగా ఈ నిబంధనను కూడా వ్యాస రచయితలకు తెలియచేసి, పాటించని వాళ్ళ వ్యాసాలను పబ్లిష్ చెయ్యకూడదని సంపాదకులకు తాఖీదు పంపాలి.
కన్యాశుల్కం లో అప్పారావుగారు విషయమా? ఆయన కన్యాశుల్కం నాటకాన్ని వ్రాసిన రచయిత కదా! పొరపాటు నాదే – మీరంటున్నది – కన్యాశుల్కం గురించి ఏదైనా వ్రాసేటప్పుడు అప్పారావు గారి ప్రసక్తి తేవడం గురించి కదూ?!
ఇంతకీ నాటకరంగం మీద వ్రాసిన వ్యాసాల్లో “నాలుగో గోడ” ప్రసక్తి లేదనా లేక “నాలుగో గోడ” రచయిత(త్రి) ప్రస్తావన లేదనా? ఇది చాలా కన్ఫూజింగ్ గా ఉంది!
ఇంతా వ్రాసిన తర్వాత, ముందు ముందు నేను నాటకరంగం మీద వ్యాసం వ్రాస్తే “నాలుగో గోడ” గురించి ప్రస్తావిస్తే సరిపోతుందా? రచయితను కూడా స్మరించాలా? లేక రచయితను, నాలుగో గోడను రెంటి గురించీ వ్రాయాలా?
మరి మీరు..మొదలి వారినీ, అలాగే చాట్ల వారినీ “నాలుగో గోడ” గురించి అడగలేదా?? నాటకం గురించి వచ్చిన నాసిరకం పుస్తకాలు వాళ్ళకి తెలిసి “నాలుగో గోడ” వంటి విమర్శ తెలియక పోవటం సాధ్యం కాదు కదా??
తెలుగు నాటక రంగం మీద్ కృషి చేసిన వారే లేరే?? చెప్పుకోగల్గినంతగా అని నా భావం. [మళ్ళీ పరుచూరి శ్రీనివాస్‌కి కోపం వస్తుంది కాబోలు నేనీ మాట అన్నందుకు. కానీ ఏం చెయ్యగలం? పేర్లు వల్లించినంత మాత్రాన ఆ పుస్తకం బుద్ధికి పదును పెట్టేది కూడా కావాల్సి ఉంటుందని శ్రీనివాస్ గారికి నేనెందుకూ చెప్పడం? ఆయనకి తెలియదు గనకా? అన్నీ తెలిసిన వారాయె!].
బ్రహ్మానందం గారూ ! తెలుగు నాటకం మీద మీకున్న శ్రద్ధ సంతోషించదగ్గది. తెలుగు నాటకం ఈ నాటికీ నిలవ నీరు మాదిరిగా మిగిలిపోయిందని ఆ రంగం గురించి బాగా తెలిసిన వారు చాటుగా అంటూంటారు. ఇది నిజమేమో మరి శ్రీనివాస్ గారి లాంటి సర్వజ్ఞులు చెప్పాలి.
సంపాదకులకి,
పరుచూరి శ్రీనివాస్ గారికి నా అన్ని అభిప్రాయాల పట్ల ఎందుకనో మరీ వ్యతిరేకత ఏర్పడింది. ఆయన నాకిచ్చిన సూచననే నేను ఆయనకిస్తున్నాను. చూడబోతే ఆయన భావకవిత్వం నించీ ఆధునిక తెలుగు నాటకం దాకా విషయ సంపన్నత బాగా కలిగిన వారుగా కన్పిస్తున్నారు. మంచి సాహితీవేత్త, సాహితీ విమర్శకులూ కూడా కావొచ్చు. నా దురదృష్టం ఏమో నేను ఆయన రచనలేవీ పుస్తకాలుగా ఇంత వరకూ చదవలేదు. ఆయన నా మీద ఒంటి కాలి మీద లేవటం తగ్గించి, తనకి క్షుణ్ణంగా తెలిసిన విషయాల మీద విపులంగా ఇంగ్లీషు వాక్యాల్లో కాక తెలుగు వాక్యాల్లో ప్రకటిస్తే, తెలుగు భాషా సాహిత్యాల కోసం ఈమాట చదవదలుచుకునే పాఠకులకి మరింత మేలు జరుగుతుంది కాదా??
నేను గత ఏడాది అక్టోబర్ / నవంబర్ లో ఇండియా వెళ్ళినప్పుడు నాటకాలకి సంబంధించిన్ పుస్తకాలు కొందామని చాలా షాపులు తిరిగాను. ఈ “నాలుగో గోడ” ఏ దుకాణంలోనూ నాకు కనిపించలేదు.
నాకు మీఅందరికీ వున్నంత అవగాహన లేదు. ఈ మధ్య అనేక మంది నాటకరంగ ప్రముఖులతో చర్చించే అవకాశం వచ్చింది. వాళ్ళెలెవ్వరూ ఈ పుస్తకం ప్రస్తావనే తీసుకు రాలేదు. నాకు తెలీక పోయినా వారు ఆంధ్ర దేశంలోనే ఉన్నారు కాబట్టి ఖచ్చితంగా తెలిసుండాలనుకుంటున్నాను. నాటకరంగానికీ, సాహిత్య రంగానికీ ఉన్న బంధం ఎప్పుడో తెగిపోయింది. ( ఇది నా అభిప్రాయం సుమా – మళ్ళీ ఇక్కడ అపార్ధాలకి తావులేదు. ) నాటకాలు వేసేవాళ్ళకీ, నాటకాలు రాసేవాళ్ళదీ ఇద్దరిదీ చెరోదారి. ఒకరి సృజన ఇంకొకరికి పట్టదు. ఇదీ ప్రస్తుత పరిస్థితి.
“అమెరికాలో ఉండే వాళ్ళకి వీటి గురించి తెలీదు.” బదులుగా “అమెరికాలో ఉండే వాళ్ళకి వీటి గురించి తెలియక పోయే అవకాశం ఎక్కువ” అని రాసుండాల్సింది నేను. నా అభిప్రాయాన్ని అందరిదీగా చెప్పడం తప్పే!
ఈమాట రచయితల్లో చాలామంది అమెరికాలోనూ, ఇండియాకు దూరంగా ఇతర విదేశాల్లోనూ నివసిస్తున్నారు. కొందరు మూడు నాలుగు దశాబ్దాలు గడిపినవారు కూడా ఉన్నారు. ఇక్కడి పరిస్థితులను గురించిన వ్యాసాలు (కథలు కావు) రాస్తే ఇండియాలో ఉన్న తెలుగు పాఠకులకు ఆసక్తికరంగా ఉండవచ్చు. ఇక్కడి సాంకేతిక, విద్యా, వైద్య, న్యాయాలయ రంగాల్లోనూ, ఆఫీసుల్లోనూ కార్యకలాపాలు ఎలా జరుగుతాయో, పనిచేసేవారి వైఖరి ఎలా ఉంటుందో, మన దేశానికీ విదేశాలకూ అనేక విషయాల్లో ఎటువంటి తేడాలుంటాయో తెలియజేసే రచనలను ప్రచురిస్తే బావుంటుందేమో సంపాదకులు ఆలోచించవచ్చు. ఎల్లలు లేని పత్రికగా ఈమాట కొత్త ఒరవడిని సృష్టించగలదు.
> ఈ పుస్తకం గురించి అందరికీ తెలుసని అనుకోను. పుస్తకాల దుకాణాల్లో ఇలాంటివి అందుబాటులో ఉంటున్నాయా?
I am, once again, astonished by the level of confidence with which certain comments are made here. “నాలుగోగోడ” పుస్తకం గురించి “అమెరికాలో ఉండే వాళ్ళకి వీటి గురించి తెలీదు.” అని అంత నిశ్చయంగా యెలా చెప్పగలుగుతున్నారో! The book was (perhaps still is!) pretty much available in bookshops back home until very recently (2006/07). If you want, I own a copy, and many of my friends and acquaintances in USA too :-). Anyway, I wish all the success in acquiring permission from the author to make the book publicly accessible.
> మరి నాటకం గురించి మాట్లాడేవారెవ్వరూ ..ఈ పుస్తకం ప్రస్తావనే చేయడం లేదు.??
> తొలిగా వచ్చిన పుస్తకాన్ని గురించి పేర్కొన టం…ఒక మర్యాద కదా? మీ webzine
> అభిప్రాయాల్లో… ఇటువంటి వాటికి ఏమంత ప్రాముఖ్యతని ఇవ్వరు కాబోలు!.
I also wonder on what basis the above statements were made, and I fail to understand how is it a “first book”. More puzzling, rather amusing, is to read the dig at ఈమాట magazine. Where is the relevance in the above essay or the comments to mention this book? Pray, how’s ఈమాట responsible for not talking about నాలుగో గోడ. Why don’t you yourself write an article for ఈమాట explaining why you believe that its a good book, and what new arguments were made in it. I am sure that ఈమాట readers’d appreciate such an attempt.
In fact, even better would be a comprehensive essay discussing various writings on “drama criticism” in Telugu, paying due tributes to people like శ్రీనివాస చక్రవర్తి, భమిడిపాటి et al, and also consider various essays by కోలాచలం, గోవిందరాజుల, స్థానం, రాఘవ et al which critically discuss the early days of drama so that we also get an historical perspective.
ఈ పుస్తకం గురించి అందరికీ తెలుసని అనుకోను. పుస్తకాల దుకాణాల్లో ఇలాంటివి అందుబాటులో ఉంటున్నాయా? క్రితం ఏడాది మొదిలి నాగభూషణ శర్మ గారి “నాటక శిల్పం” పుస్తకం వచ్చింది. అదీ చాట్లవారు నాకు బహుకరిస్తే లభించింది. మీరన్నది నిజమే! అమెరికాలో ఉండే వాళ్ళకి వీటి గురించి తెలీదు.
తెలుగు నాటకం పేరున ఒక బ్లాగు పెట్టే ప్రయత్నంలో ఉన్నాను. అందులో నాటక ప్రతులూ, వీడియోలూ అన్నీ ఉండేలా చేయాలన్న ఆలోచన ఉంది. అది రూపుదిద్దుకుంటే ఈ పుస్తకం అక్కడ పెడదాం. నాటకాలకి సంబంధించి నా దగ్గర పాతవి కొన్ని పుస్తకాలున్నాయి. అవన్నీ మెల్లమెల్లగా పి.డి.ఎఫ్ ఫార్మాట్ కి మారిస్తే ఇది కుదురుతుంది.
బహుముఖప్రతిభాశాలి రావి కొండలరావు గురించి K. Rohiniprasad గారి అభిప్రాయం:
02/06/2009 10:12 am
అభిప్రాయాలు రాసే పద్ధతి మర్యాదపూర్వకంగా ఉంటే bickerings తగ్గుతాయి. ఈ విషయంలో మోహనరావుగార్ని ఆదర్శంగా తీసుకోవచ్చు.
రచయితలకు సూచనలు గురించి rama bharadwaj గారి అభిప్రాయం:
02/06/2009 9:33 am
చాలా మంచి సూచన చేసేరు మీరు రోహిణీప్రసాద్ గారూ!!
ఒక ఝంపా లహరి వంటి రచయిత్రి..ఇన్నేళ్ళ ల్లోనూ తెలుగు వారి లోంచి రాలేదేమన్న విమర్శ ఆంధ్రదేశం లో ఎప్పట్టునుంచో ఉంది. తెలుగు వాళ్ళు తెలుగులో ఎక్కువ రాయడానికి ప్రయత్నిస్తున్నారే తప్ప.. అమెరికాలో ఉన్న మిగతా జాతుల వారికి…తెలుగు జీవితాన్ని పరిచయం చేసే పని ఇప్పటిదాకా సృజనాత్మక రంగాల్లో ఏ మేరకు చేసేరో ఇక్కడ స్పష్టంగా ఎవరికీ తెలీదు మరి.
.. మీరన్న ట్టుగా అమెరికా లోనూ..అలాగే యూరోప్ లోనూ ఉన్న తెలుగు వారి జీవితాల్లో వస్తున్న అనేక రకాల మార్పులు ఏ తరహా లో ఉన్నవీ కూడా..చెప్పడం… అందులోని క్లిష్టత ల్లోంచి వ్యక్తంచెయ్యగల్గితే ఎవరైనా… అప్పుడు మాత్రమే వైవిధ్య మైన రచనలు రాగల వీలు ఎక్కువ ఉంది.
ఇప్పటికీ అక్కడ ఉన్న వారు ఎక్కువగా nostalgia నే చూపించడం కన్పిస్తుంది. ఇది తప్పు కాదు..కానీ తప్పని అంశం అయిపోతే మాత్రం..కాస్త కష్టమే చదివే వాళ్ళకి. ఇదివరలో వేరే దేశాల గురించిన కుతూహలం..అలాగే అక్కడ ఎలా బతుకుని నెట్టుకొస్తున్నారా అన్న భయం ఇక్కడ ఉండేవి. కానీ ఇప్పుడు ఇంటికొకరు చొప్పున వేరే దేశాల్లో ఉంటున్నారు. గనక అంత కుతూహలం ఇవాళ కన్పించదు .నా ఉద్దేశ్యంలో తెలుగు వాళ్ళకి వేరే భాషల్లో చెప్పగల నైపుణ్యం అవసరం.
Now Indian diaspora is no more an isolated segment in the US. It is playing vital and vibrant role in social mileu as well as political field in the country they adopted. Telugus, for that matter all ethnic groups ,are very strategically placed, from where they can globalise the local isssue and at the same time localize the things that are global.
ఝుంపాలహరి ఒక అనుభవానికి ఉదాహరణ అయితే..రాజారావు ఇంకొక అనుభవానికి ఉదాహరణ. అలాగ అని నా అభిప్రాయం.
రమ.
note: మీరు కాల్పనిక సాహిత్యం్ కాకుండా అని____ అన్న ది..నేను గమనించాను. కానీ కాల్పనిక సాహిత్యానికి బలం ఎక్కువ. దాని వల్ల ఒకజాతికి వచ్చే గుర్తింపు ప్రత్యేకమైంది. అయితే రచయితల్ని ఎవరూ తయారుచేయలేరు. అందువల్ల ఆ లోటుని మిగతా అంశాలు పూర్తిచేయగల్గితే మంచిదే!! అయితే వీలైనంత వరకూ తెలుగువాళ్ళు తెలుగు వాళ్ళ కన్నా..వేరే భాషల వాళ్ళకి తెలుగు వారిని గురించి చెప్పటమే ఎక్కువ అవసరం.
బహుముఖప్రతిభాశాలి రావి కొండలరావు గురించి rama bharadwaj గారి అభిప్రాయం:
02/06/2009 12:25 am
అక్షర గారూ !!
నాలుగో గోడ పుస్తకం మీద నాకున్న అభిప్రాయం మాత్రమే అది. నాతో విభేదించే హక్కు … ఎవరికైనా కూడా ఉంది. మీ కుతూహలాల విషయం లో నాకు కుతూహలం లేదు. నాటకం ప్రస్తావన లో ..చర్చని కొత్త దిశగా మ లుపు తిప్పడం కోసం కొన్ని కొత్త అంశాలు లేవనెత్తడం జరుగుతుంది. నాది అటువంటి ఒక ప్రయత్నం మాత్రమే! కొత్త అంశాల ప్రస్తావన ఎప్పుడూ కూడా పత్రిక లోని చర్చల పరిధిని పెంచుతుంది.అయితే వ్యంగ్యం మాత్రమే ముఖ్యమైపోవడం వల్ల… అసలు విషయం పోయి కొసరు మిగులుతుంది. నాకు అటువంటి వాటిల్లో ఏమాత్రం ఆసక్తి లేదు. నాకు “అక్షరం” విలువ బాగా తెలుసు. గనక క్లుప్తంగా నే చెబుతున్నాను.నా అభిప్రాయాన్ని…… నాటకం గురించి ఎవరు ఏం మాట్లాడినా..ఎక్కడ మాట్లాడినా..పుస్తకంగా నాలుగో గోడ నీ..రచయిత్రి గా జయప్రభ గారి కృషినీ..చెప్పటం లో ఔచిత్యం ఉంటుంది. నా అభిప్రాయాన్ని చెప్పే హక్కు నాకు ఉంది.
నా ఉద్దేశ్యం ఇంత మాత్రమే !!
రమ
బహుముఖప్రతిభాశాలి రావి కొండలరావు గురించి అక్షర గారి అభిప్రాయం:
02/05/2009 2:14 am
@rama bharadwaj (February 4, 2009 10:18 am )
>>నాటకం గురించి వచ్చిన మంచి పుస్తకం జయప్రభ గారి “నాలుగో గోడ”. తెలుగు నాటకం మీద వచ్చిన మంచి పరిశోధన ఇది.. తెలుగు నాటకరంగం మీద అదివరకు ఎవరూ చేయని కొత్త చర్చలన్నీ… మొదటగా 91 ప్రాంతాల్లోనే ఈ పుస్తకం లో చోటుచేసుకున్నాయి.
ఇది మీ సొంత అభిప్రాయమనుకుంటున్నాను. మీకు నచ్చింది కాబట్టి మీకు మంచి పుస్తకమై ఉండొచ్చు. అలాగే మంచి పరిశోధనగా మీకు అనిపించి ఉండొచ్చు. పరుచూరి శ్రీనివాస్ గారన్నట్లు, ఈ మంచి పుస్తకం గురించి మీరే ఒక పరిచయ వ్యాసం వ్రాస్తే , ఆ పుస్తకం గురించి కనీసం మాలాంటి ఈమాట పాఠకులకైనా తెలుస్తుంది కదా!
>మరి నాటకం గురించి మాట్లాడేవారెవ్వరూ ..ఈ పుస్తకం ప్రస్తావనే చేయడం లేదు.??
అందుకు కారణాలు ఏమై ఉంటాయని మీరనుకుంటున్నారో తెలుసుకోవాలని చాలా కుతూహలంగా ఉంది.
>తొలిగా వచ్చిన పుస్తకాన్ని గురించి పేర్కొన టం…ఒక మర్యాద కదా?
అంటే ఇది తెలుగు నాటకరంగం గురించి వచ్చిన మొదటి పుస్తకమా?! అదీ 91 ప్రాంతాలలోనా? అనగా 91 కి ముందు, తెలుగు నాటకరంగం మీద అస్సలు పుస్తకాలే లేవా? ఒకవేళ ఈ నాలుగో గోడే తొలిపుస్తకమే అయితే, అందులో చర్చించిన క్రొత్త విషయాల మీద విస్తృతమైన (లేక సాధారణ) చర్చ ఏమైనా జరిగిందా? ఆ చర్చలకు సంబంధించిన వివరాలు చూడాలని ఆసక్తిగా ఉంది. అందుకు సంబంధించిన సమాచారం మీవద్ద ఏమైనా ఉంటే ఇవ్వగలరా? పోనీ సమాచారం ఎక్కడ లభ్యమౌతుందో వివరాలు ఇవ్వగలరా? ఒక మంచి పుస్తకం గురించి తెలుసుకోవాలనే తపనతో మిమ్ములను ఇవన్నీ అడుగుతున్నానని మనవి.
ఒకానొక పుస్తకం గురించి పేర్కొనకపోవడం గురించి, వ్యాసకర్తలను నిలదీయడం చూస్తే చాలా ముచ్చటేస్తుంది. ఇకనుంచైనా వ్యాసాలు వ్రాసేవాళ్ళు, వ్యాస విషయమ్మీద మొదట వచ్చిన పుస్తకాన్ని మర్యాద పూర్వకంగానైనా పేర్కొంటారని ఆశిద్దాం! మొదట వచ్చిన పుస్తకాల వివరాలు వ్యాసకర్తలకు అందుబాటులోకి తెచ్చే ఆలోచన ఎవరైనా చేస్తే చాలా బేషుగ్గా ఉంటుంది.
మీ ఉద్దేశ్యంలో మొదట వచ్చిన, పరిశోధనాత్మక మంచి పుస్తకం గురించి వ్యాసాల్లో (నాటకాలకు సంబంధించిన) పేర్కొనక పోవడం వెనుక, పుస్తకం గురించి వ్యాస రచయితకు తెలియక పోవడం, వ్రాసే వ్యాసానికి – పుస్తకంలో సమాచారానికి లింకు లేక పోవడం, లేక పుస్తకం నచ్చకపోవడం కాక మరేమైనా కారణాలను మీరు ఊహిస్తున్నట్లైతే, వాటి గురించి తెలుసుకోవాలని నాకు చాలా ఆతృతగా ఉంది.
>మీ webzine అభిప్రాయాల్లో… ఇటువంటి వాటికి ఏమంత ప్రాముఖ్యతని ఇవ్వరు కాబోలు!
చాలా బాగుంది. వెబ్జీన్ అభిప్రాయాల్లో పాఠకులు ఎలాంటి అభిప్రాయాలకు ప్రాముఖ్యత నివ్వాలో – ఎలాంటి అభిప్రాయాలు వ్రాయాలో, వేటి గురించి వ్రాయాలో, వేటి గురించి వ్రాయకూడదో , ఏ పుస్తకాలను కోట్ చెయ్యాలో – ఒక నియమ నిబంధనావళి తయారు చేస్తే అద్భుతంగా ఉంటుంది.
>నాకు తెలిసినంతలో ఒక అంశం మీద మాట్లాడేవారు..ఆ అంశం మీద వచ్చిన ముఖ్యమైన పుస్తకం నించి..విషయాన్ని కోట్ చేయటం అన్న ది ..ఆ విషయానికి ప్రామాణికతని ఆపాదిస్తుంది. కన్యాశుల్కం గురించి చర్చించేటప్పుడు అప్పారావుగారి ప్రసక్తి తెచ్చిన ట్టుగా అన్నమాట.
అంశానికి సంబంధించి మాట్లాడే వాళ్ళందరికీ ఉపయోగపడే ముఖ్యమైన ముక్క ఇది. ముఖ్యమైన పుస్తకం నుంచీ, ఏదో ఒక విషయాన్ని మీ అంశానికి సంబంధమున్నా లేక పోయినా కోట్ చేయాలి. వచన కవిత్వం గురించి వ్రాసే ప్రతి వ్యాసంలో శ్రీ.శ్రీ. మహాప్రస్థానం గురించి ప్రస్తావించడం మరచిపోకూడదు(ఇంకెవరైనా విస్మరణకు గురౌతున్న వాళ్ళు ఉంటే వాళ్ళ గురించి కూడా ఉటంకించాలి). అలాగే కథ గురించి వ్రాస్తే గురజాడ ను స్మరించాలి(ఇంకెవరైనా విస్మరణకు గురౌతున్న వాళ్ళు ఉంటే వాళ్ళ గురించి కూడా ఉటంకించాలి). మీ భావమిదేనా?! అయితే…అర్జంటుగా ఈ నిబంధనను కూడా వ్యాస రచయితలకు తెలియచేసి, పాటించని వాళ్ళ వ్యాసాలను పబ్లిష్ చెయ్యకూడదని సంపాదకులకు తాఖీదు పంపాలి.
కన్యాశుల్కం లో అప్పారావుగారు విషయమా? ఆయన కన్యాశుల్కం నాటకాన్ని వ్రాసిన రచయిత కదా! పొరపాటు నాదే – మీరంటున్నది – కన్యాశుల్కం గురించి ఏదైనా వ్రాసేటప్పుడు అప్పారావు గారి ప్రసక్తి తేవడం గురించి కదూ?!
ఇంతకీ నాటకరంగం మీద వ్రాసిన వ్యాసాల్లో “నాలుగో గోడ” ప్రసక్తి లేదనా లేక “నాలుగో గోడ” రచయిత(త్రి) ప్రస్తావన లేదనా? ఇది చాలా కన్ఫూజింగ్ గా ఉంది!
ఇంతా వ్రాసిన తర్వాత, ముందు ముందు నేను నాటకరంగం మీద వ్యాసం వ్రాస్తే “నాలుగో గోడ” గురించి ప్రస్తావిస్తే సరిపోతుందా? రచయితను కూడా స్మరించాలా? లేక రచయితను, నాలుగో గోడను రెంటి గురించీ వ్రాయాలా?
– అక్షర
బహుముఖప్రతిభాశాలి రావి కొండలరావు గురించి rama bharadwaj గారి అభిప్రాయం:
02/04/2009 10:33 pm
బ్రహ్మానందం గారూ
మరి మీరు..మొదలి వారినీ, అలాగే చాట్ల వారినీ “నాలుగో గోడ” గురించి అడగలేదా?? నాటకం గురించి వచ్చిన నాసిరకం పుస్తకాలు వాళ్ళకి తెలిసి “నాలుగో గోడ” వంటి విమర్శ తెలియక పోవటం సాధ్యం కాదు కదా??
తెలుగు నాటక రంగం మీద్ కృషి చేసిన వారే లేరే?? చెప్పుకోగల్గినంతగా అని నా భావం. [మళ్ళీ పరుచూరి శ్రీనివాస్‌కి కోపం వస్తుంది కాబోలు నేనీ మాట అన్నందుకు. కానీ ఏం చెయ్యగలం? పేర్లు వల్లించినంత మాత్రాన ఆ పుస్తకం బుద్ధికి పదును పెట్టేది కూడా కావాల్సి ఉంటుందని శ్రీనివాస్ గారికి నేనెందుకూ చెప్పడం? ఆయనకి తెలియదు గనకా? అన్నీ తెలిసిన వారాయె!].
బ్రహ్మానందం గారూ ! తెలుగు నాటకం మీద మీకున్న శ్రద్ధ సంతోషించదగ్గది. తెలుగు నాటకం ఈ నాటికీ నిలవ నీరు మాదిరిగా మిగిలిపోయిందని ఆ రంగం గురించి బాగా తెలిసిన వారు చాటుగా అంటూంటారు. ఇది నిజమేమో మరి శ్రీనివాస్ గారి లాంటి సర్వజ్ఞులు చెప్పాలి.
రమ.
బహుముఖప్రతిభాశాలి రావి కొండలరావు గురించి rama bharadwaj గారి అభిప్రాయం:
02/04/2009 10:01 pm
సంపాదకులకి,
పరుచూరి శ్రీనివాస్ గారికి నా అన్ని అభిప్రాయాల పట్ల ఎందుకనో మరీ వ్యతిరేకత ఏర్పడింది. ఆయన నాకిచ్చిన సూచననే నేను ఆయనకిస్తున్నాను. చూడబోతే ఆయన భావకవిత్వం నించీ ఆధునిక తెలుగు నాటకం దాకా విషయ సంపన్నత బాగా కలిగిన వారుగా కన్పిస్తున్నారు. మంచి సాహితీవేత్త, సాహితీ విమర్శకులూ కూడా కావొచ్చు. నా దురదృష్టం ఏమో నేను ఆయన రచనలేవీ పుస్తకాలుగా ఇంత వరకూ చదవలేదు. ఆయన నా మీద ఒంటి కాలి మీద లేవటం తగ్గించి, తనకి క్షుణ్ణంగా తెలిసిన విషయాల మీద విపులంగా ఇంగ్లీషు వాక్యాల్లో కాక తెలుగు వాక్యాల్లో ప్రకటిస్తే, తెలుగు భాషా సాహిత్యాల కోసం ఈమాట చదవదలుచుకునే పాఠకులకి మరింత మేలు జరుగుతుంది కాదా??
రమ.
బహుముఖప్రతిభాశాలి రావి కొండలరావు గురించి Sai Brahmanandam Gorti గారి అభిప్రాయం:
02/04/2009 3:25 pm
శ్రీనివాస్ గారూ,
నేను గత ఏడాది అక్టోబర్ / నవంబర్ లో ఇండియా వెళ్ళినప్పుడు నాటకాలకి సంబంధించిన్ పుస్తకాలు కొందామని చాలా షాపులు తిరిగాను. ఈ “నాలుగో గోడ” ఏ దుకాణంలోనూ నాకు కనిపించలేదు.
నాకు మీఅందరికీ వున్నంత అవగాహన లేదు. ఈ మధ్య అనేక మంది నాటకరంగ ప్రముఖులతో చర్చించే అవకాశం వచ్చింది. వాళ్ళెలెవ్వరూ ఈ పుస్తకం ప్రస్తావనే తీసుకు రాలేదు. నాకు తెలీక పోయినా వారు ఆంధ్ర దేశంలోనే ఉన్నారు కాబట్టి ఖచ్చితంగా తెలిసుండాలనుకుంటున్నాను. నాటకరంగానికీ, సాహిత్య రంగానికీ ఉన్న బంధం ఎప్పుడో తెగిపోయింది. ( ఇది నా అభిప్రాయం సుమా – మళ్ళీ ఇక్కడ అపార్ధాలకి తావులేదు. ) నాటకాలు వేసేవాళ్ళకీ, నాటకాలు రాసేవాళ్ళదీ ఇద్దరిదీ చెరోదారి. ఒకరి సృజన ఇంకొకరికి పట్టదు. ఇదీ ప్రస్తుత పరిస్థితి.
“అమెరికాలో ఉండే వాళ్ళకి వీటి గురించి తెలీదు.” బదులుగా “అమెరికాలో ఉండే వాళ్ళకి వీటి గురించి తెలియక పోయే అవకాశం ఎక్కువ” అని రాసుండాల్సింది నేను. నా అభిప్రాయాన్ని అందరిదీగా చెప్పడం తప్పే!
రచయితలకు సూచనలు గురించి K. Rohiniprasad గారి అభిప్రాయం:
02/04/2009 2:01 pm
ఈమాట రచయితల్లో చాలామంది అమెరికాలోనూ, ఇండియాకు దూరంగా ఇతర విదేశాల్లోనూ నివసిస్తున్నారు. కొందరు మూడు నాలుగు దశాబ్దాలు గడిపినవారు కూడా ఉన్నారు. ఇక్కడి పరిస్థితులను గురించిన వ్యాసాలు (కథలు కావు) రాస్తే ఇండియాలో ఉన్న తెలుగు పాఠకులకు ఆసక్తికరంగా ఉండవచ్చు. ఇక్కడి సాంకేతిక, విద్యా, వైద్య, న్యాయాలయ రంగాల్లోనూ, ఆఫీసుల్లోనూ కార్యకలాపాలు ఎలా జరుగుతాయో, పనిచేసేవారి వైఖరి ఎలా ఉంటుందో, మన దేశానికీ విదేశాలకూ అనేక విషయాల్లో ఎటువంటి తేడాలుంటాయో తెలియజేసే రచనలను ప్రచురిస్తే బావుంటుందేమో సంపాదకులు ఆలోచించవచ్చు. ఎల్లలు లేని పత్రికగా ఈమాట కొత్త ఒరవడిని సృష్టించగలదు.
బహుముఖప్రతిభాశాలి రావి కొండలరావు గురించి Sreenivas Paruchuri గారి అభిప్రాయం:
02/04/2009 1:30 pm
> ఈ పుస్తకం గురించి అందరికీ తెలుసని అనుకోను. పుస్తకాల దుకాణాల్లో ఇలాంటివి అందుబాటులో ఉంటున్నాయా?
I am, once again, astonished by the level of confidence with which certain comments are made here. “నాలుగోగోడ” పుస్తకం గురించి “అమెరికాలో ఉండే వాళ్ళకి వీటి గురించి తెలీదు.” అని అంత నిశ్చయంగా యెలా చెప్పగలుగుతున్నారో! The book was (perhaps still is!) pretty much available in bookshops back home until very recently (2006/07). If you want, I own a copy, and many of my friends and acquaintances in USA too :-). Anyway, I wish all the success in acquiring permission from the author to make the book publicly accessible.
> మరి నాటకం గురించి మాట్లాడేవారెవ్వరూ ..ఈ పుస్తకం ప్రస్తావనే చేయడం లేదు.??
> తొలిగా వచ్చిన పుస్తకాన్ని గురించి పేర్కొన టం…ఒక మర్యాద కదా? మీ webzine
> అభిప్రాయాల్లో… ఇటువంటి వాటికి ఏమంత ప్రాముఖ్యతని ఇవ్వరు కాబోలు!.
I also wonder on what basis the above statements were made, and I fail to understand how is it a “first book”. More puzzling, rather amusing, is to read the dig at ఈమాట magazine. Where is the relevance in the above essay or the comments to mention this book? Pray, how’s ఈమాట responsible for not talking about నాలుగో గోడ. Why don’t you yourself write an article for ఈమాట explaining why you believe that its a good book, and what new arguments were made in it. I am sure that ఈమాట readers’d appreciate such an attempt.
In fact, even better would be a comprehensive essay discussing various writings on “drama criticism” in Telugu, paying due tributes to people like శ్రీనివాస చక్రవర్తి, భమిడిపాటి et al, and also consider various essays by కోలాచలం, గోవిందరాజుల, స్థానం, రాఘవ et al which critically discuss the early days of drama so that we also get an historical perspective.
Regards,
Sreenivas
బహుముఖప్రతిభాశాలి రావి కొండలరావు గురించి Sai Brahmanandam Gorti గారి అభిప్రాయం:
02/04/2009 11:04 am
రమ గారూ,
ఈ పుస్తకం గురించి అందరికీ తెలుసని అనుకోను. పుస్తకాల దుకాణాల్లో ఇలాంటివి అందుబాటులో ఉంటున్నాయా? క్రితం ఏడాది మొదిలి నాగభూషణ శర్మ గారి “నాటక శిల్పం” పుస్తకం వచ్చింది. అదీ చాట్లవారు నాకు బహుకరిస్తే లభించింది. మీరన్నది నిజమే! అమెరికాలో ఉండే వాళ్ళకి వీటి గురించి తెలీదు.
తెలుగు నాటకం పేరున ఒక బ్లాగు పెట్టే ప్రయత్నంలో ఉన్నాను. అందులో నాటక ప్రతులూ, వీడియోలూ అన్నీ ఉండేలా చేయాలన్న ఆలోచన ఉంది. అది రూపుదిద్దుకుంటే ఈ పుస్తకం అక్కడ పెడదాం. నాటకాలకి సంబంధించి నా దగ్గర పాతవి కొన్ని పుస్తకాలున్నాయి. అవన్నీ మెల్లమెల్లగా పి.డి.ఎఫ్ ఫార్మాట్ కి మారిస్తే ఇది కుదురుతుంది.
-సాయి బ్రహ్మానందం.