mee kavitalo naku doctor ante evaro ardam kaledu.. adi vivarinchagalara
తెలగాణెము గురించి Srinivas Nagulapalli గారి అభిప్రాయం:
04/20/2010 10:58 pm
ఇది వొట్టి అభిప్రాయవేదిక కాబట్టి వ్రాసిన కవితకు స్పందన ప్రతిస్పందనలు సమంజసమే. రాష్ట్రం అన్నది ఇప్పుడైనా ఎప్పుడైనా ఎక్కడైనా వేర్పాటు కాదు, ఏర్పాటు మాత్రమే, ఒకే దేశంలో ఏర్పాటు చేసుకున్న, చేసుకునే పాలక వ్యవస్థ. ఒక రాజకీయ పరమైన పాలక వ్యవస్థకు అంతకు మించి ప్రాముఖ్యతను ఇవ్వడం సమర్థనీయం అనిపించదు. ముఖ్యంగా ఇటువంటి వేదిక మీద.
===========
విధేయుడు
_Srinivas
కారాశం గారూ!! నేను నిఘంటువులు చూడనని మీరెందుకని అనుకున్నారో మరి. మీరు చెప్పినవాటికన్నా మరి కొన్నింటి నిఘంటువుల పేర్లు కూడా నేను చెప్పగలను . ఐతే నేను చూసిన ఏ నిఘంటువులోనూ “సోమము” అన్నదానికి ఎక్కడా మోహన గారు చెప్పిన అర్ధాలు ” అమృతము లేదా వెన్నెల [ కాంతికిరణము”] లాంటివి లేనే లేవు. ఏ ఒక్క నిఘంటువులోనీ లేవు. అందుకనే ఆయనని నేను ఆ అర్ధాల్ని ఎక్కడనించి ఇచ్చారూ అని అడిగింది. సోమరసము అన్నా జనవ్యాప్తిలో ఉన్న అర్ధాన్ని బట్టీ మదిర అనే అనుకోవాలే తప్ప అది అమృతము కాదు. అది అటుంచినా లైలా వాక్యం “ఒలికే సోమమై” అన్నది ఆ అష్టపదికి తెనుగు సేత గానూ నప్పదు. విడిగా తెనుగు వాక్యం గానూ నప్పదు.
మీరు “టంగుటూరి సూర్య కుమారి గారు పాడిన ‘సా విరహే’ యమన్ కళ్యాణ్ రాగమా? కాదేమో? పీలూ అనిపిస్తోంది.” అని రాసారు.
మీరన్నది కరక్టే! యమన్ కల్యాణి కాదు. అలా అని పీలూ రాగమూ కాదు. మిశ్ర కాపిలా అనిపించిది. రి-మ-ని-ప-గా ప్రయోగం కనిపిస్తుందీ పాటలో. అలా అనే ముందు నోట్స్ రాసుకున్నాను. రాసేటప్పుడు పొరపాటున యమన్ కల్యాణి అని పొరపాటుగా రాసాను. ఇది నా తప్పిదమే!
సవరించమని ఈమాట వారిని కోరుతాను.
తప్పు చూపినదుకు ధన్యవాదాలు.
గుండమ్మ కథ సినిమాలో “అలిగిన వేళనె చూడాలీ! ” పీలు రాగమా, మిశ్ర కాపి రాగమా అని అప్పట్లో పెద్ద చర్చ జరిగిందని ఒక సంగీత విద్వాంసుడు చెప్పగా విన్నాను. ఘంటసాల వారినడిగితే ఆయన “నేను ఈ రాగంలో కట్టానని చెప్పానా? అది పీలూ కాదు అలా అని మిశ్రకాపీ కాదు. ఆ పాట అంతే !”నని జవాబిచ్చారని చెప్పగా విన్నాను. పీలు రాగం పేరు వినగానే ఇది గుర్తుకొస్తుంది.
ఈమాట సంపాదకులకి –
“మరికొన్ని రాగాలు” ఉప శీర్షికలో ఈ క్రింది వాక్యం తొలగించండి.
“టంగుటూరి సూర్యకుమారి కూడా ఇదే రాగంలో పాడినా, పాట వరస వినడానికి కాస్త తేడాగా ఉంటుంది.”
దాని స్థానంలో – ఈ వాక్యం ఉంచండి.
“టంగుటూరి సూర్యకుమారి పాడిన పాట మిశ్ర కాపి రాగానికి దగ్గరగా ఉన్నా, పాట వరస వినడానికి మాత్రం పీలు రాగంలా అనిపిస్తుంది. కానీ మిశ్ర కాపికే అతి దగ్గరగా స్వరపరచబడింది.”
చాలా చాలా బావుందండీ రచన.అయితే 10 వ రిఫరెన్సుగా -టిటిడి వారి ప్రచురణ ‘శ్రీ జయదేవ కవి కృత గీత గోవింద కావ్యము’ (2000 ) కూడా చేర్చ దగ్గదే.డాక్టరూ,చిత్రకారుడూ అయిన చెలికాని మురళీ కృష్ణా రావు ఇందులో 24 అష్ట పదులకి చక్కని బొమ్మలు గీసారు. అసలు గంటకో అష్టపది చొప్పున ఎవరైనా పాడి గిన్నీస్ రికార్డుకి ఎక్క వచ్చునేమో! ఇక-టంగుటూరి సూర్య కుమారి గారు పాడిన ‘సా విరహే’ యమన్ కళ్యాణ్ రాగమా? కాదేమో? పీలూ అనిపిస్తోంది. రమతే యమునా(ఘంటసాల), అజహున్ న ఆయే బాల్మా(రఫీ, సుమన్),మాధవా మాధవా నను లాలించరా (సుశీల,ఘంటసాల)-ఒక్కొక్కటీ గుర్తుకొస్తున్నాయి. సాలూరు వారు స్వర పరిచిన జయ దేవ అష్ట పదులు (సినిమాలోనివీ , ఆ తరువాత సుశీల గారి చేత పాడించిన లలిత లవంగ, నాథ హరే-లు) మొత్తం దేశమంతటా తెలియాలి. పద్మా సుబ్రహ్మణ్యం పాడినా ఏదో లోపం ఉంది. గానం- మళయాళ చిత్రంలో దక్షిణా మూర్తి బాల మురళి గారి చేత ‘యా రమితా వన మాలినా ‘ భలే అద్భుతంగా పాడించారు. కన్నడ ‘హంస గీతె’ చిత్రంలో ఉన్న అష్ట పదులన్నిటినీ టి జి లింగప్ప స్వర పరిచారు. వాటిని బాల మురళి ఆలపించారు. ‘నిజగాద సా యదునందనే’ మొదలైనవి బాల మురళి పాడిన సినియేతర అష్టపదులు. తెనాలి రామ కృష్ణ లో విశ్వనాథన్-రామమూర్తి స్వర సంపద -‘చందన చర్చిత’ , స్వర్ణ కమలంలో ఒరియా వారైన అక్షయ మహంతీ ట్యూన్ కట్టగా తృప్తి దాస్ పాడిన ‘సఖీ హి కేశి మథన’ -ఇవన్నీ నిజంగానే ‘ఇష్ట పదులు’. అష్ట పదులకి నాట్య గౌరవం తెప్పించినది -సదా స్మరణీయుడు కేలూ చరణ్, ఆయన కుటుంబం –ఇలా చెప్పుకుంటూ పోతే 24 అష్ట పదుల కాలమవ్వొచ్చు.
మీ రచనలో సహోదరులు – దాని పైన వివరణ ముచ్చటగా ఉన్నాయి. సినిమా బండి వాడు ‘సోదర సోదరీ మణులారా- నేడే చూడండి మీ అభిమాన ధియేటర్ జ్యోతిలో’ అన్నా ఈ బహు వచన బెడదే! , ఆత్మ గౌరవంలో ఆరుద్ర ‘ఓ సోదర సోదరీ మణులారా– అని బహు వచనం ప్రయోగించి ‘ప్రేమించి పెళ్లి చేసుకో’ అని ఏక వచనంలో పల్లవి కూర్చారు. బహుశః ఓ సోదరా, ఓ సోదరీ మణీ అని ఒక్కో ఏక వచనంగా విరుచుకోవాలేమో?
ఏ నిఘంటువులో “సోమము” అన్నదానికి అర్ధం “అమృతము” అని ఉందో కాంతి కిరణము అని ఉందో మరి మోహన గారు చెబితే బాగుండేది. నాకు అలాంటి అర్ధం ఏదీ నిఘంటువుల్లో కనిపించలేదే?? సోమము అంటే “ఉదకము” అని “తరవాణి” అని అర్ధాలున్నాయి. [ నీటికి సంబంధించిన అర్ధాల్లో]…అందుకే అన్నాను సోముడు వేరు సోమము వేరు అని.
సోమ అనే పదాన్ని సామాన్యంగా సోమరసము అనే భావంలో ఉపయోగిస్తారు. సోమ అంటే అమృతము అని కూడా అర్థము ఉంది. సోమము అంటే కాంతి కిరణము అని కూడా అర్థము ఉంది. విధేయుడు – మోహన
గాయం గురించి rameshakula గారి అభిప్రాయం:
04/21/2010 12:19 am
mee kavitalo naku doctor ante evaro ardam kaledu.. adi vivarinchagalara
తెలగాణెము గురించి Srinivas Nagulapalli గారి అభిప్రాయం:
04/20/2010 10:58 pm
ఇది వొట్టి అభిప్రాయవేదిక కాబట్టి వ్రాసిన కవితకు స్పందన ప్రతిస్పందనలు సమంజసమే. రాష్ట్రం అన్నది ఇప్పుడైనా ఎప్పుడైనా ఎక్కడైనా వేర్పాటు కాదు, ఏర్పాటు మాత్రమే, ఒకే దేశంలో ఏర్పాటు చేసుకున్న, చేసుకునే పాలక వ్యవస్థ. ఒక రాజకీయ పరమైన పాలక వ్యవస్థకు అంతకు మించి ప్రాముఖ్యతను ఇవ్వడం సమర్థనీయం అనిపించదు. ముఖ్యంగా ఇటువంటి వేదిక మీద.
===========
విధేయుడు
_Srinivas
సా విరహే తవ దీనా గురించి rama bharadwaj గారి అభిప్రాయం:
04/20/2010 10:57 pm
కారాశం గారూ!! నేను నిఘంటువులు చూడనని మీరెందుకని అనుకున్నారో మరి. మీరు చెప్పినవాటికన్నా మరి కొన్నింటి నిఘంటువుల పేర్లు కూడా నేను చెప్పగలను . ఐతే నేను చూసిన ఏ నిఘంటువులోనూ “సోమము” అన్నదానికి ఎక్కడా మోహన గారు చెప్పిన అర్ధాలు ” అమృతము లేదా వెన్నెల [ కాంతికిరణము”] లాంటివి లేనే లేవు. ఏ ఒక్క నిఘంటువులోనీ లేవు. అందుకనే ఆయనని నేను ఆ అర్ధాల్ని ఎక్కడనించి ఇచ్చారూ అని అడిగింది. సోమరసము అన్నా జనవ్యాప్తిలో ఉన్న అర్ధాన్ని బట్టీ మదిర అనే అనుకోవాలే తప్ప అది అమృతము కాదు. అది అటుంచినా లైలా వాక్యం “ఒలికే సోమమై” అన్నది ఆ అష్టపదికి తెనుగు సేత గానూ నప్పదు. విడిగా తెనుగు వాక్యం గానూ నప్పదు.
రమ.
సా విరహే తవ దీనా గురించి mOhana గారి అభిప్రాయం:
04/20/2010 6:07 pm
ఆప్తే సంస్కృత – ఆంగ్ల నిఘంటువులో అలా ఉంది. దాని లింకు ఇస్తున్నాను –
http://aa2411s.aa.tufs.ac.jp/~tjun/sktdic/cgi-bin/dic-srch.cgi
# విధేయుడు – మోహన
సా విరహే తవ దీనా గురించి బ్రహ్మానందం గొర్తి గారి అభిప్రాయం:
04/20/2010 5:47 pm
వేణు గోపాల్ గారూ,
మీరు “టంగుటూరి సూర్య కుమారి గారు పాడిన ‘సా విరహే’ యమన్ కళ్యాణ్ రాగమా? కాదేమో? పీలూ అనిపిస్తోంది.” అని రాసారు.
మీరన్నది కరక్టే! యమన్ కల్యాణి కాదు. అలా అని పీలూ రాగమూ కాదు. మిశ్ర కాపిలా అనిపించిది. రి-మ-ని-ప-గా ప్రయోగం కనిపిస్తుందీ పాటలో. అలా అనే ముందు నోట్స్ రాసుకున్నాను. రాసేటప్పుడు పొరపాటున యమన్ కల్యాణి అని పొరపాటుగా రాసాను. ఇది నా తప్పిదమే!
సవరించమని ఈమాట వారిని కోరుతాను.
తప్పు చూపినదుకు ధన్యవాదాలు.
గుండమ్మ కథ సినిమాలో “అలిగిన వేళనె చూడాలీ! ” పీలు రాగమా, మిశ్ర కాపి రాగమా అని అప్పట్లో పెద్ద చర్చ జరిగిందని ఒక సంగీత విద్వాంసుడు చెప్పగా విన్నాను. ఘంటసాల వారినడిగితే ఆయన “నేను ఈ రాగంలో కట్టానని చెప్పానా? అది పీలూ కాదు అలా అని మిశ్రకాపీ కాదు. ఆ పాట అంతే !”నని జవాబిచ్చారని చెప్పగా విన్నాను. పీలు రాగం పేరు వినగానే ఇది గుర్తుకొస్తుంది.
ఈమాట సంపాదకులకి –
“మరికొన్ని రాగాలు” ఉప శీర్షికలో ఈ క్రింది వాక్యం తొలగించండి.
“టంగుటూరి సూర్యకుమారి కూడా ఇదే రాగంలో పాడినా, పాట వరస వినడానికి కాస్త తేడాగా ఉంటుంది.”
దాని స్థానంలో – ఈ వాక్యం ఉంచండి.
“టంగుటూరి సూర్యకుమారి పాడిన పాట మిశ్ర కాపి రాగానికి దగ్గరగా ఉన్నా, పాట వరస వినడానికి మాత్రం పీలు రాగంలా అనిపిస్తుంది. కానీ మిశ్ర కాపికే అతి దగ్గరగా స్వరపరచబడింది.”
-సాయి బ్రహ్మానందం
[మీరడిగిన వాక్యం మార్చబడింది – సం. 21ఏప్రిల్2010]
సా విరహే తవ దీనా గురించి Tatiraju Venugopal గారి అభిప్రాయం:
04/20/2010 3:55 pm
చాలా చాలా బావుందండీ రచన.అయితే 10 వ రిఫరెన్సుగా -టిటిడి వారి ప్రచురణ ‘శ్రీ జయదేవ కవి కృత గీత గోవింద కావ్యము’ (2000 ) కూడా చేర్చ దగ్గదే.డాక్టరూ,చిత్రకారుడూ అయిన చెలికాని మురళీ కృష్ణా రావు ఇందులో 24 అష్ట పదులకి చక్కని బొమ్మలు గీసారు. అసలు గంటకో అష్టపది చొప్పున ఎవరైనా పాడి గిన్నీస్ రికార్డుకి ఎక్క వచ్చునేమో! ఇక-టంగుటూరి సూర్య కుమారి గారు పాడిన ‘సా విరహే’ యమన్ కళ్యాణ్ రాగమా? కాదేమో? పీలూ అనిపిస్తోంది. రమతే యమునా(ఘంటసాల), అజహున్ న ఆయే బాల్మా(రఫీ, సుమన్),మాధవా మాధవా నను లాలించరా (సుశీల,ఘంటసాల)-ఒక్కొక్కటీ గుర్తుకొస్తున్నాయి. సాలూరు వారు స్వర పరిచిన జయ దేవ అష్ట పదులు (సినిమాలోనివీ , ఆ తరువాత సుశీల గారి చేత పాడించిన లలిత లవంగ, నాథ హరే-లు) మొత్తం దేశమంతటా తెలియాలి. పద్మా సుబ్రహ్మణ్యం పాడినా ఏదో లోపం ఉంది. గానం- మళయాళ చిత్రంలో దక్షిణా మూర్తి బాల మురళి గారి చేత ‘యా రమితా వన మాలినా ‘ భలే అద్భుతంగా పాడించారు. కన్నడ ‘హంస గీతె’ చిత్రంలో ఉన్న అష్ట పదులన్నిటినీ టి జి లింగప్ప స్వర పరిచారు. వాటిని బాల మురళి ఆలపించారు. ‘నిజగాద సా యదునందనే’ మొదలైనవి బాల మురళి పాడిన సినియేతర అష్టపదులు. తెనాలి రామ కృష్ణ లో విశ్వనాథన్-రామమూర్తి స్వర సంపద -‘చందన చర్చిత’ , స్వర్ణ కమలంలో ఒరియా వారైన అక్షయ మహంతీ ట్యూన్ కట్టగా తృప్తి దాస్ పాడిన ‘సఖీ హి కేశి మథన’ -ఇవన్నీ నిజంగానే ‘ఇష్ట పదులు’. అష్ట పదులకి నాట్య గౌరవం తెప్పించినది -సదా స్మరణీయుడు కేలూ చరణ్, ఆయన కుటుంబం –ఇలా చెప్పుకుంటూ పోతే 24 అష్ట పదుల కాలమవ్వొచ్చు.
మీ రచనలో సహోదరులు – దాని పైన వివరణ ముచ్చటగా ఉన్నాయి. సినిమా బండి వాడు ‘సోదర సోదరీ మణులారా- నేడే చూడండి మీ అభిమాన ధియేటర్ జ్యోతిలో’ అన్నా ఈ బహు వచన బెడదే! , ఆత్మ గౌరవంలో ఆరుద్ర ‘ఓ సోదర సోదరీ మణులారా– అని బహు వచనం ప్రయోగించి ‘ప్రేమించి పెళ్లి చేసుకో’ అని ఏక వచనంలో పల్లవి కూర్చారు. బహుశః ఓ సోదరా, ఓ సోదరీ మణీ అని ఒక్కో ఏక వచనంగా విరుచుకోవాలేమో?
సా విరహే తవ దీనా గురించి rajasankar kasinadhuni గారి అభిప్రాయం:
04/20/2010 1:33 pm
సోమము: “సోమ” రూపాంతరము; పరాక్రమము, జలము, కర్పూరము. మరికొన్ని అర్థాలు, వివరాలు శబ్దరత్నాకరములో (బి సీతారామాచార్యులు) చూడవచ్చు.
కారాశం
రాగలహరి: హిందోళం గురించి బ్రహ్మానందం గొర్తి గారి అభిప్రాయం:
04/20/2010 1:29 pm
ఈమాట సంపాదకులకి,
ఈ వ్యాసంలో – “8వ మేళకర్త అయిన హనుమత్తోడి జన్యరాగం హిందోళం. ” అని రాసింది సరిదిద్దాలి. హిందోళ రాగం 20వ మేళకర్త నటభైరవి రాగ జన్యం. హనుమత్తోడి జన్యం కాదుకాక కాదు. అనుమానముంటే గూగిలించవచ్చు.
మీకోసం కొన్ని లింకులు:
http://www.ecse.rpi.edu/Homepages/shivkuma/personal/music/samajavaragamana.htm
http://www.karnatik.com/ragash.shtml#hindOLam
సా విరహే తవ దీనా గురించి rama bharadwaj గారి అభిప్రాయం:
04/20/2010 1:25 pm
ఏ నిఘంటువులో “సోమము” అన్నదానికి అర్ధం “అమృతము” అని ఉందో కాంతి కిరణము అని ఉందో మరి మోహన గారు చెబితే బాగుండేది. నాకు అలాంటి అర్ధం ఏదీ నిఘంటువుల్లో కనిపించలేదే?? సోమము అంటే “ఉదకము” అని “తరవాణి” అని అర్ధాలున్నాయి. [ నీటికి సంబంధించిన అర్ధాల్లో]…అందుకే అన్నాను సోముడు వేరు సోమము వేరు అని.
లైలా వాక్యాలని అలాంటి అర్ధాల్లో అన్వయించలేము కద?
రమ.
సా విరహే తవ దీనా గురించి mOhana గారి అభిప్రాయం:
04/20/2010 10:41 am
సోమ అనే పదాన్ని సామాన్యంగా సోమరసము అనే భావంలో ఉపయోగిస్తారు. సోమ అంటే అమృతము అని కూడా అర్థము ఉంది. సోమము అంటే కాంతి కిరణము అని కూడా అర్థము ఉంది. విధేయుడు – మోహన