ఎవరు ఏమని అనుకుంటారో నాకు తెలియదు. శాస్త్రంలో అది సాహిత్యమైనా లేక సంగీతమైనా కూడా తగిన ప్రవేశం గానీ అభినివేశం గానీ లేనప్పుడు అరకొర జ్ఞానంతో ఏమైనా అనుకోవచ్చును. అలాంటి అభిప్రాయాలని అరకొర అభిప్రాయాలుగా మాత్రమే పరిగణించాలి. తెలియనితనం అన్నమాట!!
సంగీతం అన్నప్పుడు భావ రాగ సమ్మేళనం – అందులో భావమూ ముఖ్యమే రాగమూ ముఖ్యమే!! అది వాగ్గేయకారత్వం తెలిసిన వారికి మాత్రమే వశమైన విద్య. తొడబాదుడు లాంటి మాటలు గానీ కృష్ణుడు లేదా రాముడు మీది మాటలు పాటలు అనిగానీ ఎవరు అనుకున్నా వారు సంగీతజ్ఞానాన్ని సంపాదించి మార్క్స్ మీదనో..మావో మీదనో కూడా మేళకర్తలని అధ్యయనంచేసి అందులో వారి వారి ఇష్టాలని తీర్చుకొనవచ్చును. ఎవరు అభ్యంతరం పెడతారు గనక?? అలాంటి కృషి చేయలేక శాస్త్రం తెలుసుకోక “తొడబాదుడు” అంటే అది ఆడలేక మద్దెల ఓడు అన్నట్టే మరి. అలాంటి శుష్కవ్యాఖ్యానాలకేంలెండీ. వాటిని గణనకి తీసుకోనవసరంలేదు. అది కాదు అసలు సమస్య. అసలు సమస్య ఏమంటే మనకి popular science ని గురించిన వ్యాసాలు ఉన్నమాదిరికూడా సంగీతాన్ని గురించి ప్రాధమిక సమాచారం లేదు. పాత పుస్తకాలు పెద్ద గ్రంధాలు ఏవీ అందుబాటులో ఉండవు. అవి కాలానుగుణంగా సవరించిన సమాచారాన్ని కలిగినవీ కావు. సంగీతరంగంలో కచేరీలు చేసుకుని డబ్బులు సంపాదించుకునే గాయకులే తప్ప సంగీతపు పూర్వాపరాల మీద పరిశోధన చేసే పరిశోధకులు ఎవ్వరూ లేరు. గాయకులు మాత్రమే ఉన్నారివాళ. అది ఆ రంగంలో ఉన్న ప్రధానమైన లోటు. అది తీరకపోతే సంగీతాన్ని గురించిన ఏ వివరమూ ఎవరికీ తెలియని స్థితి. ఈ స్థితిలో ఎవరో తమకు తెలిసిన అరకొర సంగతులని వ్యాసాలుగా రాసేస్తోంటే వాటికి ప్రమాణం ఏమిటి? వాటిలో కల్పించుకుని ఎవరైనా గానీ చేసే చర్చలేమిటీ??
లైలాగారికి తాను రాసిన పాటమీద ఉన్న ఇష్టం నాకు అర్ధమౌతుంది. కానీ అందులో లేని అర్ధాన్ని తాను అనుకుని రాసి దాన్ని సందర్భానికి తగినట్టు సర్దుకొమ్మని అంటే మాత్రం అర్ధం కాదు. సోమము అంటే వెన్నెల అనిగాని అమృతము అనిగాని అర్ధాలు లేవు. సోమరసం అన్నా మదిర అని మాత్రమే!! అందువల్ల్ ముఖ బింబమే ఒలికే సోమమై..అంటే ఏ అర్ధమూ స్పురించదు. అందుకోసం బార్బారా మిల్లర్ ని సాయం తెచ్చుకున్నా కూడా అందులో ఏ అర్ధమూ స్పురించదు. అందువల్ల లైలాగారికి వచ్చిన ఇబ్బందీ ఏమీ ఉండదు. నాకూ ఏ ఇబ్బందీ ఉండదు. ఎందుకంటే నేను “సావిరహే తవదీనా రాధా” అని జయదేవుని పల్లవిని అందుకుని పాడుకుని పరవశిస్తానే గానీ లైలాగారి అనువాదంతో నాకు పనిలేదు. మాతృక గొప్పగా ఉండగా దానిముందు పసలేని అనువాదం నాకు రుచించదు. అందువలన లైలాగారు బహుచక్కగా రాధ ముఖ బింబాన్ని ఒలికే సోమంగా చేసుకోవచ్చును.:)
“సంస్క్రుతంలో భావానికి తెలుగు పోలిక వాక్యాలలో అమిరినట్టులేదు.” -rama bharadwaj
I, as a reader of Jayadeva’s ashtapadi, can only respond to the sound of Sanskrit lines. For the meaning I have to depend on multiple translations. I would think none of the meanings will coincide. Just like no two persons’ imagination of either Radha or Krishna coincide. The meanings and images lie somewhere in between. Or even outside the translation.
To explain some, Let me first use the translation of Barbara Stoler Miller – the two lines where in ‘Radha’s face’ is described.
“She raises her sublime lotus face, clouded and streaked with tears,
Like the moon dripping with nectar from cuts of eclipse’s teeth.”
Would the readers of this magazine say these lines atleast carry what is said in Sanskrit verse?
There is a mixture of metaphors in the above lines, referring to lotus, cloud, moon, Rahu, nectar. da da da. There is a mythological story. Super. But, I don’t want to use all of that. Over all, I see ‘Radha’ is all miserable and teary. But Radha’s face is still beautiful and is exuding sweetness.
Next.
C.P. Brown gives interpretations such as ‘fatigue,’ ‘toil,’ ‘శ్రమ’ to this word- సోమము. Brown and Others ( please browse the net) refer to Soma/సోమ – as the elixir that Vedic people seemed to have enjoyed, as an elixir that Gods enjoy, as also the love (Moon) God and the luster he exudes. The Sanskrit roots of these words could be different. So what. The readers that are responders of poetry are not stopped by these details. Such would not interfere with their enjoyment. In fact it may introduce an element of curiosity.
What is it I -as a reader and listener experience in Jayadeva’s poetry? and want to express uninhibitedly once again. It is eroticism. Sophisticated love, longing and desire to mate. ( I am not worried if there are eight stanzas or not in the song. I would not worry about mentioning poet Jayadeva in the song at all. I know his claim over this poetry is well established.)
I kind of like the sound of ‘సోమమై’. I think the word ‘సోమమై’ serves beautifully, in this erotic old style lyric. The entire “ముఖబింబమే ఒలికే సోమమై పూలపానుపున నీకై వేచెనా దీనా” appeals to me. I feel singers would be able to give beautiful expression to these words, conjure up for the listener, the face of a charming virahini spilling tears.
ఆ వాక్యంలో, ఆ ‘సోమమై’ మాట వాడకములో పాఠక/శ్రోతకు నచ్చకపోటానికి ఏముంది. అంతా అందమేగా! It is so సోము, సోమం. So Sonu Nigam. 🙂
Two recent excerpts I may want to quote as complimentary to the above explanation are.
1. ” As she becomes aroused, he does not look at her, or even into her eyes to see a reflection of his own glory, but over her head. Later he walks to the balcony and ‘sees’ a vast crowd in the square below. The sequence could be an old joke about a politician who wakes up feeling fine and can’t remember whether he had a good lay or good crowd the night before.” -Image Problems, David Denby, The New Yorker, March 22, 2010 ( In his article, Author is describing a scene from movie ‘Vincere,’ where young Mussolini is making love to his mistress Ida Dessler.)
This kind of a man , an egoist Mussolini who makes love to the masses but fails to engage in intimate relationship with a woman -is not what I sense and experience in ‘Sa Virahe – Madhava ‘
2. ” Christie kept insisting on essential relationship of words and music. Rehearsing a scene in which the soprano Lucy Crowe sang the aria ” If Love’s a sweet passion,” with echoes from a quartet of singers, he told them, “Lucy is coloring absolutely every word. Listen to the way she sings ‘wounds.’ Listen to the way she sings ‘dart.’ Listen to the vowel color, whether it is open or closed, lots of consonants, fewer consonants and so on.” – Alex Ross, Sweet Noises, The New Yorker, April.19, 2010. ( Author is describing a rehearsal of a musical event at Brooklyn Academy of Music, opened to the public – he feels William Christie, the conducter has “a magical knack for restoring opera’s unity: voices, instruments and words are all of a piece, …”)
This is the kind of music conductor I like to meet and have some of Telugu lyrics I wrote in the past few years, sung. I do not see my lyrics being in Telugu language as a barrier at all to be understood by lovers across the globe. I am pretty positive they will be appreciated.
Thanks for the question and comments.
లైలా
తెలగాణెము గురించి చాకిరేవు ఉపేంద్ర గారి అభిప్రాయం:
04/24/2010 10:49 am
భూషణ్,
ఒక పర్యాటన , ఒక పది మంది రోజు కూలీలతో సంభాషణ, కొ. కు. అనే ఒక సెలిబ్రిటీ ఎండోర్స్ మెంటు ; ఇవి కాక తెలంగాణ భవిష్యత్తు కి ఇంత సాధికారకంగా పటం కట్టడానికి మీ కు ఇంకేమి అర్హతలు ఉన్నాయో నాకు తెలియదు.
క్రితం సారి 1969 లో ఈ ఉద్యమం చల్లారిన తరువాత న్యాయం కోరుకునే తెలంగాణ యువత శక్తి సామర్ధ్యాలు ఎటు మళ్ళాయో కళ్ళారా చూసిన వాళ్ళకి, నాగాలాండు, పంజాబు సమస్యలని భారత ప్రజాస్వామ్యం ఎట్లా పుట్టించిందో ఎట్లా చల్లార్చిందో తెలిసిన వాళ్ళకీ , భారత ప్రజాస్వామ్యం ముందు తెలంగాణ అనగా ఎంత – అన్న మాట వింటే మాటల్లో చెప్పలేనంత గుబులు పుట్టటం ఖాయం.
ఉపేంద్ర
[సమకాలీన రాజకీయాలపైకి పూర్తిగా మళ్ళిన ఈ చర్చను ఇంతటితో ఆపివేస్తున్నాం. ఈ విషయంపై రాసిన అభిప్రాయాలు ఇక ప్రచురించబడవు. – సం.]
తెలగాణెము గురించి తమ్మినేని యదుకుల భూషణ్ గారి అభిప్రాయం:
04/23/2010 10:11 pm
మనుషుల మధ్య విభేదాలు సృష్టించడం ,విద్వేషాలను పెంచడం ,చివరికి విభజనకు పట్టు బట్టడం. ఇదీ అయాచితంగా అధికారం చేజిక్కించుకోవాలనే నేతల తీరు. వారికి సమాజం సంస్కృతి,భాషలు సర్వనాశనమైనా చీమ కుట్టినట్టయినా ఉండదు. ఈ తరహా రాజకీయాలు ముస్లిం లీగుతో మొదలైనాయి.’సారే జహాసే అచ్చా హిందూ సితా హమారా ‘అన్న కవిత రాసిన ఇక్బాల్ ఇటువంటి విభజన ఊహలకు బీజం వేశాడు అంటే చాలా మందికి ఆశ్చర్యం కలుగ వచ్చు. తర్వాత బ్రిటిష్ అండదండలతో జిన్నా తన చిరకాల వాంఛితాన్ని నెర వేర్చుకొన్నాడు. తర్వాత పాకిస్తాన్ వేర్పాటు ఇరుదేశాల ప్రజలకు ఎన్ని కష్టాలు కొని తెచ్చిందో అందరికీ తెలిసినదే. ఠాగోర్ నోబెల్ ఉపన్యాసం చూడండి ,ఈ జాతీయవాదం ఎంత దూరం పొగలదో దర్శించాగలిగాడు అనిపిస్తుంది. గాంధి విభజన కు చివరిదాకా వ్యతిరేకి. దానివల్ల జరిగే ఉత్పాతం ఆయన దర్శించగలిగాడు ;దార్శనికులైన కవులు రాజకీయ వేత్తలు తెల్ల కాకుల లాంటి వారు. విభజన ,రక్తపాతం కోరే కవులు మేధావులు నాయకులు వీధికుక్కల్లా ఎక్కడ బడితే అక్కడ కనిపిస్తారు.
తెలంగాణా గురించి మాట్లాడితే దేశ విభజన గురించి మాట్లాడటం ఏమీ బాగా లేదు ,అది వేరు ఇది వేరు అనవచ్చు. ఈ రెంటికి వెనుక ఉన్న ఆలోచన ఒక్కటే .”మేము వేరు మీరు వేరు ;మనమందరం కలిసి బ్రతకలేము. మీరు మా నేలను వదిలితే ఆస్తులు మావి ఉద్యోగాలు మావి మా పెత్తనం మాది “ఇదీ వరుస . దేశంలో ఉన్న సమస్యలు చాలు ;పనిలేని నేతల పుణ్యమా అని లేనిపోని సమస్యలు తెచ్చి పెడుతున్నారు సామాన్యులకు . విభజన అన్న ఊహ చాలా ప్రమాదకరమైంది అని చెప్పడానికి ఇదంతా. ఇది తెలంగాణాతో అంతం కాదు.దీని కూకటి వేళ్ళను కదిలిస్తే దేశమే కదిలిపోతుంది.
అభివృద్ధి చెందిన అమెరికా లాంటి దేశాలలో నాలుగు డబ్బులు వెనుకేసుకుని ,కాస్త తీరిక ఉన్న వాళ్ళు అరాచక శక్తులకు అండ దండలు అందించడం చూస్తూనే ఉన్నాము. అక్కడ విద్యార్థులను రెచ్చగొట్టి వారు చనిపోతే కవితలు రాసే కవిరాబందులకు నిజాయితీ , నైతికత అన్నది చాలా పెద్ద మాట. చేతనైతే ఒక చెట్టు నాటండి ;ఇంకా స్థోమత ఉందా ఒక గ్రంథాలయం మొదలు పెట్టండి.ఒక బడిని ఆసుపత్రిని నిర్వహించండి.ఇందులో ఆకర్షణ లేదు. నానా దేవుళ్ళకు గుళ్ళు కట్టించడం ,మార్క్సుమావోలకు ఇక్కడినుండి జేజేలు కొట్టడం ఇదీ మనవారి తీరు. ఆలోచనను పెంపొందించే ఏ పని చస్తే తలకెత్తుకోరు. పార్లమెంటరీ ప్రజాస్వామ్యం అన్నది మన వారికి చాలా పెద్ద మాట.
భారత ప్రజాస్వామ్యం నాగాలాండ్ ,పంజాబ్ లాంటి సమస్యలనే చల్లార్చింది.ఇక తెలంగాణా అనగా ఎంత ?? ఈ సమస్య పరిష్కారానికి ఎంతో దూరం లేదు అని నా అంచనా ..సమస్య కు పరిష్కారం లభించే లోగా కుహనా కవులు ,ప్రాంతీయవాదులు ,రాజకీయ నాయకులు జన జీవితంలో ఎంత చెత్తను పేరుస్తారో తలచుకోవడానికే మనసొప్పడం లేదు.
చివరిగా, రచయితలలో మేధావిగా గుర్తింపు పొందిన కొ. కు అభిప్రాయం తెలంగాణా మీద “తెలంగాణ చీలదు .చీలితే తెలంగాణ పాట్లు కుక్కలు నక్క పడవు” ‘(కొ. కు లేఖలు పే.101).
రమ గారూ,
దక్షిణాదిన సాహిత్యం లేని సంగీతానికి ప్రాముఖ్యత లేదు. చాలా చక్కగా చెప్పారు. సంగీతం వచ్చినవారు సాహిత్యాన్ని వదిలేయమంటారు. సాహిత్యం ఇష్టం ఉన్నవాళ్ళు సంగీతం పట్టించుకోరు. ఎవరి రంగంలో వాళ్ళు పెత్తందార్లుగా ప్రవర్తిస్తూ ఉంటారు.
ఏ రాముడి మీదో, కృష్ణుడిమీదో భజన పాటలే కదా కర్ణాటక సంగీతమని అనుకునేవారూ ఉన్నారు. తొడ బాదుడు సంగీతం అనే వాళ్ళూ ఉన్నారు. సంగీతం గురించి తెలుగులో వచ్చిన రచనల సంఖ్యా చాలా తక్కువనే చెప్పాలి. తాళాల వెనుకా, రాగాల వెనుకా, మేళకర్త రాగ విభజన వెనుకా ఉన్న గణితమూ, శాస్త్రమూ అందరికీ తెలిసే భాషలో చెప్పినవి చాలా తక్కువే! తెలుగు వారికి సంగీతం అంటే సినిమా సంగీతమే. రాగాలు చెప్పేటప్పుడు సినిమా పాటల ఉదాహరణలు ఇచ్చింది అందుకే!
ఏమండీ వేంకటేశ్వరరావుగారూ!! “కౌస్ కౌస్ ” అంటూ కవులని వెక్కిరించే మీరేనా కవిత్వం గురించి ఇంత శ్రధ్ధగా పఠనాశక్తితో ప్రతిపదార్ధ సహితంగా అవి అచ్చులో పునర్ముద్రణ జరగాలని ఆశిస్తున్నదీ!! మీరు ఇంతగా మారారా? మంచిమార్పే!! అయితే ఆ పుణ్యకాలం ఏదో గడిచిపోకుండా ఆ ప్రతిపదార్ధాలూ..వివరాలూ కవితా రహస్యాలూ చెప్పగలవారుండగానే మీ కోరికని కార్యరూపంలోకి అనువదించరాదో!! తెలుగులోని భావి కవితా ప్రియులు తరిస్తారు కదా మీ పేరు చెప్పుకుని.
ఈ మద్య నా “క్షణ క్షణ ప్రయాణం” కవితా సంకలనంలోని కొన్ని పద్యాలలోని పదబంధాలు అర్ధం కావడం లేదంటూ ఓ ఆకాశరామన్న పాఠకుడు అందులో నేను ” అగ్రహారం “భాష రాసేనని ఓఘాటైన విమర్శ రాసేడు. ఆయన ఉద్దేశ్యం నాకైతే అర్ధమ్ కాలేదనుకోండి. అయితే నేను అతగాడు రాసిన ఆ విమర్శని చదివే వీలులేదని అనుకున్నట్టున్నాడు..దానిని ఒక ఫొటోకాపీ తీయించి మరీ [ పేరూ అడ్రస్సూ లేకుండానే సుమా!]] నాకోసం శ్రమపడి మరీ పోస్టులో పంపించాడు.ఐతే ఇప్పుడు మీమాటలు చదివాకా శ్రీశ్రీ మహాప్రస్థానం అర్ధం కావడం కస్టమ్ అనిమీరు అనుకుంటున్నట్టుగా నాకర్ధమ్ అయ్యింది. అయ్యా!! నా కవిత్వంలోని భాష కూడా
అర్ధం చేసుకోవడానికి ఏమంత వీలుగా లేదట!! మరి మహాప్రస్థానం అర్ధంకాకపోతే గనక ఆశ్చర్యం ఏముందీ?? ఆమధ్య ఒకసారి కవి శివారెడ్డి నా ప్రేమకవిత్వాన్ని చదివి ఒక మాట నాతోనే స్వయంగా ఇలా అన్నాడు. ఆతనికి నా భావాలు చాలా బాగున్నాయి ట! ఐతే ఆయన అన్నదేమంటే.. జయప్రభా!! మీ కవిత్వంలోని భాష నాకే సరిగ్గా అర్ధం కావడం లేదు. మరి ఇవాళ్టి తరం వారికి అర్ధమ్ అవుతుందంటారా?? అని. దీన్ని బట్టి మీరే ఊహించుకోండి.. అర్ధంచేసుకోండి ఇవాళ్టి కవిత్వ పాఠకులు ఎవరో.. వారు చదువుతున్న కవిత్వాల [ రాస్తున్న కవిత్వాల స్థాయి కూడా] భాషా పరంగా ఏ దశలో ఉందో!! కవిత్వమ్ మీద అభిమానమే ఉంటే అటువంటి వారికి కవి ఊహా అర్ధం అవుతుంది.కవి భాషా అర్ధమ్ అవుతుంది.అందులోని ఆనందమూ అనుభవంలోకి తప్పక వస్తుంది.
మొత్తానికి ఇవాళ ఆంధ్ర దేశాన్ని అతలాకుతలం చేస్తున్న “తెలంగాణం” వేర్పాటు.. సమైక్య నినాదాలు దేశికాచార్యుల వారి పద్యాల పుణ్యమా అని ఈమాటలోకి ప్రవేశించడం అనివార్యమైంది.
ఆకలి, వెనుకబాటుదనం తెలంగాణంతో సమానంగానూ.. కొండొకచో తెలంగాణం కన్నా ఎక్కువగానూ ఉత్తరాంధ్ర, సీమ ప్రాంతాలలోనూ ఉన్నాయి. అందువలన ఈ సమస్యలు ఒక్క ప్రాంతానికే పరిమితమై లేవు. వలస కూలీల పరిస్థితి మరీ దయనీయంగా పరిణమిస్తోంది. ఉన్నచోట బతికే వీలు లేని స్థితి ఒకపక్క వారిని పరాయిసీమల పాలు చేస్తూంటే.. ఇలాంటి అస్థిమిత రాజకీయ పరిణామాలు వారిని మరింతగా ఆందోళనకి గురిచేస్తున్నాయి.
గత శతాబ్దాలలో వలసలు విపరీతంగా జరిగాయి. ఏవి స్వస్థలాలో.. ఏవి వలస వచ్చిన ప్రాంతాలో ఆయా ప్రజలు వారి తరవాతి తరాలు దాదాపుగా మరిచిపోయి మనుగడ సాగిస్తూ.. జీవనపోరాటాలు సలుపుతూ బతుకులీడుస్తూన్న కోట్లాది ప్రజ గురించి ఈ ఉద్యమాలేవీ మాట్లాడవు. కేవలం డబ్బులున్న కొద్దిమందిని తమ లక్ష్యంగా చేసుకుని “పోరాటం” పేరుతో సమాజ జీవనాన్ని నిరంతరంగా కల్లోలం చేయడం ఇప్పుడు జరుగుతున్న అంశం!!
గురజాడ అప్పారావు గారు తన “దేశభక్తి” గీతంలో పరమ నిర్మొహమాటంగా ఒక హెచ్చరిక చేశారు భావితరాల వారిని కూడా ఆయన ఉద్దేశించేరా?! అని ఆశ్చర్యం కలుగుతుంది. ఆయన రాతప్రతిలో ఉన్న ఈ చరణాన్ని మరి ఏ కారణం వల్లనో అచ్చువేసేటప్పుడు తొలగించారు. ఆ చరణంలో ఆయన ఇలా అంటున్నారు. “ఇంగ్లీషు వాళ్ళు నిన్న వచ్చిన వాళ్ళేనని అంటున్నావు. ముసల్మానులు మొన్న వచ్చిన వాళ్ళని అంటున్నావు. కానీ నువ్వుకూడా అటుమొన్న వచ్చిన వాడివే సుమా! ఈ విషయాన్ని విస్మరించి మనుష్యులని వేరుచేసి చూడకు” అని ఆయన వ్యాఖ్యానించేరు. బయటి దేశాలనించి వచ్చిన వారి విషయంలోనే ఈ సమ్యమనాన్ని పాటించాలని బోధించిన గురజాడ.. సహదేశస్థులు, సహ జాతివారు, సహ భాషాబంధువులు ఈ వైషమ్యాలతో రగిలిపోవడాన్ని చూసి ఏమనుకుని ఉందురో!?
రమ.
nice story. simple and easy understandable sentenses. but selected concept is very simple, eventhough, the texture is gentle.
తెలగాణెము గురించి చాకిరేవు ఉపేంద్ర గారి అభిప్రాయం:
04/23/2010 2:16 am
పద్యాలు అన్నీ చక్కగా వినసొంపుగా ఉన్నాయి. అన్నిటినీ, ఆపైన అభిప్రాయాలనీ ప్రచురించిన ఈమాటకి ధన్యవాదాలు.
దేశికాచార్యులు గారి పద్యాలు చదివితే తెలంగాణ నాయకులలో నీచమైన స్వార్ధ పరత్వమున్నదని తెలుస్తుంది కానీ తెలంగాణ వాదంలో ఆకలి గొడవ ఒకటున్నదని కానీ, గత నాలుగు నెలలుగా చెవులు దిబ్బళ్ళు పడేలా సమైక్యవాద హోరు వినిపించిన నాయకులను నడిపించినది కూడా నీచమైన స్వార్ధమేననీ అనుమానం ఎవరికీ కలుగదు. (బలంగా ఉంటుందని కాబోలు, సమైక్య వాద నాయకులందరూ తాము సమై’ఖ్య’ వాదులమని చెప్పుకుంటారు. తప్పుడు ప్రయోగం ఎక్కడున్నా దాని వెనకాల తప్పుడు చేతలు ఉంటాయని బాలగోపాల్ చాలా కాలం క్రితం చెప్పి ఉన్నాడు.)
శ్రీనివాస్ గారి పద్యాలు చదివితే తెలంగాణ ఆకలి చావులున్నాయని తెలుస్తుంది కానీ, తెలంగాణలో ఎక్కడా కనిపించనంత ఆకలీ హింసా ఆంధ్ర రాయలసీమ ప్రాంతాలలో చాలా చోట్ల ఉన్నాయని ఎవరికీ తెలిసే అవకాశం లేదు.
యదుకుల భూషణ్ గారు చెప్పినది చూస్తే , రవి కాననిచో కవి గాంచునన్న మాట ఉత్తిదే నేమో ననిపిస్తుంది. నిఖార్సైన నిజా నిజాలు తెలుసుకోవడానికి గణాంకాలొక్కటేనా మార్గం ? కవి పూనుకుని ఏ ఒక్క రోజు కూలీ జీవిత కథనం వివరంగా అడిగి విన్నా ఒక కొత్త సత్యాన్ని ఆవిష్కరించలేడా ?
రాష్ట్రంలోని అన్నీ ప్రాంతాలలోనూ పేద ప్రజలను ఎవరిని కదిలించినా నీటి కోసం ఉద్యోగాల కోసం కటకట పడుతున్న చరిత్రలూ, పోలీసులూ అధికార యంత్రాంగమూ, వ్యాపారులూ , వైద్యులూ పెడుతున్న హింసలూ చెప్తారు. చాలా సందర్భాలలో హింసని అనుభవించడం మామూలు అయిపోయి, దాన్ని హింసగా గుర్తించే వివేకం కూడా కోల్పోయి ఉన్నారు. (లేకపోతే ఆరోగ్యశ్రీ పథకం కింద గుంటూరు జిల్లాలో అంత మంది స్త్రీల శరీరాల్లోనించి గర్భ సంచీలు తీసివేశారన్న వార్త బయట పడటానికే ఇన్నేళ్ళు పట్టడం ఎట్లా సాధ్యం ?)
ప్రత్యేక రాష్ట్రం వస్తే తమ సమస్యలు తీరుతాయి అని తెలంగాణలో చాలా మంది పేద ప్రజలు అనుకుంటున్నారు. (లక్షలాది మంది హాజరయ్యే ఉజ్జీవ సభలను చూస్తే – యేసు ప్రభువుని నమ్ముకుంటే తమ వెతలు తీరుతాయని ఆంధ్ర ప్రాంతంలో చాలా మంది పేద వాళ్ళు అనుకుంటున్నారని పిస్తుంది కానీ అది వేరే విషయం). అదే తెలంగాణలో ప్రత్యేకించి హైదరాబాదులో మరి కొంత మంది పేద ప్రజలు ధనవంతులైన ఆంధ్ర ప్రాంతపు ప్రజలు తరలి పోతే ఈ మాత్రం కూడా జరుగుబాటు ఉండదేమో నని అనుకుంటున్నారు.
రాష్ట్రం ఏర్పడితే తమకి దగ్గర్లో ఉండే నగరాలు అభివృద్ధి చెందుతాయి కదా అని ఆంధ్ర లోనూ సీమలోనూ కొంత మంది పేదలు అనుకుంటే, హైదరాబాదుకి దారులు మూసుకు పోతాయెమో, అదే జరిగితే ఈ పాటి అవకాశాలు కూడా పోతాయెమో నని అక్కడే మరి కొంత మంది పేదలు ఆందోళనతో గుండె పగిలి చస్తున్నారు.
ప్రజాభిప్రాయం తమకి ఎట్లాగూ తెలిసే అవకాశం లేదనీ, అందుచేత తమ స్వంత అభిప్రాయాలకి కట్టుబడి ఉండి ధైర్యంగా వాటిని ప్రకటించ గలిగితే చాలు అని ఎవరైనా అనుకుంటే అది వారి శక్తికీ, అభిరుచికీ సంబంధించి విషయమే అవుతుంది కానీ దాన్ని మొత్తం గా కవిత్వానికే పరిమితి గా చెప్పుకోవలసిన అవసరం లేదేమో ? !!
సా విరహే తవ దీనా గురించి rama bharadwaj గారి అభిప్రాయం:
04/24/2010 1:20 pm
గొర్తి బ్రహ్మానందమ్ గారికి,
ఎవరు ఏమని అనుకుంటారో నాకు తెలియదు. శాస్త్రంలో అది సాహిత్యమైనా లేక సంగీతమైనా కూడా తగిన ప్రవేశం గానీ అభినివేశం గానీ లేనప్పుడు అరకొర జ్ఞానంతో ఏమైనా అనుకోవచ్చును. అలాంటి అభిప్రాయాలని అరకొర అభిప్రాయాలుగా మాత్రమే పరిగణించాలి. తెలియనితనం అన్నమాట!!
సంగీతం అన్నప్పుడు భావ రాగ సమ్మేళనం – అందులో భావమూ ముఖ్యమే రాగమూ ముఖ్యమే!! అది వాగ్గేయకారత్వం తెలిసిన వారికి మాత్రమే వశమైన విద్య. తొడబాదుడు లాంటి మాటలు గానీ కృష్ణుడు లేదా రాముడు మీది మాటలు పాటలు అనిగానీ ఎవరు అనుకున్నా వారు సంగీతజ్ఞానాన్ని సంపాదించి మార్క్స్ మీదనో..మావో మీదనో కూడా మేళకర్తలని అధ్యయనంచేసి అందులో వారి వారి ఇష్టాలని తీర్చుకొనవచ్చును. ఎవరు అభ్యంతరం పెడతారు గనక?? అలాంటి కృషి చేయలేక శాస్త్రం తెలుసుకోక “తొడబాదుడు” అంటే అది ఆడలేక మద్దెల ఓడు అన్నట్టే మరి. అలాంటి శుష్కవ్యాఖ్యానాలకేంలెండీ. వాటిని గణనకి తీసుకోనవసరంలేదు. అది కాదు అసలు సమస్య. అసలు సమస్య ఏమంటే మనకి popular science ని గురించిన వ్యాసాలు ఉన్నమాదిరికూడా సంగీతాన్ని గురించి ప్రాధమిక సమాచారం లేదు. పాత పుస్తకాలు పెద్ద గ్రంధాలు ఏవీ అందుబాటులో ఉండవు. అవి కాలానుగుణంగా సవరించిన సమాచారాన్ని కలిగినవీ కావు. సంగీతరంగంలో కచేరీలు చేసుకుని డబ్బులు సంపాదించుకునే గాయకులే తప్ప సంగీతపు పూర్వాపరాల మీద పరిశోధన చేసే పరిశోధకులు ఎవ్వరూ లేరు. గాయకులు మాత్రమే ఉన్నారివాళ. అది ఆ రంగంలో ఉన్న ప్రధానమైన లోటు. అది తీరకపోతే సంగీతాన్ని గురించిన ఏ వివరమూ ఎవరికీ తెలియని స్థితి. ఈ స్థితిలో ఎవరో తమకు తెలిసిన అరకొర సంగతులని వ్యాసాలుగా రాసేస్తోంటే వాటికి ప్రమాణం ఏమిటి? వాటిలో కల్పించుకుని ఎవరైనా గానీ చేసే చర్చలేమిటీ??
రమ.
సా విరహే తవ దీనా గురించి rama bharadwaj గారి అభిప్రాయం:
04/24/2010 1:02 pm
లైలాగారికి తాను రాసిన పాటమీద ఉన్న ఇష్టం నాకు అర్ధమౌతుంది. కానీ అందులో లేని అర్ధాన్ని తాను అనుకుని రాసి దాన్ని సందర్భానికి తగినట్టు సర్దుకొమ్మని అంటే మాత్రం అర్ధం కాదు. సోమము అంటే వెన్నెల అనిగాని అమృతము అనిగాని అర్ధాలు లేవు. సోమరసం అన్నా మదిర అని మాత్రమే!! అందువల్ల్ ముఖ బింబమే ఒలికే సోమమై..అంటే ఏ అర్ధమూ స్పురించదు. అందుకోసం బార్బారా మిల్లర్ ని సాయం తెచ్చుకున్నా కూడా అందులో ఏ అర్ధమూ స్పురించదు. అందువల్ల లైలాగారికి వచ్చిన ఇబ్బందీ ఏమీ ఉండదు. నాకూ ఏ ఇబ్బందీ ఉండదు. ఎందుకంటే నేను “సావిరహే తవదీనా రాధా” అని జయదేవుని పల్లవిని అందుకుని పాడుకుని పరవశిస్తానే గానీ లైలాగారి అనువాదంతో నాకు పనిలేదు. మాతృక గొప్పగా ఉండగా దానిముందు పసలేని అనువాదం నాకు రుచించదు. అందువలన లైలాగారు బహుచక్కగా రాధ ముఖ బింబాన్ని ఒలికే సోమంగా చేసుకోవచ్చును.:)
రమ.
సా విరహే తవ దీనా గురించి lyla yerneni గారి అభిప్రాయం:
04/24/2010 11:56 am
“ముఖబింబమే ఒలికే సోమమై”…అంటే??
“సంస్క్రుతంలో భావానికి తెలుగు పోలిక వాక్యాలలో అమిరినట్టులేదు.” -rama bharadwaj
I, as a reader of Jayadeva’s ashtapadi, can only respond to the sound of Sanskrit lines. For the meaning I have to depend on multiple translations. I would think none of the meanings will coincide. Just like no two persons’ imagination of either Radha or Krishna coincide. The meanings and images lie somewhere in between. Or even outside the translation.
To explain some, Let me first use the translation of Barbara Stoler Miller – the two lines where in ‘Radha’s face’ is described.
“She raises her sublime lotus face, clouded and streaked with tears,
Like the moon dripping with nectar from cuts of eclipse’s teeth.”
Would the readers of this magazine say these lines atleast carry what is said in Sanskrit verse?
There is a mixture of metaphors in the above lines, referring to lotus, cloud, moon, Rahu, nectar. da da da. There is a mythological story. Super. But, I don’t want to use all of that. Over all, I see ‘Radha’ is all miserable and teary. But Radha’s face is still beautiful and is exuding sweetness.
Next.
C.P. Brown gives interpretations such as ‘fatigue,’ ‘toil,’ ‘శ్రమ’ to this word- సోమము. Brown and Others ( please browse the net) refer to Soma/సోమ – as the elixir that Vedic people seemed to have enjoyed, as an elixir that Gods enjoy, as also the love (Moon) God and the luster he exudes. The Sanskrit roots of these words could be different. So what. The readers that are responders of poetry are not stopped by these details. Such would not interfere with their enjoyment. In fact it may introduce an element of curiosity.
What is it I -as a reader and listener experience in Jayadeva’s poetry? and want to express uninhibitedly once again. It is eroticism. Sophisticated love, longing and desire to mate. ( I am not worried if there are eight stanzas or not in the song. I would not worry about mentioning poet Jayadeva in the song at all. I know his claim over this poetry is well established.)
I kind of like the sound of ‘సోమమై’. I think the word ‘సోమమై’ serves beautifully, in this erotic old style lyric. The entire “ముఖబింబమే ఒలికే సోమమై పూలపానుపున నీకై వేచెనా దీనా” appeals to me. I feel singers would be able to give beautiful expression to these words, conjure up for the listener, the face of a charming virahini spilling tears.
ఆ వాక్యంలో, ఆ ‘సోమమై’ మాట వాడకములో పాఠక/శ్రోతకు నచ్చకపోటానికి ఏముంది. అంతా అందమేగా! It is so సోము, సోమం. So Sonu Nigam. 🙂
Two recent excerpts I may want to quote as complimentary to the above explanation are.
1. ” As she becomes aroused, he does not look at her, or even into her eyes to see a reflection of his own glory, but over her head. Later he walks to the balcony and ‘sees’ a vast crowd in the square below. The sequence could be an old joke about a politician who wakes up feeling fine and can’t remember whether he had a good lay or good crowd the night before.” -Image Problems, David Denby, The New Yorker, March 22, 2010 ( In his article, Author is describing a scene from movie ‘Vincere,’ where young Mussolini is making love to his mistress Ida Dessler.)
This kind of a man , an egoist Mussolini who makes love to the masses but fails to engage in intimate relationship with a woman -is not what I sense and experience in ‘Sa Virahe – Madhava ‘
2. ” Christie kept insisting on essential relationship of words and music. Rehearsing a scene in which the soprano Lucy Crowe sang the aria ” If Love’s a sweet passion,” with echoes from a quartet of singers, he told them, “Lucy is coloring absolutely every word. Listen to the way she sings ‘wounds.’ Listen to the way she sings ‘dart.’ Listen to the vowel color, whether it is open or closed, lots of consonants, fewer consonants and so on.” – Alex Ross, Sweet Noises, The New Yorker, April.19, 2010. ( Author is describing a rehearsal of a musical event at Brooklyn Academy of Music, opened to the public – he feels William Christie, the conducter has “a magical knack for restoring opera’s unity: voices, instruments and words are all of a piece, …”)
This is the kind of music conductor I like to meet and have some of Telugu lyrics I wrote in the past few years, sung. I do not see my lyrics being in Telugu language as a barrier at all to be understood by lovers across the globe. I am pretty positive they will be appreciated.
Thanks for the question and comments.
లైలా
తెలగాణెము గురించి చాకిరేవు ఉపేంద్ర గారి అభిప్రాయం:
04/24/2010 10:49 am
భూషణ్,
ఒక పర్యాటన , ఒక పది మంది రోజు కూలీలతో సంభాషణ, కొ. కు. అనే ఒక సెలిబ్రిటీ ఎండోర్స్ మెంటు ; ఇవి కాక తెలంగాణ భవిష్యత్తు కి ఇంత సాధికారకంగా పటం కట్టడానికి మీ కు ఇంకేమి అర్హతలు ఉన్నాయో నాకు తెలియదు.
క్రితం సారి 1969 లో ఈ ఉద్యమం చల్లారిన తరువాత న్యాయం కోరుకునే తెలంగాణ యువత శక్తి సామర్ధ్యాలు ఎటు మళ్ళాయో కళ్ళారా చూసిన వాళ్ళకి, నాగాలాండు, పంజాబు సమస్యలని భారత ప్రజాస్వామ్యం ఎట్లా పుట్టించిందో ఎట్లా చల్లార్చిందో తెలిసిన వాళ్ళకీ , భారత ప్రజాస్వామ్యం ముందు తెలంగాణ అనగా ఎంత – అన్న మాట వింటే మాటల్లో చెప్పలేనంత గుబులు పుట్టటం ఖాయం.
ఉపేంద్ర
[సమకాలీన రాజకీయాలపైకి పూర్తిగా మళ్ళిన ఈ చర్చను ఇంతటితో ఆపివేస్తున్నాం. ఈ విషయంపై రాసిన అభిప్రాయాలు ఇక ప్రచురించబడవు. – సం.]
తెలగాణెము గురించి తమ్మినేని యదుకుల భూషణ్ గారి అభిప్రాయం:
04/23/2010 10:11 pm
మనుషుల మధ్య విభేదాలు సృష్టించడం ,విద్వేషాలను పెంచడం ,చివరికి విభజనకు పట్టు బట్టడం. ఇదీ అయాచితంగా అధికారం చేజిక్కించుకోవాలనే నేతల తీరు. వారికి సమాజం సంస్కృతి,భాషలు సర్వనాశనమైనా చీమ కుట్టినట్టయినా ఉండదు. ఈ తరహా రాజకీయాలు ముస్లిం లీగుతో మొదలైనాయి.’సారే జహాసే అచ్చా హిందూ సితా హమారా ‘అన్న కవిత రాసిన ఇక్బాల్ ఇటువంటి విభజన ఊహలకు బీజం వేశాడు అంటే చాలా మందికి ఆశ్చర్యం కలుగ వచ్చు. తర్వాత బ్రిటిష్ అండదండలతో జిన్నా తన చిరకాల వాంఛితాన్ని నెర వేర్చుకొన్నాడు. తర్వాత పాకిస్తాన్ వేర్పాటు ఇరుదేశాల ప్రజలకు ఎన్ని కష్టాలు కొని తెచ్చిందో అందరికీ తెలిసినదే. ఠాగోర్ నోబెల్ ఉపన్యాసం చూడండి ,ఈ జాతీయవాదం ఎంత దూరం పొగలదో దర్శించాగలిగాడు అనిపిస్తుంది. గాంధి విభజన కు చివరిదాకా వ్యతిరేకి. దానివల్ల జరిగే ఉత్పాతం ఆయన దర్శించగలిగాడు ;దార్శనికులైన కవులు రాజకీయ వేత్తలు తెల్ల కాకుల లాంటి వారు. విభజన ,రక్తపాతం కోరే కవులు మేధావులు నాయకులు వీధికుక్కల్లా ఎక్కడ బడితే అక్కడ కనిపిస్తారు.
తెలంగాణా గురించి మాట్లాడితే దేశ విభజన గురించి మాట్లాడటం ఏమీ బాగా లేదు ,అది వేరు ఇది వేరు అనవచ్చు. ఈ రెంటికి వెనుక ఉన్న ఆలోచన ఒక్కటే .”మేము వేరు మీరు వేరు ;మనమందరం కలిసి బ్రతకలేము. మీరు మా నేలను వదిలితే ఆస్తులు మావి ఉద్యోగాలు మావి మా పెత్తనం మాది “ఇదీ వరుస . దేశంలో ఉన్న సమస్యలు చాలు ;పనిలేని నేతల పుణ్యమా అని లేనిపోని సమస్యలు తెచ్చి పెడుతున్నారు సామాన్యులకు . విభజన అన్న ఊహ చాలా ప్రమాదకరమైంది అని చెప్పడానికి ఇదంతా. ఇది తెలంగాణాతో అంతం కాదు.దీని కూకటి వేళ్ళను కదిలిస్తే దేశమే కదిలిపోతుంది.
అభివృద్ధి చెందిన అమెరికా లాంటి దేశాలలో నాలుగు డబ్బులు వెనుకేసుకుని ,కాస్త తీరిక ఉన్న వాళ్ళు అరాచక శక్తులకు అండ దండలు అందించడం చూస్తూనే ఉన్నాము. అక్కడ విద్యార్థులను రెచ్చగొట్టి వారు చనిపోతే కవితలు రాసే కవిరాబందులకు నిజాయితీ , నైతికత అన్నది చాలా పెద్ద మాట. చేతనైతే ఒక చెట్టు నాటండి ;ఇంకా స్థోమత ఉందా ఒక గ్రంథాలయం మొదలు పెట్టండి.ఒక బడిని ఆసుపత్రిని నిర్వహించండి.ఇందులో ఆకర్షణ లేదు. నానా దేవుళ్ళకు గుళ్ళు కట్టించడం ,మార్క్సుమావోలకు ఇక్కడినుండి జేజేలు కొట్టడం ఇదీ మనవారి తీరు. ఆలోచనను పెంపొందించే ఏ పని చస్తే తలకెత్తుకోరు. పార్లమెంటరీ ప్రజాస్వామ్యం అన్నది మన వారికి చాలా పెద్ద మాట.
భారత ప్రజాస్వామ్యం నాగాలాండ్ ,పంజాబ్ లాంటి సమస్యలనే చల్లార్చింది.ఇక తెలంగాణా అనగా ఎంత ?? ఈ సమస్య పరిష్కారానికి ఎంతో దూరం లేదు అని నా అంచనా ..సమస్య కు పరిష్కారం లభించే లోగా కుహనా కవులు ,ప్రాంతీయవాదులు ,రాజకీయ నాయకులు జన జీవితంలో ఎంత చెత్తను పేరుస్తారో తలచుకోవడానికే మనసొప్పడం లేదు.
చివరిగా, రచయితలలో మేధావిగా గుర్తింపు పొందిన కొ. కు అభిప్రాయం తెలంగాణా మీద “తెలంగాణ చీలదు .చీలితే తెలంగాణ పాట్లు కుక్కలు నక్క పడవు” ‘(కొ. కు లేఖలు పే.101).
సా విరహే తవ దీనా గురించి బ్రహ్మానందం గొర్తి గారి అభిప్రాయం:
04/23/2010 5:07 pm
రమ గారూ,
దక్షిణాదిన సాహిత్యం లేని సంగీతానికి ప్రాముఖ్యత లేదు. చాలా చక్కగా చెప్పారు. సంగీతం వచ్చినవారు సాహిత్యాన్ని వదిలేయమంటారు. సాహిత్యం ఇష్టం ఉన్నవాళ్ళు సంగీతం పట్టించుకోరు. ఎవరి రంగంలో వాళ్ళు పెత్తందార్లుగా ప్రవర్తిస్తూ ఉంటారు.
ఏ రాముడి మీదో, కృష్ణుడిమీదో భజన పాటలే కదా కర్ణాటక సంగీతమని అనుకునేవారూ ఉన్నారు. తొడ బాదుడు సంగీతం అనే వాళ్ళూ ఉన్నారు. సంగీతం గురించి తెలుగులో వచ్చిన రచనల సంఖ్యా చాలా తక్కువనే చెప్పాలి. తాళాల వెనుకా, రాగాల వెనుకా, మేళకర్త రాగ విభజన వెనుకా ఉన్న గణితమూ, శాస్త్రమూ అందరికీ తెలిసే భాషలో చెప్పినవి చాలా తక్కువే! తెలుగు వారికి సంగీతం అంటే సినిమా సంగీతమే. రాగాలు చెప్పేటప్పుడు సినిమా పాటల ఉదాహరణలు ఇచ్చింది అందుకే!
అర్థంకాని మాటలు – అర్థమవని కవితలు – గురించి jayaprabha గారి అభిప్రాయం:
04/23/2010 3:11 pm
ఏమండీ వేంకటేశ్వరరావుగారూ!! “కౌస్ కౌస్ ” అంటూ కవులని వెక్కిరించే మీరేనా కవిత్వం గురించి ఇంత శ్రధ్ధగా పఠనాశక్తితో ప్రతిపదార్ధ సహితంగా అవి అచ్చులో పునర్ముద్రణ జరగాలని ఆశిస్తున్నదీ!! మీరు ఇంతగా మారారా? మంచిమార్పే!! అయితే ఆ పుణ్యకాలం ఏదో గడిచిపోకుండా ఆ ప్రతిపదార్ధాలూ..వివరాలూ కవితా రహస్యాలూ చెప్పగలవారుండగానే మీ కోరికని కార్యరూపంలోకి అనువదించరాదో!! తెలుగులోని భావి కవితా ప్రియులు తరిస్తారు కదా మీ పేరు చెప్పుకుని.
ఈ మద్య నా “క్షణ క్షణ ప్రయాణం” కవితా సంకలనంలోని కొన్ని పద్యాలలోని పదబంధాలు అర్ధం కావడం లేదంటూ ఓ ఆకాశరామన్న పాఠకుడు అందులో నేను ” అగ్రహారం “భాష రాసేనని ఓఘాటైన విమర్శ రాసేడు. ఆయన ఉద్దేశ్యం నాకైతే అర్ధమ్ కాలేదనుకోండి. అయితే నేను అతగాడు రాసిన ఆ విమర్శని చదివే వీలులేదని అనుకున్నట్టున్నాడు..దానిని ఒక ఫొటోకాపీ తీయించి మరీ [ పేరూ అడ్రస్సూ లేకుండానే సుమా!]] నాకోసం శ్రమపడి మరీ పోస్టులో పంపించాడు.ఐతే ఇప్పుడు మీమాటలు చదివాకా శ్రీశ్రీ మహాప్రస్థానం అర్ధం కావడం కస్టమ్ అనిమీరు అనుకుంటున్నట్టుగా నాకర్ధమ్ అయ్యింది. అయ్యా!! నా కవిత్వంలోని భాష కూడా
అర్ధం చేసుకోవడానికి ఏమంత వీలుగా లేదట!! మరి మహాప్రస్థానం అర్ధంకాకపోతే గనక ఆశ్చర్యం ఏముందీ?? ఆమధ్య ఒకసారి కవి శివారెడ్డి నా ప్రేమకవిత్వాన్ని చదివి ఒక మాట నాతోనే స్వయంగా ఇలా అన్నాడు. ఆతనికి నా భావాలు చాలా బాగున్నాయి ట! ఐతే ఆయన అన్నదేమంటే.. జయప్రభా!! మీ కవిత్వంలోని భాష నాకే సరిగ్గా అర్ధం కావడం లేదు. మరి ఇవాళ్టి తరం వారికి అర్ధమ్ అవుతుందంటారా?? అని. దీన్ని బట్టి మీరే ఊహించుకోండి.. అర్ధంచేసుకోండి ఇవాళ్టి కవిత్వ పాఠకులు ఎవరో.. వారు చదువుతున్న కవిత్వాల [ రాస్తున్న కవిత్వాల స్థాయి కూడా] భాషా పరంగా ఏ దశలో ఉందో!! కవిత్వమ్ మీద అభిమానమే ఉంటే అటువంటి వారికి కవి ఊహా అర్ధం అవుతుంది.కవి భాషా అర్ధమ్ అవుతుంది.అందులోని ఆనందమూ అనుభవంలోకి తప్పక వస్తుంది.
జయప్రభ.
తెలగాణెము గురించి rama bharadwaj గారి అభిప్రాయం:
04/23/2010 1:38 pm
మొత్తానికి ఇవాళ ఆంధ్ర దేశాన్ని అతలాకుతలం చేస్తున్న “తెలంగాణం” వేర్పాటు.. సమైక్య నినాదాలు దేశికాచార్యుల వారి పద్యాల పుణ్యమా అని ఈమాటలోకి ప్రవేశించడం అనివార్యమైంది.
ఆకలి, వెనుకబాటుదనం తెలంగాణంతో సమానంగానూ.. కొండొకచో తెలంగాణం కన్నా ఎక్కువగానూ ఉత్తరాంధ్ర, సీమ ప్రాంతాలలోనూ ఉన్నాయి. అందువలన ఈ సమస్యలు ఒక్క ప్రాంతానికే పరిమితమై లేవు. వలస కూలీల పరిస్థితి మరీ దయనీయంగా పరిణమిస్తోంది. ఉన్నచోట బతికే వీలు లేని స్థితి ఒకపక్క వారిని పరాయిసీమల పాలు చేస్తూంటే.. ఇలాంటి అస్థిమిత రాజకీయ పరిణామాలు వారిని మరింతగా ఆందోళనకి గురిచేస్తున్నాయి.
గత శతాబ్దాలలో వలసలు విపరీతంగా జరిగాయి. ఏవి స్వస్థలాలో.. ఏవి వలస వచ్చిన ప్రాంతాలో ఆయా ప్రజలు వారి తరవాతి తరాలు దాదాపుగా మరిచిపోయి మనుగడ సాగిస్తూ.. జీవనపోరాటాలు సలుపుతూ బతుకులీడుస్తూన్న కోట్లాది ప్రజ గురించి ఈ ఉద్యమాలేవీ మాట్లాడవు. కేవలం డబ్బులున్న కొద్దిమందిని తమ లక్ష్యంగా చేసుకుని “పోరాటం” పేరుతో సమాజ జీవనాన్ని నిరంతరంగా కల్లోలం చేయడం ఇప్పుడు జరుగుతున్న అంశం!!
గురజాడ అప్పారావు గారు తన “దేశభక్తి” గీతంలో పరమ నిర్మొహమాటంగా ఒక హెచ్చరిక చేశారు భావితరాల వారిని కూడా ఆయన ఉద్దేశించేరా?! అని ఆశ్చర్యం కలుగుతుంది. ఆయన రాతప్రతిలో ఉన్న ఈ చరణాన్ని మరి ఏ కారణం వల్లనో అచ్చువేసేటప్పుడు తొలగించారు. ఆ చరణంలో ఆయన ఇలా అంటున్నారు. “ఇంగ్లీషు వాళ్ళు నిన్న వచ్చిన వాళ్ళేనని అంటున్నావు. ముసల్మానులు మొన్న వచ్చిన వాళ్ళని అంటున్నావు. కానీ నువ్వుకూడా అటుమొన్న వచ్చిన వాడివే సుమా! ఈ విషయాన్ని విస్మరించి మనుష్యులని వేరుచేసి చూడకు” అని ఆయన వ్యాఖ్యానించేరు. బయటి దేశాలనించి వచ్చిన వారి విషయంలోనే ఈ సమ్యమనాన్ని పాటించాలని బోధించిన గురజాడ.. సహదేశస్థులు, సహ జాతివారు, సహ భాషాబంధువులు ఈ వైషమ్యాలతో రగిలిపోవడాన్ని చూసి ఏమనుకుని ఉందురో!?
రమ.
ఓ బుజ్జి కుక్క పిల్ల గురించి medavaram kanthi mumar గారి అభిప్రాయం:
04/23/2010 6:54 am
nice story. simple and easy understandable sentenses. but selected concept is very simple, eventhough, the texture is gentle.
తెలగాణెము గురించి చాకిరేవు ఉపేంద్ర గారి అభిప్రాయం:
04/23/2010 2:16 am
పద్యాలు అన్నీ చక్కగా వినసొంపుగా ఉన్నాయి. అన్నిటినీ, ఆపైన అభిప్రాయాలనీ ప్రచురించిన ఈమాటకి ధన్యవాదాలు.
దేశికాచార్యులు గారి పద్యాలు చదివితే తెలంగాణ నాయకులలో నీచమైన స్వార్ధ పరత్వమున్నదని తెలుస్తుంది కానీ తెలంగాణ వాదంలో ఆకలి గొడవ ఒకటున్నదని కానీ, గత నాలుగు నెలలుగా చెవులు దిబ్బళ్ళు పడేలా సమైక్యవాద హోరు వినిపించిన నాయకులను నడిపించినది కూడా నీచమైన స్వార్ధమేననీ అనుమానం ఎవరికీ కలుగదు. (బలంగా ఉంటుందని కాబోలు, సమైక్య వాద నాయకులందరూ తాము సమై’ఖ్య’ వాదులమని చెప్పుకుంటారు. తప్పుడు ప్రయోగం ఎక్కడున్నా దాని వెనకాల తప్పుడు చేతలు ఉంటాయని బాలగోపాల్ చాలా కాలం క్రితం చెప్పి ఉన్నాడు.)
శ్రీనివాస్ గారి పద్యాలు చదివితే తెలంగాణ ఆకలి చావులున్నాయని తెలుస్తుంది కానీ, తెలంగాణలో ఎక్కడా కనిపించనంత ఆకలీ హింసా ఆంధ్ర రాయలసీమ ప్రాంతాలలో చాలా చోట్ల ఉన్నాయని ఎవరికీ తెలిసే అవకాశం లేదు.
యదుకుల భూషణ్ గారు చెప్పినది చూస్తే , రవి కాననిచో కవి గాంచునన్న మాట ఉత్తిదే నేమో ననిపిస్తుంది. నిఖార్సైన నిజా నిజాలు తెలుసుకోవడానికి గణాంకాలొక్కటేనా మార్గం ? కవి పూనుకుని ఏ ఒక్క రోజు కూలీ జీవిత కథనం వివరంగా అడిగి విన్నా ఒక కొత్త సత్యాన్ని ఆవిష్కరించలేడా ?
రాష్ట్రంలోని అన్నీ ప్రాంతాలలోనూ పేద ప్రజలను ఎవరిని కదిలించినా నీటి కోసం ఉద్యోగాల కోసం కటకట పడుతున్న చరిత్రలూ, పోలీసులూ అధికార యంత్రాంగమూ, వ్యాపారులూ , వైద్యులూ పెడుతున్న హింసలూ చెప్తారు. చాలా సందర్భాలలో హింసని అనుభవించడం మామూలు అయిపోయి, దాన్ని హింసగా గుర్తించే వివేకం కూడా కోల్పోయి ఉన్నారు. (లేకపోతే ఆరోగ్యశ్రీ పథకం కింద గుంటూరు జిల్లాలో అంత మంది స్త్రీల శరీరాల్లోనించి గర్భ సంచీలు తీసివేశారన్న వార్త బయట పడటానికే ఇన్నేళ్ళు పట్టడం ఎట్లా సాధ్యం ?)
ప్రత్యేక రాష్ట్రం వస్తే తమ సమస్యలు తీరుతాయి అని తెలంగాణలో చాలా మంది పేద ప్రజలు అనుకుంటున్నారు. (లక్షలాది మంది హాజరయ్యే ఉజ్జీవ సభలను చూస్తే – యేసు ప్రభువుని నమ్ముకుంటే తమ వెతలు తీరుతాయని ఆంధ్ర ప్రాంతంలో చాలా మంది పేద వాళ్ళు అనుకుంటున్నారని పిస్తుంది కానీ అది వేరే విషయం). అదే తెలంగాణలో ప్రత్యేకించి హైదరాబాదులో మరి కొంత మంది పేద ప్రజలు ధనవంతులైన ఆంధ్ర ప్రాంతపు ప్రజలు తరలి పోతే ఈ మాత్రం కూడా జరుగుబాటు ఉండదేమో నని అనుకుంటున్నారు.
రాష్ట్రం ఏర్పడితే తమకి దగ్గర్లో ఉండే నగరాలు అభివృద్ధి చెందుతాయి కదా అని ఆంధ్ర లోనూ సీమలోనూ కొంత మంది పేదలు అనుకుంటే, హైదరాబాదుకి దారులు మూసుకు పోతాయెమో, అదే జరిగితే ఈ పాటి అవకాశాలు కూడా పోతాయెమో నని అక్కడే మరి కొంత మంది పేదలు ఆందోళనతో గుండె పగిలి చస్తున్నారు.
ప్రజాభిప్రాయం తమకి ఎట్లాగూ తెలిసే అవకాశం లేదనీ, అందుచేత తమ స్వంత అభిప్రాయాలకి కట్టుబడి ఉండి ధైర్యంగా వాటిని ప్రకటించ గలిగితే చాలు అని ఎవరైనా అనుకుంటే అది వారి శక్తికీ, అభిరుచికీ సంబంధించి విషయమే అవుతుంది కానీ దాన్ని మొత్తం గా కవిత్వానికే పరిమితి గా చెప్పుకోవలసిన అవసరం లేదేమో ? !!