సంస్కృతం దీవించడానికీ; ఇంగ్లీషు తిట్టడానికీ తెలుగు కూరగాయలు బేరం చేయడానికీ పనికొస్తాయని ఐశ్వర్యం నవలలో ఒక పాత్ర నోట విని ఇంతా సినిసిజం ఎక్కడినించి వచ్చిందబ్బా అనుకోవడం జ్ఞాపకం వస్తోంది. ఇన్నాళ్ళకి ఇంగ్లీషు స్థానాన్ని తెలుగు ఆక్రమించుకుంది కాబట్టి సంతొషించ వచ్చునేమో అన్న మాట మనసులో మెదిలి నన్ను చూసి నేనే భయ పడుతున్నాను.
మాటని మళ్ళీ పట్టాలెక్కించినందుకు రామారావు గారికీ హనుమంతరావు గారికీ ధన్యవాదాలు.
నాకు అర్ధమవుతున్న కొన్ని విషయాలు – రచన స్వరూపంలో వస్తున్నా మార్పులని అర్ధం చేసుకోవటానికి సందర్భం గురించి తెలిసి ఉండటం ఉపయోగ పడుతుంది. ఒక్కొక్క సారి అలాంటి అవగాహన సాహిత్యానుభావాన్ని deepen చేస్తుంది కూడాను. (అలాంటి అవగాహన లేకుండా సాహిత్యాన్ని చదివి -వినీ ఆనందించలేమని కాదు )
ఆ సందర్భంలో టెక్నాలజీ ఒక అంశం మాత్రమె. టెక్నాలజీ అనగానే టెక్నలాజికల్ determinismగా అన్వయించుకోవలసిన పని లేదు. “ప్రింటింగు ప్రెస్సు కీలకమైన మార్పులకి నాంది పలికింది” అన్న మాటకీ “వచ్చిన మార్పులన్నిటినీ ప్రింటింగ్ ప్రెస్సుకే ఆపాదించగల” మని అన్న మాటకీ భేదం లేదా?
ప్రింటింగు ప్రెస్సు వచ్చింది కాబట్టి కొత్త సాహిత్యం వచ్చింది. అప్పుడు అట్లా వచ్చింది కాబట్టి – ఇప్పుడు వెబ్ 2.0 వచ్చింది కాబట్టి కొత్త సాహిత్యం వస్తుందని నోర్లు తెరుచుకుని కూచోగలమా? అచ్చు యంత్రాలతో పాటు గ్రంధాలయాలూ వచ్చాయి. యువక సమాజాలూ వచ్చాయి. సాహితీ మిత్రుల సంఘాలూ వచ్చాయి. ఇందులో ఏది దేన్నీ determine చేస్తుందని చెప్పటం సబబు? దేన్నీ ఆధారంగా చేసుకుని మరొక దాన్ని predict చేయడం సమంజసం?
వెబ్ 2.0 వల్ల తెలుగులో ప్రచురణకి అవకాశాలు లేకనో సమయం లేకనో మరుగున ఉండిన ఎంతో మంది సాహిత్య పిపాస ఉన్న వారు ఈ రోజున కొత్త ఉత్సాహంతో రాస్తున్నారు. తెలుగులో స్త్రీలు maintain చేస్తున్న బ్లాగులు ఇందుకు ఒక చిన్న ఉదాహరణ మాత్రమె.
విశ్లేషణకీ prediction కీ మంచీ చెడూ విచక్షణకీ మధ్యన అంతరం ఎల్ల వేళలా నిలబెట్టాలనుకోవడం విజ్ఞత కాదు కానీ అన్నిటినీ కలిపేసుకున్నందు వలన పాకం చెడిపోతుందని కూడా విస్మరించ రాదు.
ఉపేంద్ర
P.S. Viplav – trivia is good. trivialisation is not. 🙂 you are most welcome to bring along your laundry and you can call yourself Sir Washalot. ! 🙂
‘”తన బాణీతో తెలుగు నేలను పులకింపజేసి ఆకాశవాణిగా (పాడనా వాణి కల్యాణి గా- అన్నది ఆయనే) అందాల లోకాలలో అమర కవిగా మిగిలి పొయిన వేటూరి వారు” తీర్చి దిద్దిన ‘సిరికా కొలను చిన్నది’ – ‘అలివేణీ ఆణి ముత్యమా’ అన్నట్లు ఉన్నది. ఏ మాటకా మాటే చెప్పుకోవాలి- ఈ నెల ‘ఈ మాట’ ‘ఈ మాసపు పాట’ అంత హాయిగా ఉంది. సేకరించిన శ్రీనివాస్ గారు ధన్యులు.
-డా. తాతిరాజు వేణుగోపాల్
“తెలుగు”కు “తిట్టు” కు యతిమైత్రి మాత్రమే ఉందనుకున్నాను.
రామారావుగారు చెప్పిన తరువాత- విప్పి చెప్పడం విమర్శ, కప్పి చెప్పడం కవిత అన్నదీ తప్పేమో.
మన తెలుగు సాహిత్యంలో తిట్టు కవిత ఒక భాగం!
మన ఆధునిక సాహిత్యంలో తిట్టు విమర్శ సింహ భాగం!?
అయ్యిందో, అవుతుందో Web 2.0 నిజం చేస్తుందో తెలియదు.
==================
విధేయుడు
_శ్రీనివాస్
వేటూరి మరణానంతరం ఈమాట వారు ఒక ప్రత్యేక సంచిక గాని, ఒక ప్రత్యేక సంస్మరణ వ్యాసం కాని వెలువరించకపోవడం చాల ఆశ్చర్యంగాను మరియు చాల బాధగాను అనిపించింది. ఇప్పటికైన వేటూరి సంస్మరణార్థం వేటూరి గురించి తెలిసిన విజ్ఞులెవరి చేతనైనా ఒక ప్రత్యేక వ్యాసం రాయించాలని ఈమాట వారికి నా విజ్ఞప్తి.
కొడవళ్ల హనుమంతరావు గారి కామెంట్ సూటిగా, సరళంగా, నిరావేశంగా, బాగుంది. వారు Web 2.0 గురించి అన్న మాటకు చిన్న స్పందన: వారన్నది “పాఠకులకి కవితలు అందే విధానంలో Web అనూహ్యమైన మార్పులు తీసుకొచ్చిన మాట వాస్తవమే – రాత్రి రాసిన కవిత facebook ద్వారానో బ్లాగు ద్వారానో ప్రపంచంలోని అనుయాయులందరికీ క్షణంలో అందుతుంది. పొగడ్తలూ, విమర్శలూ మర్నాటికల్లా కవికి చేరవచ్చు. కాని ఇది ఉత్తమ కవితకీ, సృజన తీరులో మౌలికమైన మార్పులకీ దారితీస్తుందనుకోను.” అని. ఇందులో చివరివాక్యం నేనన్న దానికి సంబంధం లేనిది. రచనాసందర్భం మారటం వల్ల కొత్తరకమైన కవిత్వం వస్తుందనే prediction సాధ్యం తప్ప అది ఉత్తమకవిత్వానికీ సృజనతీరులో మార్పులకీ దారితీస్తుందన్నది కాదు. ఏ కవితామార్గం లోనైనా ఉత్తమకవిత్వం రావొచ్చు. ఉదాహరణకు పురాణమార్గంలో వచ్చిన ఉత్తమకవిత్వంగా కొందరు “రామాయణ కల్పవృక్షా”న్ని ఎంచవచ్చు, అది వచ్చింది భావకవిత్వం/అభ్యుదయ కవిత్వం ప్రధానకవితామార్గాలుగా వున్న రోజుల్లోనైనా. అలాగే, “కళాపూర్ణోదయం” సృజనతీరులో మార్పుని చూపే కావ్యంగా నేను భావిస్తాను, అది ప్రబంధమార్గం లోని ఉత్తమకావ్యం కాకపోయినా. ఒక కొత్తకవితావిప్లవం రావటానికి, ఉత్తమ కవిత్వము, సృజనతీరులో మార్పులకీ పరస్పర ఆధార సంబంధం లేదనటానికి ఇవి ఉదాహరణలని నా ఉద్దేశ్యం.
రమా భరద్వాజ్ గారి most recent comment గురించి ఒక చిన్న observation తో ముగిస్తాను. వారు ప్రతిస్పందించిన నా కామెంట్ లో నేను ఎక్కడా “తిట్టు” లేదా “తిట్లు” అనే పదాల్ని వాడలేదు. విమర్శకుల్ని వారు విమర్శించారన్నాను. వారన్నదాన్ని బట్టి ఇప్పుడు తెలుగుకవిత్వానికి సంబంధించిన వాడుకలో “విమర్శ”, “తిట్టు” పర్యాయపదాలుగా వాడుతున్నట్టు (కనీసం వారనుకుంటున్నట్టు) అర్థమౌతున్నది. ఇది నేను ఇప్పుడే తొలిసారిగా తెలుసుకుంటున్న విషయం. ఐతే, దీంతో నాకున్న ఒక సందేహం నివారణ అయింది – అది తెలుగుకవులు, విమర్శకులు “విమర్శ” కు దూరంగా ఎందుకు పారిపోతున్నారనేది. విమర్శ, తిట్టు ఒకటైనప్పుడు అలా జరగటం సహజమే కదా ! అలా ఐతే “విమర్శకుడు” అంటే “తిట్టేవాడు” అనే అర్థం రావటం తప్పదు కాబట్టి, వారు నేను విమర్శకుణ్ని కానని స్పష్టం చేసి పుణ్యం కట్టుకున్నారు. ఇందుకు వారికి ఇంకా థేంక్స్.
నేను పులిని గురించి V. Harsha Vardhan గారి అభిప్రాయం:
07/15/2010 6:22 am
ఈ మధ్య టైగర్ రిజర్వ్ లకు వెల్లి చూసినా పులులు కనిపించడం లేదు. కారణం ఇదన్న మాట. జంతువులు అంతరించిపోవడానికి మానవ స్వార్థం కారణమన్న కవితాత్మక వివరణ బాగుది
సమీక్ష నచ్చింది. కాని 48 కవితల్లో నన్నాకట్టుకున్నవి నాలుగయిదు మాత్రమే. ఎక్కువ భాగం నచ్చకపోవడానికి ఓ ముఖ్య కారణం పదేపదే కనిపించే కొన్ని పదాలు. అఫ్సర్ పదాల ప్రాముఖ్యత తెలియని కవి కాదు:
“చిత్రిక పట్టని ఒకేఒక్క గరుకు పదం కోసం చూస్తున్నా శవానికి సైతం కనుముక్కుతీరు చూసే సౌందర్య పిశాచాల మధ్య.”
“మరీ ఇంత సున్నితంగా మాట్లాడకు ఈ పూట … కాసింత ముల్లు గుచ్చుకున్నట్లుగా వుండాలి ఈపూట.”
ఎంత గరుకు మాటలు వాడినా చివరకు కవిత చదివేవానిలో సున్నితత్వాన్ని పెంచాలి కదా. “నెత్తురంటిన మాటలు” కవితల్లో చాలా ఎక్కువై పోయి నాకు వెగటు కలిగించాయి. నిజానికి నెత్తురు మాట చదివినప్పుడల్లా, ఎప్పుడో పాతికేళ్ళ క్రితం చదివిన నెరూడా చెప్పిన మాటల ప్రాముఖ్యత గుర్తొచ్చి, “నెత్తుటి కడవల” దోషం కొట్టొచ్చినట్లయింది:
“I leave them in my poem like stalactites, like slivers of polished wood, like coals, pickings from a shipwreck, gifts from the waves. Everything exists in the word.” [1]
ఇటీవలే తిరిగి ప్రచురితమైన వెల్చేరు పుస్తకానికి [2] KVS రామారావు గారు ఇచ్చిన కితాబు: “నాకెంతగానో నచ్చిన మరొక అంశం, రచయిత రాసిన వచనం. శాస్త్రీయ, విశ్లేషణాత్మక విషయాలను కూడా సూటిగా, స్పష్టంగా, పదునుగా, అందంగా చెప్పవచ్చునని చూపించారు.” నేను కొన్ని భాగాలే చదివాను. ఈ విషయంలో నేనూ మెచ్చుకుంటాను.
వెల్చేరు సిద్ధాతం ప్రకారం, రచనా సందర్భం, సామాజిక సందర్భం మారినప్పుడు కవితా స్వరూపం కూడా మారుతుంది. ఆశు రూపం నుంచి శ్రవ్య రూపానికీ, పిదప పాఠ్య రూపానికీ మారడానికి కారణం – రచన చేసే పరికరాల్లో మార్పు రావడమే. (పదో అధ్యాయం)
KVS రామారావు గారుWeb 2.0 కూడా కొత్త రచనా సందర్భమనీ, దీని మూలంగా కొత్త కవితా రూపాలొచ్చే అవకాశముందనీ అంటున్నారు. దానితో నేను విభేదిస్తాను. పాఠకులకి కవితలు అందే విధానంలో Web అనూహ్యమైన మార్పులు తీసుకొచ్చిన మాట వాస్తవమే – రాత్రి రాసిన కవిత facebook ద్వారానో బ్లాగు ద్వారానో ప్రపంచంలోని అనుయాయులందరికీ క్షణంలో అందుతుంది. పొగడ్తలూ, విమర్శలూ మర్నాటికల్లా కవికి చేరవచ్చు. కాని ఇది ఉత్తమ కవితకీ, సృజన తీరులో మౌలికమైన మార్పులకీ దారితీస్తుందనుకోను.
Question: The Internet, and in general the information revolution, has already revolutionized our world, and it will continue to do so in even more radical ways, as … suggest. Do you think that philosophy, or let us say, critical thinking, will have a whole new spectrum of questions to deal with, and that we might have to begin a new sub-discipline named something like cyber-philosophy?
Rorty: Maybe, but I see no special reason to think so. The telephone and telegraph didn’t create a tele-philosophy, so I am not sure that the Internet will produce a cyber-philosophy. I think a lot of the stuff about the information revolution is media hype.
కొడవళ్ళ హనుమంతరావు
[1] “Memoirs,” Pablo Neruda.
[2] “తెలుగులో కవితావిప్లవాల స్వరూపం,” వెల్చేరు నారాయణరావు. తానా ప్రచురణ, 2008.
[3] “Take care of freedom and truth will take care of Itself: interviews with Richard Rorty,” edited with an Introduction by Eduardo Mendieta. Stanford University Press, 2006. Page 111.
రామారావు గారూ!! నా ఆ అభిప్రాయాన్ని ఎడిట్ చేసి వేయడం కారణంగా మీకు కలిగిన పొరపాటు అభిప్రాయం మాత్రమే అది. అందుకు నా బాధ్యత ఏమీ లేదు. గమనించండి. నేను మిమ్మల్ని ఒక “విమర్శకునిగా” ఆ నా అభిప్రాయంలో పేర్కోలేదు. నాకు తెలీదు మీరు విమర్శ ఏమన్నా రాసేరని. అభిప్రాయాలు మీరు ఒక పుస్తకం మీద చెప్పినట్టే అందరికీ ఉంటాయి. నా అభిప్రాయం మీకు ఒప్పుదల కాకపోయినంత మాత్రాన దానిని “తిట్టుగా” భావించనక్కరలేదు. నేను పేర్కొన్న అభిప్రాయం అభిప్రాయం మాత్రమే . “తిట్లు” కావు. నేను రాయని అభిప్రాయాలని నాకు ఆపాదిస్తే అందుకు నేను ప్రతిస్పందించనక్కర లేదు. నా భావం వీళ్లకి అర్ధం కాలేదు అనుకుని ఊరుకుంటాను.
చర్చని “కవితావిప్లవాల స్వరూపం” మీదకి మళ్ళించవలసిన ప్రశ్నలని మీరు వేసేరు. అది వేరే చర్చ అవగలదు. ఆ చర్చని చేసే ఆసక్తి మిగిలిన వారికి ఉండాలి. కదా? మీరు వేసిన అన్ని ప్రశ్నలూ సమంజసగానే ఉన్నాయి. ఆలోచనాత్మకమైన అభిప్రాయాలని గుర్తించగలిగిన మీకు వాటికి జవాబులు అన్వేషించడమూ ఏమంత కస్టం కాకపోవచ్చు. నేను ఇదివరకూ చెప్పిన అభిప్రాయామూ..మీకొచ్చిన సందేహాలతో సహా ఆ పుస్తకానికి సంబంధించి మరోసారి ఒప్పుకుంటున్నాను. నేను తొందరపడి అభిప్రాయాలు ఏర్పరుచుకోను. ఏర్పడిన అభిప్రాయాలని సరైన మరొక కారణం లేకుండా మార్చుకోను.
“ముప్పై వేల మైళ్ళ దూరంలో ఉన్న ఇంటికీ ..” – చాకిరేవు ఉపేంద్ర
ఇది మరీ ఎక్కువేమో!? Its more like 8 to 10 thousand miles to India from USA (depending on where you begin your trip).
Earth circumference along equator (greater of the two compared to through poles), is 24,959.82 miles. And we refer to india, half way across the world :).
Just a trivia along the చాకిరేవు!. I love the nick name, I love to bring some of my laundry as well, especially if I dont have to air it myself :).
By the way, a couple of parting comments won’t do much damage to this thread perhaps:
eemaata has progressed — no, let me strike that — and say, it has been “democratized” in its comments section. If there is an accompanying blog or a facebook page for eemaata, it would certainly bring more creative juices. Suresh, you ought to think about that.
I was a bit surprised by Rama Rao gari initial comments – too quick, he would agree perhaps.
While I was not a bit, by Lyla gari issue —
She must love,
“We have lingered in the chambers of the sea
By sea-girls wreathed with seaweed red and brown
Till human voices wake us, and we drown.”
The question is, does she walk away from … the reality!?
“”Visions! omens! hallucinations! miracles! ecstasies! gone down the American river!
Dreams! adorations! illuminations! religions! the whole boatload of sensitive bullshit! …
in my dreams you walk dripping from a sea-journey on the highway across America in tears to the door of my cottage in the Western night ”
Are there not, tears in the western night?
I have complaints on Afsar’s poetry as well, but not in the same league.
-v-
అన్నమయ్య సంకీర్తనలలో గొప్పతనం గురించి Prof L D Sudhakara Babu గారి అభిప్రాయం:
07/17/2010 4:43 am
Prof Simmanna is my colleague.
His name was listed in google search with reference to this article was typed as SINNAMMA.
Kindly do the needful.
ఊరి చివర – అఫ్సర్ కవితల సంకలనం గురించి చాకిరేవు ఉపేంద్ర గారి అభిప్రాయం:
07/17/2010 12:58 am
సంస్కృతం దీవించడానికీ; ఇంగ్లీషు తిట్టడానికీ తెలుగు కూరగాయలు బేరం చేయడానికీ పనికొస్తాయని ఐశ్వర్యం నవలలో ఒక పాత్ర నోట విని ఇంతా సినిసిజం ఎక్కడినించి వచ్చిందబ్బా అనుకోవడం జ్ఞాపకం వస్తోంది. ఇన్నాళ్ళకి ఇంగ్లీషు స్థానాన్ని తెలుగు ఆక్రమించుకుంది కాబట్టి సంతొషించ వచ్చునేమో అన్న మాట మనసులో మెదిలి నన్ను చూసి నేనే భయ పడుతున్నాను.
మాటని మళ్ళీ పట్టాలెక్కించినందుకు రామారావు గారికీ హనుమంతరావు గారికీ ధన్యవాదాలు.
నాకు అర్ధమవుతున్న కొన్ని విషయాలు – రచన స్వరూపంలో వస్తున్నా మార్పులని అర్ధం చేసుకోవటానికి సందర్భం గురించి తెలిసి ఉండటం ఉపయోగ పడుతుంది. ఒక్కొక్క సారి అలాంటి అవగాహన సాహిత్యానుభావాన్ని deepen చేస్తుంది కూడాను. (అలాంటి అవగాహన లేకుండా సాహిత్యాన్ని చదివి -వినీ ఆనందించలేమని కాదు )
ఆ సందర్భంలో టెక్నాలజీ ఒక అంశం మాత్రమె. టెక్నాలజీ అనగానే టెక్నలాజికల్ determinismగా అన్వయించుకోవలసిన పని లేదు. “ప్రింటింగు ప్రెస్సు కీలకమైన మార్పులకి నాంది పలికింది” అన్న మాటకీ “వచ్చిన మార్పులన్నిటినీ ప్రింటింగ్ ప్రెస్సుకే ఆపాదించగల” మని అన్న మాటకీ భేదం లేదా?
ప్రింటింగు ప్రెస్సు వచ్చింది కాబట్టి కొత్త సాహిత్యం వచ్చింది. అప్పుడు అట్లా వచ్చింది కాబట్టి – ఇప్పుడు వెబ్ 2.0 వచ్చింది కాబట్టి కొత్త సాహిత్యం వస్తుందని నోర్లు తెరుచుకుని కూచోగలమా? అచ్చు యంత్రాలతో పాటు గ్రంధాలయాలూ వచ్చాయి. యువక సమాజాలూ వచ్చాయి. సాహితీ మిత్రుల సంఘాలూ వచ్చాయి. ఇందులో ఏది దేన్నీ determine చేస్తుందని చెప్పటం సబబు? దేన్నీ ఆధారంగా చేసుకుని మరొక దాన్ని predict చేయడం సమంజసం?
వెబ్ 2.0 వల్ల తెలుగులో ప్రచురణకి అవకాశాలు లేకనో సమయం లేకనో మరుగున ఉండిన ఎంతో మంది సాహిత్య పిపాస ఉన్న వారు ఈ రోజున కొత్త ఉత్సాహంతో రాస్తున్నారు. తెలుగులో స్త్రీలు maintain చేస్తున్న బ్లాగులు ఇందుకు ఒక చిన్న ఉదాహరణ మాత్రమె.
విశ్లేషణకీ prediction కీ మంచీ చెడూ విచక్షణకీ మధ్యన అంతరం ఎల్ల వేళలా నిలబెట్టాలనుకోవడం విజ్ఞత కాదు కానీ అన్నిటినీ కలిపేసుకున్నందు వలన పాకం చెడిపోతుందని కూడా విస్మరించ రాదు.
ఉపేంద్ర
P.S. Viplav – trivia is good. trivialisation is not. 🙂 you are most welcome to bring along your laundry and you can call yourself Sir Washalot. ! 🙂
సిరికాకొలను చిన్నది: సంగీత నాటిక గురించి Dr Tatiraju Venugopal గారి అభిప్రాయం:
07/16/2010 3:15 pm
‘”తన బాణీతో తెలుగు నేలను పులకింపజేసి ఆకాశవాణిగా (పాడనా వాణి కల్యాణి గా- అన్నది ఆయనే) అందాల లోకాలలో అమర కవిగా మిగిలి పొయిన వేటూరి వారు” తీర్చి దిద్దిన ‘సిరికా కొలను చిన్నది’ – ‘అలివేణీ ఆణి ముత్యమా’ అన్నట్లు ఉన్నది. ఏ మాటకా మాటే చెప్పుకోవాలి- ఈ నెల ‘ఈ మాట’ ‘ఈ మాసపు పాట’ అంత హాయిగా ఉంది. సేకరించిన శ్రీనివాస్ గారు ధన్యులు.
-డా. తాతిరాజు వేణుగోపాల్
ఊరి చివర – అఫ్సర్ కవితల సంకలనం గురించి Srinivas Nagulapalli గారి అభిప్రాయం:
07/16/2010 3:58 am
“తెలుగు”కు “తిట్టు” కు యతిమైత్రి మాత్రమే ఉందనుకున్నాను.
రామారావుగారు చెప్పిన తరువాత- విప్పి చెప్పడం విమర్శ, కప్పి చెప్పడం కవిత అన్నదీ తప్పేమో.
మన తెలుగు సాహిత్యంలో తిట్టు కవిత ఒక భాగం!
మన ఆధునిక సాహిత్యంలో తిట్టు విమర్శ సింహ భాగం!?
అయ్యిందో, అవుతుందో Web 2.0 నిజం చేస్తుందో తెలియదు.
==================
విధేయుడు
_శ్రీనివాస్
సిరికాకొలను చిన్నది: సంగీత నాటిక గురించి hareesh గారి అభిప్రాయం:
07/16/2010 1:49 am
వేటూరి మరణానంతరం ఈమాట వారు ఒక ప్రత్యేక సంచిక గాని, ఒక ప్రత్యేక సంస్మరణ వ్యాసం కాని వెలువరించకపోవడం చాల ఆశ్చర్యంగాను మరియు చాల బాధగాను అనిపించింది. ఇప్పటికైన వేటూరి సంస్మరణార్థం వేటూరి గురించి తెలిసిన విజ్ఞులెవరి చేతనైనా ఒక ప్రత్యేక వ్యాసం రాయించాలని ఈమాట వారికి నా విజ్ఞప్తి.
ఊరి చివర – అఫ్సర్ కవితల సంకలనం గురించి K.V.S. Ramarao గారి అభిప్రాయం:
07/15/2010 2:07 pm
కొడవళ్ల హనుమంతరావు గారి కామెంట్ సూటిగా, సరళంగా, నిరావేశంగా, బాగుంది. వారు Web 2.0 గురించి అన్న మాటకు చిన్న స్పందన: వారన్నది “పాఠకులకి కవితలు అందే విధానంలో Web అనూహ్యమైన మార్పులు తీసుకొచ్చిన మాట వాస్తవమే – రాత్రి రాసిన కవిత facebook ద్వారానో బ్లాగు ద్వారానో ప్రపంచంలోని అనుయాయులందరికీ క్షణంలో అందుతుంది. పొగడ్తలూ, విమర్శలూ మర్నాటికల్లా కవికి చేరవచ్చు. కాని ఇది ఉత్తమ కవితకీ, సృజన తీరులో మౌలికమైన మార్పులకీ దారితీస్తుందనుకోను.” అని. ఇందులో చివరివాక్యం నేనన్న దానికి సంబంధం లేనిది. రచనాసందర్భం మారటం వల్ల కొత్తరకమైన కవిత్వం వస్తుందనే prediction సాధ్యం తప్ప అది ఉత్తమకవిత్వానికీ సృజనతీరులో మార్పులకీ దారితీస్తుందన్నది కాదు. ఏ కవితామార్గం లోనైనా ఉత్తమకవిత్వం రావొచ్చు. ఉదాహరణకు పురాణమార్గంలో వచ్చిన ఉత్తమకవిత్వంగా కొందరు “రామాయణ కల్పవృక్షా”న్ని ఎంచవచ్చు, అది వచ్చింది భావకవిత్వం/అభ్యుదయ కవిత్వం ప్రధానకవితామార్గాలుగా వున్న రోజుల్లోనైనా. అలాగే, “కళాపూర్ణోదయం” సృజనతీరులో మార్పుని చూపే కావ్యంగా నేను భావిస్తాను, అది ప్రబంధమార్గం లోని ఉత్తమకావ్యం కాకపోయినా. ఒక కొత్తకవితావిప్లవం రావటానికి, ఉత్తమ కవిత్వము, సృజనతీరులో మార్పులకీ పరస్పర ఆధార సంబంధం లేదనటానికి ఇవి ఉదాహరణలని నా ఉద్దేశ్యం.
రమా భరద్వాజ్ గారి most recent comment గురించి ఒక చిన్న observation తో ముగిస్తాను. వారు ప్రతిస్పందించిన నా కామెంట్ లో నేను ఎక్కడా “తిట్టు” లేదా “తిట్లు” అనే పదాల్ని వాడలేదు. విమర్శకుల్ని వారు విమర్శించారన్నాను. వారన్నదాన్ని బట్టి ఇప్పుడు తెలుగుకవిత్వానికి సంబంధించిన వాడుకలో “విమర్శ”, “తిట్టు” పర్యాయపదాలుగా వాడుతున్నట్టు (కనీసం వారనుకుంటున్నట్టు) అర్థమౌతున్నది. ఇది నేను ఇప్పుడే తొలిసారిగా తెలుసుకుంటున్న విషయం. ఐతే, దీంతో నాకున్న ఒక సందేహం నివారణ అయింది – అది తెలుగుకవులు, విమర్శకులు “విమర్శ” కు దూరంగా ఎందుకు పారిపోతున్నారనేది. విమర్శ, తిట్టు ఒకటైనప్పుడు అలా జరగటం సహజమే కదా ! అలా ఐతే “విమర్శకుడు” అంటే “తిట్టేవాడు” అనే అర్థం రావటం తప్పదు కాబట్టి, వారు నేను విమర్శకుణ్ని కానని స్పష్టం చేసి పుణ్యం కట్టుకున్నారు. ఇందుకు వారికి ఇంకా థేంక్స్.
నేను పులిని గురించి V. Harsha Vardhan గారి అభిప్రాయం:
07/15/2010 6:22 am
ఈ మధ్య టైగర్ రిజర్వ్ లకు వెల్లి చూసినా పులులు కనిపించడం లేదు. కారణం ఇదన్న మాట. జంతువులు అంతరించిపోవడానికి మానవ స్వార్థం కారణమన్న కవితాత్మక వివరణ బాగుది
ఊరి చివర – అఫ్సర్ కవితల సంకలనం గురించి కొడవళ్ళ హనుమంతరావు గారి అభిప్రాయం:
07/15/2010 2:34 am
సమీక్ష నచ్చింది. కాని 48 కవితల్లో నన్నాకట్టుకున్నవి నాలుగయిదు మాత్రమే. ఎక్కువ భాగం నచ్చకపోవడానికి ఓ ముఖ్య కారణం పదేపదే కనిపించే కొన్ని పదాలు. అఫ్సర్ పదాల ప్రాముఖ్యత తెలియని కవి కాదు:
“చిత్రిక పట్టని ఒకేఒక్క గరుకు పదం కోసం చూస్తున్నా శవానికి సైతం కనుముక్కుతీరు చూసే సౌందర్య పిశాచాల మధ్య.”
“మరీ ఇంత సున్నితంగా మాట్లాడకు ఈ పూట … కాసింత ముల్లు గుచ్చుకున్నట్లుగా వుండాలి ఈపూట.”
ఎంత గరుకు మాటలు వాడినా చివరకు కవిత చదివేవానిలో సున్నితత్వాన్ని పెంచాలి కదా. “నెత్తురంటిన మాటలు” కవితల్లో చాలా ఎక్కువై పోయి నాకు వెగటు కలిగించాయి. నిజానికి నెత్తురు మాట చదివినప్పుడల్లా, ఎప్పుడో పాతికేళ్ళ క్రితం చదివిన నెరూడా చెప్పిన మాటల ప్రాముఖ్యత గుర్తొచ్చి, “నెత్తుటి కడవల” దోషం కొట్టొచ్చినట్లయింది:
“I leave them in my poem like stalactites, like slivers of polished wood, like coals, pickings from a shipwreck, gifts from the waves. Everything exists in the word.” [1]
ఇటీవలే తిరిగి ప్రచురితమైన వెల్చేరు పుస్తకానికి [2] KVS రామారావు గారు ఇచ్చిన కితాబు: “నాకెంతగానో నచ్చిన మరొక అంశం, రచయిత రాసిన వచనం. శాస్త్రీయ, విశ్లేషణాత్మక విషయాలను కూడా సూటిగా, స్పష్టంగా, పదునుగా, అందంగా చెప్పవచ్చునని చూపించారు.” నేను కొన్ని భాగాలే చదివాను. ఈ విషయంలో నేనూ మెచ్చుకుంటాను.
వెల్చేరు సిద్ధాతం ప్రకారం, రచనా సందర్భం, సామాజిక సందర్భం మారినప్పుడు కవితా స్వరూపం కూడా మారుతుంది. ఆశు రూపం నుంచి శ్రవ్య రూపానికీ, పిదప పాఠ్య రూపానికీ మారడానికి కారణం – రచన చేసే పరికరాల్లో మార్పు రావడమే. (పదో అధ్యాయం)
KVS రామారావు గారుWeb 2.0 కూడా కొత్త రచనా సందర్భమనీ, దీని మూలంగా కొత్త కవితా రూపాలొచ్చే అవకాశముందనీ అంటున్నారు. దానితో నేను విభేదిస్తాను. పాఠకులకి కవితలు అందే విధానంలో Web అనూహ్యమైన మార్పులు తీసుకొచ్చిన మాట వాస్తవమే – రాత్రి రాసిన కవిత facebook ద్వారానో బ్లాగు ద్వారానో ప్రపంచంలోని అనుయాయులందరికీ క్షణంలో అందుతుంది. పొగడ్తలూ, విమర్శలూ మర్నాటికల్లా కవికి చేరవచ్చు. కాని ఇది ఉత్తమ కవితకీ, సృజన తీరులో మౌలికమైన మార్పులకీ దారితీస్తుందనుకోను.
ఈ సందర్భంలో Richard Rorty గుర్తొచ్చాడు:
Question: The Internet, and in general the information revolution, has already revolutionized our world, and it will continue to do so in even more radical ways, as … suggest. Do you think that philosophy, or let us say, critical thinking, will have a whole new spectrum of questions to deal with, and that we might have to begin a new sub-discipline named something like cyber-philosophy?
Rorty: Maybe, but I see no special reason to think so. The telephone and telegraph didn’t create a tele-philosophy, so I am not sure that the Internet will produce a cyber-philosophy. I think a lot of the stuff about the information revolution is media hype.
కొడవళ్ళ హనుమంతరావు
[1] “Memoirs,” Pablo Neruda.
[2] “తెలుగులో కవితావిప్లవాల స్వరూపం,” వెల్చేరు నారాయణరావు. తానా ప్రచురణ, 2008.
[3] “Take care of freedom and truth will take care of Itself: interviews with Richard Rorty,” edited with an Introduction by Eduardo Mendieta. Stanford University Press, 2006. Page 111.
ఊరి చివర – అఫ్సర్ కవితల సంకలనం గురించి rama bharadwaj గారి అభిప్రాయం:
07/14/2010 1:49 pm
రామారావు గారూ!! నా ఆ అభిప్రాయాన్ని ఎడిట్ చేసి వేయడం కారణంగా మీకు కలిగిన పొరపాటు అభిప్రాయం మాత్రమే అది. అందుకు నా బాధ్యత ఏమీ లేదు. గమనించండి. నేను మిమ్మల్ని ఒక “విమర్శకునిగా” ఆ నా అభిప్రాయంలో పేర్కోలేదు. నాకు తెలీదు మీరు విమర్శ ఏమన్నా రాసేరని. అభిప్రాయాలు మీరు ఒక పుస్తకం మీద చెప్పినట్టే అందరికీ ఉంటాయి. నా అభిప్రాయం మీకు ఒప్పుదల కాకపోయినంత మాత్రాన దానిని “తిట్టుగా” భావించనక్కరలేదు. నేను పేర్కొన్న అభిప్రాయం అభిప్రాయం మాత్రమే . “తిట్లు” కావు. నేను రాయని అభిప్రాయాలని నాకు ఆపాదిస్తే అందుకు నేను ప్రతిస్పందించనక్కర లేదు. నా భావం వీళ్లకి అర్ధం కాలేదు అనుకుని ఊరుకుంటాను.
చర్చని “కవితావిప్లవాల స్వరూపం” మీదకి మళ్ళించవలసిన ప్రశ్నలని మీరు వేసేరు. అది వేరే చర్చ అవగలదు. ఆ చర్చని చేసే ఆసక్తి మిగిలిన వారికి ఉండాలి. కదా? మీరు వేసిన అన్ని ప్రశ్నలూ సమంజసగానే ఉన్నాయి. ఆలోచనాత్మకమైన అభిప్రాయాలని గుర్తించగలిగిన మీకు వాటికి జవాబులు అన్వేషించడమూ ఏమంత కస్టం కాకపోవచ్చు. నేను ఇదివరకూ చెప్పిన అభిప్రాయామూ..మీకొచ్చిన సందేహాలతో సహా ఆ పుస్తకానికి సంబంధించి మరోసారి ఒప్పుకుంటున్నాను. నేను తొందరపడి అభిప్రాయాలు ఏర్పరుచుకోను. ఏర్పడిన అభిప్రాయాలని సరైన మరొక కారణం లేకుండా మార్చుకోను.
రమ.
ఊరి చివర – అఫ్సర్ కవితల సంకలనం గురించి విప్లవ్‌ గారి అభిప్రాయం:
07/14/2010 11:54 am
“ముప్పై వేల మైళ్ళ దూరంలో ఉన్న ఇంటికీ ..” – చాకిరేవు ఉపేంద్ర
ఇది మరీ ఎక్కువేమో!? Its more like 8 to 10 thousand miles to India from USA (depending on where you begin your trip).
Earth circumference along equator (greater of the two compared to through poles), is 24,959.82 miles. And we refer to india, half way across the world :).
Just a trivia along the చాకిరేవు!. I love the nick name, I love to bring some of my laundry as well, especially if I dont have to air it myself :).
By the way, a couple of parting comments won’t do much damage to this thread perhaps:
eemaata has progressed — no, let me strike that — and say, it has been “democratized” in its comments section. If there is an accompanying blog or a facebook page for eemaata, it would certainly bring more creative juices. Suresh, you ought to think about that.
I was a bit surprised by Rama Rao gari initial comments – too quick, he would agree perhaps.
While I was not a bit, by Lyla gari issue —
She must love,
“We have lingered in the chambers of the sea
By sea-girls wreathed with seaweed red and brown
Till human voices wake us, and we drown.”
The question is, does she walk away from … the reality!?
“”Visions! omens! hallucinations! miracles! ecstasies! gone down the American river!
Dreams! adorations! illuminations! religions! the whole boatload of sensitive bullshit! …
in my dreams you walk dripping from a sea-journey on the highway across America in tears to the door of my cottage in the Western night ”
Are there not, tears in the western night?
I have complaints on Afsar’s poetry as well, but not in the same league.
-v-