శ్రీరాము తమ్ముండనే అతడనగ సృష్టిలో నొకరు గలరా?
జనకునల్లుని గానటే భూమిలో జనకులనగా నెవ్వరు?
శతపత్రమున బుట్టినా చేడెరో సీతకూ మరిదిగానా?
సీత యనగా నెవ్వరూ [చెప్పుడీ]^[1] సృష్టిలో నేను యెరుగ

అనే చరణాలు ఎలా చదవాలి, అనేది. కామేశ్వరరావుగారు అడిగిన ఈ ప్రశ్నకి సమాధానం ఈ చరణాలతో ఆగిపోదు. మొత్తం ఈ పాటని నేను అర్థం చేసుకున్న తీరుతో ఇది ముడిపడి వుంది. చాలాకాలంగా మరుగున పడిపోయిన ఈ పాటలు ఇప్పుడు పాడుతున్న వాళ్ళు తగ్గిపోయారు. అచ్చుతప్పుల్తో, చరణాల మార్పుల్తో నాసిరకం కాగితాలమీద పడివున్న ఈ పాటలు ఎలా చదవాలి, ఎలా బోధపరుచుకోవాలి, వీటిని ఎలా పరిష్కరించాలి, అనేవి నన్ను ఆలోచింపజేసిన సమస్యలు.

నాకు తెలిసి ఈ పాటలమీద ఆలోచన చేసిన వాళ్ళు ముగ్గురు: ఇల్లిందల సరస్వతీదేవి (1951), శ్రీపాద గోపాలకృష్ణమూర్తి (1955), కోలవెన్ను మలయవాసిని (1986). వీరిలో మలయవాసినిగారిని నేను బాగా ఎరుగుదును. ఆవిడ ఆంధ్ర విశ్వవిద్యాలయంలొ నాకు సీనియరు. ఆవిడ ఈ పాటలు చక్కగా పాడతారు కూడా. ఈ పాటల గురించి ఆవిణ్ణి చాలాసార్లు సంప్రదించాను.

నేను దాదాపు 1980 ప్రాంతాల నించి వీటిని చదవడం మొదలుపెట్టాను. నాకు మనస్సులో వున్నవల్లా ఇవి నా చిన్నతంలో విన్న జ్ఞాపకాలే. వీటిని నిశ్శబ్దంగా చదువుతున్నా కూడా ఆ గొంతుకలు నామనస్సులో మెదిలేవి. ఈ పాటల్ని నేను అర్థం చేసుకున్న తీరుకి ఈ జ్ఞాపకాలే ఆధారం. చాలాకాలం నా ఊహల్ని తెలుగులో కాగితం మీద పెట్టలేదు, మలయవాసినిగారి పుస్తకానికి నేను రాసిన చిన్న అభిప్రాయంలో తప్ప. ఇంగ్లీషులో చాలా రాశాను కాని అవి తెలుగు విమర్శకులకి అందినట్లు లేదు.

నేనెరుగున్న చాలామంది పాతకాలపు ఆడవాళ్ళు ఇలాటి పాటలు ఒక పుస్తకంలో రాసుకుని పెట్టుకునేవారు. అవి పాడే బాణి నేర్చుకుని ఆ పుస్తకం చూసి పాడేవాళ్ళు. తరుచు పాడడం వల్ల కొన్ని పాటలూ, పాటలో కొన్ని భాగాలూ వాళ్ళకి కంఠతా వొచ్చేవి. అంటే, ఈ పాటలు మన కావ్య సాహిత్యంలో వున్న పద్యాల లాటివే. ప్రాచీన సాహిత్యం చదివేవాళ్ళకి కావ్యం అంతా కంఠతా రాదు, కాని పద్యం చదివే పద్ధతి తెలుసు, కొన్ని పద్యాలు కంఠతా వొచ్చు. జానపద వాఙ్మయం అని ఆధునికులు ఇంగ్లీషులో folkloreకి పర్యాయ పదంగా కృతకంగా తయారు చేసిన విభాగంలో ఈ పాటలు చేర్చడం పొరపాటు. ఈ మాట సంపాదకుల సౌహార్దత వల్ల, ఎవరికీ పట్టకుండా మూలపడిపోయి, నశించిపోతున్న ఈ పాటలు పాఠకుల దృష్టికి వొచ్చినందుకు సంతోషంగా వుంది. వీటివిషయంలో, ఎవరికైనా ఆసక్తి వుంటే, చెయ్యవలసింది చాలా వుంది.

మీ ఇళ్ళల్లో పెద్దవాళ్ళు ఎవరేనా ఈ పాటలు పాడుతూ వుంటే, దయచేసి వాటిని శ్రద్ధగా రికార్డ్‌ చెయ్యండి. ఆ పాడిన వాళ్ళతో మాట్లాడి అవి వాళ్ళు ఎక్కడ, ఎవరి దగ్గర్నించి ఎలా నేర్చుకున్నారో తెలుసుకోండి. వాళ్ళకి చదవడం రాయడం ఎంతవరకూ వొచ్చో తెలుసుకోండి. వాళ్ళు పాడే సందర్భం, పాడే జాగా, పాడేటప్పుడు ఎవరు శ్రోతలుగా వుండేవాళ్ళు, వాళ్ళ వయస్సులూ, చుట్టరికాలూ, ఇలాటి వివరాలు అడిగి తెలుసుకోండి. వాళ్ళు ఈ పాటలు రాసుకున్న రాత పుస్తకాలు ఏవన్నా దొరికితే దయచేసి అవి జాగ్రత్త పెట్టండి. వాళ్ళు పాట అంతా జ్ఞాపకం ఆధారంగా పాడుతున్నారా, రాసుకున్న పుస్తకం చూసి పాడుతున్నారా అన్న సంగతి గమనించండి. నాకు తెలిసినంత వరకు, ఈ పాటలకి ప్రత్యక్ష సాక్షుల ఆచూకీ ఆధారంగా వీటిని 150యేళ్ళ వెనక వరకూ తీసికెళ్ళచ్చు. అంతకన్నా వెనక్కి వెళ్ళగలమేమో చూడండి. ఒట్టి వూహల ఆధారంగా నిర్ణయాలు చెయ్యకండి. పాడిన పాట విని, కాగితంమీద రాయండి. బాధ్యతగా, స్పెల్లింగులు మార్చకుండా పాడింది పాడినట్టు రాయండి. ఈ పాటలు పరిష్కరించడానికి ఇది ఒక ముఖ్యమైన ఆధారం.

ఈ పాటల గుజిలీ ప్రతులూ, ఆంధ్ర సారస్వత పరిషత్తు వాళ్ళు వేసిన స్త్రీల రామాయణపు పాటలు రెండోముద్రణా తేలికగానే దొరుకుతాయి. మలయవాసినిగారి పుస్తకం అచ్చులో వున్నట్టు లేదు. మంజువాణీప్రెస్సు నందిరాజు చలపతి రావుగారు ప్రకటించిన స్త్రీల పాటలు మూడోభాగం మాత్రం (పరుచూరి ధర్మమా అని) నాకు దొరికింది. మిగతా భాగాలు మీకు దొరికితే ఈమాట ద్వారా చెప్పండి.

నందిరాజు చలపతి రావుగారు ప్రకటించిన వాట్లో స్త్రీలు పాడుకునే పాటలూ, స్త్రీల కోసం చలపతిరావు గారు రాసిన పాటలూ కలిసిపోయాయి. వీటిని విడదియ్యడం పెద్ద కష్టం కాదు కాని, విడదియ్యాలి. ఆంధ్ర సాహిత్య పరిషత్తు వారి ప్రచురణలో కూడ పురుషులు రాసిన పాటలు కలిసిపోయాయి. అవీ విడదియ్యడం కష్టం కాదు. స్త్రీల పాటలకి ఒక గొంతుక వుంది, ఒక విశిష్టమైన పద సంపద వుంది. ఆ మాటలు ఈ పాటల్లో తప్ప ఇతర తెలుగు సాహిత్యంలో కనిపించవు. వీటిలో చాలా వాటికి అర్థాలు తెలియడంలేదు. అవి స్త్రీలలో పెద్దవాళ్ళని అడిగి తెలుసుకోవాలి. ముందు ఒక పదప్రయోగ సూచిక తయారు చేస్తే తరవాత వాటి అర్థాల గురించి ఆలోచించవచ్చు.

ఈ పాటల్లో నిజంగా మంచి కవిత్వం స్థాయికి వచ్చే రచనలున్నాయి. అందులో మచ్చుకి ఒకటో, రెండో రచనలు నేను ఈమాటలో పరిశీలిద్దామని మొదలుపెట్టాను. ఈ వ్యాసం కూడా ఓపికగా చదువుతారనీ మీ అభిప్రాయాలు చెప్తారనీ ఆశిస్తాను.