“పట్నంలో జీవితం ఎలా ఉంది?” మధ్యాహ్నం తీరుబడిగా కూర్చుని, చాలాకాలం తర్వాత తనని చూడడానికి వచ్చిన అక్కని, చెల్లెలు అడిగింది.

“బానేవుంది. అక్కడి సుఖాలు అక్కడివి. ఇక్కడ పల్లెటూర్లో ఉన్నంత దుమ్మూ ధూళీ లేవు. పిల్లలకి ఆడుకోవడానికీ ఏదైనా కొత్తది నేర్చుకోవడానికీ రకరకాల మార్గాలున్నాయి. మంచి తిండీ, గుడ్డా కట్టుకోగలుగుతున్నాం.”

చెల్లెలికి ఏమైనా అనిపించిందో లేదో కానీ ఈ మాటల్లో అక్కడే ఉన్న చెల్లెలు కొడుక్కి మాత్రం ఎత్తిపొడుపు వినిపించింది. వెంఠనే అన్నాడు, “కాదు మరీ? పాలల్లో నీళ్ళకీ, రొట్టెపిండిలో కల్తీకి అలవాటు పడితే అన్నీ బాగానే ఉంటాయి.”

అక్కకి తగలవల్సిన చోటే తగిలింది ఈ మాట. “అవున్లేరా, కనీసం పందులతో, గొడ్లతో, దొడ్డిలోంచి ఇంట్లోకి నిముషానికోసారి వచ్చేపోయే కోడిపెట్టల్తో వేగక్కర్లేదు” ఎత్తిపొడిచిందావిడ.

“ఏం? అవి లోపలకి వస్తే మాకు నష్టమేమిటీ? మాతో పాటే అవీ కూడా బతుకుతున్నాయి. మీకు పట్నంలో ఆఖరికి కష్టం సుఖం చెప్పుకునే తోడు ఉంటుందా? మేమున్నంత సుఖంగా ఉండగలుగుతున్నారా?” ఈ సారి కొంచెం సౌమ్యంగా అడిగేడు కుర్రాడు.

“ఈ పల్లెలో ఏం సుఖం? మీ నాన్నని అడుగు చెప్తాడు. మీకు చాలినంత భూమే లేదు. పక్క ఇంట్లో వాళ్ళ గొడ్లు మీ పొలం మీద పడితే పంట నాశనం అవుతోంది. వాళ్ళని అడిగితే అదో పెద్ద దెబ్బలాట. నిజానికి ఏం పండిస్తున్నారో, ఏం మిగుల్తోందో? ఎప్పుడూ పొలం పుట్రా చాలట్లేదనే గోల.”

ఈ సారి చెల్లెలు కొడుకు ఏమీ మాట్లాడకుండా నోరు మూసుకున్నాడు వాడికి తెలియని విషయాలు వచ్చేసరికి. కానీ ఆ పక్కనే వింటున్న చెల్లెలి మొగుడు పాహోం చెవిలో పడ్డాయి ఈ మాటలన్నీ. వాళ్ళ కబుర్లూ అన్నీ అయ్యేక రాత్రి పడుకునేటప్పుడు పాహోంకి గుర్తొచ్చాయి మరదలు అన్న మాటలు. “ఎంత నిజం! నాకు ఈ అర కొరా భూమితో చచ్చే చావు వచ్చింది కదా. ఆవిడ చెప్పిందీ నిజమే. ఉన్న పొలంలో పంట పక్కవాళ్ళ గొడ్లు వస్తే నాశనం అవుతోంది. వాళ్ళతో చెప్దామంటే మొహమాటం. పోనీ అని చెప్పినా వాళ్ళేమీ కట్టడి చేస్తున్నట్టు లేదు. సొంత భూమి ఉండటం వేరూ, కౌలికి తీసుకుని చావు కొనితెచ్చుకోవడం వేరూను. తాము పోగేసిన డబ్బుల్తో ఏమాత్రం భూమి వచ్చేను ఈ ఊర్లో?” ఇలాంటి ఆలోచనలతో నిద్రలోకి జారుకున్నాడు.

మరదలు వెళ్ళిపోయిన కొన్ని వారాలకి తమ ఊర్లో ఉన్న భూమి అమ్మకానికొచ్చినట్టు తెల్సింది పాహోంకి. కానీ అది వందెకరాల పైమాటే. ఒక్కటిగానే తప్ప ముక్కలుగా అమ్మరుట. వందెకరాలు కొనే తాహతు కాదు పాహోంది. ఊర్లో రైతులందరికీ అమ్మే యజమానిని కాళ్ళా వేళ్ళా పడి బతిమాలేసరికి ఇరవై ఎకరాల చొప్పున అమ్మడానికి ఒప్పుకున్నాడు ఆయన. తన దగ్గిరున్నదీ, భార్య మెడలో నగా నట్రా అన్నీ ఊడ్చేసి, ఇక్కడా, అక్కడా కొంత మొత్తం అప్పో సొప్పో తెచ్చి మొత్తానికి ఇరవై ఎకరాలు కొనగలిగేడు పాహోం.

రెండేళ్ళు గడిచాయి.

పంట బాగుండటం వల్ల అప్పులు తీరిపోయేయి సరే. కానీ ఈ కొత్తగా కొన్న ఇరవై ఎకరాలు తన ఇంటికి దగ్గిర కాదు. ముందున్న భూమీ ఇప్పుడున్న భూమీ వేరు వేరు చోట్ల. తిరగడానికి ఒళ్ళూ హూనం అవుతోంది. పక్క చేలల్లో ఉండే గొడ్లు తన చేలోకి రావడం, తాను వాళ్ళని అడగడం, వాళ్ళు ఏమీ చేయకుండా ఊరుకోవడం అనేది అలా సాగుతూనే ఉంది. ఈ దెబ్బలాటల్లో న్యాయస్థానాల చుట్టూ తిరగడం ఓ పెద్ద పని ఇప్పుడు. ఎక్కువ భూమి ఉంటే సుఖపడదామనుకున్నాడు కానీ చచ్చే చావొచ్చింది పాహోంకి.

ఓ రోజు మధ్యాహ్నం అనుకోకుండా ఓ బాటసారి వచ్చేడు పాహోం ఇంటికి. వేరే ఊరు వెళ్తూ ఇక్కడ చిక్కు పడిపోతే రాత్రికి కాస్త చోటిస్తారేమో అని పాహోంని అడిగేడు. పాహోం ఆయన్ని సాదరంగా ఇంట్లోకి ఆహ్వానించేడు. భోజనాలయ్యాక కబుర్లలో చెప్పేడు పాహోం తనకున్న తలనెప్పులన్నీ. అన్నీ చెప్పి అన్నాడు చివరికి, “ఎక్కువ పొలం ఉంటే సుఖం అనుకున్నాను కానీ దిగే దాకా లోతు తెలియదన్నట్టు ఉంది నా పరిస్థితి.”

వచ్చినాయన అన్నీ విని చెప్పేడు, “మీకు వోల్గా నది తెలుసు కదా? ఆ నదికి పైన భూములు చాలా చవగ్గా ఉన్నాయంటున్నారు. మా ఊళ్ళోనే ఉన్న ఒకాయన – ఏమీ ఉన్నవాడు కాదు అసలు – తట్టా బుట్టా సర్దుకుని అక్కడికి వెళ్ళిపోయేడు. మూడేళ్ళలో ఇరవై ఐదు ఎకరాల భూమీ, పాడీ, పశువులూ అన్నీ సంపాదించేడు. కొత్తవాళ్ళు వెళ్తే అక్కడున్న జనం అంతా సంతోషంగా రమ్మని పిలిచి భూమి చవగ్గా అమ్ముతారుట. మా ఊరినించి వెళ్ళినాయన అలా సంపాదించిందే ఆ పాతిక ఎకరాలూను. వోల్గా నది పైన అంటే ఇంక చెప్పేదేముంది? అవన్నీ సుక్షేత్రాలు. ఇక్కడ మీకింత కష్టం అంటున్నారు కనక వీలుంటే అక్కడ చూడండి. ఒకే చోట ఏకాండి పొలం ముక్కలు లేకుండా దొరుకుతుంది.”

మర్నాడు ఆ బాటసారి వెళ్ళిపోయేడు. చలి రోజులు వెనకపడి వాతావరణం కాస్త బాగున్నాక పాహోం ఇంటి బాధ్యతలన్నీ పెళ్ళాం పిల్లలకి అప్పచెప్పి వోల్గా పైనున్న భూములు చూడ్డానికి బయల్దేరేడు. వెళ్ళాక తెల్సింది – తన ఇంటికొచ్చిన బాటసారి చెప్పినది అక్షరాలా నిజం! కొత్తగా వచ్చినవాళ్ళకి పాతిక ఎకరాలు ఇస్తున్నారు. డబ్బులుంటే మైళ్ళ కొద్దీ భూమి ఉంది కొనుక్కోవడానికి; అదీ కారు చౌకగా! పాహోం మట్టి చేతిలోకి తీసుకుని పరీక్షగా చూసేడు. అద్భుతం! వెనక్కి వస్తూ దార్లోనే ఏం చేయాలో పాహోం నిశ్చయం చేసుకున్నాడు.

“ఇప్పుడున్న ఊర్లో తనకి జగడాలు తప్పవు. ఈ ఊర్లో ఉంటే తన బతుకు ఎప్పటికీ గొర్రె తోకే. ఆ మూల నుంచి ఈ మూలకీ, ఈ మూలనుంచి ఆ మూలకీ తిరిగేసరికి తన ఒళ్ళు హూనం అవుతోంది. అయినా వోల్గా పైన భూములకీ ఇక్కడ భూములకీ నక్కకీ నాకలోకానికీ ఉన్నంత తేడా!”

ఇంటికొచ్చిన నెలలోపున తన ఆస్తులన్నీ అమ్మేసేడు పాహోం. పొలాలకి మంచి ధరే వచ్చింది. ఆ పైనెలలో బిచాణా ఎత్తేసి వోల్గా పైనున్న భూముల కోసం పాహోం కుటుంబంతో సహా బయల్దేరి వెళ్ళిపోయేడు.

వెళ్ళాక పొలం కొనబోతుంటే అప్పుడు తలుపు తట్టింది అదృష్టం. అక్కడున్న వాళ్ళు మనిషికొక పాతిక ఎకరాలు ఇస్తారుట, కుటుంబానికి పాతిక కాదు. పాహోం ఎగిరి గంతేసేడు. అలా పాహోంకి వచ్చింది నూట పాతిక ఎకరాలు! తనకి మునుపున్న ఇరవై ఎకరాలు ఇప్పుడు చిన్న నాటుమడి కింద లెక్క! అయితే ఓ చిక్కొచ్చింది ఇక్కడ కూడా. నూట పాతిక ఎకరాలు ఒకే చోట ఇవ్వడం కుదర్లేదు. మళ్ళీ ఇక్కడో ముక్కా, అక్కడో ముక్కా ఇచ్చేరు. అన్నీ వదులుకుని వచ్చినవాడికి నూట పాతిక ఎకరాలు ఉత్తినే వస్తూంటే చేదా? అవి ముక్కలైతేనేం? పాహోం మళ్ళీ వ్యవసాయం మొదలు పెట్టేడు. వోల్గా నది నీళ్ళో మరేమో కానీ పాహోం పట్టిందల్లా బంగారమైంది పొలాల్లో.

గోధుమలు అద్భుతంగా పండుతున్నాయి ఇక్కడ. కానీ అన్ని పొలాల్లోనూ ఒకే పంట వేయడం కష్టమైంది. ఒకే ఏకాండి భూమి ముక్కలు లేకుండా ఉంటే పొలం చూసుకోడం, సాగు చేయడం సులభంగా ఉండేది కానీ తనకున్న వేర్వేరు ముక్కల వల్ల గోధుమ పంట సాగు చేయడం కష్టమౌతోంది. ఇంతలో పాహోం గోధుమలు వేసిన పంట పక్కనే ఉన్న ఆసామీ పొలం కౌలుకిస్తున్నాడని తెల్సింది. అది తీసుకుని ఏకాండిగా గోధుమలు పండించడం మొదలుపెట్టాడు పాహోం. ఇక్కడున్న చిక్కేమిటంటే ఫలసాయం బాగున్నా కౌలుకి డబ్బులు పోతున్నాయి. అంచేత రాబడి పెద్దగా లేదు. ఒకేచోట భూమి ఏకాండీగా ఉంటే ఎంత బాగుణ్ణో అని ఎన్నోసార్లు అనిపించింది పాహోంకి.

ఇదే స్థితిలో కొట్టుమిట్టాడుతూ మరో మూడు సంవత్సరాలు గడిపేడు పాహోం. ఒకరోజు ఓ సంగతి తెలిసింది. ఊళ్ళో ఒకాయన పదమూడు వందల ఎకరాలు చవగ్గా అమ్ముతున్నాడు. అదంతా ఇక్కడో చోటా అక్కడో చోటా కాదు, అంతా ఒకే ఏకాండీ చెక్క. పాహోం రొట్టె విరిగి నేతిలో పడ్డట్టైంది. వెంఠనే వెళ్ళి బేరం చేసేడు. పదిహేను వందల రూబుళ్ళకి బేరం సిద్ధం చేసుకుని కాయితాల మీద సంతకాలు పెట్టడానికి తయారౌతూంటే భూమి కొనడానికి పాహోంలో కనబడే ఉత్సాహం చూసి అక్కడే ఉన్న ఒకాయన చెప్పేడు:

“మీకు పొలం కొనాలనే ఉబలాటం ఎక్కువగా ఉన్నట్టుంది. దానికోసం ఇన్ని డబ్బులు తగలేయడం ఎందుకూ? నేని ఇప్పుడే దూరదేశం నుంచి వస్తున్నాను పొలం కొని. అక్కడ ఇంకా చవగ్గా దొరుకుతుంది భూమి.”

“ఎంత చవకలో దొరకొచ్చు?”

“నేను పదమూడు వేల ఎకరాలు వెయ్యి రూబుళ్ళకి కొన్నాను.”

“ఏమిటీ?” పాహోం నోరు వెళ్ళబెట్టేడు.

“కావలిస్తే చూసుకోండి,” అంటూ ఓ కాయితం చూపించాడు ఆయన.

ఈ కాయితం చూసిన పాహోంకి కాళ్ళూ చేతులూ ఆడలేదు. తాను ఇక్కడ పదిహేను వందలు పెట్టి కొనే భూమి దుబారా! ప-ద-మూ-డు-వే-ల ఎ-క-రా-లు! ఇక్కడున్న నూటపాతిక ఎకరాలతో తాను ఎప్పటికి వెయ్యి ఎకరాలు సంపాదించగలిగేను? ఆ భూములెలాంటివో, అవి ఎలాగ కొనాలో ఇంకా విషయాలు చెప్పమని వేధించాడు పాహోం ఆ కొత్తాయనని.

“ఈ భూములమ్మే వాళ్ళు బష్కీర్లు. వాళ్ళకి పెద్దగా చదువూ సంధ్యా లేదు. అలా అని డబ్బున్న వాళ్ళూ కాదు. నేల మంచిదే. వ్యవసాయం చేసుకుంటే చేసుకున్నవాడికి చేసుకున్నంత. మీకు చవగ్గా భూమి కావాలంటే నేను ఏం చేసేనో అదే చేయొచ్చు.”

“మీరేం చేసేరు? చెప్పండి,” తొందరపెట్టేడు పాహోం ఆయన్ని.

“నేను వాళ్ళందరికీ బహుమతులూ, టీ, వందరూబుళ్ళకి సమానమైన తినుబండారాలూ అవన్నీ ఇచ్చేను. వాళ్ళు ఇవన్నీ జీవితంలో చూడలేదుట. మీ ఇష్టం వచ్చినంత భూమి కొనుక్కోండి అన్నారు. నా దగ్గిరున్న వెయ్యి రూబుళ్ళకి పదమూడువేల ఎకరాలు వచ్చింది. ఆప్యాయంగా పలకరించండి. కొంచెం బాగా మాట్లాడి, మంచి బహుమతులు ఇవ్వండి. ఆ తర్వాత మీరే అక్కడ రాజు!”

బష్కీర్ల దగ్గిరకి ఎలా వెళ్ళాలో దారీ, అక్కడికి వెళ్ళాక ఎవర్ని కలవాలో ఆ వివరాలన్నీ సంపాదించి పాహోం దాదాపు పరిగెడుతున్నట్టూ ఇంటికి వచ్చేడు.

మర్నాడే ఓ పాలేర్ని వెంటబెట్టుకుని, పెళ్ళాం పిల్లల్తో చెప్పి బష్కీర్లని కలుసుకోవడానికి బహుమతులూ, తివాచీలూ, తేయాకూ, డబ్బులూ పట్టుకుని ప్రయాణం సాగించేడు పాహోం.

ఏడు రోజుల ప్రయాణం తర్వాత ఏదేమైతేనేం, పాహోం, అతని పాలేరూ బష్కీర్లు ఉండే గుడారాలకి చేరేరు. పాహోం అక్కడ గమనించినదేమిటంటే బష్కీర్లకి చేసే పనేమీ లేదు. వాళ్ళకున్న గుర్రాలకి ఆడవాళ్ళు పాలు తీస్తున్నారు. ఆ పాలూ వెన్నా తిని మగవాళ్ళందరూ ఓ చోట చేరి కబుర్లు చెప్పుకోవడం, లేకపోతే చుట్టూ ఉన్న అడివిలోంచి ఏవో తెచ్చుకుని తినడం. వాళ్ళకి వ్యవసాయం రాదూ, చేయరూ. అన్నింటికీ మించీ ఏ పనీ చేసే అవసరం ఉన్నట్టు కనిపించలేదు కూడా. అయితే వాళ్ళందరూ మంచివాళ్ళవడం వల్ల పాహోంని చూడగానే రమ్మని సాదరంగా ఆహ్వానించేరు. అయితే వాళ్ళకి పాహోం మాట్లాడే రష్యన్ భాష రాదు. ఉన్నవాళ్ళలో ఒక దుబాసీని పట్టుకు మాట్లాడ్డం మొదలు పెట్టారు — పాహోం ఎందుకొచ్చాడో, తమకి బహుమతులు ఎందుకిస్తున్నాడో తెల్సుకోవడానికి.

పాహోం తానొచ్చిన పని గురించి చెప్పేడు, “మేమున్న ప్రదేశంలో భూమి తక్కువా, జనం ఎక్కువా. మీ భూమి మా దాని కంటే సారవంతంగా కనిపిస్తోంది. నేను ఇక్కడ భూమి కొనడానికి వచ్చాను. మీరు ఎంత అడుగుతారో చూసి దాన్ని బట్టి మనం బేరం కుదుర్చుకోవచ్చు.”

బష్కీర్లు అందరూ కలిసి కలగాపులగంగా వాళ్ళలో వాళ్ళు మాట్లాడుకోవడం విన్నాడు పాహోం. కానీ బాష అర్ధం కాక దుబాసీని అడిగేడు వాళ్ళేం మాట్లాడుకుంటున్నారో చెప్పమని.

“మీరు ఇక్కడకి వచ్చి బహుమతులు ఇచ్చినందుకు సంతోషంగా ఉన్నారు. వాళ్ళు కూడా మీకు ఏది కావలిస్తే అది ఇవ్వడానికి సిద్ధం. కానీ ఓ సారి వాళ్ళ నాయకుడితో మాట్లాడాలి. ఆయన వద్దు అనడు కానీ, ఆయనతో చెప్పాలి అనుకుంటున్నారు,” దుబాసీ చెప్పేడు.

వీళ్ళిలా మాట్లాడుకుంటూంటే ఒకాయన వచ్చాడు. చూడగానే ఆయనే ఈ బష్కీర్ల నాయకుడని తెలిసిపోతోంది. పాహోం వెంఠనే లేచి తన దగ్గిరున్న తేయాకు, కొంచెం విలువైన బట్టలూ ఆయనకిచ్చేడు. అవి తీసుకున్నాక ఆయన మొత్తం కధంతా విని చెప్పేడు.

“ఇక్కడ భూమి కొనడానికి మీరు రావడమే మాకు ఆనందం. మీకు ఎన్ని ఎకరాలు కావలిస్తే అన్ని కొనుక్కోవచ్చు.”

“ధర ఎంతో చెప్పారు కాదు. ఇంకో విషయం ఏమిటంటే మనం మనం మిత్రులమే అయినా ఈ అమ్మకాలు కాయితం మీద రాసుకోవడం మంచిది. ఏమో రేప్పొద్దున్న ఏవైనా తగాదాలు రావొచ్చు కదా?”

“నిజమే. మా దగ్గిరొకాయన ఈ రాత పనీ, కాయితాలూ చూస్తాడు. అదేమంత కష్టం కాదు. మీకు ఎలా కావాలిస్తే అలా చేద్దాం. మాదెప్పుడూ ఒకటే ధర.”

“ఎలా ఇచ్చారు ఎకరానికి?”

“మాది ఎకరా లెక్కన కాదు. రోజుకి వెయ్యి రూబుళ్ళు.”

“ఎలాగెలాగా? అదేం లెక్క? ఎప్పుడూ వినలేదే?”

నాయకుడు నవ్వేడు. ” ఇంతకన్నా బాగా భూమి ఎలా కొలవాలో మాకు తెలియదు. అందుకని ఇలా పెట్టాం షరతు. మీరు ఒక రోజు లోపుల ఎంత దూరం నడిచి రాగలరో ఆ నేల అంతా మీదే. కానీ పొద్దున్న బయల్దేరి సాయంత్రానికి రాకపోతే మీరు డబ్బులన్నీ పోగొట్టుకుంటారు. ఇష్టమైతే చెప్పండి, రోజుకి వెయ్యి రూబుళ్ళు.”

“నేను నలభై మైళ్ళు నడిచిరాగలను ఒక్క రోజులో!” ఉత్సాహంగా చెప్పేడు పాహోం.

“చెప్పాను కదా? మీరు ఒక్క మైలు నడిచినా, నలభై మైళ్ళు నడిచినా, వంద మైళ్ళు నడిచినా మీ ఇష్టం. మీరు నడిచినంత దూరం నడిచి అక్కడ గుర్తుగా కర్రలో, జెండానో ఏదో ఒకటి పాతి వెనక్కి రండి బయల్దేరిన చోటుకి సూర్యాస్తమయం లోపున. వచ్చారా ఆ భూమంతా మీదే. సరిగ్గా సూర్యాస్తమయం అయ్యేసరికి ఇక్కడుండాలి. రాకపోతే మీరు డబ్బులు పోగొట్టుకుంటారు.”

“సరే ఎప్పుడు బయల్దేరవచ్చు?”

“మీ ఇష్టం. రేపే బయల్దేరవచ్చు కావాలిస్తే.”

పాహోం తాను వింటున్నది కలో నిజమో అర్ధం కావడానికి తన కూడా వచ్చిన పాలేరు వైపు చూసేడు. పాలేరు నవ్వుతూ అర్ధం అయిందన్నట్టూ తల ఊపేడు.

“రేపే బయల్దేరుతాను అయితే,” చెప్పేడు పాహోం నాయకుడితో.

రాత్రి పాహోం, అతని పాలేరూ ఉండడానికో గుడారం ఏర్పాటు చేసేరు బష్కీర్లు. చీకటి పడ్డాక పాహోం నడుం వాల్చాడు కానీ నిద్ర కరువైంది. ఆలోచనలు రకరకాలా పోయేయి, “ఎంత చవక ఈ భూమి! మొదట్లో తానో పది పదిహేను సెంట్ల భూమికి యజమాని. ఇప్పుడో? రేపు ఈ పాటికి తనకి వేల ఎకరాలు; కాదు, కాదు మైళ్ళకొద్దీ భూమికి తానో యజమాని. మళ్ళీ జీవితంలో వెనక్కి చూసుకునే పని లేదు. మూడేళ్ళలో ఇదంతా తన వ్యవసాయంతో బంగారం చేయడూ? ఇప్పడి దాకా ఏకాండి ముక్క భూమికోసం ఎంత కష్టపడ్డాడో దేముడెరుగు. భగవంతుడు ఎంతటి దయామయుడు కాకపోతే తనని ఇక్కడికి రప్పిస్తాడు?”

ఏ జాము రాత్రికో మాగన్నుగా నిద్ర పట్టింది. ఆ చిన్ననిద్రలో కల. కలలో మొదట స్వంత ఊర్లో తన ఇంటికొచ్చిన బాటసారి తనని చూసి నవ్వుతున్నాడు. ఎందుకు నవ్వుతున్నావని అడిగేలోపుల ఆయన మొహం తనున్న ఊర్లో రైతు మొహం లాగా, ఆ తర్వాత ఇక్కడ భూములు చవగ్గా దొరుకుతాయని చెప్పిన ఆసామీ లాగా, వెంఠనే బష్కీర్ల నాయకుడి మొహం లాగా మారింది. దగ్గిరకెళితే ఆయన కిందపడి ఉన్న ఇంకొకాయన్ని చూసి నవ్వుతున్నాడు. కిందపడి ఉన్నాయన బోర్లా పడి ఉండటం చేత మొహం కనిపించలేదు. పాహోం ఆయనని తట్టి పక్కకి తోసాడు మొహం చూడడానికి. అప్పుడు తెల్సింది, ఆ పడి ఉన్నాయన చచ్చిపోయినట్టు. ఆ మొహం తనదే! గుండెలు అదురుతుండగా పాహోం లేచి కూర్చున్నాడు కలలోంచి తేరుకుని. ఒళ్ళంతా చెమట్లు. ఎంత పీడకల అనుకుంటూ మళ్ళీ పడుకున్నాడు. అయితే కొద్ది గంటల్లో తనకి రాబోయే మైళ్ళ కొద్దీ భూసంపదని తల్చుకుంటే ఇంక పాహోంకి నిద్ర పట్టలేదు.

సూర్యోదయానికి ఓ గంట ముందే పాహోం నిర్ణయించిన స్థలానికి చేరుకున్నాడు. అక్కడికొచ్చిన బష్కీర్ల నాయకుడు ఓ టోపీ నేల మీద వేసి చెప్పేడు, అందరి సమక్షంలో.

“ఆ టోపీలో వెయ్యి రూబుళ్ళు ఉంచండి. ఇప్పుడు బయల్దేరి మీ ఇష్టం వచ్చిన చోటుకి తిరిగి, అక్కడ ఏదో ఒకటి గుర్తుగా ఉంచి సూర్యాస్తమయానికి తిరిగి రండి. వచ్చారా, మీదే ఆ భూమి. రాకపొతే వెయ్యి రూబుళ్ళు పోగుట్టుకుంటారు.”

“గుర్తుగా ఏం పెట్టాలి?”

“ఈ గునపం తీసుకోండి. వెళ్ళిన చోటల్లా చిన్న గుంట తవ్వండి గుర్తుగా. అదే చాలు”

పాహోంకి రాత్రి పడుకోలేకపోయినందుకున్న చిరాకూ, నీరసం అన్నీ పోయి కొత్త ఉత్సాహం వచ్చింది. భూమి కొనడం ఇంత సులభం అని ఎప్పుడూ అనుకోలేదు. పాలేరుకి చెప్పి, బష్కీర్లకి వీడుకోలిచ్చి, చేతిలో గునపంతో బయల్దేరేడు. నడుముకి కట్టుకున్న గుడ్డలో తినడానికో రొట్టే, తోలు సంచిలో నీళ్ళూ వేళ్ళాడుతున్నాయి.

చుట్టూ పరికించి చూసేడు. అన్నివేపులా రమ్మని ఆహ్వానిస్తోంది త్వరలో తన చేతిలో వ్యవసాయం చేయబోబడే భూమి. తాను చేయవల్సినదల్లా ఈ రోజు ఓ చుట్టు చుట్టి తిరిగి రావాలంతే! వడివడిగా తూర్పువైపు బయల్దేరేడు. మూడు మైళ్ళు నడిచేసరికి కొంచెం పొద్దెక్కింది. వచ్చిన చోటల్లా గోతులు తవ్వి ఉన్నాడేమో ఆకలి వేసింది కూడా. ఆగి కూడా తెచ్చుకున్న రొట్టె తిని నీళ్ళూ తాగి మళ్ళీ బయల్దేరేడు నడవడానికి. మొదటి ప్రయత్నం అయింది. సాయంత్రం లోపున మిగతా వన్నీ అయితే తను కొలవాలనుకున్నది పూర్తి అయినట్టే.

“కొంచెం ఎండెక్కుతున్నట్టుంది, కాసేపు నడుం వాలిస్తే?” అనే ఆలోచన వచ్చింది కానీ పాహోం దాన్ని నిర్ద్వందంగా తోసిపుచ్చేడు. ఒక్కరోజు కష్టపడితే జీవితంలో మళ్ళీ ఇంకోచోట భూమి కొనే పని లేదు. ఎంత ఎండ ఎక్కినా ఈ రోజు ఒక్కటే తాను కష్టపడేది.

ఎండ ఎక్కే కొద్దీ ఎక్కువ దూరం కొలవాలన్న పట్టుదలతో పాహోం నడక సాగించేడు. అప్పుడప్పుడూ వెనక్కి చూస్తూ, ఎంతదూరం వచ్చానో అనుకుంటూ, వచ్చిన చోటల్లా గుర్తుగా చిన్న చిన్న గోతులు తవ్వుకుంటూ మున్ముందుకి సాగిపోయేడు. దాదాపు తన దగ్గిరున్న రొట్టే, నీరూ అయిపోవచ్చేసరికి సూర్యుడు పక్కకి తప్పుకుంటున్నాడు. చల్ల బడుతోంది ఇంక ఫర్వాలేదు వెనక్కి వెళ్ళవచ్చనుకుంటూ పాహోం వెనుతిరిగేడు మళ్ళీ బష్కీర్ల దగ్గిరకి రావడానికి.

అయితే వచ్చేటప్పుడు తెలిసింది, తాను అనుకోకుండా ఎంతదూరం వచ్చేసాడో. ఎంత వడివడిగా నడిచినా సూర్యుడు అస్తమించే సమయానికి తాను చేరుకోలేనేమో అనే సందేహం పీడించడం మొదలు పెట్టింది పాహోంని. ఒంట్లో సత్తువ పోతోంది. తినడానికి ఏమీ లేదు. బాగా దూరంగా వచ్చేసి తప్పు చేసేడా?

కాసేపు నడిచేక దాదాపు మైలు దూరంలో బష్కీర్లు, తన పాలేరూ కనిపించారు. సూర్యుడికేసి చూసేడు పాహోం. అస్తమించే సూర్యుడు ఎర్రగా రక్తం ముద్దలా ఉన్నాడు. తాను ఎంత వేగంగా నడిచినా సూర్యుడు తనకన్నా వేగంగా పడమరకి దిగుతున్నాడు. మండుటెండలో దాదాపు పధ్నాలుగు గంటల నడక తర్వాత నీరసం ఎక్కువగా ఉంది సరే, కానీ ఇలా మెల్లిగా నడిస్తే తాను బష్కీర్ల దగ్గిరకి చేరుకోవడం అసంభవం!

మనసులోంచి ఎవరో తోస్తున్నట్టూ బయటకొచ్చింది ఆలోచన – పరుగెట్టు పాహోం! ఈ ఆలోచన రాగానే పాహోం పరుగు తీసేడు. అరమైలు! పావు మైలు! దగ్గిరకొచ్చే కొద్దీ పాహోం పరుగు తగ్గుతూ, ఒగుర్పు ఎక్కువౌతూ వుంది. పాహోంని చూసిన బష్కీర్లు, పాలేరూ చేతులు ఊపేరు. పాలేరు గట్టిగా అరిచేడు, “రండి, పరుగెట్టండి, సూర్యుడు దిగిపోతున్నాడు,” అంటూ.

వంద గజాలు! యాభై! ముఫ్ఫై! పదిగజాల దూరంలో ఇంక ఆగలేక ఒంట్లో సత్తువంతా కూడదీసుకుని పాహోం చేరుకున్నాడు బష్కీర్లని. ఇలా పాహోం చేరుకోవడం, అలా సూర్యాస్తమయం కావడం ఒకేసారి జరిగేయి. నీరసం ఆవహిస్తూంటే దాదాపు పధ్నాలుగు గంటలు ఎండలో నడిచిన పాహోం నేలమీద కూలబడిపోయేడు. మొహంలో గెల్చానన్న ఆనందంతో కళ్ళు మూతలు పడిపోయేయి. పాలేరూ, బష్కీర్లు నేలమీద పడిపోయిన పాహోం దగ్గిరకొచ్చి అరిచేరు, “పాహోం, నువ్వు నెగ్గావు” అంటూ.

పాలేరు దగ్గిరకొచ్చి పాహోంని లేవదీయబోయేడు. పాహోం శరీరం చల్లగా తగిలింది. పాహోంలో కదలిక లేకపోవడం చూసి బష్కీర్లు అడిగేరు.

“పైకి లేవడే? ఏమైంది ఇతనికి?”

“పధ్నాలుగు గంటలు ఎండలో తిరిగితే ఏమౌతుంది? చచ్చిపోయేడు.” పాలేరు చెప్పేడు నిర్లిప్తంగా.

” అయ్యో, మరి ఏం చేద్దాం? శవాన్ని నువ్వు తీసుకెళ్తావా?”

“ఎక్కడికి తీసుకెళ్ళేది? మేము వచ్చింది ఏడు రోజులు ప్రయాణం చేసి, మూడు వందల మైళ్ళ దూరం నుంచి. ఇక్కడే ఓ చోట శవాన్ని పూడ్చాలి.”

“సరే మీ ఇష్టం. ఆయన చేతిలోని గునపం తోటే మీ ఇష్టం వచ్చిన చోట పాతిపెట్టుకోవచ్చు ఆయన్ని”

గొయ్యి తవ్వి అందరూ చూస్తూండగా పాహోం పార్ధివ శరీరాన్ని పాతిపెట్టాడు పాలేరు.

శవాన్ని పూడ్చడానికి గొయ్యి కోసం తలనించి పాదాల దాకా కొలిస్తే పాహోంకి కావాల్సిన భూమి — కేవలం ఆరు అడుగులు మాత్రం.

(మూలం: How much land does a man need? – Leo Tolstoy)