ఆమె వచ్చి నా ఎదుట నిలబడింది.

“నన్నెప్పుడు పరిచయం చేస్తారు అందరికీ!”

నేను ఇబ్బందిగా కదిలాను. “అప్పుడే కాదు, ఇంకొంచెం సమయం కావాలి…” నసిగాను.

ఆమె మొహం మ్లానమైంది. “ఎందుకు! ఎందుకు మీరింత తటపటాయిస్తున్నారు?” అని అడిగింది.

నేను కళ్ళు వాల్చుకుని నా చేతికి వున్న గాజులు సవరించుకుంటూ ఉండిపోయాను.

“పరిచయం చేయడం సంగతి అలా వుంచండి. మీరు కనీసం నేనేం మాట్లాడాలి, ఎలా ప్రవర్తించాలి, అన్న విషయాలయినా నాకు నేర్పడం లేదు. నాకు తర్ఫీదివ్వడం మొదలు పెట్టనే లేదు.”

ఆమె మాటలకి నేను మరొకసారి ఇబ్బందిగా కదిలాను.

“నువ్వు పొరపాటు పడుతున్నావమ్మా! నిజానికి నేనసలు ఎవరికీ తర్ఫీదులు ఇవ్వను. అందరి ముందుకీ వెళ్ళినపుడు కూడా నువ్వు మాట్లాడదల్చుకున్నదీ నువ్వు మాట్లాడగలిగినదే నువ్వు మాట్లాడాలి కానీ నేను నీకు నేర్పించడమూ నియంత్రించడమూ ఉండదు.”

“అదేమిటి మరి! సంధ్య, ప్రియ, నిత్య, అరుణ, సత్యం, మాధవ్… మొన్నటికి మొన్న మీరు వెలుగు లోకి తెచ్చిన ఆ పెద్దావిడ… వాళ్ళందరూ… వాళ్ళకి అలా అంత చక్కగా మాట్లాడటం,అంత నిబ్బరంగా ప్రవర్తించడం… అదంతా నేర్పింది మీరే కదా!” ఆమె ఆశ్చర్యంగా అడిగింది.

“లేదు.” నేను తల అడ్డంగా ఊపాను.

“వాళ్ళెవ్వరికీ నేనేమీ నేర్పలేదు. వాళ్ళు మాట్లాడినవన్నీ వాళ్ళ మాటలే. అచ్చంగా వాళ్ళ నోట్లోనుంచి వచ్చినవే. నా ప్రమేయమేమీ లేదు.”

నా మాటలు విని ఆమె హతాశురాలయినట్లుగా నిలబడిపోయింది.

“నిజానికి నీకు కూడా నేనేమీ నేర్పనవసరం లేదమ్మా. నీ వాదన నువ్వే చేసుకోగలవు. నీ గురించి నువ్వే చక్కగా చెప్పుకోగలవు. నీ సమస్య పట్లా నీ పరిస్థితి పట్లా నీకు స్పష్టత వుంది. నీ దృక్కోణం నీకుంది. నువ్వైనా నేనైనా అందరికీ చెప్పాల్సింది అదే కదా!” అన్నాను.

ఆమె అలానే చూస్తుంటే మళ్ళీ నేనే చెప్పాను. “నిజం చెప్పాలంటే నీలో నన్ను ఆకర్షించినదే నీ వ్యక్తిత్వం. నీ బలం. నీ విశిష్టత. బలహీనులని అందరి ముందూ బయటపడేసే పని నేనసలు చేయనే చేయను.”

“నాకు తెలుసు,” అంది ఆమె తల ఊపుతూ.

“అందుకే మరొకరి దగ్గరికీ మరొకరి దగ్గరికీ వెళ్ళకుండా మీ దగ్గరికి వచ్చాను నేను. ఎప్పటికైనా మీరే నన్ను అందరికీ పరిచయం చేయాలని ఎదురు చూస్తున్నాను.”

“కానీ బాగా ఆలస్యమవుతోంది కదా!” నేను మొహమాటంగా గొణిగాను.

“ఆలస్యమవుతుందని తెలిసే వచ్చానండి. త్వరగా తేలిపోవాలంటే మావూరాయనే ఒకాయన వున్నాడు. మీకు తెలుసు కదా! ఆయన దగ్గరికే వెళ్ళి వుండేదాన్ని.”

ఆమె మాటలు విని నేను విస్మయంగా చూశాను.

“అవును కదా! ఆయనది మీ ఊరే కదా! మర్చిపోయాను. ఆయనకయితే నీ భాషా యాసా కూడా బాగా అర్థమవుతాయి కదా! నీలానే మాట్లాడతారాయన. పైగా ఆయన మాట అంటే చాలామందికి గురి కూడా. నిజానికి ఆయన పరిచయం చేస్తే నీకీపాటికి చాలా పేరొచ్చి వుండేది…”

ఆమె చేసిన వ్యాఖ్యకి నేనలా వాపోతూ ఉండగానే “ఊరుకోండమ్మా,” అని ముద్దుగా కసిరింది ఆమె నన్ను.

“ఆయన పరిచయం చేస్తే నన్నిలా మిగలనిస్తాడా? నేను ‘తేలిపోవాలంటే’ ఆయన దగ్గరికే వెళ్ళి వుండేదాన్ని అని ఎందుకన్నానో మీకు అర్థం కాలేదనుకుంటా. ఆయన దగ్గరికి వెళ్ళి నా గురించి చెప్పుకుంటే నా వ్యక్తిత్వాన్నే ‘తేల్చిపారేసేవాడు’ అని నా వుద్దేశ్యం.”

ఆమె చెప్పిన తీరుకి నేను చిన్నగా నవ్వాను.

“నువ్వు ఆ మాట అన్నప్పుడు నాకు ఆ భావం స్పురించింది. కానీ నువ్వు అంత ఆలోచించి అని ఉంటావని నేను అనుకోలేదు.” ఒప్పుకున్నాను.

ఆమె కూడా నవ్వింది. “ఆలోచించే అన్నానమ్మా. ఆయన గనక పరిచయం చేస్తే నాకు బాగా పేరొచ్చి వుండేది నిజమే. కానీ ఆ పేరుకి జతచేయబడిన వ్యక్తిత్వమూ, స్వభావమూ నావయ్యి ఉండేవి కావు.” స్పష్టంగా చెప్పింది.

“అయినా ఆయనకి నాలాంటి వాళ్ళం కనబడమమ్మా. నాలాంటి సామాన్యులలో కూడా కాస్త తెలివీ ధైర్యం ఉంటాయంటే ఆయన ఒప్పుకోడు.” మళ్ళీ తనే అంది కొంచెం నిరసనగా. అంతటితో ఆగకుండా “అసలు ఆయన బోటి పెద్దమనుషుల కధేంటో చెప్పమంటావా?” అని ఉత్కంఠ రేపుతూ ఓ ప్రశ్న వేసింది.

నేను ఆసక్తిగా చూశాను.

“అందరూ గోతిలో పడిపోయి గోల పెడుతున్నారనుకుంటే ఆయన లాంటి వాళ్ళకి ఒక తృప్తి. జనాన్ని పిల్చి ‘ఇదిగో చూడండి. పాపం వీడు గోతిలో వున్నాడు. కష్టాల్లో వున్నాడు. అమాయకుడు. ఎలా బ్రతకాలో కూడా వీడికి తెలియదు. నేనే వీడిని కనిపెట్టి చేరదీసి జీవితాన్ని బాగుచేసుకోవడమెలాగో నేర్పిస్తున్నాను,’ అని చెప్పుకోవడం సరదా. అంతేకానీ వాడు తనంతట తాను గోతిలోనుంచి బయటికి వచ్చే ప్రయత్నం చేస్తానంటే మాత్రం ఆయన ఒప్పుకోరు. ఎలాగోలా కష్టపడి వాడి జీవితాన్ని వాడే బాగు చేసుకున్నాడంటే ఇక వాడిని పట్టించుకోనే పట్టించుకోరు. ఎందుకంటే బాధల్లో బలహీనతల్లో వున్న వారి గురించి చెప్పుకుంటేనే కదా ఆయనలాంటి వాళ్ళకి పేరూ ప్రఖ్యాతి. ఒకళ్ళని ఉద్దరిస్తున్నామంటేనే కదా వాళ్ళకి ప్రత్యేకత! అందుకే బాధల్లోనే వున్నా ధైర్యంగా హుందాగా వుండేవాళ్ళ గురించి వాళ్ళు మాట్లాడరు. అలాంటి వాళ్ళనసలు గుర్తించరు. తమ పరిస్థితుల పట్ల ఆక్రోశాన్నీ అసహనాన్నీ చూపకుండా, జరిగిపోయిన దానికి చింతిస్తూ ఆవేశపడుతూ కూర్చోకుండా, జరగవలసిన దాని మీద దృష్టి పెట్టేవాళ్ళంటే వాళ్ళకి మరీ చులకన.”

ఆమె విశ్లేషణకి నేను ఆశ్చర్యపోయాను.

నివ్వెరపాటుగా చూస్తూ “నీకా నేను మాటలు నేర్పాల్సింది! మనుషుల్ని… ముఖ్యంగా నిన్ను నువ్వు ఎంత బాగా అర్థం చేసుకున్నావు? నువ్వేమిటో నీకు కావలసినదేమిటో ఎంత చక్కగా తెలుసుకున్నావు? దానిని ఎంత స్పష్టంగా నాకు వివరిస్తున్నావు?” అన్నాను.

“లేదమ్మా, మీ దగ్గర మాట్లాడుతున్నాను కానీ అందరి ముందూ ఇలా మాట్లాడలేను. చెప్పాల్సినవన్నీ ఒక వరుసలో చెప్పడం చేతకాదు. అసలు ముందు అవతలి వాళ్ళ ధ్యాసని నా వైపు తిప్పుకోవడం… వాళ్ళు నా మాటలపై శ్రద్ధ పెట్టేట్లు చేసుకోవడం… అదే కష్టం కదా! మీరు మమ్మల్ని అర్థం చేసుకున్నట్లు అందరూ అర్థం చేసుకోరమ్మా. మీరు మా మాటలు విన్నట్లుగా అందరూ వినరమ్మా.”

నేను చిన్నగా నిట్టుర్చాను. “మొదటి విషయంలో నేను నీకు సహాయం చేయగలను. అంటే చెప్పాల్సిన విషయాన్ని వరుసలో చెప్పడం చేతకాదన్నావు చూడు, ఆ విషయంలో నేను కొంత సహకారం అందించగలను. నిజానికి నేను నీకు చేయాల్సిందీ చేయగలిగిందీ ఆ మాత్రం సహాయమే! అది చేయడానికి నాకు అభ్యంతరం లేదు. అయితే రెండో విషయం… అందరూ నీ మాటలు శ్రద్ధగా వినడం, నీ మీద సానుభూతి చూపడం, ఆ విషయంలో నేను నీకు ఎక్కువ సాయపడగలననుకోను. నిజానికి నేను నిన్ను ఎలా అర్థం చేసుకున్నానో నీలో ఏ విశిష్టతలు చూశానో అది నేను అందరి తోనూ చెప్పగలను, ఆ కోణాలని మిగతా వారికి కూడా అర్థం చేసేందుకు ప్రయత్నించగలను. అయితే నా మాటలు విన్నవారందరు నీపై సానుభూతి చూపుతారని మాత్రం నేను నిన్ను మభ్యపెట్టలేను…”

“సానుభూతి ఎందుకమ్మా నాకు! సానుభూతి నాకసలు వద్దేవద్దు.” అంది ఆమె నా చివరి మాటలు పూర్తయ్యీ కాకముందే.

“నాకు కావలసింది అందరికీ నేనేమిటో అర్థం అవడం. ఆ పట్టింపు కూడా లేకుండా ఉండవచ్చు. ఎవరేమనుకుంటే మనకేమిలే అని వూరుకోవచ్చు. కానీ దానివలన కొన్ని నష్టాలు ఉన్నాయి. ఎవరికి వాళ్ళు వాళ్ళ వాళ్ళ ప్రయోజనాల కోసం మా వ్యక్తిత్వాలని వక్రీకరించి బలహీనపరచి చూపుతుంటే దాని వలన మేము చరిత్రలో అలాగే ముద్ర పడిపోతాము. రాబోయే తరాలు మమ్మల్ని అలాగే అర్థం చేసుకుంటాయి. దాని వలన సమాజం నిజంగా నష్టపోతుంది.”

ఆమె చివరి మాటల్లో ఆవేశం కన్నా ఆవేదన ఎక్కువగా ధ్వనించింది. నేను నిదానంగా తలపంకించాను.

“ఇందాక చెప్పుకున్నామే మా వూరాయన… ఆయన్ని నేనొకసారి చూశానమ్మా.” మెల్లగా చెప్పిందామె.

“అవునా! ఎప్పుడు?” అప్రయత్నంగా అడిగాను నేను.

“కొన్నాళ్ళ క్రితం ఆయనగారు మాట్లాడే సభకి వెళ్ళానమ్మా నేను. ఆ సభలో మా వూరివాళ్ళెవరూ లేరు. అయినా వినేవాళ్ళు ఎవరైతే ఏమిటి… మాట్లాడే ఆయన మా కష్టసుఖాలు తెలిసిన మనిషి కదా. మావాడు కదా. మా గురించి ఎంత బాగా చెప్తాడో విందామని నేను వుత్సాహంగా కూర్చున్నాను. కానీ….” ఆమె గొంతుకి ఏదో అడ్డుపడ్డట్లుగా ఆగిపోయింది.