కొన్ని పాతజ్ఞాపకాలు ఏనాటికీ మరుపురానివి! ఆరోసారో పదహారోసారో చూస్తున్న ‘రోమన్‌ హాలిడే’ లాంటివి. మహాకవిని వోక్స్‌వేగన్‌ బగ్‌లో మేడిసన్‌ తీసుకొని వెళ్ళటం, జీడిమామిడి చెట్లకింద కూచొని మరోకవితో డైలన్‌ థామస్‌‌ని చదవటం, టెన్సింగ్‌ నార్కేకి షేక్‌ హాండ్ ఇవ్వడం, ఇండియా నించి కొత్తగా అమెరికా వచ్చిన ప్రొఫెసర్‌‌‌ని మంగలి షాపుకి తీసికెళ్ళి తెల్ల అమ్మాయి చేత క్షవరం చేయించటం, ప్రసిద్ధ భారతీయ చిత్రకారుడితో మస్తుగా స్కాచ్‌ పట్టించడం, వగైరా!

సూర్యాస్తమయం నేనున్న చోటుకు వ్యతిరేక దిశలో అయింది కాని, అస్తమయం తరువాత వెల్లివిరిసే సంధ్యాకాంతులు పరిసరాలను సువర్ణభరితం చెయ్యడం గమనించాను. అవును – ఒక్కోసారి సూర్యాస్తమయ దృశ్యం కన్నా దాని తరువాత జరిగే వర్ణలీల మరింత మనసుకు హత్తుకొంటుంది.

బాపు ఒక నిట్టూర్పు విడిచి రాట్నం వడిగా తిప్పసాగారు. కీచుమని శబ్దం రావడం మొదలై, దారం పురి వదులయ్యి తెగిపోయింది. బాపు మళ్ళీ దారం కలిపి తిప్పడం మొదలు పెట్టారు. దారం మళ్ళీ తెగింది. ఆయన వేళ్ళకీ చక్రానికీ మధ్య వుండే సమన్వయం లోపించినట్టుగా వుంది. మళ్ళీ మళ్ళీ దారం తెగిపోతోంది. బాపు తల పూర్తిగా కిందికి వంచి, తన దృష్టినంతా చక్రం మీద కేంద్రీకరించారు. ఆయన వేళ్ళు వణకడం ప్రారంభించాయి.

ఏరా దామూ బడికి రాలేదూ అనడిగితే ఈ రోజు లచ్చిమి ఈనింది అని, ఇంకో రోజు రాజుకి దెబ్బ తగిలింది అని ఏదో ఒక కారణం చెప్పేవాడు. మేకలన్నిటికీ పేర్లు పెట్టాడు. ఎందుకురా మేకలకు పేర్లు పెట్టావ్ అంటే, ‘మేకల భాష తెలీదు కదా టీచరమ్మా వాటికి అవి ఏమి పేర్లు పెట్టుకున్నాయో! ప్రతి మేకకి ఏదో ఒక పేరు ఉంటది కదా, మరి మేక అని ఎట్లా అంటా, అందుకే నేను ఒక పేరు పెట్టుకున్నా’ అని అన్నాడు. వాడి దగ్గర అదో రకమైన మేకల వాసన.

అన్ని సూత్రాలనూ తుంగలో తొక్కుతున్నవి మాత్రం మొదటినుంచీ ఉల్లిగడ్డలు, టమోటాలు. వాటి ధరల్ని రాసిపెట్టడంలో కూడా అర్థం లేదు. నా జాబితా ప్రకారం వీటి ధరలు: టమోటా 2003లో 8. 2013లో 40. అంటే, రూపాయికి కిలో దాకా కిందికి పడిపోయి మళ్ళీ ఒక దశలో స్థిరపడిన ధరలు ఇవి. ఇప్పుడు వందకు మూడు కిలోలు. ట్రాలీల్లో తెచ్చేవాళ్ళయితే నాలుగు కిలోలు కూడా ఇస్తున్నారు. ఆమధ్య 20కి కూడా కిలో వచ్చింది.

బ్రిడ్జి దగ్గర కాలవలో వేటకెళ్ళొచ్చిన పడవలు లంగరులేసి వున్నాయి. వెనక్కి తిరిగి మసీదు సెంటరుకొచ్చా. కోటయ్య కాజాల షాపు దగ్గర చాలా రష్‌గా వుంది. ఫేమస్ బేకరీకెళ్ళాను. లోనికి పోవడానికే ఖాళీ లేనట్టు కిక్కిరిసి పోయివుంది. అర్ధగంట ఆగితే గానీ లోనికి పోవడానికి కుదర్లేదు. వేలం వెర్రిగా కేకులు తీసుకుపోతున్నారు జనం. పెద్ద ప్లమ్ కేక్ తీసుకున్నాను. దాని పైన అందంగా ‘హేపీ న్యూ యియర్’ అని రాసి ఇచ్చాడు.

రోజూ
లేగదూడ కన్నుల్లోని
నల్లని మూగతనం ముందు
తల్లి ఆవు పాలు పితుకుతున్నట్టు–
అతనేదో కూనిరాగం తీస్తున్నాడు
ఆమె చుక్కల ముగ్గు వేస్తోంది

యుద్ధానికీ దుఃఖానికీ
ఒక్క అల్మరా చాలు
ప్రేమకు
ఇంకొంచం పెద్ద గదిని కేటాయిద్దాం

పిల్లల ముందూ
స్త్రీల ముందూ ఎక్కువ ఓడిపోదాం

అందుకే, ఇతనికి ఇష్టమైన ఆట ప్రతీదీ ప్రశ్నించడం, చిన్నపిల్లల లాగా. ప్రతీదీ ఒక అద్భుతంలాగా, ప్రతీదాని వెనుకా ఏదో ముర్మముంది, అదేమిటో తెలుసుకోవాలనే ఉత్సుకత. ఎందుకు, ఎందుకు, ఎందుకు అని పిల్లలందరూ ఎడతెరపి లేకుండా అడిగే ప్రశ్నలు. తెలియనిదంతా తెలుసుకోవాలనే తపన.

నవల నిండా ఉపాఖ్యానాల ఉద్బోధ కానవస్తుంది. బావరి కథ కాని, నౌకానిర్మాణ శాస్త్రవేత్త జాలరి ఓడేసు కథ కాని, కోస్తామాండలికంలో ఒక చేపకు కారువాకి నామకరణం చేసి నిర్ధారించిన కథ కాని, నిగ్రోధుడి ఆగమనం అతడి బోధ కానీ రచయిత యొక్క విషయ సంగ్రహ ఘోరపరిశ్రమను మనకు ఎరుక పరుస్తాయి.

అడ్డం సమాజంలో ఉండకూడని పరాన్నభోజి (5) సమాధానం: చీడపురుగు బంగారంలాంటి అపరంజి (3) సమాధానం: పుత్తడి సూర్యకిరణాలు రావాలంటే ఆవుకన్ను కావాలి (4) సమాధానం: […]

మారుతున్న కాలంతో పాటూ సాహిత్య వేదికలూ మారుతున్నాయి. ఆడియో కథలు ప్రాచుర్యంలోకి వస్తున్నాయి. వీటికి యూట్యూబ్ ముఖ్య వేదిక. కనుక, ఈమాట యూట్యూబ్ ఛానెల్ ప్రారంభించాం. గతనెలలో కొత్తగా అప్లోడ్ చేసిన రచనల వివరాలు ఇవీ:

కొద్దినెలల క్రితం సాహిత్య అకాడెమి యువపురస్కార ప్రకటన విడుదల కాగానే తెలుగు సాహిత్యలోకంలో ఊహించినంత దుమారమూ చెలరేగింది. ఒక రచనకు పురస్కారం లభిస్తున్నప్పుడు చర్చ జరగడం సహజం. ఆ రచన ఎంత ఉన్నతమైనదీ అన్నది, ఎవరి ప్రమాణాలకు అనుగుణంగా వారు విశ్లేషించుకుంటారు కనుక, భిన్నాభిప్రాయాలు అంతే సహజం. కాని, అసలు ఒక రచన ఎన్నో వడపోతలను దాటుకుని అక్కడి దాకా ఎలా వెళ్ళిందన్నది, అలాగే పురస్కారం ఇవ్వడానికి గల కారణాలను అకాడెమి సభ్యబృందం ఎందుకు ప్రకటించదు అన్నది, జవాబులు దొరకని ప్రశ్నలుగానే ఉండిపోయాయి. అదట్లా ఉంచితే, నిన్న గాక మొన్న ప్రకటించిన కేంద్ర సాహిత్య అకాడెమి అవార్డుల్లో, తల్లావజ్ఝుల పతంజలి శాస్త్రికి పురస్కారం ప్రకటించడం, ఈ అవార్డు పట్ల ఏర్పడ్డ నిరసనను కొంత చెరిపివేసేదిగా ఉంది. కథలు చెప్పడంలో శాస్త్రిగారిది చిత్రమైన ఒడుపు. ఏకథకాకథ భిన్నంగా, కొత్తగా మెరుస్తూ కనపడుతుంది ఆయన కలంలో. వడ్ల చిలకలు, పతంజలి శాస్త్రి కథలు, నలుపెరుపు, రామేశ్వరం కాకులు, జెన్ కథలు మొదలైన కథా సంపుటాలు; హోరు, దేవరకోటేశు, వీర నాయకుడు, గేదె మీద పిట్ట నవలలు; మాధవి అనే నాటకం; గాథాసప్తశతి నుండి ఎంపిక చేసిన వంద కథలతో అడవిపూలు సంపుటినీ ప్రచురించిన పతంజలి శాస్త్రి ప్రతిభకు దక్కిన సముచిత గౌరవం, ఈ పురస్కారం. అవార్డులు చేసే మొట్టమొదటి పని ఏమిటంటే, సాహిత్యప్రపంచంలో వాళ్ళకయినా, అందులో మనలేక బయట నుండి సాహిత్యాన్ని అమితంగా ప్రేమించే సోషల్ మీడియా ఆవలి ప్రపంచానికయినా – అందుకున్న మనిషి రచనల మీద ఆసక్తిని కలుగజేయడం. పతంజలి శాస్త్రి కథలు కావాలని వాకబు చేస్తున్న వాళ్ళకి అందుతోన్న సమాధానం, అనల్ప, ఛాయా వాళ్ళు ప్రచురిస్తోన్న కథల సంపుటులు మినహా మిగతావేవీ ప్రస్తుతం అందుబాటులో లేవని. ప్రచురణకర్తల కనీస బాధ్యత పుస్తకాలను అందుబాటులో ఉంచడం. ప్రత్యేకించి ఉత్తమ రచనలను, పాపులర్ టాగ్‌కి అతీతంగా ఎప్పటికప్పుడు ప్రచురణలో ఉండేలా చూడటం ప్రచురణకర్తల బాధ్యతే. ఇది పతంజలి శాస్త్రి రచనలకు మాత్రమే సంబంధించిన విషయం కాదు, తెలుగులో సంప్రదాయంగా నడుస్తున్న బాధ్యతారాహిత్యం. ఒకపక్క పుస్తకాలు అమ్ముడు పోవడం లేదని వింటాం. మరొక పక్క పుస్తకాలు అందుబాటులో లేవనీ వింటాం. అన్నీ కలిపి విశ్లేషించుకుంటే మళ్ళీ పాత మాటకే వస్తాం. ప్రచురణ రంగం పటిష్టంగా, గౌరవనీయంగా, నమ్మకంగా ఉండాలి. రచయితలు రచనల ప్రచురణ నుండి ఎడంగా ఉండగల వాతావరణం ఏర్పడాలి. రెండవ బాధ్యతారాహిత్యం సాహిత్యకారులది. అవార్డులు వస్తే, ఆయా రచనల గురించి ఉబలాటపడుతూ ఆరాలు తీస్తున్నాం, మంచిదే. మరి, మనం అవార్డులు రావాలి అనుకునే రచనల మీద ఎందుకు శ్రద్ధ పెట్టం, ఎందుకు వాటి గురించి చర్చలు నడపం? ఎందుకు తెలుగులో ఇన్ని కవితలు, కథలు, ముచ్చట్లు ఉంటాయి కాని, ఫలానా కథ, కవిత ఈ ఈ కారణాలకు మంచిది, ఈ రకంగా గొప్పదీ అని వివరణలతో, విశ్లేషణలతో కూడిన వ్యాసం అరుదుగా తప్ప కనపడదు? ఎందుకు రచన గురించి మాట్లాడడమంటే, రచన మొత్తంగానో, పేరాలు పేరాలుగానో ఎత్తి ఇలా అన్నారు అలా అన్నారు అని తప్ప, ఒక రచన గురించి లోతుగా ఏమీ చెప్పలేని స్థితిలో తెలుగు సాహిత్య సమాజం ఎప్పుడూ మగ్గిపోతూ ఉంటుంది? ఎందుకు మనం ఒక చక్కని విమర్శ వ్రాయడానికి కనీసం ప్రయత్నించం? అకాడెమి అవార్డు రాకూడని వాళ్ళకు వస్తే ఆ తప్పులో తెలుగు కవి రచయితల బాధ్యత కచ్చితంగా ఉంది. తెలుగు సాహిత్యలోకం మంచి పుస్తకాల వివరాలను, వాటి మంచి చెడ్డలను, అర్హతా అనర్హతలనూ మున్ముందుగా ఎందుకు చదవకూడదు, చర్చించుకోకూడదు? అకాడెమికి దారి ఎందుకు చూపకూడదు?

ఒంటరి ప్రయాణాలను నేను బాగా ఇష్టపడతాను. కెంట్‌ కౌంటీలోని కాంటర్‌బరీ, ససెక్స్‌లోని ఈస్ట్‌బర్న్‌ పట్టణాలను కేంద్రంగా చేసుకొని అక్కడి పల్లెలూ పట్నాల్లో సాగేలా ఐదారు రోజులపాటు ఇంగ్లండ్‌ దేశపు గ్రామ సీమల్లో సోలో ప్రయాణం చెయ్యాలన్నది నా అభిలాష.

పుట్టుకొచ్చే మనవసంతానాన్ని సాకడం, వాళ్ళ చదువులు, ఉద్యోగాలు, పెళ్ళిళ్ళు, ఆ పిమ్మట సుధామయి తాలూకు అల్లుళ్ళు, కోడళ్ళతో ఇహిహీ అంటూ పూసుకోవడం… ఈ లంపటానికి ముగింపు ఉందా? ఇప్పటికే నా జీవితం ఒక నాటకమయిపోయింది. పాస్ మార్కుల నటనకూడా నావల్ల కావటం లేదు. ఇహ నటించటం నావల్ల కాదు. లేటుగా వచ్చినా నా బుఱ్ఱకి వెలుగు నీటుగా వచ్చింది. మీ బతుకులు మీకు కావలసినట్లు మీరు బతుక్కోండి. నాకిక బాధ్యతలు వద్దు, హక్కులూ వద్దు.