[శ్రీ స్మైల్ జ్ఞాపకార్థం, వారి ‘ఖాళీ సీసాలు’ కథను ఇక్కడ పునః ప్రచురిస్తున్నాం. ఈ కథను ప్రచురించడానికి మాకు ప్రత్యేక అనుమతి నిచ్చిన శ్రీమతి యాస్మిన్ ఇస్మాయిల్ గారికి కృతజ్ఞతలు – సం.]

అతను కే.జీ. హాస్పిటల్ వరండాలో నడుస్తున్నాడు – బయటికి రావడానికి గేటు దగ్గరికి. అతని మొహం పాత బ్రౌన్ పేపర్లా ఉంది. అతని చొక్కా పాలిపోయిన నీలిరంగులో అతంది కానట్టుగా వుంది. పైజామాలా ఉన్న ప్యాంటు ఇస్త్రీ మడతలు పోయి మోకాళ్ళ ముందు అసహ్యంగా వుబ్బి, వెనక ముడుతలు పడిపోయి వుంది. ఆ బట్టల్లో అతని పాతికేళ్ళూ నీర్సంగా బలహీనంగా నలభై యేళ్ళలా కనిపిస్తున్నాయి.

అతను చాలా చికాగ్గా బయటికొస్తున్నాడు – మెల్లగానే.

హాస్పిటల్‌లో అతని తల్లి ఆవిడకీ, అతనికీ తెలీని జబ్బుతో పడి వుంది.

హాస్పిటల్ వరండాలో నుంచి అతను బయటికొచ్చి గేటుదగ్గర నిలబడ్డాడు. అతని వెనక నిస్తేజంగా రోగిలాగా ఉంది హాస్పిటల్.

ప్యాంటు జేబులో డబ్బుల్ని తడిమింది అతని కుడిచెయ్యి. వేళ్ళకి ఒక పది పైసల బిళ్ళ, ఒక అయిదు పైసల బిళ్ళా తగిలాయి, మురికి గుంటనీట్లో అడుగున జాగ్రత్తగా దాక్కున్న కప్ప పిల్లల్లా.

నేను పదిహేను పైసల మనిషిని. ధరలు ఆకాశాన్ని పెళ్ళి చేసుకున్న ఈ విశాఖపట్నంలో నేను పదిహేను పైసల మనిషిని. ఈ పదిహేను పైసల్తో నేనో ఖాళీ సీసా కొనుక్కోవాలి, ఆ నర్సు ఎడమ రొమ్ము గోక్కుంటూ “సీసా తేలేదా? తెచ్చుకో, మందు పోసిస్తా” అంది. “మీ దగ్గరుంటే…” అంటూ నసిగితే “నేనేమైనా సీసాల్యాపారం చేస్తున్నానేటి?” అంది చికాగ్గా. ఏయ్! గొట్టం ప్యాంట్ డాక్టర్ కుర్రాడా! నువ్వు హాయిగా జాయిగా డాక్టరైపోయావ్. నీకు డబ్బుంది. నాకు లేదు. అవకాశం నీది. ఆకాశం నాది. నేను బీదాణ్ణి. నాకు తెలిసిన యిరవై యేళ్ళ నుంచీ నేను బీదాణ్ణే. నా బాబూ, నా తాతా, నా ముత్తాతా అంతా బీదాళ్ళే అయ్యుంటారు బాబూ. వో కారులో కుక్కతో పోతున్న టక్కుల పిల్లా! నీ కుక్క కారు లోంచి ఏం దర్జాగా మనుషుల్ని చూస్తోంది. పో పో! నీ కుక్కకి వీధికుక్కలు కుక్కల్లా కనిపించవ్.

పోవే పిల్లా పో. పోయిచూడు ఆ లీలామహల్లో ఇంగ్లీష్ సిన్మానీ!

అమ్మా! నువ్వెవర్వి? ఏ వీధి నీది! ఏ మురికివాడలో ఏ గుడిసె నీడ నీది? ఎందుకిలా ముళ్ళకంపలా నీ జుట్టు? పొగబారిన చూరులాంటి నీ కళ్ళలో – ఏమిటది చూపా? తల్లీ! ఏవిట్నీ బాధ? ఏవిట్నీ కథ? నీకు తల్లీ తండ్రీ భర్తా లేరా? పిల్లా పీచూ చీకూ చింతా వున్నాయా? అలా వెళ్ళకమ్మా – సగం నీళ్ళ మట్టికుండ నడుస్తున్నట్టు అలా వెళ్ళకమ్మా! శ్రుతి తప్పిన గీతం ఏడుస్తున్నట్టు… హేయ్, పందీ! హాస్పిటల్‌లో రౌండ్లు కొట్టి వస్తున్నావా? ఏఏ మూలల కెళ్ళావ్? ఏఏ పెంటల్ తిన్నావ్? పెంటల్ చెప్పిన కథలు చెప్పు – ఎవడికి అజీర్ణం? ఎవడికి కలరా? ఇంకెవడికి నెత్తురు విరేచనాలు?

చెప్పు పందీ చెప్పు.

నీవు చెప్పిన కథలనేవీ పత్రికల్వేయవ్.

ఏయేయ్! గుర్రంపిల్లా కాలేజీ గర్లా! చంపకు! తెంపకు నరాల తాళ్ళు. మొన్న నీలాటిదే పెటపెట్లాడేదెవతో – ఆ లక్ష్మీ టాకీస్ దగ్గర రూపాయి తీసుకుని బుగ్గ కొరికి, మెడ నిమిరి రోగాల్లేని రేవతంటే ఏ రిక్షాకైనా తెలుసునంటూ, ఛ! పచ్చి లంజ. రోగాల రొంపి. ” అప్పుడేటైంది నాయనా, బాధ! అబ్బా అంటున్నావ్ ఇప్పుడింజషనిస్తుంటే? అన్నాడు ఆ కంపౌండరు. ఒరే! రోగాల గూట్లో తొంగొనే మనిషీ! ఏం చేయను రోగాల్తెచ్చుకోక!

అతను హాస్పిటల్ గేటు దగ్గరే నిలబడి వున్నాడు.

గేటు పక్కనే కుష్టురోగి చర్మంలా వున్న పాత బల్లల మీద రంగు రంగుల బందీల్లాగా ఖాళీ సీసాలు – అమ్మకానికి. ఆ బల్లల పక్కనే చిన్న చిన్న బల్లల మీద నిలవ రొట్టెలు. కుళ్ళిన ద్రాక్షపళ్ళూ, పునుకులూ, పాసిన యిడ్లీలూ, ఎండిపోయిన బత్తాయిలూ, మధ్య మధ్య వాటినన్నిట్నీ పలకరిస్తోన్న ఈగలూ.

ఆ బల్లలకి కాస్త వెనక హాస్పిటల్ గోడ ప్రక్కన మురికి కాలువ. అందులో రోడ్డు మట్టానికి గజం కింద నీళ్ళు మురిగ్గా నల్లగా సిరా పారుతున్నట్లు, పెంటా, నీరూ, కంపూ తేలిపోతూ. మురికి కాలవ గట్టుమీద ఏడెనిమిదేళ్ళ ఇద్దరాడపిల్లలూ, పదేళ్ళ కుర్రాడు. దొడ్డికి కులాసాగా కూచుని ఒక్కొకళ్ళు పోసిన వుచ్చ ఎంత పొడవై ఎంత దూరం పాకిందో గొప్పగా చెప్పుకుంటూ, ఒకళ్నొకళ్ళు డబాయించుకుంటూ, వాళ్ళకి కాస్త దూరంగా ఒక ముసిలి కుక్కా, నాలుగు పంది పిల్లలూ పెంటలు కెలుకుతూ తింటూ.

హాస్పిటల్ గేటుకి ఎదురుగా, రోడ్డుకి అవతలి వైపున వాలులో హోటళ్ళూ, బేకరీలూ, షాపులూ, రోడ్డుమీద కార్లూ, సైకిళ్ళూ, స్కూటర్లూ, సిటీ బస్సులూ, ఆడా మగా – కొందరు అందంగా, హుందాగా, నిర్భయంగా. కొందరు భయంగా, బితుకు బితుగ్గా – పోతూ,

ఖాళీ సీసాలున్న బల్లవైపు చూడక ముందు ఇతన్ని చూసి.

“వీధులను మురికి చేయకుము. మురికియే వ్యాధులకు కారణము”. ఎవరన్నారీ మాటా? గాంధీయా, నెహ్రూయా, ఇందిరాగాంధీ నెహ్రూయా, ఎవరన్నారు?

మురికిని వీధి చేయకుడు. వీధియే వ్యాధికి కారణము.

లేకపోతే

వ్యాధియే వీధికి కారణము.

అందువల్ల – వీధిని మురికి చేయకుము. మురికిని వీధి చేయకుము.

అనండి బాబూ అనండి; అనండనండి.

“సీసా కావాలేటి బాబూ? రాండి! రాండి! ఆర్నాలు”.

గేటుకి ఎడమవైపున ఆడది, చీర తప్ప జాకెట్‌లేని శరీరంతో ముప్ఫై యేళ్ళు బిగుతుగా ఆహ్వానంగా కనిపిస్తుంటే.

అతను.

ఆ పైట వెనక రెండేళ్ళ వైధవ్యంలో పది పదిహేనుమందివో ఇంకెంతమందివో – ఇరవయ్యో ముప్ఫయ్యో చేతులు, వందో నూటయాభయ్యో వేళ్ళు మత్తుగా, ఆవేశంగా హాయిగా తడిమి.

నిమిరీ నలిపీ ఏదేదో చేసేసిన రొమ్ముల్ని, కాస్త బిగుతు సడలినా అందంగా పొంకంగా కనిపిస్తుంటే.

వాటిని చూపుల్తో తడుముతూ, తడువుతూ ఆవిడవైపు అడుగేస్తుంటే –

హమ్మయ్య! పొద్దుటేల్నుంచీ బేరం సారం నేదనుకున్నా. ఆర్నాలన్నా బేరవాడి పావలాకైనా ఏదో సీసా తీసేసుకుంటాడీ బాబు. పావాలా వొస్తే చెల్లెలికి రెండు తెల్లకాయితాల బొక్కుల్కొనచ్చు. నంజకొడుకు ఆ రంగడు నిన్న రేత్రి ఎద్దల్లే కుమ్మి, కుక్కల్లే కొరికి రెండ్రూపాయలిచ్చి, అరగంటాగొచ్చి “పైడీ! పోలీసొచ్చాడే మామూలియ్యాల్గానీ ఆ రెండిటీ, ఆనంక సూసుకుందాం” అని గుంజేసుకుపోనాడు. ఆ రెండులో చెల్లికి చౌకలో ఏదన్నా జాకీటు ముక్కా, రెండు రిబ్బన్లూ కొనచ్చనుకున్నా. గుంటెంత అందంగా ఉంటాది! అది సదువుకుని, పెద్దదైంతరవాత – సీ! సీ! ఈ బతుకా – మారాణల్లే బతకాలది, యంట్రామారావొంటి మొగుడొచ్చి జమునల్లే వుండాలది. పదకొండేళ్ళే అయినా గుంటంటాదీ – “ఆ రంగడూ ఆళ్ళూ రేత్రులు ఎందుకొస్తారే అప్పా” అని. దానికేటెరిక. అది బాగడ్డానికే. దాని బతుకు ఎంగిలాకల్లే కుక్కల్నోటో, పందుల్నోటో సిరక్కుండా వుండానికే నానలా సత్తున్నానని. సారా యాపారవన్నా చేద్దావంటే పెట్టుబడి కావాలాయె. తెలివితేటలుండాలాయె, పోలిసోళ్ళు జాగరపు కళ్ళల్లే తిరుగుతారాయె.

పేచి గీచీల సిక్కులుండకూడదనుకుంటే మామూళ్ళు కక్కాలాయే. ఆ నరకం కంటే ఒళ్ళమ్ముకోడమే సుకం. ఎవడో ఓడు నికార్సుగా దొరుకుతాడు… ఓ డబ్బున్న ఆసామీ నెవణ్ణో ఎప్పుడేనా వల్లో ఏసుకోవాల, వంటి బిగువు పోతే ఎవడూ దగ్గరికి రాడు.

“రాండి బాబూ రాండి! ఈ మాత్రం సీసా కావాలా? ఇంకా పెద్దదే కావాలా! రండి సూద్దురు గాని-”

ఆర్నాలా ఆ ఖాళీ సీసా! ఒసేయ్ – జాకెట్టు లేని.. ఆర్నాలే అది, కంటినిండా వున్నావని నీవైపొస్తుంటే ఆర్నాలంటావ్? నా దగ్గర పదిహేను పైసలే ఉన్నాయి. పదిహేను పైసల పాదుషాన్ నేను… పదిహే…

“పదిహేను పైసలకిస్తావా? అంత పెద్దదొద్దు – అంతకంటే చిన్న సీసా చాలు”

“పావలా అవుద్ది బాబూ – పైసా తగ్గదు”

“బాబూ! ఇదిగో బాబూ! నేనిస్తా రండి. బేడిద్దురు చాలు. పెద్ద సీసాయే, చూడండి” గేటుకి కుడి ప్రక్క నుంచి ఇంకో ఆడది. అతుకుల చీరలో, జాకెట్ లేకుండా – నల్లగా, సన్నగా.

బేడ! బేడ కావాలి బాబూ నాకు. పొద్దుటేల్నుంచి టీనీళ్ళేవు. కొంపలో వున్న ముప్పావలానీ రాత్రి ఆడట్టుకెళ్ళేడు. ఇంక అయిపు లేడు. తాగి ఏమూల తూగిపడిపోనాడో, పడిపోయి ఏమూలన్నా సచ్చిపోనాడో ఎరికనేదు. గుంటడూ గుంటదీ ఏ బస్సుల్కాడో అడుక్కుంటా వుంటారు. అది పాడుద్ది, ఆడు చెక్కల్కొడ్తాడు. ఆడుకోవాల్సిన ఈడులో పాడు పిల్లలు అడుక్కుంటన్నారు బాబూ! ఈ పసికూన చూడు. గరుకురాళ్ళ నేల మీద, ఆకాశాన్ని ఏటో అడుగుతున్నట్లు చేతులాడించేస్తాంది. ఆకాశం బరువుగా మీద పడిపోతున్నట్టు కాళ్ళు ఎగరదన్నేస్తోంది బాబూ! దీనికి పాలీడానికి పాల్లేవు. రొమ్ము బీడైపోనాది. పాడైపోనాది. లబ్బర్పీకని సీకినట్టు పసిది రొమ్ముల్ని సీకుద్ది బాబూ, రొమ్ముల్లోంచి ఏటొస్తాది నీ తల్లి బాత్తప్ప… బేడ సాలు టీ నీళ్ళొస్తాయ్, కాస్త ఆధరువు. బతకడం ఎంత కష్టం బాబూ! ఏ యింటికాడైనా ఆంట్లు తోముకుందామంటే నాకు పనీరు. అప్పుడెప్పుడో బుద్ధి దొంగగడ్డి తినేసింది. బతుకు మీద తీపి ఏటైనా సేయిస్తాది. ఆ పైడల్లే ఒళ్ళమ్ముకుందావన్నా జిగేది, బిగేది? వొంపులేవి, వొయ్యారాలేవి? ఏదీ నేదు. ఆ సీసాలమ్ముకుంటున్నా. ఆడున్నాడా! మొగుడే. తాగుతాడు, తంతాడు. రిచ్చావోడు, ఆడు తెచ్చేదెంతో ఆడికే యెరుక. ఆ రాముడికే యెరుక. ఆ సారా కొట్టోడికే యెరుక. బిడ్డలున్నారు బాబూ, ఆకలి గడ్డలు.

నూకాలమ్మ మనసులో ఆలోచనల హోరు, జోరు హోరు.

బేడే అంటోంది. మూడు పైసలేం తీసుకుంటా గానీ, కొనేస్తా పదిహేను పైసలిచ్చి.

“ఏదీ సీసా చూపించు” అతను గేటువైపు నుంచి ఎడమవైపుకి వచ్చాడు.

‘ఇదే బాబూ, ఇదే”

తీసేసుకున్నాడు బాబు, పదిహేను పైసలిచ్చి. మూడు పైసలుంచేసుకో అన్నడు ధర్మాత్ముడు.

మందు కోసం చేతిలో ఈ ఖాళీ సీసా. ఒంటి మీద ఈ మాసిన బట్టలు, ఇదే నేను. అమ్మ ఏ బత్తాయిలు కావాలంటుందో, ఏ ద్రాక్షలు తింటనంటుందో.

అనదు.

నేను ఇవేం కొనలేనని అమ్మకి తెలుసు. అందువల్ల అటువంటివేం అడక్కుండానే చచ్చిపోనైనా చచ్చిపొతుంది అమ్మ.

అమ్మా చచ్చిపో!

సిరులు పొంగే భరతభూమిలో చచ్చిపోయి
ఆ స్వర్గ దేశమో, నరక దేశమో పోయి
పాడమ్మా పాడు…
ఏ దేశమేగినా ఎందు కాలిడినా..

అతనికి హాస్పిటల్ వరండా రాక్షసుడి గొంతులా వుంది. ఆ నర్సులూ, రోగులూ, డాక్టర్లూ నిలువుగా నడుస్తున్న వికృతపు గొంగళీ పురుగుల్లా వున్నారు.