మీలాంటి రచయితలు ఇంకా కావాలి. మీ రాతలు చదివి మనిషి ఉన్నతుడు కావాలి, దయ, సహనం, క్షమ, వినయం, నీతి, నిజాయితీ, చిత్తశుద్ధీ న్యాయబుద్ధీ వంటి సద్గుణాలు నింపుకుని. అణచివేతలు, దోపిడి, హింసలు, మోసాలు, అసమానతలూ ఆధిక్యభావనలూ మాయమై దుఃఖం లేని సమసమాజం ఏర్పడాలి. ఎవరిని ఎవరూ ద్వేషించని, భాష, కుల, మత, ప్రాంత, ధన, అధికార, శారీరక కారణాల వల్ల ఎవరినీ కించపరచని, అవమానించని, ద్వేషించని సమాజం.
డిసెంబర్ 2024
తెలుగునాట సాహితీప్రియులు అందరూ ఎదురు చూసేది డిసెంబరు జనవరి నెలలలో జరిగే పుస్తక ప్రదర్శనల కోసం. ఇవి కేవలం రచయితలకు, పాఠకులకూ మాత్రమే కాదు, ప్రచురణకర్తలకు, పుస్తక విక్రేతలకూ కూడా ముఖ్యమైన వేదికలు. ఈసారి పుస్తక ప్రదర్శన తెలుగునాట మునుపు ఎన్నడూ చూడనన్ని కొత్త పుస్తకాలతో, కొత్త ఉత్సాహంతో ముందుకొస్తోందని తెలుస్తోంది. సోషల్ మీడియా ఇచ్చిన అవకాశాలను అందిపుచ్చుకుంటూ, ఎందరో యువ, ఔత్సాహిక రచయితలు తమ తమ పుస్తకాలను ప్రచురిస్తున్నారు. కొత్త ప్రచురణ సంస్థలు తమ పుస్తకాలతో కొత్తగా ముందుకు వస్తున్నాయి. తమ ప్రచురణల ద్వారా ఉత్తమ సాహిత్యానికి పట్టం కట్టాలన్న వారి అభిలాషకు తగినట్లుగానే అనల్ప విభిన్నమైన సాహిత్యాన్ని ప్రచురిస్తూ వస్తోంది. అలాగే, ఒరవడి, రేగి అచ్చులు, ఝాన్సి, ఎలమి వంటి ప్రచురణ సంస్థలు ఈ ఏడు తమ కొత్త పుస్తకాలతో ముందుకు వచ్చాయి. ఛాయ, ఆన్వీక్షికి ప్రచురణ సంస్థలు కొత్త తరాన్ని ఆకర్షించేందుకు వాళ్ళకు పోటీలను, తెలుగు సాహిత్యాన్ని ప్రపంచానికి పరిచయం చేయటం కోసం, ఆంగ్లానువాదాలపై వర్క్షాప్లనూ నిర్వహిస్తున్నాయి. అజు పబ్లికేషన్స్ ఒక నవలను లక్ష కాపీలు ప్రచురించి, అమ్మి ఈ కాలానికి ఒక చారిత్రాత్మక మైలురాయిని అందుకుంది. ఈ బుక్ ఎక్జిబిషన్ ఒక లక్ష్యంగా ఔత్సాహిక రచయితలు ఎంతో మంది తమ రచనలను సమీక్షించుకుని పుస్తక ప్రచురణకు సిద్ధపడుతున్నారంటే, ఈ ప్రదర్శనల స్థాయిని, ఇది అందిస్తున్న ఉత్సాహాన్ని ఊహించవచ్చు. పుస్తకాలు విరివిగా వస్తున్నకొద్దీ పాఠకులు పెరుగుతారు. పాఠకులు పెరిగితే నాణ్యత గురించి చర్చలు పెరిగి మంచి సాహిత్యం అందుబాటులోకి వచ్చే అవకాశాలు పెరుగుతాయి. పుస్తక ప్రదర్శనలు విపులమైన సాహిత్య చర్చలకు వేదికగా కూడా ఉండాలి. ప్రతి ఏడాది, ఆ ఏడాదిలో వచ్చిన పుస్తకాలను పరిచయం చెయ్యాలి, వాటి మీద విరివిగా చర్చలు జరగాలి. న్యూ యార్క్ టైమ్స్ వంటి పత్రికలు ప్రతి ఏడాది చదవవలసిన పుస్తకాల జాబితాలను రచయితల సిఫారసులతో ప్రచురిస్తుంటుంది. తెలుగు ప్రచురణ సంస్థలు, రచయితలు కూడా, ఈ నెలంతా అలాంటి మంచి పుస్తకాల జాబితాలను ప్రచురిస్తూ ఉంటే బాగుంటుంది. ఆ జాబితాల్లో, ఈ ఏడాది ఉత్తమ పుస్తకాలు, తప్పక చదవవలసిన కవిత్వం, కథలు వంటివి ఉండాలి. వార్షిక సంకలనాలు, ఉత్తమకథల సంకలనాలు ఇప్పుడు వెలువడటం లేదని కాదు, కాని వీటిని పాఠకుల నుండి కూడా ఆహ్వానించాలి. కొత్తవాళ్ళు, పాతవాళ్ళు, రచయితలు, పాఠకులు, ప్రచురణకర్తలు ఇలా విభిన్న సమూహాల నుండి ఈ జాబితాలు వెలువడితే మనకు సాహిత్యం ఎలా స్వీకరించబడుతోంది అన్న దాని మీద కూడా అవగాహన పెరుగుతుంది. సాహిత్యానికి సంబంధించి మనం చెయ్యబోయే ఏ పనికైనా అది అదనపు బలమవుతుంది. ఈ ప్రదర్శనోత్సవాల వల్ల సాహిత్యాభిమానులలో కలిగే ఉత్సాహాన్ని కొంతకాలం నిలుపుకోవాలంటే సాహిత్యచర్చలు విరివిగా జరగడం మీద ప్రత్యేకంగా దృష్టి సారించాలి. వాటినుండే మనకు కొత్త పుస్తకాల గురించి తెలుస్తుంది. కొత్త పాఠకులు దొరుకుతారు. ఒక్క కొత్త సాహిత్యతరం మొలకెత్తుతుంది. [వీటన్నిటికన్నా ముఖ్యంగా ముందు చేయవలసింది – ఇతర రాష్ట్ర భాషాసాహిత్య పుస్తక ప్రదర్శనలకు లేనిది, తెలుగువారికి మాత్రమే ఉన్నదీ – పచ్చళ్ళు, పిండివంటలు, ఫలహారాలు తదితర అసాహిత్యసరంజామా అమ్మే స్టాల్స్ను ఈ పుస్తక ప్రదర్శనస్థలాలకి కనీసం అరమైలు దూరంలోనో, ప్రదర్శన మైదానం సరిహద్దుల వెలుపలో ఉండేటట్టు చూడటం. ఇది ఎందరు తెలుగు సాహితీప్రియులు ఎంతగా హర్షిస్తారూ అన్నది మనకనవసరం.]
సామాన్యంగా అందరూ ఎవరెస్ట్ అని పిలచుకొనే శిఖరాన్ని నేపాల్లో సగర్మాథా అంటారు. స్వర్గశీర్షమని దాని అర్థం. టిబెట్లో ఆ శిఖరాన్ని చోమో లుంగ్మా (పర్వతరాణి) అని పిలుస్తారు. మనిషి కంట అంత సులభంగా పడకపోవడంవల్ల కాబోలు – హిందూ పురాణాలలో ఎవరెస్ట్ ప్రస్తావన దాదాపు లేదు.
ఇక్కడ, నా ఆలోచనలు, అనుమానాలు, అభిప్రాయాలు కాసిని మీతో పంచుకుంటాను, ఓపికుండి చదవగోరే వారికోసం. దీనిని నేను ఒక క్రమపద్ధతిలో వ్యాసంలాగా నిర్మించటం లేదు. మాటల పొదుపు పాటించటం లేదు. ఇది ఒక డిౙల్టరీ కాన్వర్సేషన్, ఒక అన్ప్లగ్డ్ మోనోలాగ్. తీరిగ్గా, పొడూగ్గా ఊహకొచ్చినట్టు వ్రాసుకుంటూ పోతాను, మిమ్మల్నీ అంతే తీరిగ్గా నిదానంగా చదువుకోమని చెప్తాను. ఇప్పుడే చెప్తున్నాను, మీరు చదవకపోతే కోల్పోయేదీ ఏమీ లేదు!
మొబైల్ పక్కన పడేసి, ఆమ్లెట్ నోట్లో కుక్కుకుంటూ బైటికొచ్చాను. ఇంటి ఎదురు పిట్టగోడల్లేని డాబా మీది అమ్మాయి డ్యాన్స్ రీల్స్ చేసుకుంటోంది. మొబైల్తో వీడియో తీసుకోడానికి కష్టపడుతోంది. నా వైపు చూసింది. చెయ్యూపాను ‘నేను రానా’ అన్నట్టు. వద్దంది, చెయ్యి గుండెకి అడ్డం పెట్టుకుంటూ. రెండు నెలల క్రితం వాళ్ళ నాన్నే వచ్చి అడిగాడు హెల్ప్ చెయ్యమని. ఫోన్లో ఆమె రీల్స్ రికార్డ్ చేసి పెట్టేవాడిని. రెండు మూడు రీల్స్ తరువాత తనే వచ్చి వద్దన్నాడు.
కథ ఎటు వైపు నుండి నడిపినా అన్ని వైపుల నుండి పాత్రలను సరిగా చూపించడం రచయితగా నా బాధ్యతనా!? కాకపోవొచ్చు. రాసేటప్పుడు ఇలాంటి ఆలోచనలు చిరాకు తెప్పిస్తుంటయ్. కొన్నిసార్లు నాలో ఒక పిచ్చివాడు ఉన్నాడేమో అనిపించేది. అప్పుడప్పుడు రూప కూడా అనేది ‘నీ పిచ్చితనమే నాకు నచ్చుతుంది రాజా. వాడి వల్లేనేమో నీ కథల్లో పాఠకుడి కోసం చేసే మానిప్యులేషన్, మెలోడ్రామా రాయడానికి కష్టపడతావు’ అని.
శుక్రవారం ఉదయం ఆ అమ్మాయి రాలేదు. మధ్యాహ్నం కూడా రాలేదు. ఫోన్ చేస్తుంటే జవాబు లేదు. కాలుకాలిన పిల్లిలాగా ఫ్లాటులోనే ఆ గదిలోనుంచి ఈ గదిలోకి ఈ గదిలోనుంచి ఆ గదిలోకి తిరుగుతున్నాను. లంచ్ టైమ్ కూడా దాటిపోయింది. కాని నా మనసు నిండా ఆమే! నా కళ్ళనిండా ఆమే! నా దృష్టంతా తలుపు మీదే! గడియ వెయ్యడం, తియ్యడం. తలుపు ముయ్యడం, తెరవడం అంతా చికాకుగా వుంది. తలుపు ఓరగా వేసి అలా నా రిక్లైనర్లో కూర్చుండి పొయ్యాను.
‘ఆయన పిల్లలు అమెరికాలో చదువుకుంటున్నారు, అక్కడే సెట్లవుతారు’ మధ్యలో అంది అతని భార్య. సంబంధం లేకుండా కాదు. సంబంధం ఉంది. కొడుకునీ కూతుర్నీ మంచి రెసిడెన్షియల్ కాలేజీలో వేసి మంచి కోచింగ్ సెంటర్లో లాంగ్టర్మ్ పెడితే, ఒకరు డాక్టరూ ఒకరు ఇంజనీరూ అయ్యేవారని. ‘బాసు భగవంతుడికి పూజలూ నాకు అక్షింతలూ’ అనుకున్న అతడు దించిన తల ఎత్తలేదు. ‘వాళ్ళకేం కూర్చొని తిన్నా తరగని ఆస్తి’ అంది అమ్మ, దన్నుగా.
ఆ మహారణ్యం ఊడలు సాచి భూదేవికి మోకరిల్లుతుంది. కొండలై ఎదిగి ఆకాశానికి నమస్కరిస్తుంది. ఇటు భూమినీ, అటు ఆకాశాన్నీ వర్షంతో అనుసంధానిస్తుంది. అప్పుడు ఆ అడవి భిన్నమైన పశుపక్ష్యాదులకి, విభిన్నమైన జంతుజాలానికీ నెలవవుతుంది. సృష్టి చక్రం తిరగడానికి సృష్టికర్త వున్నాడనుకుంటే… ఆ అటవీ చక్రం తిరగడానికీ ఓ వనదేవత వుంది. సకల జీవరాశులనూ తన పచ్చదనంలో దాచుకున్న దాని కడుపులో మనుషులూ వున్నారు.
పుట్టినచోట,
నడుస్తున్న త్రోవంతా
కుంభ వృష్టిలో ములిగి
ఒడ్డు దాటి జరజరా
పొంగిపొర్లుతోన్న
ఉధృతమైన నదిలా
ఆత్మవిమర్శ చేసుకోలేని, ఏ ఉద్యమమైనా ఏ వాదమైనా అంతిమంగా పెడదారే పట్టింది, పడుతుంది. ఎటువంటి ఉద్యమమైనా వాటిలో ఈ ఆత్మవిమర్శ అన్నది లేనంతవరకూ వాటివల్ల సమాజానికి చిరకాలపు మంచి జరగదు. తాత్కాలికంగా కొంత అభ్యుదయం ఉన్నట్లు కనిపించవచ్చు. అంతే. ఆత్మవిమర్శ లేని ఉద్యమాలు వాటిని నడిపే వ్యక్తులకు మాత్రమే లాభం చేకూరుస్తాయి. ఆత్మవిమర్శ లేనంతకాలం ఈ అస్తిత్వవాద ఉద్యమాలపై నా అభిప్రాయం మారదు.
గాయం చెయ్యడానికైనా
దాన్ని మాయం చేయడానికైనా మనుషులే కావాలి.
లాటరీలొద్దు.
లాజిక్కులొద్దు.
లాలనగా ఉండు.
పుష్టిగా భోంచెయ్యి.
పుడమో, పాదాలో అరిగిపోయే వరకూ నడువు.
ఊహలన్నీ ఊచలుగా
మారిపోయిన వైనాన్ని
సిరల్లో, ధమనుల్లో
పారే రక్తంలో
కలిసిన విషాన్ని
నీ నీలి కన్నుల దైన్యాన్ని
గోళాకారంలో వంగిన విశ్వం
మన నాయనమ్మ వెన్నుముక్క కాదని
తర్కిస్తే
కించిత్ అనుభవాల బరువులేని
గర్భస్థ నిద్ర
పాపమని నవ్వింది.
మానవుడిని కేంద్రంగా చేసుకుని తత్వాన్నీ విజ్ఞానాన్నీ రూపొందిస్తే తప్పేముంది? అది ప్రగతికి సోపానం కదా? మానవ జాతి అభివృద్ధికి ఉపకరిస్తుంది కదా? ప్రపంచానికి ఎంతో విజ్ఞానాన్ని ప్రసాదించిందని చెప్పే భారత్ కులవ్యవస్థలో మగ్గిపోతుండగా క్రైస్తవ పాశ్చాత్యం మానవుడే మహనీయుడని చాటుతోంది కదా అని అడగవచ్చు.
ఎలా అయితే వారి జీవన అస్తిత్వానికి మతమో, దేశమో, సినిమా నటులో ఊతమో, వీరి అస్తిత్వానికి ఈ అభ్యుదయవాదం అలా ఒక ఊతం. అందుకే వీళ్ళు కాలంతో మారరు. ఇది ఆవేదన నుంచి నిజాయితీగా పుట్టిన ఆవేశం కాదు. అలా ఆవేశించడం సమాజంలో వారి ఉనికికి కేవలం ఒక అవసరం. రాజకీయనాయకులు ప్రజల పట్ల చూపించే ప్రేమ లాంటిదే ఇది. వకాలత్గిరీ అంటే ఇదే. రాముడు వచ్చి తనను రక్షించమని భక్తులకు చెప్పాడా? లేదు.
రెండు బృహన్నాగరితల మధ్య
మిలియన్ వత్సరాలకు ముందు
ఏదో భీకర సంగ్రామం జరిగి
కుజగ్రహాన్ని మరో కురుక్షేత్రంగా
మార్చివుంటుందని
నా ఖచ్చితమైన
ఉపోహ!
ఎంత సొంతదైనా మూస మూసే
అది యెల్లకాలం రంజించాలని
ఆశిస్తే మిగిలేది అడియాసే!
సవ్యత లేని భాష నేడు హీరో
సరైన భాషకు ఆదరణ జీరో
ఈ సంకటస్థితిని చూసి
అభిజ్ఞులు ఏమంటారో!
కొత్త నదులలో స్నానమాడాలి
అరచేతిలో మిగిలిన
కాసిని జీవితపు క్షణాలను
అపురూపంగా దొరకపుచ్చుకుని
చేజారిపోయిన కాలాన్ని లెక్కించడం మాని
విస్తృతంగా వనంలో విహరించాలి
కాఫీ సోకిన పెదవుల ముందు
లత తటిల్లత అవుతుంది
మెహిదీహసన్ మూటాముల్లె సద్దుకుంటాడు
జాకిర్ హుస్సేన్ జుట్టు ముడేసుకుంటాడు
జస్రాజ్ గొంతు బొంగురుపోతుంది
చౌరాసియా వేణువు
గాయాలను కప్పెడుతుంటుంది
దీన్లోని పన్నెండుమంది స్త్రీలవి పన్నెండు విభిన్న నేపథ్యాలు. స్వచ్ఛమైన అడవి పువ్వుల్లా వికసించిన వీళ్ళలో ఒక్కొక్కరిదీ ఒక్కో రకం జీవితం. వీళ్ళందరినీ కలిపివుంచే అంతస్సూత్రాలు – వాళ్ళ జీవితాల్లో అనుభవించిన బాధ, బయటకు రావాలనే ఆలోచన, ఎంత కష్టమైన నిర్ణయాన్నైనా తీసుకునే తెగింపు, దానికి కట్టుబడి ఉండే నిబద్ధత.
మారుతున్న కాలంతో పాటూ సాహిత్య వేదికలూ మారుతున్నాయి. ఆడియో కథలు ప్రాచుర్యంలోకి వస్తున్నాయి. వీటికి యూట్యూబ్ ముఖ్య వేదిక. కనుక, ఈమాట యూట్యూబ్ ఛానెల్ ప్రారంభించాం. గతనెలలో కొత్తగా అప్లోడ్ చేసిన రచనల వివరాలు ఇవీ:
మానవస్వభావానికి, కులాలు మతాలు భాష ప్రాంతాలు దేశాలు వంటి నియమాల గోడలు ఉంటాయా? చట్టం వారిని పట్టుకున్నప్పుడో, సమాజం వారిని వేలెత్తి చూపినప్పుడో, మేము నిమ్న/దళిత/ముస్లిం/స్త్రీ కాబట్టే మమ్మల్ని ఇలా… అని ‘సమయానికి తగు కార్డు’ వాడిన రాజకీయ నాయకులు, ఉన్నత ప్రభుత్వోద్యోగులు, క్రీడాకారులు, రచయితలు, నటులు ఎందరు లేరు వీరిలో? వీరిని విమర్శించినంత ‘మాత్రాన’ అగ్రవర్ణ, మతదురహంకారులు అని ముద్ర వేసేయచ్చా ఎవరినైనా?