కాకా హోటల్లో విపరీతమైన రద్దీగా ఉంది. మనిషి కూర్చోవడానికి చోటు లేదు. పొడుగ్గా వేసి ఉన్న బెంచిల మీద మనుషులు దగ్గర దగ్గరగా కూర్చున్నారు. బెంచి చివర్లలో కూర్చున్న వాళ్ళకి ఒక మోచేయి మాత్రమే ఆనించడానికి చోటు ఉంది. చేతులు కడుక్కొని వచ్చిన వాళ్ళు టీ తాగడానికి ముందే ఖాళీ చేసిన చోటులో వేరే వాళ్ళు వచ్చి కూర్చుంటున్నారు. నిలబడే టీ నీళ్ళు తాగవలసి వస్తోంది. ముగ్గురు నలుగురుగా వచ్చిన వాళ్ళు వేరు వేరు బెంచిలలో కూర్చోవలసి రావడం వల్ల అందరికీ అన్నీ వచ్చాయా అని తొంగి తొంగి చూసుకోవాల్సి వస్తోంది.

సాంబారు, చట్నీ గిన్నెలను మోసుకు వస్తున్న సర్వర్లు ‘సైడ్, సైడ్’ అని అరిచినా తొలిగి దారి ఇవ్వడానికి అక్కడ చోటు లేదు. గిన్నె అంచులో ఉన్న సాంబారు, చట్నీలు దారి ఇస్తున్నట్లు ఒకవైపు వంగి నిలబడ్డ వాళ్ళ చొక్కా మీద పడుతోంది. తిన్న తరువాత అరిటాకును తిన్నచేత్తోనే మడిచి పట్టుకొని ఎంగిలాకుల తొట్టి వైపు నడుస్తున్న వాళ్ళు ఎంతో జాగ్రత్తగా ఎంగిలి క్రింద పడకుండా పట్టుకొని నడిచి వెళ్తున్నా కూడా నేల మీద, పంచెల మీద సాంబార్ చట్నీ మరకలు పడుతూనే వున్నాయి.

దోశ, ఇడ్లీ, వడ, బజ్జీ అన్న అరుపులు, ఇడ్లీ చల్లారి ఉంటుందని వేడిగా దోశ కోసం ఆకు ముందు కాచుకొని ఉన్నవాళ్ళు, రసం వడ తేవడం కోసం ఆకులో ఉన్న దోశని తినకుండా ఉన్నవాళ్ళు, మొదటి విడత తినేసి రెండో విడత కోసం ఎండిపోతున్న ఎంగిలి చేత్తో అలాగే కూర్చున్న వాళ్ళు, ఆ చేత్తోనే టీ నీళ్ళు తాగి ఆనక లేద్దామని కూర్చున్నవాళ్ళు, ఆఖరున కూర్చున్నవాడు తిని లేవడం కోసం ఓపికతో కాచుకొని ఉన్నవాళ్ళు…

“ఒరేయ్! కాస్త మంచి నీళ్ళు తెచ్చిపెట్టు.” అని అరిచే వాళ్ళు, సగం దోశను ఆకులో ఉంచేసి ఇంకో రౌండ్ చట్నీ సాంబారు కోసం కాచుకొని ఉన్నవాళ్ళు, “ఇదిగో అబ్బీ, లెక్క ఎంతయింది?” అని అడుగుతూ నిలబడ్డ వాళ్ళు…

లోపల్లాగుకి పైన మాసి పోయిన టవల్ మాత్రం చుట్టుకొని ప్లేట్లలో ఇడ్లీ, దోశలను తీసుకొని నడుస్తున్న సర్వర్లు, చేతిని ఆ టవల్ తోనే తుడుచుకొని మంచి నీళ్ళ గ్లాసులలో వేళ్ళను ముంచి తీసుకొని వచ్చి ఇస్తున్నారు. చట్నీ, సాంబార్ గిన్నెలను తీసుకొని పరుగులు పెడుతున్నారు. పరుగుల మధ్య గల్లా దగ్గర లెక్కలు చెబుతున్నారు. వంట చేసే చోట నిలబడిన వాళ్ళ మీద కేకలు వేస్తూ వెళ్ళ గొడుతున్నారు.

రోజూ కాకా హోటల్లో ఇదే లెక్కన రాత్రి దాకా కూడా వ్యాపారం కొనసాగితే ఆ హోటలు వోనరు ఈ పాటికి కోటీశ్వరుడు అయ్యేవాడు. కానీ ఇదంతా పది రోజుల పండగే. అందులోనూ గుడి ముందు జెండా ఎక్కిన మొదటి మూడు రోజులకూ పెద్దగా జనం ఉండరు. నాలుగో రోజు తిరునాళ్ళప్పుడు మాపటి వేళ ఆరు గంటలకి దుకాణం తెరిస్తే తెల్లారే దాకా ఇదే హడావిడి. అందులోనూ రధోత్సవం నాడు రాత్రీ పగలూ కూడా కాకా హోటలికి విరామం ఉండదు.

మెట్ట వీథి మారాజు ఈ ఏడు రోజుల్లోనూ కాసుల రాసులని పెద్ద ఎత్తున పోగు చేసుకుంటాడు. ఇందులో పోలీసు వాళ్ళకి, దేవసం బోర్డ్ అధికారులకి, దుకాణాలను వేలంవేసే అధికారులకి, ఊళ్ళో పెత్తనం చెలాయించే పెద్ద మనుషులకి దమ్మిడీ ఖర్చు లేకుండా తినిపించినా అది వడ్లగింజలో బియ్యపు గింజ లాంటిదే. పెద్దగా ఏ నష్టమూ ఉండదు.

గుడి ముందు జెండా ఎక్కిన రోజే తన పొలం ఉన్న జాగాలో అమ్మాసిని పిలిపించి మట్టితో నడుం దాకా గోడను లేపి వాకిటిని పెట్టి భోజనం చేయడానికి, వంటకీ అని రెండు భాగాలుగా విడదీసి, నాలుగు పక్కలా తాటాకులతో గోడలాగా చేసి, పది బెంచీలు, మేజ బల్లలూ వేయించగానే – భగవతి విలాస్ కాపీ క్లబ్ తయారు.

ఒకటికి రెండింతలు ధర. సాధారణంగా రెండు రూపాయలకి అమ్మే ఇడ్లీ, దోశ, వడ అన్నీ ఐదు రూపాయలు. సరకు యొక్క నాణ్యం, సైజు గుంపును బట్టి మారుతూ ఉంటుంది. కొబ్బరి పిప్పితో నీళ్ళ చట్నీ, గుమ్మడికాయ ముక్కలు వేసి శనగపిండి కలిపిన సాంబారు. కానీ అన్నీ ఎప్పుడూ వేడి వేడిగా దొరుకుతాయి.

ఊరిలో ఉన్న వాళ్ళెవరూ జాతర సమయంలో కాఫీ క్లబ్బుకి వచ్చే అలవాటు లేదు. పాట కచ్చేరి వినడానికి, వాహనంలో దేవుడి ఊరేగింపునూ చూడడానికి వచ్చే జనమే అంతా. నాగర్ కోవిల్ నుంచి సుశీంద్రానికి రాత్రి, పగలు అని లేకుండా జాతర స్పెషల్ బస్సులు ఉంటాయి. కాబట్టి చుట్టు ప్రక్కల పది పదిహేను మైళ్ళ దూరంలో ఉన్న ఊర్ల నుంచి గుంపులు గుంపులుగా జనం వచ్చి చేరుతారు.

ప్రతీ రోజూ రెండు కచ్చేరీలు. సాయంత్రాలలో శూల మంగళం సిస్టర్స్, కే.పి. సుందరాంబాళ్ , సీర్గాళి గోవిందరాజన్, బాలమురళీ కృష్ణ అని ఆరు గంటలనుంచి తొమ్మిది దాకా ఉంటుంది. తరువాతా నామగిరి పేట్టై , ఏ.కే.సి., చిట్టి బాబు, రమణి అని రాత్రి మూడు దాకా ఉంటుంది. ఎన్నో సంవత్సరాలుగా వినీ వినీ చుట్టు ప్రక్కన గ్రామంలో ఉన్న వాళ్ళకి కొంచం సంగీత జ్ఞానం వచ్చేసింది. ఎదురుచూసిన రీతిలో కచ్చేరీ లేకపోతే మాత్రం సంగీత జ్ఞానాన్ని తాత్కాలికంగా వెనక్కి నెట్టి రాళ్ళూ విసిరి, ఈలలు వేసి విద్వాంసులను తరిమి వేసిన సందర్భాలు కూడా ఉన్నాయి.

ఒక సారి పీకల దాకా తాగి వచ్చి రాజరత్తినం పిళ్ళై నాదస్వరాన్ని చేతిలో పెట్టుకొని, పెళ్ళాం చచ్చి పోయిన వాడిలాగా తల దించుకొని కూర్చున్నాడని ఇప్పటికీ చెప్పు కుంటారు. ఆ పాపం పోయేటట్లు మరుసటి సంవత్సరం తెల్లవారే దాకా, ఐదు గంటలవరకూ ఆయన నాద స్వరం వాయించారనీ, అప్పుడు గంటన్నర సేపు ఆయన వాయించిన తోడి రాగం ఇప్పటికీ ఆ మండపంలో మారు మ్రోగుతున్నదనీ అతిశయోక్తిగా చెబుతూ ఉంటారు.

జాతర సమయంలో ప్రతీ ఏడూ వచ్చే జనానికి తక్కువలేనట్లుగానే కాపీ క్లబ్బుకి వచ్చే జనానికీ తక్కువలేదు. ఇంకా చెప్పాలంటే తిరునాళ్ళ సమయంలో కొత్తగా వెలిసే కాపీ దుకాణాలు లేక పోలేదు.

మాణిక్యానికి సంగీతంలో పెద్దగా ఆసక్తి ఏమీ లేదు. కానీ కాస్త పాటల పిచ్చి మాత్రం ఉంది. సినిమా పాటలని అచ్చు అలాగే పాడతాడు. స్కూల్లో జరిగే పాటల పోటీలో భారతియార్ పాటలను పాడటం, ఇండిపెండెన్స్ డే, రిపబ్లిక్ డేలలో జెండా వందనం పాటలను పాడటం అలవాటు. ఇప్పుడు తొమ్మిదవ తరగతికి వచ్చిన తరువాత కూడా టీచర్లు దేవారం, తిరువాశకం పాటలను రాగయుక్తంగా పాడటం నేర్పించినా అది సినిమా పాటలు పాడినట్లుగా లేదు.

మాణిక్యం తండ్రికి తోడి, భైరవి, ఖరహర ప్రియలకు తేడా తెలుసు అని చెప్పడానికి వీలు లేదు. అయినా కూడా పాట కచ్చేరికి వెడతారు. అందరూ వెళ్తున్నారు కదా అని వెళ్ళొచ్చు. కచేరి ఆఖరున పాడే తుక్కడా, సినిమా పాటలకోసం అయి ఉండొచ్చు. లేకపోతే మనుషుల సందడి, బీడీ ప్రకటన కోసం వేయించే ఓరియంటల్ డాన్స్, మత్స్య కన్నె, మృత్యు బావి లాంటి ఆకర్షణల కోసం అయి ఉండొచ్చు. ఇదీ అని నిర్ధారణగా చెప్పడానికి వీలు లేదు. తిరునాళ్ళ ప్రోగ్రాం నోటీసు చూసినప్పటి నుంచి మాణిక్యం తండ్రిని నస పెట్టడం మొదలు పెట్టాడు.

“నాన్నోవ్, ఏడో రోజు జాతరకి నీతో నేను కూడా రానా?”

“అంత దూరం నడవడం నీ వల్ల కాదురా.”

“నడుస్తాను నాన్నా.”

“ఆనక కాళ్ళు నొస్తున్నాయి, చేతులు నొస్తున్నాయి అని అనకూడదు. వెళ్ళి రావడానికి పది మైళ్ళు అవుతుంది.”

“పోయిన సారి రధోత్సవం చూడ్డానికి వెళ్ళినప్పుడు నడిపించే కదా తీసుకొని వెళ్ళావు.”

“అది పగలు. ఇది రాత్రి కదా. నిద్ర పోకుండా ఉండాలి. తిరునాళ్ళ దుకాణంలో అది కొనివ్వు, ఇది కొనివ్వు అని నస పెట్ట కూడదు.”

నాన్న పెట్టిన అన్ని షరతులకు ఒప్పుకునే మాణిక్యం తిరునాళ్ళకి బయలుదేరాడు. ఐదు గంటలకి ముందే తండ్రీ కొడుకులు ఇద్దరూ తినేసి బయలు దేరారు. తిరునాళ్ళు చూసి తిరిగి రావడానికి తెల్లవారుతుంది కాబట్టి కడుపుకు ఆకలి వెయ్యకుండా పూర్తిగా మెక్కారు. నడుస్తున్నప్పుడు మాణిక్యం రెండు మూడు సార్లు చేతిని వాసన చూసుకున్నాడు. ఎండు చేపల పులుసు గుబాళింపు ఎంతో సుఖంగా అనిపించింది. తెరేకాల్ పుతూర్, పుదుగ్రామం, తేరూర్ గ్రామాలని దాటి సుశీంద్రం వెళ్ళి చేరడానికి ఏడయ్యింది.

“నాన్నోవ్, సీర్గాళి గోవిందరాజన్ సినిమా పాటలు పాడటం మొదలుపెట్టి ఉంటాడా?”

“దానికి ఎనిమిది దాటాలి. ఇప్పుడింకా రాగం తీస్తూ ఉంటాడు.”