కొన్ని పాతజ్ఞాపకాలు ఏనాటికీ మరుపురానివి! ఆరోసారో పదహారోసారో చూస్తున్న ‘రోమన్‌ హాలిడే’ లాంటివి. మహాకవిని వోక్స్‌వేగన్‌ బగ్‌లో మేడిసన్‌ తీసుకొని వెళ్ళటం, జీడిమామిడి చెట్లకింద కూచొని మరోకవితో డైలన్‌ థామస్‌‌ని చదవటం, టెన్సింగ్‌ నార్కేకి షేక్‌ హాండ్ ఇవ్వడం, ఇండియా నించి కొత్తగా అమెరికా వచ్చిన ప్రొఫెసర్‌‌‌ని మంగలి షాపుకి తీసికెళ్ళి తెల్ల అమ్మాయి చేత క్షవరం చేయించటం, ప్రసిద్ధ భారతీయ చిత్రకారుడితో మస్తుగా స్కాచ్‌ పట్టించడం, వగైరా!
ఫిబ్రవరి 2024
సాహిత్యానికి మనుగడ రచయితలు, పాఠకులు. అయితే, వీరిద్దరి మధ్యా వారధిగా నిలబడి, మంచి సాహిత్యాన్ని ప్రోత్సహిస్తూ, పాఠకుల అభిరుచిని పెంపొందించేందుకు సాయపడే మాధ్యమాలలో పత్రికలది ముందువరుస. ఒక్కొక్క తరంలో రచయితలు కుదురుకునే వేదికగా కొన్ని మాసపత్రికలు, వారపత్రికలు బలంగా పనిచేశాయి. పత్రికలు రచయితల ద్వారానూ, రచయితలు పత్రిక ద్వారానూ పేరు తెచ్చుకొన్న సందర్భాలవి. దీపావళి, ఉగాది, సంక్రాంతి పండగలు ప్రత్యేక సంచికలుగా సాహిత్య సంబరాలను కూడా మోసుకురావడం అప్పటి ఆనవాయితీ. ఈ సరళి కేవలం వ్యాపారం కోసమే కాదు, మంచి రచయితలను, నాణ్యమైన సాహిత్యాన్ని నిలుపుకోవడానికి కూడా ఉపయోగపడింది. కాలం ఎంతమారినా, రచయితకు పత్రికకూ ఉన్న ఈ సంబంధం మారలేదు. ఎందుకంటే, పత్రికకు ఎన్ని వనరులు ఉన్నా, ప్రధానంగా పత్రిక ఆధారపడేది సమకాలీన రచయితల మీద, నాణ్యమైన రచనల మీదే. తన రచన పదిమందికి చేరడానికి రచయితలకు వేరే దారులు ఉన్నా, అందంగా తీర్చిదిద్దబడి, ఒక స్థాయి ఉన్న రచనలే ప్రచురింపబడతాయి అన్న పేరు వచ్చిన పత్రికలో రచనను చూసుకోవడం, దానికదే ఒక గౌరవం. వేలి చివర ఒక స్థలం ఖాళీగా కనబడి రాయమని పోరుతున్నా నిభాయించుకుని, ఆ ఆలోచనలను ఒక వరుసలో, శ్రద్ధతో రాసుకోవడం, దిద్దుకోవడం పరిశ్రమతో కూడిన పని. కానీ అది ప్రాథమిక సాహిత్య అవసరం. అంతేకాదు, అది ఎంతో తృప్తినిచ్చే వ్యవహారం కూడానని ఎందరో చేయి తిరిగిన రచయితలు అంటారు. ఫేర్వెల్ టు ఆమ్స్ ఆఖరు పేజీని సరైన పదాల కోసం వెదుక్కుంటూ ముప్పై తొమ్మిదిసార్లు తిరగరాశాడట హెమింగ్వే. తాను వ్రాసినదానికంటే చెరిపివేసినదే ఎక్కువ అంటాడు నబకోవ్. సరిగ్గా పడవలసిన ఒక్క పదం కోసం రోజుల తరబడి ఎదురు చూసేవారట దేవులపల్లి కృష్ణశాస్త్రి. అజంతా తన స్వప్నలిపిలో ప్రచురించిన ప్రతి కవితా ఆయన మళ్ళీ మళ్ళీ దిద్దుకున్నదే. ఏది తోస్తే అది వ్రాసే ప్రతీవారూ రచయితలు కాలేరు; రచయిత కాదలచుకున్న వారికి తన రాతని బేరీజు వేసుకోని అందులోనుంచి ఎంతభాగాన్నయినా నిర్దాక్షిణ్యంగా తీసివేయగల చూపు ఉండాలి అంటుంది సిదొనీ కొలెట్. అట్లాంటి చూపు సహజంగానే రచయితలకు ఉంటే మంచిదే. లేనప్పుడు ఆ నిష్పాక్షికమైన చూపును ఇవ్వగలిగే పత్రికలు అవసరం. ఎందుకంటే, ఆ చూపు తన రచనలోని ప్రతి అక్షరాన్ని ప్రేమించే రచయితకు అందులోని అక్కర్లేని భాగాన్ని కూడా చూడగల శక్తిని ఇస్తుంది. తద్వారా రాతలో బిగి పెరుగుతుంది. ఆ బిగి ద్వారా రాతలో నాణ్యత. ఆ నాణ్యతే పాఠకులను రచనకు కట్టి పడేస్తుంది, వారి అభిరుచిని మెరుగుపరుస్తుంది. అలా నాణ్యత కోరుకునే రచయితలు పత్రికలకు అవసరం. బ్లాగులు, సోషల్ మీడియాల ఉద్దేశాలు వేరు కనుక, అక్కడ వ్రాసే వారికీ చదివే వారికీ ఈ చూపు అవసరం ఉండచ్చు ఉండకపోవచ్చు. కానీ ఆ చూపునివ్వగల పత్రికలు రచయితలకు అవసరం. రచయితలు కాదలచుకున్న వాళ్ళకి మరింత అవసరం.
సూర్యాస్తమయం నేనున్న చోటుకు వ్యతిరేక దిశలో అయింది కాని, అస్తమయం తరువాత వెల్లివిరిసే సంధ్యాకాంతులు పరిసరాలను సువర్ణభరితం చెయ్యడం గమనించాను. అవును – ఒక్కోసారి సూర్యాస్తమయ దృశ్యం కన్నా దాని తరువాత జరిగే వర్ణలీల మరింత మనసుకు హత్తుకొంటుంది.
బాపు ఒక నిట్టూర్పు విడిచి రాట్నం వడిగా తిప్పసాగారు. కీచుమని శబ్దం రావడం మొదలై, దారం పురి వదులయ్యి తెగిపోయింది. బాపు మళ్ళీ దారం కలిపి తిప్పడం మొదలు పెట్టారు. దారం మళ్ళీ తెగింది. ఆయన వేళ్ళకీ చక్రానికీ మధ్య వుండే సమన్వయం లోపించినట్టుగా వుంది. మళ్ళీ మళ్ళీ దారం తెగిపోతోంది. బాపు తల పూర్తిగా కిందికి వంచి, తన దృష్టినంతా చక్రం మీద కేంద్రీకరించారు. ఆయన వేళ్ళు వణకడం ప్రారంభించాయి.
ఏరా దామూ బడికి రాలేదూ అనడిగితే ఈ రోజు లచ్చిమి ఈనింది అని, ఇంకో రోజు రాజుకి దెబ్బ తగిలింది అని ఏదో ఒక కారణం చెప్పేవాడు. మేకలన్నిటికీ పేర్లు పెట్టాడు. ఎందుకురా మేకలకు పేర్లు పెట్టావ్ అంటే, ‘మేకల భాష తెలీదు కదా టీచరమ్మా వాటికి అవి ఏమి పేర్లు పెట్టుకున్నాయో! ప్రతి మేకకి ఏదో ఒక పేరు ఉంటది కదా, మరి మేక అని ఎట్లా అంటా, అందుకే నేను ఒక పేరు పెట్టుకున్నా’ అని అన్నాడు. వాడి దగ్గర అదో రకమైన మేకల వాసన.
అన్ని సూత్రాలనూ తుంగలో తొక్కుతున్నవి మాత్రం మొదటినుంచీ ఉల్లిగడ్డలు, టమోటాలు. వాటి ధరల్ని రాసిపెట్టడంలో కూడా అర్థం లేదు. నా జాబితా ప్రకారం వీటి ధరలు: టమోటా 2003లో 8. 2013లో 40. అంటే, రూపాయికి కిలో దాకా కిందికి పడిపోయి మళ్ళీ ఒక దశలో స్థిరపడిన ధరలు ఇవి. ఇప్పుడు వందకు మూడు కిలోలు. ట్రాలీల్లో తెచ్చేవాళ్ళయితే నాలుగు కిలోలు కూడా ఇస్తున్నారు. ఆమధ్య 20కి కూడా కిలో వచ్చింది.
బ్రిడ్జి దగ్గర కాలవలో వేటకెళ్ళొచ్చిన పడవలు లంగరులేసి వున్నాయి. వెనక్కి తిరిగి మసీదు సెంటరుకొచ్చా. కోటయ్య కాజాల షాపు దగ్గర చాలా రష్‌గా వుంది. ఫేమస్ బేకరీకెళ్ళాను. లోనికి పోవడానికే ఖాళీ లేనట్టు కిక్కిరిసి పోయివుంది. అర్ధగంట ఆగితే గానీ లోనికి పోవడానికి కుదర్లేదు. వేలం వెర్రిగా కేకులు తీసుకుపోతున్నారు జనం. పెద్ద ప్లమ్ కేక్ తీసుకున్నాను. దాని పైన అందంగా ‘హేపీ న్యూ యియర్’ అని రాసి ఇచ్చాడు.
రోజూ
లేగదూడ కన్నుల్లోని
నల్లని మూగతనం ముందు
తల్లి ఆవు పాలు పితుకుతున్నట్టు–
అతనేదో కూనిరాగం తీస్తున్నాడు
ఆమె చుక్కల ముగ్గు వేస్తోంది
ఎదురు చూస్తూనే ఉన్నాను
నక్షత్రలోకపు కాంతేదో
వెలుగును నింపుతుందని
నడుస్తూనే ఉన్నాను
చేరవలసిన గమ్యం
చిరునామా తెలియకపోయినా
తన ఆరో ప్రాణమైన సైకిలు
దొంగచేతుల్లోకి జారాక
నాన్న దేహం
చిల్లు పడిన చక్రమై
ముందుకు కదలనంటూ
మూలన కూలబడింది
యుద్ధానికీ దుఃఖానికీ
ఒక్క అల్మరా చాలు
ప్రేమకు
ఇంకొంచం పెద్ద గదిని కేటాయిద్దాం
పిల్లల ముందూ
స్త్రీల ముందూ ఎక్కువ ఓడిపోదాం
అందుకే, ఇతనికి ఇష్టమైన ఆట ప్రతీదీ ప్రశ్నించడం, చిన్నపిల్లల లాగా. ప్రతీదీ ఒక అద్భుతంలాగా, ప్రతీదాని వెనుకా ఏదో ముర్మముంది, అదేమిటో తెలుసుకోవాలనే ఉత్సుకత. ఎందుకు, ఎందుకు, ఎందుకు అని పిల్లలందరూ ఎడతెరపి లేకుండా అడిగే ప్రశ్నలు. తెలియనిదంతా తెలుసుకోవాలనే తపన.
పూలన్నీ మౌనంగా చూస్తుంటే
పూర్ణిమ విచ్చుకోకుండానే
ఆ రేయి గడచిపోతుంటే
గుండెకు గుచ్చుకునే
ఆ సమయాలను
ఎలా చెప్పను!?
నవల నిండా ఉపాఖ్యానాల ఉద్బోధ కానవస్తుంది. బావరి కథ కాని, నౌకానిర్మాణ శాస్త్రవేత్త జాలరి ఓడేసు కథ కాని, కోస్తామాండలికంలో ఒక చేపకు కారువాకి నామకరణం చేసి నిర్ధారించిన కథ కాని, నిగ్రోధుడి ఆగమనం అతడి బోధ కానీ రచయిత యొక్క విషయ సంగ్రహ ఘోరపరిశ్రమను మనకు ఎరుక పరుస్తాయి.
క్రితం సంచికలోని గడినుడి-87కి మొదటి ఇరవై రోజుల్లో ఇరవై ఆరుగురు సరైన సమాధానాలు పంపారు. విజేతలకందరికీ మా అభినందనలు.
గడి నుడి-87 సమాధానాలు.
మారుతున్న కాలంతో పాటూ సాహిత్య వేదికలూ మారుతున్నాయి. ఆడియో కథలు ప్రాచుర్యంలోకి వస్తున్నాయి. వీటికి యూట్యూబ్ ముఖ్య వేదిక. కనుక, ఈమాట యూట్యూబ్ ఛానెల్ ప్రారంభించాం. గతనెలలో కొత్తగా అప్లోడ్ చేసిన రచనల వివరాలు ఇవీ: