“ఆ కాలంలో ఈ కాస్మోపొలిటన్ క్లబ్ అన్నది పురాణాల్లో చెప్పిన మేరుపర్వతం వంటిది. దేవతలు దిగివచ్చి పాతాళాన్నుండి పైకివచ్చే రాక్షసులను ఇక్కడే కలుసుకుంటారు. మధ్యలో మా లాంటివాళ్ళు ఏమీ అర్థంగాక తిరుగుతుంటారు. వాళ్ళని మీరు చూడగలరు కానీ ఏం చేస్తున్నారన్నది అర్థం కాదు. ఇద్దరి దయాదాక్షిణ్యాలూ మాకు కావాలి. కాబట్టి వినయమే ప్రధానం అన్నట్టు ఉండేవాళ్ళం,” అన్నారు ఎస్.ఆర్. నమశ్శివాయం.

మేము బ్లాక్ లేబుల్‌ విస్కీ చివరి రౌండ్‌లో ఉన్నాం. ఆయన బ్రాండ్ అది. మందు కొట్టడానికి పిలిస్తే ఆయన అదే అడుగుతారు. అప్పుడు మాత్రం ఆ కళ్ళలో ఒక చిన్న మెరుపు అలా వచ్చి పోతుంది. అంతే తప్ప, మనిషి లోపల ఏముంటుందోనన్నది బయటకి అసలు కనిపించకుండా దాచుకున్న శరీరం ఆయనది. కళ్ళు కూడా రెండు రంధ్రాల్లా ఉంటాయి. వాటిలోకి చూస్తే లోపల నుండి ఎవరో శ్రద్దగా మనల్ని చూస్తున్నట్టు మాత్రం తెలుస్తుంది.

నా తల ఒకవైపుకి వాలిపోయింది. ఎందుకనో లేచి ఇంటికెళ్ళాలనిపించింది. పెద్ద నీటి సంచిలా బరువుగా కుర్చీని ఆక్రమించుకునుంది నా శరీరం!

“ఎందుకోయ్, అలా కదులుతూనే ఉన్నావు?” అడిగాడు సహదేవుడు.

“ఏం లేదు,” అన్నాను.

“కాళ్ళాడించకు మరి,” అన్నాడు. నేను కుర్చీకిందకి కాళ్ళు లాక్కున్నాను.

“బాత్రూముకెళ్ళాలా?” అనడిగాడు ప్రభాకర్.

“లేదు.”

కాస్మోపొలిటన్ క్లబ్‌లో మేము మామూలుగా ఇంగ్లీషులోనే మాట్లాడుకుంటాం. తమిళంలో మాట్లాడకూడదనే నియమాలేం లేవు. అయినా, మందు మొదలయితే ఇక పొరపాటున కూడా తమిళ మాటలు రాలవు. కాస్మోపొలిటన్ క్లబ్ బ్రిటిష్‌వాళ్ళ కాలం నాటిది. ముప్పై అడుగులకు పైగా ఎత్తున్నగోడలు, శంఖాకారపు పెంకుల కప్పు. ఉక్కు బీములకు వేలాడుతున్న ఫేన్లు తిరుగుతూ ఉంటాయి. అవి కూడా డెబ్బై ఎనభైయేళ్ళ నాటివే! కుర్చీలను, టేబుళ్ళనూ పది మంది పనివాళ్ళుంటే తప్ప కదపడం కుదరదు. కర్రతో చేసిన ఆ కుర్చీలన్నీ చాలా పెద్దవే. నాలాంటోళ్ళు ఈ కుర్చీల్లో కూర్చుంటే కాలి బొటనవేలితో మాత్రమే నేలను తాకగలరు. తెల్ల దొరలవి పెద్ద విగ్రహాలయి ఉండుండాలి. వాళ్ళే అసురులేమో; అయితే మరి దేవతలు…?

ఎస్.ఆర్. నమశ్శివాయం మిగిలిన విస్కీని నోట్లోకి ఒంపేసుకుని గ్లాసు దూరంగా పెట్టారు. సహదేవుడు ఆయన గ్లాసు నింపుదామని సీసా అందుకున్నాడు.

“ఒద్దు,” అన్నారు నమశ్శివాయం.

“ఎందుకు?” అడిగాడు ప్రభాకర్.

“ఇప్పుడు కాస్త మత్తుగా ఉంది. ఒంటిలో డెబ్బైరెండు మరలుంటాయి. అన్నిట్నీ ఒకటి రెండు చుట్లు తిప్పి గ్రీజ్ ఆయిల్ పోసినట్టుంది. ఇంజిన్ శబ్దం చెయ్యకుండా పరిగెడుతోంది…” అన్నారు నమశ్శివాయం.

ఆ కాలంలో అంబాసిడర్‌కి పూర్వం స్టాండర్డ్ కార్ల లోకల్ ఏజెంట్‌గా ఉండేవారు నమశ్శివాయం. కార్లు తయారు చేసేది స్టాండర్డ్ కంపెనీ; అమ్మేవారు మైదీన్ ఖాన్ అండ్ సన్స్. నమశ్శివాయం ధనికుల్ని వెళ్ళి కలిసి, వాళ్ళ మనసుల్లో స్థానం సంపాయించి వాళ్ళ చేత కారు కొనాలన్న కాంక్షని కలిగించేవారు. కారు అన్నది పాత రోజుల్లో రాజుల భవనాల ముందు ఉండే రథం లాంటిది లేదా మఠాధిపతులకు ముందు నడిచే ఏనుగు లాంటిది లేదా దేవాలయంలో ఇవ్వబడే అగ్రతాంబూలం వంటిది లేదా అందమైన మలయాళ దాసీని తనకు మాత్రమే ఉంచుకోవడం లాంటిది. కారుండటం అంత గొప్ప- అన్న విషయాన్ని వాళ్ళకి ఆసక్తి కలిగేలా చెప్పాలి.

ధనికులతో అలవాటుగా మాట్లాడటంవల్ల దానికి తగిన ఒక భాష, వేషం, బాడీ లేంగ్వేజ్ ఆయనకు వంటబట్టింది. ఇప్పటికీ, ఇంత పెద్దవాడయ్యాక కూడా, ఒక్కో మాటలోనూ ఆ పాత వినయం ధ్వనిస్తూనే ఉంటుంది. ఈ కాస్మోపొలిటన్ క్లబ్‌కి ఇప్పుడు వస్తున్నవాళ్ళలో సీనియర్ మోస్ట్ నమశ్శివాయమే. ఆయనకి తొంభైయారు దాటాయి. పట్టు కాల్షరాయి, లినెన్ కోటుతో తెల్ల దొరలు తిరిగిన రోజుల్లోనే క్లబ్‌ మెంబరయిపోయారు. ఆయన ఆ రోజుల్లో ఇక్కడ చూసిన వాళ్ళంతా చనిపోయాక కూడా వారానికి మూడు రోజులు క్లబ్బుకు వస్తున్నారు.

కాస్మోపొలిటన్ క్లబ్‌కి ఇప్పుడు వస్తున్నవాళ్ళకు ఆ బిల్డింగ్ గురించో, దాని చరిత్ర గురించో తెలుసుకోవాలన్న ఆసక్తి కించిత్తయినా లేదు. క్లబ్‌ చుట్టూ ఉన్న పెద్ద మైదానం, పెద్ద పెద్ద చెట్లు, దట్టమైన తోటలూ మాత్రమే వాళ్ళకి ప్రధానాంశం. ఈ సిటీలో ఇంత విశాలమైన ప్రాంగణం మరే క్లబ్బుకీ లేదు. ఈ పాతకాలం మందపాటి గోడలు, పెద్ద కిటికీలు, తుప్పుపట్టిన చువ్వలు, ఎర్ర మొరాకో తోలున్న సింహాసనంలాంటి కుర్చీలు, టేకు కర్రతో వేయబడ్డ ఫ్లోరింగు- వీటన్నిటికీ అద్దంపట్టే అన్ని కథలూ నమశ్శివాయం దగ్గరే ఉన్నాయి. మందు ఒకటి రెండు రౌండ్లయ్యాక ఆయనతో మాట్లాడటం, ఆ క్లబ్ పాత వాతావరణాన్ని ఇంకాస్త ఆసక్తికరంగా మారుస్తుంది.

ఇలా చరిత్ర కథలు చెప్పేవారందరూ దానికి మర్మాన్ని, భయాన్నీ ఎందుకు జోడిస్తారో నాకు అర్థం కాదు. అది నమశ్శివాయం నైజం అయుండచ్చు. ఏది చెప్పినా కాస్త పురాణాలు ఇతిహాసాల ఉపమానాలు కలిపి మాత్రమే చెప్పగలరు.

“దేవతల్ని కలుసుకోవడం అన్నది అరుదైన అవకాశం కదా? వరాలు అడగొచ్చు…” అన్నాడు ప్రభాకర్.

అతను ఆయనచేత మాట్లాడించాలనుకున్నాడు. అయితే ఆయన ఎప్పట్లాలేరు అని నాకనిపించింది. మామూలుగా రెండు పెగ్గులవ్వగానే చాలా సహజంగా ఉండాలన్నట్టు, కాళ్ళూ చేతులూ చాపుకుని, ఎడంవైపు ఒంపుతిరిగిన నవ్వొకటి విసురుతూ, ఒక్కొక్కరి వంకా చూస్తూ మాట్లాడటం మొదలు పెట్టేవారు. మాటలు కొనసాగే కొద్దీ గతం నుంచి ఎన్నెన్నో సంఘటనలు, చిన్న చిన్న కబుర్లు, వర్ణనలు పెల్లుబికివస్తాయి. అందుకు భిన్నంగా ఈ రోజు తనలో తానే మునిగిపోయున్నట్టు తోచింది.

బయటకు లాక్కొచ్చేయాలనట్టు సహదేవుడు ప్రయత్నిస్తున్నాడు. “ఆ రోజుల్లో కాస్మోపొలిటన్ క్లబ్‌లో మెంబర్ అవ్వడం సులువు కాదు కదా? మొదట్లో మీరేం పెద్ద స్థాయి వ్యాపారం చెయ్యలేదు, ఎదిగింది తర్వాతి రోజుల్లోనే అన్నారు కదా, మరి అప్పట్లోనే ఇక్కడ ఎలా మెంబర్‌షిప్ సంపాయించారన్నదే ఆశ్చర్యంగా ఉంది!” అన్నాడు.

“నేను మెంబర్ అయింది చాలా కాలం తర్వాతే. అంబాసిడర్ ఏజెన్సీ తీసుకుని, డబ్బు సంపాయించి, బంగ్లా, కారు, ఫిక్సెడ్ డిపాజిట్‌లు జీవితంలోకి వచ్చాకే ఇక్కడ మెంబర్ అయ్యాను. అప్పుడు కూడా నాలుగేళ్ళు వెయిట్ చెయ్యాల్సొచ్చింది. ఆ రోజుల్లోనే డెబ్బైవేలు కట్టాను. ఆ డబ్బుకి సిటీలో పెద్ద ఇల్లు కొనొచ్చు. అంత డబ్బు మరి!” అన్నారు నమశ్శివాయం.

“అంతకు ముందువరకూ ఇక్కడికి వ్యాపారం కోసం వచ్చేవాణ్ణి. ఇక్కడున్న ఇద్దరు మేనేజర్లు నా స్నేహితులు. వాళ్ళలో ఎవర్నో కలవడానికన్నట్టు లోపలికి వచ్చేవాణ్ణి. అప్పట్లో ఈ కూటమంతా ఈ నగరపు పెద్దమనుషులతో నిండిపోయుండేది. జమీందార్లు, మిల్లు ఓనర్లు, మోటర్ కంపెనీల యజమానులు కూర్చుని తాగుతుండేవాళ్ళు. బ్రిటిష్ వాళ్ళు వెళ్ళిపోయాక వీళ్ళలో సగంమంది తెల్లదొరల్లా మారిపోయారు. మిగిలివాళ్ళు అలా మారేందుకు ప్రయత్నం చేసేవాళ్ళు. వాళ్ళ సంభాషణలన్నీ వాటి గురించే.

కబుర్ల కాలక్షేపంలో మునిగిపోయున్నవాళ్ళ దగ్గరకెళ్ళను. ఒంటరిగా కూర్చున్న వాళ్ళను సమీపించి మాటలు పెట్టుకుంటాను. ఎవరికోసమో కాచుకునుంటారు కాబట్టి వాళ్ళొచ్చేంతవరకు నాతో మాటలు సాగిస్తారు. కాలక్షేపానికి నాలాంటివాళ్ళతో మాట్లాడటం బాగుంటుంది వాళ్ళకి. నా బాడీ లేంగ్వేజ్ చూడగానే నేను ధనికుణ్ణి కాదని, ఏదో అమ్మడమో కొనడమో నా ఉద్దేశం అని పసిగట్టేస్తారు. కూర్చోమని చెప్పరు. నిల్చునే మాట్లాడేవాణ్ణి. ఎవరో కొందరు మాత్రం అక్కడి సిబ్బందిని పిలిచి ఒక ముక్కాలి పీట(స్టూల్) వేయమనేవారు. అది ఆరోజుల్లో పెద్ద ఉదారత అనే చెప్పుకోవాలి.

అయితే నా జీవితంలో పెద్ద వ్యాపార లావాదేవీలన్నీ ఈ కాస్మోపొలిటన్ క్లబ్‌లోనే జరిగాయి. ఈ క్లబ్ లేదంటే నాకు జీవితమే లేదనికూడా చెప్పొచ్చు. నా కర్మభూమి ఇదే!” మళ్ళీ ఆయన తన గ్లాసువైపు చూశారు. ఆయన చూపుని అర్థం చేసుకుని సహదేవుడు గ్లాసు నింపాడు. చేతికందుకుని తిప్పుతూ, “రాయల్ కోట్స్ అన్న కంపెనీ గురించి విన్నారా?” అనడిగారు.

“అవును. పందొమ్మివందలా డెబ్బైలో అది లాకౌట్ చేసేశారు కదా?” అన్నాను.

“ఒకప్పుడు ప్రత్తి పరిశ్రమని స్థాపించినవారు శివశైలం జమీందారు; రామానుజ నాయక్కర్ అని ఆయన పేరు. మైకేల్ గ్రీన్స్ అన్న తెల్లదొరతో కలిసి ప్రారంభించారు. ఆ రోజుల్లో ఇక్కడ ప్రత్తిని దారంగా మార్చే మిల్లులు లేవు. దక్షిణభారతంలోనే మొట్ట మొదటి కాటన్ మిల్లు వారిదే. కాబట్టి డబ్బులు కురిసేవి. తర్వాతి జమీందారు పెత్తనానికొచ్చాక అది పది రెట్లయింది.

అతని పేరు రంగప్ప నాయక్కర్. అమెరికా వెళ్ళి చదివొచ్చినోడు. ఆ రోజుల్లో లండన్ వెళ్ళి చదవడమే ప్రసిద్ధి. అమెరికాలో చదివొచ్చినోడు అతనొక్కడే. ఆ టెక్కే వేరు. ఈ క్లబ్బులో వందమందున్నా ఇతను అమెరికాలో చదివొచ్చినోడని ప్రత్యేకంగా తెలిసిపోయేది. ఆ నిక్కులో… నవ్వకండి, నిజంగానే తెలిసేది. ఆక్స్‌ఫోర్డ్‌లోనో కేంబ్రిడ్జ్‌లోనో చదివొచ్చినవాళ్ళు బ్రిటిష్ ప్రభువుల్లా ప్రవర్తించేవాళ్ళు. వెడల్పయిన కాలరున్న షర్ట్ వేసుకుని మెడని వెనక్కి వాల్చుకుని గడ్డం పైకెత్తుకుని ఉంటారెప్పుడూ. ఎవర్నయినా పిలవాలంటే చేయి చాచి చిటికెనవేలుని కదిపేవారు. రెప్పలు సగం కిందకివాల్చి ఎక్కడో ఒక లలితగీతాన్ని వింటున్న ధోరణిలో ఉంటారు. మాటల్లో నడకలో ఒక ఆడంగితనం కనిపిస్తుంది. చేతులు తిప్పడం, తలవంచి సెలవివ్వడం, కౌగిలించుకునేలా ఆహ్వానించడం- ఇలా. ఇప్పుడవి స్టేజ్ మీద మేజిక్ చేసేవాడి చేష్టల్లా అనిపిస్తాయి. రెండు కాళ్ళనూ దగ్గరగా పెట్టుకుని కత్తెరలా నడుస్తారు. డాన్స్ చేసేప్పుడూ అంతే.

ఇలాంటి ఏ చేష్టలూ అమెరికాలో చదివినవారిలో ఉండవు. వాళ్ళు అప్పుడే ఒక మొరటు గుర్రంమీంచి దిగివచ్చినట్టు కనిపిస్తారు. బల్లగుద్ది నవ్వుతారు. రెండు వేళ్ళతో చుట్టని పట్టుకుని ధీర్ఘంగా పొగపీలుస్తారు. దేన్నీ లెక్కచేయని కొంటె నవ్వొకటి వారి ముఖంలో కనిపిస్తూ ఉంటుంది. అవును. అదే, క్లింట్ ఈస్ట్‌వుడ్ నవ్వది!

బ్రిటిష్ చదువులు చదివినవాళ్ళు ఎప్పుడూ గొప్ప విలువల్ని మోసుకు తిరిగేవాళ్ళలా కనిపిస్తారు. అమెరికాలో చదివినవాళ్ళు ఎటువంటి విలువలమీదా నమ్మకం లేనివాళ్ళలా ఉంటారు.

నాకు రంగప్ప బాగా నచ్చేవాడు. నన్ను మిగిలినవాళ్ళలా ట్రీట్ చేసేవాడు కాదు. నా భుజంమీద చేయి వెయ్యడానికీ నా కాలర్ సవరించడానికీ చూడగానే భుజం తట్టి నవ్వి స్వాగతించడానికీ వెనకాడేవాడు కాదు. ఆయనతో సమానంగా కుర్చీలో కూర్చోబెట్టే మాట్లాడేవాడు. నాకు నచ్చిన బ్రాండ్ ఆర్డర్ చేసేవాడు. తాగే ముందు చియర్స్ చెప్పేవాడు హాయిగా. నాతోనే కాదు అందరితో అతను అలానే ఉండేవాడు. కాబట్టి ఇక్కడున్న అందరికీ అతనొక లక్ష్య పురుషుడిలాంటోడు. ఒకసారి ఇలానే అతను…”

…నేను ఇంటికి వెళ్ళాలి,” అన్నారు నమశ్శివాయం.

ఆయన ఏదో తడబడుతున్నట్టు ఊహించిన సహదేవుడు, “ఉండండి. ఇంకా ఏం చీకటిపడలేదు. నేను మిమ్ముల్ని ఇంట్లో దిగబెట్టి వెళ్తాను,” అన్నాడు.

“నా మనవడొస్తాడు,” అన్నారు నమశ్శివాయం.

“మనవణ్ణి రావద్దని చెప్పేయండి. నేనే ఇంటికి తీసుకెళ్ళి దిగబెడతాను,” అని బలవంతపెట్టాక చేతి సైగతోనే హాఫ్‌బాయిల్డ్‌కి ఆర్డర్ ఇచ్చాడు సహదేవుడు.

“ఒకసారి అతను ఏం చెప్పాడు?” అన్నాడు ప్రభాకర్.

“ఏం లేదు,” అన్నారు నమశ్శివాయం.

“అరే చెప్పండి. ఇక్కడెవరూ లేరుగానీ…”

“ఏం లేదు. ఊరికే ఏవో మాట్లాడుకుంటుంటాము. అందులో ఒకటి,” అన్నారు నమశ్శివాయం.

నేను సైగ చేశాను. ఎలాగైనా ఆయన చెప్తారని నమ్మకం. బలవంత పెట్టక్కర్లేదు. ముసలివాళ్ళు రహస్యాలు దాచుకోలేరు. ఎందుకంటే వాటివల్ల వాళ్ళకొచ్చే నష్టమేమీ లేదు. నమశ్శివాయం గ్లాసులో ఉన్నదంతా ఒకే గుక్కలో పోసుకుని చేత్తో నోరు తుడుచుకున్నారు. రెండు చేతులూ జోడించుకుని కళ్ళు మూసుకుని బేక్ రెస్ట్ మీదకి తల ఆన్చారు. ముప్పావు శతాబ్దిగా తల వాల్చిన మొరాకో తోలు హెడ్ రెస్ట్ అది. దాని మీద తలాన్చి ఫేన్ గాలిని ఆస్వాదిస్తూ ఉండిపోయారు.

డబుల్ ఎగ్ హాఫ్‌బాయిల్డ్‌ రాగానే ప్రభాకర్ ఆయన్ని తట్టాడు. కళ్ళు తెరిచి, ఎక్కడున్నామని ఆలోచిస్తున్నట్టు చూసి, ఒక్క క్షణంలో తేరుకుని హాఫ్‌బాయిల్డ్‌ని తుంచుకుని ఆస్వాదిస్తున్నట్టుగా తిన్నారు నిదానంగా. తర్వాత “రంగప్పలా ఆడవాళ్ళకి నచ్చే మగాడిని నేను ఎప్పుడూ చూడలేదు,” అన్నారు. నేను ఆయన్ని దీక్షగా చూశాను.

“అర్జునుడు కద!” అన్నారు గుడ్డుని నోట్లో పెట్టుకుంటూ. “పోకిరోడా మంచోడా యోధుడా స్త్రీలోలుడా అని తేల్చుకోలేని మనిషి అర్జునుడు…” నములుతూ చేయి పైకెత్తి, “అయితే అర్జునుడు అంతమంది ఆడవాళ్ళను జయించింది వాడు గొప్ప విలుకాడు కావడంవల్ల కాదు. వాడు హస్తినాపురి చక్రవర్తికి తమ్ముడు కాబట్టి- అని రంగప్ప ఒకసారి చెప్పాడు.”

“ఆ ప్రస్తావన ఎందుకొచ్చింది?” అన్నాడు ప్రభాకర్.

“ఇక్కడ నాట్రాయన్ అనొక జమీందారు ఉండేవాడు. అతని దగ్గర ఒక అయ్యంగార్ అమ్మాయి ఉండేది. కోమలవల్లి ఆమె పేరు. మంచి అందగత్తె. వజ్రాలు, స్వర్ణాభరణాలు, పట్టుపీతాంబరాలు రాశిపోసి దాచుకున్నాడామెను. అందరికీ ఆమె మీద ఒక కన్ను. క్లబ్బులో సగం మాటలు ఆమె గురించే. ఆమెకు ఎంత ధనమైనా ఇచ్చి తెచ్చుకోడానికి ఎందరో కాచుకొని ఉన్నారు. కాబట్టి నాట్రాయన్‌కు ఒక గర్వం ఉండేది, ఎవరికీ దొరకని కోమలవల్లి తనకి దక్కిందని. ఒకసారి మాటల్లో నాట్రాయన్ అన్నాడు- కోమలవల్లిని ఎవరూ ఆకర్షించలేరు, అపహరించలేరు. ఆమె నా మీద పంచప్రాణాలు నిలుపుకునింది- అని. తాగి ఆడుతున్న జనాల మధ్య కోమలవల్లి గురించిన మాటలు సాగుతుండగా, ‘నేను లోబరుచుకుని చూపిస్తాను!’ అని రంగప్ప శపథం చేశాడు. నాట్రాయన్‌ కోపంగా, ‘చేసి చూపించు చూద్దాం…’ అని సవాలు విసిరాడు. వేయి రూపాయలు పందెం కాచాడు. రంగప్ప ఒప్పుకున్నాడు. పదిహేను రోజుల్లో ఆమెను వెంటబెట్టుకుని ఏర్కాడుకు వెళ్ళిపోయాడు రంగప్ప. దాని గురించి చాలా కాలం నవ్వుతూ మాట్లాడుకున్నాం.

అలా ఒక సాయంత్రం నవ్వులూ ఆటపట్టింపులుగా సాగింది సంభాషణ. ఒక దశలో ఉత్సుకత ఆపుకోలేక నాట్రాయుడు అడిగాడు రంగప్పని- కోమలవల్లిని ఎలా లోబరచుకున్నావూ? అని. రంగప్ప నవ్వుతూ అతని భుజాన చేయివేసి, ‘అందం, యౌవనం ఇవన్నీ అక్కర్లేదు. డబ్బుకి లొంగని ఆడదంటూ ఎవరూ ఉండరు…’ అన్నాడు. ‘అయితే ఆ డబ్బుని ఎలా ఆమె వ్యక్తిత్వం దెబ్బతినకుండా ఇవ్వాలన్నదే ప్రధానం!’ అని రంగప్ప అనగానే నలుగురూ బల్ల గుద్ది కేకలు పెట్టారు.

వాస్తవానికి ఆ సంభాషణలో నేను తలదూర్చకూడదు. ఎందుకంటే అక్కడ ఉన్నవాళ్ళు జమీందార్లు, పెద్దవాళ్ళు. అయినప్పటికీ ఒళ్ళు మరిచి, ‘అది అందరికీ వర్తిస్తుందా?’ అని అడిగాను. రంగప్ప నాకేసి ఎరుపెక్కిన కళ్ళతో చూస్తూ, ‘వర్తిస్తుంది. డబ్బుతో లోబరుచుకోలేని ఆడవాళ్ళు కొందరుండచ్చు. అలాంటివాళ్ళు ఒక యాభై మంది ఈ నగరంలో ఉండే అవకాశం ఉంది. ఈ స్టేట్ మొత్తంగా తీసుకుంటే వేయిమందుండచ్చు. వాళ్ళందరూ దేవతలు. వాళ్ళను చూడగానే ఆ విషయం తెలిసిపోతుంది. మిగిలిన కోట్లాది ఆడవాళ్ళను డబ్బుతో జయించవచ్చు.’ అన్నాడు.

నాకేమైందో తెలీదు. బల్ల గుద్దుతూ, ఇదంతా వట్టి మాటలు! అని కోపంగా అన్నాను. ‘వట్టి మాటలేం కాదు. అలా ఉండకూడదు అని నేను ఆశపడ్డ కాలం కూడా ఉండేది. దేవుడా! ఈ స్త్రీ చివరివరకు లొంగకూడదు అని వేడుకుంటూ ఎందర్నో ప్రయత్నించాను. ఒక ఘట్టంలో వాళ్ళు లొంగిపోతుంటే పెద్ద ఆశాభంగానికీ బాధకీ గురయ్యేవాణ్ణి. వాళ్ళతో సంభోగించాక ఉప్పరిగలో నిల్చుని ఏడ్చేవాణ్ణి. ఏ నమ్మకంతో బతకాలో తెలీకపోయేది. ఇంతవరకు యాభై సార్లకు పైగా స్నేహితులతో పందెం కాచాను. ఒక్కసారి కూడా ఓడిపోలేదు.’ అన్నాడు రంగప్ప.

‘ఎందుకలా?’ అన్నాడు నాట్రాయుడు. ‘ఆడవాళ్ళంతే!’ అన్నాడు రంగప్ప. ‘ఏం మగవాళ్ళేమైనా గొప్పా?’ అనడిగాడు రామసామి.

‘మగవాళ్ళు కూడా డబ్బుకు లోబడేవాళ్ళే. అందరికీ ఒక ధర ఉంటుంది. ఆ వెల ఏంటన్నది, ఎలా ఇవ్వాలన్నదీ తెలిస్తే వారినీ గెలవచ్చు. అయితే వందలో ఒక మగాడు ఏ రకంగానూ లోబడనివాడు ఉంటాడు. మనం ఎంతలా జీవితంలో పైకి ఎదుగుతామో అంతమంది గెలవలేని మగవాళ్ళనే చూస్తాము. ఎందుకంటే మగవాళ్ళకి ఆశకంటే అహంకారమే ఎక్కువ. ఓడిపోకుండా ఉండటానికి, చంపడానికీ చావడానికీ కూడా సిద్ధంగా ఉంటారు. తానెక్కడా ఓడిపోనివాణ్ణి అన్న అహాన్ని నిలబెట్టుకోడానికి వాళ్ళు దేన్నయినా పోగొట్టుకుంటారు. ఇక్కడ ఉన్న ఈ ముసలివాళ్ళను చూడండి. చాలామంది తాము ఎక్కడా ఓడిపోలేదని గొప్పలు పోడానికే ఇష్టపడతారు. ఎన్ని సందర్భాలను ఎలా ఎదుర్కొని నిలిచి గెలిచామన్న కథలే చెప్తారు. ఓడిపోతే ఆ అవమానాన్నే జీవితకాలం తలచుకుంటూ లేని బాధను ఒకటి సృష్టించుకుని అందులోనే మునిగిపోయుంటారు.’ అని రంగప్ప అన్నాడు.

‘ఆడవాళ్ళు అలాక్కాదు. మగవాడి ముందు ఆడవాళ్ళు చూపించే గర్వం అంటూ ఏదీ లేదు. తాము గౌరవించబడతామా లేదా అని మాత్రమే చూస్తారు. ఆ గౌరవం ఇచ్చే మనిషిని ఆరాధిస్తారు. ఆ ఆరాధనని సమర్థించుకోగలరు. వాళ్ళ ప్రపంచం రోజువారీ లౌకికానికి సంబంధించినది. ఒక స్త్రీ దేనికి ఆశపడుతుందన్నదీ అనేది వస్తువుల మీద ఆమెకున్న ప్రేమనిబట్టే చెప్పేయొచ్చు. వస్తువుకాని దేన్నీ వాళ్ళు ఆశపడరు. అందువల్లే ఆడవాళ్ళలో పెద్ద సన్యాసులో, జ్ఞానులో ఎక్కువగా లేరు. వాళ్ళు అంత సులువుగా దేన్నీ వదులుకోలేరు. ఈ ప్రపంచంలో ఉన్న అన్నీ వాళ్ళకి కావాలి. ఒకటి వద్దు అనాలంటే దానికంటే పెద్దది మరొకటి పొందాలనుకుంటున్నారని అర్థం! దాదాపుగా ఈ ప్రపంచంలో ఉన్న అన్ని వస్తువులతోనూ పూర్తిగా ముడిపడిపోయిన వాళ్ళు ఆడవాళ్ళు. ఆ వస్తువు ఏంటి, ఆ వస్తువుని కనుగొని మనం వాళ్ళకు ఇవ్వగలమా అన్నదే ప్రశ్న. అది కూడా వాళ్ళ ఆత్మగౌరవం దెబ్బతినకుండా అందించగలగాలి. అదొక కళ. ఎక్కడ వాళ్ళ మనసు నొచ్చుకోగలదు అన్నదీ కొంచం శ్రద్ధగా గమనిస్తే తెలుస్తుంది. ఆ చోటుని మినహాయించి వాళ్ళ మనసుని ఆకట్టుకోవడం సులువే.’

రంగప్ప గొప్పగా మాట్లాడగలిగినోడు. అతని ఇంగ్లిష్ బ్రిటిష్ చదువులు చదివినోళ్ళలా ఉండదు. చాలా చిందరగానే వినిపిస్తుంది. అయినప్పటికీ అప్పట్లోనే అందరికీ దాని మీదొక మైకం ఉండేది. అతను మాట్లాడితే చాలావరకు అందరూ ఊరికే వింటుంటారు. ఎందుకంటే అతని మాటకు ఎదురు నిలిచి మాట్లాడాలంటే మంచి ఇంగ్లిష్ తెలిసుండాలి. నేనప్పటికి మూడు గ్లాసులు తాగున్నాను. ఆ చోట కొంచం తలెత్తుకుని నా ఉనికిని తెలియజేయాలనుకున్నాను.

ఇప్పుడాలోచిస్తే నాది ఒక రకమైన అక్కసుతో కూడిన గర్వం అనీ, అక్కడ నేనొక చిన్న ఏజెంట్‌ని మాత్రమేనన్న ఆత్మన్యూనతాభావంతో అలా నడుచుకున్నానేమోననీ అనిపిస్తుంది. మంచి ఇంగ్లీషులో కొన్ని వాక్యాలు చెప్పి మెప్పుపొందాలన్న చిన్న దురాశ మాత్రమే అది. నేను విసురుగా గ్లాసు కింద పెట్టి- ‘ఇది ఒట్టి డబ్బుపొగరు. డబ్బుతో ఒక ధనవంతురాలిని కొనగలరంతే. అయితే పేదలు ఆత్మగౌరవమున్నోళ్ళు. ఆత్మగౌరవమే పేదల ఆస్తి. దాన్నెప్పుడూ వాళ్ళు కోల్పోరు,’ అనన్నాను.

రంగప్ప గేలిగా నవ్వి, ‘ఆత్మగౌరవం వాళ్ళ ఆస్తే. అయితే ఆస్తులన్నిటికీ ఒక వెల ఉంటుంది. ఇక్కడున్న పేదలందరూ ఏదో రకంగా వాళ్ళ ఆత్మగౌరవాన్ని తాకట్టుబెట్టి మూల్యం అందుకునే జీవిస్తున్నారు, మీతో సహా!’ అన్నాడు.

ప్రత్యేకంగా నన్ను ప్రస్తావించడంతో నాకింకా కోపం ఎక్కువైంది. ‘ఈ ప్రపంచంలో ఉన్న అందరు స్త్రీలనూ లోబరుచుకోవచ్చు అనుకుంటున్నారు. ఈ గుంపులో మీరొక అర్జునుడు అన్న భావన కలిగించాలని అలా అంటున్నారు. ఒక ఆడదాన్ని జయించినోడు వందమంది చేత చీపురు దెబ్బలు తినుంటాడు. వేయి తలుపులు అతని ముఖం మీద మూయబడుంటాయి. మీ ఒట్టి సిద్ధాంతాలను మోసుకుని మాలాంటి పేదల ఇళ్ళకు రాకండి. పిల్లిలా చప్పుడు కాకుండానో కుక్కలా నాలుక వేలాడించుకునో మీవంటి వక్రబుద్ధులు నీచంగా మా పెరట్లోకి అడుగుపెడితే దెబ్బలందించడానికి చీపురు కట్టలు కాచుకునుంటాయి జాగ్రత్త!’ అన్నాను.

నాకే నా ఆంగ్ల ప్రయోగం సంతృప్తినీ గర్వాన్నీ కలిగించింది. అందరి దృష్టిలోనూ నేను పడ్డానని అర్థం అయింది. పలువురి కళ్ళల్లో అభినందనలు కనిపించాయి. అయినా తగ్గకుండా, గొంతూ పెంచకుండా మనిషిలో ఏ మార్పూ రాకుండా రంగప్ప ‘మీరిలా ఆవేశపడుతున్నారంటే మీరు లోలోపల భయపడ్డారని అర్థం అవుతుంది,’ అన్నాడు.

‘భయమా? నాకా? నేనెందుకు భయపడాలి? నా భార్య గురించి నాకు తెలుసు.’ అనన్నాను. సరాసరి నా భార్య ప్రస్తావన తీసుకురావడం అక్కడున్నవాళ్ళలో ఒక సంచలనాన్ని కలిగించింది. ‘సరే చాలిక. దీన్ని గురించి మనం ఇంక మాట్లాడుకోవద్దు.’ అన్నాడు వృద్ధుడైన నాచ్చిముత్తు గవుండరు. ‘లేదు, మాట్లాడి తేల్చుకుందాం. నేను పేదవాణ్ణే. మీరందరూ ధనికులు. మీ అందరిముందు పేదల ప్రతినిధిగా మాట్లాడాలనుకుంటున్నాను. మేము మా శ్రమని అమ్ముకుని జీవిస్తాము. పిల్లలకోసం కొన్ని సర్దుబాట్లు చేసుకుంటాము. అయితే ఎప్పుడూ ఆత్మగౌరవాన్ని అమ్ముకోము.’ అన్నాను.

‘తెలుసు, ఇక చాలు.’ అన్నాడు నాచ్చిముత్తు. ‘ఏం తెలుసు? ఇదిగోండి ఈ బ్రహ్మచారి మైనరు మా ఇంటి ఆడవాళ్ళందరూ డబ్బిస్తే పడక పంచుకునే వ్యభిచారులని అంటున్నాడు. నేను అది విని ఊరుకోవాలా?’ అని అరిచాను. మళ్ళీ గ్లాసుని గట్టిగా టేబిల్ మీద పెట్టి లేచి నిల్చుని, ‘ఈ సభలో నేను ఒకటి చెప్పదలచుకున్నాను. మా ఇంటి ఆడవాళ్ళ కాలి దుమ్ముని కూడా వీళ్ళు తాకలేరు. ఈయన క్షమాపణ అడగాలి. మా ఇంటి ఆడవాళ్ళను అవమానించినందుకుగాను ఇక్కడే క్షమాపణ అడగాలి…’ అన్నాను.

రంగప్ప మంచి ఆకృతిగల వ్యక్తి. గుర్రపుస్వారీ చేసిన దేహం అది. కాలుమీద కాలేసుకుని, చేతులు కట్టుకుని బాగా వెనక్కి ఆనుకుని ‘క్షమాపణ అడగను, ఎందుకంటే నేను చెప్పినది నిజం. ఒక ధనవంతుడు తలచుకుంటే లోబరుచుకోలేని స్త్రీ ఏ లక్షల్లోనో ఒకరిద్దరుంటారు. ఆ విషయం ఇక్కడున్న ధనవంతులందరికీ తెలుసు. ఎవరైనా కాదని చెప్పనీ…’ అన్నాడు.

అక్కడున్న అందరూ మౌనంగా ఉన్నారు. ‘చెప్పండి, ఎందరు ఆడవాళ్ళను డబ్బుతో మీరు లోబరుచుకునుంటారు? డబ్బుతో జయించలేని ఒక్క స్త్రీనైనా మీలో ఏ ఒక్కరైనా చూశారా? చేతులెత్తండి,’ అన్నాడు రంగప్ప. ఎవరూ చేతులెత్తలేదు.

నాకేం పూనిందో తెలీదు. గట్టిగా, చిర్రెత్తిన గొంతుతో, ‘మీరు అందరూ కలిసి నన్ను చిన్నబుచ్చుతున్నారు. ఇది నాకెదురుగా విసరబడ్డ ఒక సవాలు. ఈ సవాలుని నేను స్వీకరిస్తున్నాను. ఈయనవల్ల అయితే నా భార్యని లోబరచుకుని చూపమనండి. అవును, నేను పందెంకాస్తున్నాను! నా భార్యని జయించమనండి చూద్దాం!’ అని ఆవేశంగా అరిచాను.

‘నేను జయించి చూపిస్తాను. మూడే నెలలు. ఏంటి పందెం?’ అన్నాడు రంగప్ప. నేనన్నాను- నేను ఆత్మహత్య చేసుకుంటాను. ఇదిగో ఈ కాస్మోపొలిటన్ క్లబ్ గుమ్మంలో వచ్చి నిల్చుని నా గొంతు నేనే కోసుకుంటాను. చాలా?

రంగప్పన్నాడు, ‘అవసరం లేదు. ఇంత మంది ముందు కాచిన పందెంలో ఓడిపోయాను అని చెప్పి ఒకే ఒక రూపాయి మీరు నాకిస్తే చాలు. ఒకవేళ నేనోడిపోతే మీకు ఐదు లక్షలిస్తాను!’

‘ఏంటి? ఏంటిది? ఏంటసలు!’ అన్నాడు నాచ్చిముత్తు. సామిక్కన్ను కోనారు, ‘ఏం మాటలివి? ఐదు లక్షలా!’ అన్నాడు ఆశ్చర్యం నిండిన కళ్ళతో. ఐదు లక్షలన్నది ఆ రోజుల్లో మామూలు మొత్తం కాదు. అప్పట్లో ముప్పై వేలుంటే ఈ సిటీలో ఒక బంగళా కొనచ్చు.

‘అవును, నా ఉడుగప్పట్టి ఎస్టేట్ విలువ అది. దాన్నలానే ఇచ్చేస్తాను. సవాల్!’ అన్నాడు రంగప్ప. ఆ పైన నేనేమీ చెప్పడానికి లేదు. మౌనం వ్యాపించింది అక్కడ. బయట వీచే గాలి స్పష్టంగా వినబడుతోంది. నేను నిదానంగా గొంతు సవరించుకుని ‘సవాల్!’ అన్నాను. రంగప్ప మందహాసంతో ‘మూడు నెలలు. రోజులు లెక్కపెట్టుకోండి నమశ్శివాయం!’ అన్నాడు.

నిజం చెప్పాలిగా, ఆ సమయంలో నా గుండె నీరుగారిపోయినట్టు అనిపించింది. భయపడుతున్నానా అని నన్ను నేనే ప్రశ్నించుకున్నాను. భయమేనని తెలిసింది. ఎందుకంటే నేనొక సేల్స్ ఏజెంట్‌ని. మనుషుల బలహీనతలను పసిగట్టి వాళ్ళని గెలవడాన్ని వృత్తిగా పెట్టుకున్నవాణ్ణి. మనుషులన్నవాళ్ళు రకరకాల బలహీనతలున్నవాళ్ళు అన్నది నాకు తెలుసు. కాబట్టి ఏ మనిషినీ ఎప్పుడూ నమ్మడానికి లేదన్నది కూడా తెలిసినవాణ్ణి.

భార్య మీదున్న నమ్మకం అన్నది ఒకరకంగా మన సంప్రదాయం మీద, కుటుంబ వ్యవస్థమీద, ఉన్న నమ్మకమే. భార్య అంటే ఒక ఒంటరి ఆడది కాదు. అయ్యవారులా, పూజారిలా అది ఒక పదవి. ఆ పదవిలో ఉన్నవాళ్ళు ఇలానే ఉంటారు అని మనం నమ్ముతాము. అలానే ఉన్నారని మనకెలా తెలుసు? నా భార్య ఎలా ఉంటుందో నాకెలా తెలుసు? నేను తెల్లవారి ఎనిమిదింటికల్లా ఇంటినుండి బైల్దేరుతాను. ఆఫీసుకెళ్ళి లావాదేవీ ఉత్తరాలు రాసి అన్నీ టైపింగ్‌కి ఇచ్చి, చూడాల్సిన లెక్కలు చూసి మధ్యాహ్నం ఇంటికెళ్ళి తిని నిద్రపోయి సాయంత్రం లేచి కాస్మోపొలిటన్ క్లబ్‌కు వచ్చేస్తాను. నడిరేయి చేతిరిక్షా పట్టుకుని ఇంటికెళ్తాను. చాలాసార్లు మందు మత్తులో వెళ్ళే దార్లోనే నిద్రపోతాను. నా భార్యతో నేను మాట్లాడేది అతి తక్కువ.

నిజంగా ఆమె ఎలాంటిదో నాకే తెలీదని భయమేసింది. ఆమెను నేను అనుమానించడం మొదలు పెడతానా? అలా చేస్తే అది చాలా పెద్ద పాపం కదా? మాకు ముగ్గురు పిల్లలున్నారు. ఆమెకు పదహారేళ్ళప్పుడు నన్ను పెళ్ళి చేసుకుని నాతో వచ్చేసింది. సంవత్సరంలో బిడ్డ. తర్వాత మరో బిడ్డ, మూడోవాడు నలత బిడ్డ. వాడ్ని నెలకు రెండుసార్లు హాస్పిటల్‌కు తీసుకెళ్తుంది. వాడి ఛాతీలో ఎప్పుడూ కఫం ఉంటుంది. టీబీ అయుండొచ్చేమోనన్న అనుమానం కూడా ఉంది. తరచుగా జ్వరం వస్తుంది. ఆమె జీవితం ఆ చిన్న బిడ్డను కాపాడుకోవడానికే సరిపోతూ ఉంది. దానితోబాటు ఇల్లు, మిగిలిన ఇద్దరు పిల్లలు, వంటావార్పు…

పెళ్ళయిన పన్నెండేళ్ళలో ఒకటి రెండు సార్లు చిన్న గొడవలొచ్చాయి. ఆమె ఎప్పుడూ ఎదురు మాట్లాడకుండా- నేనేమంటే దానికే సరే అనాలి, ఎలా అంటే అలానే ఒప్పేసుకోవాలి -అన్నదానికి మనసుని సిద్ధం చేసుకున్నట్టు ఉంటుంది. ఆమెకంటూ సొంత అభిప్రాయమో, కోరికో, ఆసక్తో, అభిరుచో, చివరికి శరీరం కూడా ఉన్నట్టు నేను ఎప్పుడూ పట్టించుకోలేదు. అన్నిటికంటే పెళ్ళయిన ఏడాది తర్వాత తనకి సంభోగంలో కూడా ఆసక్తి ఉన్నట్టు అనిపించలేదు. ఎప్పుడైనా సాయంత్రం పూట సూచాయగా తెలియజేస్తాను. తెలియజేయనవసరంలేదు, నా చూపులోనే అర్థం చేసుకుంటుంది. ఆమె ముఖమూ, ప్రవర్తనా మారిపోతాయి. ఏదో రహస్యాన్ని కాపాడుకునేదానిలా ముడుచుకుపోతున్నట్టు కనిపిస్తుంది.

రాత్రి పిల్లలు నిద్రపోయాక నా గదిలో నేను పరుపుపైన కాచుకునుంటాను. చీకట్లో మెల్లమెల్లగా నడిచొచ్చే అడుగుల చప్పుడు వినబడేది. నా గదిలోనే పడుకుని నన్ను హత్తుకున్నప్పుడు నాకోసమే ఆమె తన శరీరాన్ని అందిస్తున్నట్టు ఉండేది. ఒక బంకమట్టి బొమ్మలా ఆమె. నేను ఎలాక్కావాలంటే అలా పిసికి ఆకారాన్ని మార్చుకోవచ్చు. సబ్బుమీద ఒత్తిన తాళంచెవి అచ్చులా నా ఒంటి ఒంపులు ఆమెలో ఉంటాయి. అందులో నేను నా ఒంటిని బిగించుకుంటే చాలు.

ఏం జరగబోతుంది? ఈ రాష్ట్రంలోనే పెద్ద ధనవంతుడు. చదువులోనూ అందంలోనూ గొప్పవాడు. తన బలంకొద్దీ ఆమె కోసం ప్రయత్నాలు మొదలుపెడితే నేనేమి చెయ్యగలను? ఆమెను ముందుగానే హెచ్చరిస్తే? అలా ఆలోచించగానే నాలో అలజడి ఎక్కువైంది. ఆ హెచ్చరికే ఆమెలో ఏదైనా ఆసక్తిని రేపుతుందా? అతనిని ఆమె గమనించడానికి హేతువవుతుందా? మామూలుగా అయితే అతణ్ణి ఆమె గమనించే అవకాశమైనా ఉండదు.

ఆ రోజు రిక్షాలో ఇంటికి వస్తుంటే నాకు పిచ్చిపట్టినట్టు అనిపించింది. చాలాసార్లు నా తలమీద నేనే కొట్టుకుంటూ, ‘ఛీ ఛీ’ అనుకున్నాను. రిక్షా వడివేలు “ఏంటయ్యా! తలనొప్పా?” అనడిగాడు. ‘అవును.’ అన్నాను. ‘ఇంటికెళ్ళి బాగా వేడి నీళ్ళతో స్నానం చెయ్యండి, తగ్గిపోతుంది’ అన్నాడు.

ఇంటికెళ్ళి కోటు, షర్టు తీస్తుండగా ‘ఒంట్లో బాలేదా?’ అని నా భార్య అడిగింది. పోవే! అని ఆగ్రహంగా అరిచాను. తరమబడ్డ వీధి కుక్కలా చిన్నబుచ్చుకుని ముడుచుకుపోతూ, ‘అన్నం పెట్టనా?’ అనడిగింది. ఒద్దని చెప్పి పడుకున్నాను.

నేను ఇంకేమైనా చెప్తానేమో అని చూస్తూ గది తలుపు దగ్గర నిల్చోవడం చిరాకు పుట్టించింది. వెళ్ళవేఁ! అని లోలోపలే అరిచాను. లేచెళ్ళి జుట్టు పట్టుకుని పడేసి తన్నాలనిపించింది. ఎందుకలా అనిపిస్తుందో అని ఆలోచించినప్పుడు నామీద నాకే అసహ్యమేసింది. నిజానికి ఆడవాళ్ళ గురించి నేను ఏమనుకుంటున్నానో నాకే తెలియలేదు. ఆడవాళ్ళ గురించిన నమ్మకం మగవాళ్ళలో సృష్టించబడింది. దాని ఆధారంగానే కుటుంబ వ్యవస్థ నడుస్తుంది. ఆ నమ్మకమే లేనట్టయితే మగవాడికి కుటుంబం, ఇల్లు అన్నవే ఉండవు. కాబట్టే మగవాళ్ళు అంత గుడ్డిగా ఆడవాళ్ళను నమ్ముతున్నారు. కష్టాలు వినడానికి దేవుడు ఒకడు ఉండి తీరుతాడని మనిషి నమ్మేలాంటిదే ఇది కూడా. నిజానికి దేవుడు ఉండచ్చు ఉండకనూ పోవచ్చు. శీలం కూడా అంతే; ఉండచ్చు ఉండకపోవచ్చు.

ఇలా ఆలోచించకూడదు, నిద్రపోవాలి. అయితే ఆ రాత్రి నేనసలు నిద్రపోలేదు. చాలాసేపు ఆమె తలుపుదగ్గరే నిల్చుని చూసి చూసి వెళ్ళి పడుకుంది. పడుకోగానే సన్నగా గురక పెట్టడం మొదలు పెట్టింది. చిన్నవాడు మాత్రం అప్పుడప్పుడూ ఛాతీనొప్పితో దగ్గుతున్నాడు. నిద్రలోనే వాడిని తట్టి పడుకోబెడుతోంది.

నేను బయటికొచ్చి చీకటిలో వీధికేసి చూస్తూ నిలబడ్డాను. ఎక్కడికైనా పారిపోవాలనిపించింది. ఒక్క రూపాయితో కాస్మోపొలిటన్ క్లబ్బులో ఆ ధనవంతుల ముందు నిల్చోవడంకంటే ఉరేసుకోవడం ఉత్తమం. అవును, నేను ఉరేసుకుని చావబోతున్నాను. ఓడిపోతే ఆ పైన జీవించలేను. నేను రకరకాలుగా ఉరేసుకోవడాన్ని ఊహించుకుంటూ రాత్రంతా గడిపేశాను.

మరుసటి రోజు తెల్లవారాక అంతా స్పష్టంగా అనిపించింది. ఏం పిచ్చితనం ఇది! మనుషులందర్నీ ఇలా ఒకేగాటన కట్టేయడమంత మూర్ఖత్వం మరొకటుండదు. ఒక్కో మనిషీ ఒక్కో రకం అన్నదే కదా నేను రోజూ చూస్తున్నది! అదే కదా నా వృత్తిలోనున్న సవాలు కూడా? ఒత్తిడి పెడితే అందరూ కారు కొనేస్తారు అని నేను అంటే ఎంత మూర్ఖంగా ఉంటుందో, అలాంటి మూర్ఖత్వమే ఇది కూడా.

ఆ సభలో రంగప్ప అలా చెప్పాలననుకున్నది, అది నిజంకాబట్టి కాదు. అతనికి అప్పుడలా అనిపించింది, చెప్పాడు. తనుకూడా మత్తులోనే ఉన్నాడు కదా. మాటలు బయటికొచ్చేశాక వెనకాడలేడు కాబట్టి ఇంకా ఇంకా రెచ్చిపోయాడు. అంతే. అది నిన్ననే ముగిసిపోయింది.

అయితే అదింకా ముగిసిపోలేదని నాకనిపించింది. ఐదు లక్షలు! అన్న ఆలోచన రాగానే కలిగే అలజడిని ఏం చెయ్యాలి? ఐదు లక్షలుంటే ఈ సిటీలో ఒక పెద్ద కారు షోరూం పెట్టొచ్చు. ఒక బంగళా కొనుక్కోవచ్చు. నా సొంతానికి కూడా ఒక కారు పెట్టుకోవచ్చు. ఇదిగో ఇలాంటొక నల్ల స్టాండర్డ్ కారు! తెల్లటి టర్కీ టవల్ పరచిన సీట్లు. దాన్ని నేనే నడుపుకుంటూ వెళ్తాను. వెనక సీట్లో నా భార్యాబిడ్డలు ఉంటారు. ఒక డ్రైవర్‌ని కూడా పెట్టుకోవచ్చు. వాడు తలుపు తీస్తే జమ్మని దిగి వాడు తీసి వేసిన చెప్పులేసుకుని తల పైకెత్తుకుని నడుచుకుంటూ ఆఫీసులోపలికెళ్ళే దృశ్యం కళ్ళ ముందుకు వచ్చింది. ఈ ముండ మంచిగా ఉంటే నాకు డబ్బొస్తుంది. ఉంటుందా? లేదంటే దీన్ని నరికి పారేసి చచ్చిపోవాలి… అలా చూస్తే ఇదొక గొప్ప బిజినెస్ డీల్. ఈమె శీలానికి పెట్టిన వెల ఐదు లక్షలు!

వెంటనే, ఏంటి? ఇంత అసహ్యంగా ఆలోచిస్తున్నాను, అని తల కొట్టుకున్నాను. ఎందుకు- ఎలాగూ గెలుస్తాను. డబ్బులొస్తాయి; లేదు, ఇలా ఆశపడటమే తప్పు. ఇది డబ్బాశ కాదు. ఇది మౌలికమైన నమ్మకం. ఓడిపోతానన్న భయమా, ఐదు లక్షలా? ఏది నన్ను కుదిపివేస్తున్నది అని నన్ను నేనే ప్రశ్నించుకుని అలజడికి లోనయ్యాను.

ఓడిపోతానన్న భయమూ అలజడీ రోజు రోజుకూ తగ్గడం మొదలైంది. నా భార్య ఓడిపోతే కూడా ఆమెని ఆకర్షించడానికి రంగప్ప బోలెడంత డబ్బు ఇస్తాడు కదా అనుకున్నాను ఒక్క క్షణం. నేనింత నీచమైనవాణ్ణా అని నన్ను నేనే చీదరించుకున్నాను. ఆ చిరాకునంతా ఆమె మీద చూపించాను. ఆమె ముందు నిల్చుని మాట్లాడటమే మానేశాను. నా మనసులోని వ్యాకులత ఏంటన్నది ఆమెకి తెలియలేదు.

నేను ప్రతి రోజూ రంగప్పకోసం ఎదురుచూస్తూ ఉండేవాణ్ణి. నాలుగో రోజు ఉదయం అతని కారు మా ఇంటి ముందు ఆగింది. పళ్ళూ తినుబండారాలూ పట్టుకుని అతని సిబ్బంది లోపలికొచ్చి నన్ను చూడటానికి జమీందారు వచ్చినట్టు చెప్పారు. నేను కంగారుగా కూర్చున్నాను. లేచి వెళ్ళి ఆహ్వానించలేదు. అతను లోపలికొచ్చి నమస్కారం చేయగానే లేచి ప్రతినమస్కారం చేసినప్పుడు నా చేతులు చెమటతో తడిచున్నాయి. గొంతు పెగలడంలేదు.

అతణ్ణి కూర్చోబెట్టడానికి సౌకర్యమైన కుర్చీకూడా లేదు మా ఇంట్లో. పాతకుర్చీలో అతను కూర్చుంటున్నప్పుడు ఊగుతున్న కుర్చీ కోడు చప్పుడు చేసింది. విరిగిపోతుందేమోన్న భయం కలిగింది నాకు. వంట గదికేసి తిరిగి, ‘ఏఁవోయ్, ఇటు రా. ఎవరొచ్చారో చూడు!’ అన్నాను. నా భార్య తొంగి చూసి, గబగబా వెళ్ళి ముఖం కడుక్కుని తల దువ్వి చీర మార్చుకుని బొట్టుపెట్టుకుని తలుపు దగ్గర సగం మనిషి కనిపిస్తూ నిల్చుని, చిన్నస్వరంతో, ‘నమస్కారమండీ!’ అంది.

ఆయన లేచి చేతులు జోడించి, ‘నమస్కారవండీ!’ అన్నాడు. ‘సార్ చాలా చెప్పారు మీ గురించి.’ ఆమె ఏమీ అర్థం కానట్టు, ‘ఊఁ?’ అంది. ‘అన్నీ మీరేనని చెప్పారు. చదువుకున్నారని కూడా చెప్పారు. ఎనిమిదో క్లాస్ దాక చదివారట కదూ?’ ‘అవునండీ, శారదాస్‌లో చదివాను. పదేళ్ళకి పైగా అయింది!’ ఆమె ముఖం వికసించింది. ఆమె చదువుకున్న మనిషి అని రంగప్పతో నేనెప్పుడూ చెప్పలేదు.

‘ఇంకా చదివుండచ్చు కదా?’ అడిగాడు రంగప్ప. ‘అప్పటి మా పరిస్థితులు అంతంత మాత్రమే!’ ఉన్నట్టుండి గుర్తొచ్చి ‘టీ తాగుతారా?’ గాభరాగా అడిగింది. ‘ఇవ్వండి,’ అన్నాడు. ఆమె లోపలికెళ్ళాక మేము ఒకరినొకరం చూసుకున్నాము. అతను చిరునవ్వొకటి చిందించాడు. ఆ చిరునవ్వులోని ఆత్మవిశ్వాసం నా ఒంట్లో మంటపెట్టినట్టు అనిపించింది.

‘మీరు కావాలంటే ఆమెతో చెప్పండి, నేనిలా ప్రయత్నం చేస్తానని…’ అన్నాడు రంగప్ప. చెప్పాల్సిన అవసరం లేదన్నాను నేను. సరేనంటూ నవ్వాడు. నా ఒంట్లో ప్రవహించే రక్తపు చప్పుడు వినబడింది నాకు.

నా భార్య టీ తీసుకుని వచ్చింది. బీరువాలో చీరలో చుట్టి దాచిన పింగాణీ కప్పులు తీసి కడిగి అందులో టీ నింపుకొచ్చింది. ఆమె మేనమామ మిలిటరీనుండి తెచ్చిన కప్పులవి. ఇన్నేళ్ళలో వాటిని ఎన్నడూ బయటికి తియ్యలేదు. టీని ఆస్వాదించి తాగుతూ, ‘బాగుంది టీ… చిక్కటి పాలతో!’ అన్నాడు రంగప్ప. ‘సార్ ఒక కారు గురించి చెప్పారు. అది ఆర్డర్ ఇచ్చి వెళ్దామని వచ్చాను.’

‘ఇప్పుడు నా దగ్గర స్టాక్ లేదు. ఒక సంవత్సరం పట్టచ్చు…’ అన్నాను.

‘ఫరవాలేదు. నా దగ్గర ఎనిమిది స్టాండర్డ్ కార్లున్నాయి. ఇప్పుడొక బెంజ్ కావాలి.’

‘బెంజా?’ నాకే తెలియకుండా నోరెళ్ళబెట్టాను. ‘

‘అవును. ఇంపోర్ట్ చేసివ్వండి. ఒక సంవత్సరంలో దొరికితే చాలు. అడ్వాన్స్ ఇప్పుడే ఇచ్చేస్తాను.’

నా చేతులు వణకసాగాయి. ఒక బెంజ్ ఎంత ఉంటుంది? నా కమిషనే కనీసం ఐదువేలకంటే ఎక్కువ వస్తుంది అన్నది మాత్రమే నా మనసులో మెదిలింది. ఆ క్షణాన అతని మీదున్న చిరాకంతా ఫట్టున ఎగిరిపోయింది. ఆత్మీయంగా అనిపించాడు. ఊరకే అంటున్నాడా అనుకున్నాను. ‘ఇప్పుడే అడ్వాన్స్ ఇచ్చేస్తాను. చెక్ తెచ్చాను,’ అంటూ తిరిగి చూశాడు. అసిస్టెంట్ ఒక చెక్కు తీసి అతని చేతికిచ్చాడు. రంగప్ప లేచి దాన్ని నాకందించాడు. లేచి నిల్చుని దాన్ని తీసుకుని కళ్ళకద్దుకున్నాను. వెంటనే తీసుకెళ్ళి మా నాన్న ఫోటో కింద పెట్టాను.

నాకు కాళ్ళు నిలవలేదు. ఈ డబ్బుంటే చిన్నవాణ్ణి పెద్ద హాస్పిటల్లో చూపించవచ్చు. అనుకుంటూనే కాలందాటిపోతుంది. ఇంతలో రంగప్ప నా భార్యతో ‘ఎంత మంది పిల్లలు?’ అన్నాడు. ఆమె ముగ్గురు అంది. ఆమె వయసుని పొగుడుతూ ఏమైనా చెప్తాడేమో అనుకున్నాను. అలా ఏం చెప్పలేదు. అలా మాట్లాడేవాళ్ళు మామూలు కాముకులని తర్వాత అనుకున్నాను.

ఇంతలో ఈడ్చుకుంటూ వచ్చిన చిన్నవాడు నసుగుతూ అమ్మ చెంగుపట్టుకుని పెద్దకళ్ళతో రంగప్పకేసి చూశాడు. చెంగును పట్టుకుని నిల్చున్న వాడి వాలకం చూసి ‘ఎందుకిలా ఉన్నాడు? ఒంట్లో బాలేదా?’ అనడిగాడు రంగప్ప. ‘వాడికి ఛాతీ నిండా కఫం ఉంది…’ ‘లేదు, బాగా బక్కగా కూడా కనిపిస్తున్నాడు.’ ‘అవును. చాలా రోజులుగా కఫం చేరిపోవడంవల్ల అలా ఉన్నాడు.’

‘టీబీ ఏమో చూశారా?’ అనడిగాడు రంగప్ప. ‘తెలియడంలేదండీ,’ అని కొంచం బాధగా చెప్పింది. ‘చూపించుండచ్చు కదా?’ ‘చూపించాలి…’ అని కళ్ళనీళ్ళు నింపుకుంది. ‘ఏం భయపడకండి. చూపించుదాం. మనకు తెలిసిన డాక్టర్ ఒకరున్నారు. బాగా చూస్తారు. కఫం తీసి లేబ్‌లో ఇస్తే టెస్ట్ చేసి చూసే సౌకర్యాలున్నాయి,’ అన్నాడు.

‘దానికి…’ అని ఆమె చెప్పేలోపే, ‘డబ్బు గురించి ఆలోచించకండి. నమశ్శివాయం సార్ నాకు ఎంతో చేశారు. నేను ఆయనకు తమ్ముడులాంటివాడిని,’ అన్నాడు. సంభాషణ అంతా నేను అక్కడ లేనట్టే జరిగింది. ఆమె ముఖం ఆనందంతో వికసించింది. ఆమె కళ్ళలో కనిపించిన కాంతి నాకు అలజడి కలిగించింది. ఆమె అంతటి అందగత్తె అన్నది అప్పుడే గమనించాను. బుగ్గలూ, మెడా మెరుస్తున్నాయి. ఆమెకు అంత మంచి రంగు ఉందన్న విషయం కూడా ఆరోజే గుర్తించాను. ఆమెకు ఇరవై ఎనిమిదేళ్ళున్నట్టు కూడా అనిపించటంలేదు.

‘వెళ్ళొస్తాను. వెళ్ళొస్తానండీ,’ అని నమస్కరిస్తూ అతను లేచాడు. నేను అతణ్ణి వీధివరకూ వెళ్ళి సాగనంపాను. బండి వెళ్ళిపోయాక తిరిగి చూస్తే మా కాంపౌండ్‌లోని అన్ని ఇళ్ళల్లోని కిటికీల్లోంచి నన్ను చూస్తూన్న ముఖాలు కనిపించాయి. ఒకే రోజులో నా పరపతి ఆకాశానికెదిగిపోయింది.

తిరిగి ఇంటి లోపలికొచ్చేప్పుడు నా కాళ్ళు నడవట్లేదు, ఎగురుతున్నాయి. ఆ అడ్వాన్స్ డబ్బులో సగం పంపిస్తే చాలు. మిగిలింది నేను వాడుకోవచ్చు. వెంటనే కోటు వేసుకున్నాను. ‘ఏవండీ, ఈయన మన బిడ్డను డాక్టర్ దగ్గర చూపిస్తాను అన్నారే!’ అడిగింది నా భార్య. ‘వెళ్ళవతలికి. ఇంటికెవరొచ్చినా వారిముందు లంజలా కులుకుతూ నిల్చో. మంచీచెడూ తెలియని జన్మం!’ అని ఆమెను తిట్టేసి చెక్కు, గొడుగూ పట్టుకుని బయల్దేరాను.

నేరుగా బ్యాంకుకెళ్ళి చెక్కు ఇచ్చాను. బౌన్స్ అవుతుందా? అనడిగితే, సందేహాలేం పెట్టుకోకుండా వెళ్ళండి. అలా జరిగితే శివశైలం చెక్కు బౌన్స్ అయిందని పత్రికల్లో హెడ్‌లైన్ అవుతుంది! అనన్నారు. నా ఆఫీసుకెళ్ళి బెంజ్‌కు కావలసిన అన్ని ఆర్డర్లూ తయారు చేసి పంపించేశాను. ఇదివరకే శివశైలం జమీందార్లు నా దగ్గర రెండు కార్లు కొన్నారు కాబట్టి అన్ని వివరాలూ ఉన్నాయి. మదరాస్‌నుండి సేల్స్ ఆఫీస్ ఎండీనే ఫోన్ చేసి మరీ మూడుసార్లు అడిగాడు ‘బెంజా?’ అని. శివశైలం జమీందార్లకు అనగానే, ఓహో! అని కొంచం నిరాశ పడ్డాడు. వాళ్ళే నాకు డైరెక్ట్‌గా ఆర్డర్ ఇచ్చుండచ్చుకదా? అని ఆలోచిస్తున్నాడనిపించింది. నాకు చాలా దగ్గరవాళ్ళన్నాను. అప్పుడు ఇంకాస్త వినయంగా మాట్లాడాడు.

చేతిలో ఉన్న చిల్లరతో విజయ కఫేలో ఒక మసాలా దోసె, ఒక అడై తిని కాఫీ తాగాను. కాస్మోపొలిటన్ క్లబ్‌కి వెళ్ళాలనిపించింది. అయితే వెళ్ళలేదు; వెళ్ళేందుకు ధైర్యం చాల్లేదు. దక్షిణ కాళి అమ్మవారి గుడికెళ్ళాను. పదహారు చేతులతో ఉగ్రరూపం ధరించివున్న అమ్మవారి రూపం చూసి దణ్ణం పెట్టుకున్నాను. ఏం వేడుకోవాలో తెలియలేదు. ‘అన్నీ మంచిగా జరగాలి‌. అన్నీ నీ చేతుల్లోనే ఉన్నాయి’ అని మాత్రం వేడుకున్నాను. ఎలాగైనా డబ్బులొస్తాయి కదా? అని ఒక క్షణం అనిపించినపుడు తలమీద కొట్టుకున్నాను. బలవంతంగా వేరేవైపు ఆలోచనలు మళ్ళించుకుని నూనె మరకలంటిన రాతి అరుగుమీద కూర్చున్నాను. ఇంటికి వెళ్దాం అనిపించింది. అయితే నాకు నడిజాముకు ముందు ఎప్పుడూ ఇంటికెళ్ళిన అలవాటే లేదు.

చాలా సమయం గడిచాక ఒక ఆలోచనొచ్చింది. మా అన్నయ్య ఇంటికి వెళ్ళాను. ఆయన నన్ను మామూలుగానే కొంచం అగౌరవంగా చూస్తాడు. ఆయనది ప్రభుత్వ ఉద్యోగం. వదినకి అది గర్వకారణం. నేను బి.ఎ. పూర్తి చెయ్యలేదు. మూడు పరీక్షలు రాయకుండ వదిలేశాను. అది రాసి పూర్తి చేసుంటే నాకూ ఒక ప్రభుత్వ ఉద్యోగం వచ్చుండేది, నేను కూడ ఈ సమాజంలో ఒక గౌరవించదగినవాడిగా జీవించివుండేవాడినని ఆయన భావన. అలా చెయ్యలేదుకాబట్టి నేను ఆయనకంటే ఒక మెట్టు తక్కువ అని చెప్పడానికి నా పూర్తిచెయ్యని బి.ఎ. చదువుని వాడుకుంటుంటాడు. ‘ఆ మిగిలిన మూడు పేపర్లు రాసుంటే ఇప్పుడు వీడుండాల్సిన స్థానం ఇది కాదు. పెద్దవాళ్ళ మాటలు వింటే కదా!’ అని మొదలుపెడతాడు. అతని అన్ని వ్యక్తిగత ఓటముల్నీ నా గురించి మాట్లాడి సరికట్టుకుంటాడు. అందుకే అతణ్ణి కలవకుండా తప్పించుకుంటుంటాను.

గుమ్మంలో పడక్కుర్చీలో కూర్చుని ఆఫీసునుండి తెచ్చుకున్న హిందూ పేపర్ చదువుతూ ఉన్నాడు మా అన్నయ్య. నన్ను చూడగానే కళ్ళజోడేసుకున్న ముఖాన్ని కాస్త ముడుచుకుని, ‘రా… తిన్నావా?’ అన్నాడు. వదిన నేనొచ్చానని చూసి, ‘రా… రా. లత ఎలా ఉంది?’ అనడిగింది. ‘ఉంది…’ అన్నాను. ఆ పైన ఏం మాట్లాడాలో ఎవరికీ తెలీలేదు. అన్నయ్య కొడుకు కాలేజీ పిల్లాడు. టేబుల్ లేంప్ ఆఫ్‌చేసి ఆడుకుంటూ ఉన్నాడు. అమ్మాయి బోర్లాపడుకుని వార పత్రిక చదువుతూ ఉంది. వాళ్ళు నా రాకను పట్టించుకోనేలేదు. వదిన ఒక కప్పు కాఫీ ఇచ్చింది. పలచగా, మిగిలిపోయిన డికాషన్, ఎక్కువ పంచదారతో.

‘సరే నేను బైల్దేరతాను,’ అని లేచాను. ‘ఏం, వచ్చీరాగానే వెళ్ళిపోతున్నావు?’ అడిగాడు అన్నయ్య. ‘ఏం లేదు. శివశైలం జమీందారు ఒక బెంజ్ ఆర్డర్ చేశాడు. ఆయన్ని కలవాలి, క్లబ్బుకెళ్తున్నాను,’ అన్నాను. ‘బెంజా?’ అని, ఆసక్తి లేనట్టు తలతిప్పి హిందూ చదువుతూ ఓరకంట చూసి, ‘ఇప్పుడు బెంజులవీ బాగా చవకైపోయాయని చెప్తున్నారు…’ అన్నాడు. ఆయన్ని కాస్త ఉడికించాలనిపించింది. ‘ఎక్కడ తగ్గాయి? ప్రతి సంవత్సరం రెండు రెట్లు పెరిగిపోతుంటే! ఇప్పుడు ఒకటిన్నర లక్షకి తక్కువలేదు.’

‘కారు ఒకటిన్నర లక్షలా?!’ అని ఆశ్చర్యపోయాడు. ‘అవును. దానిపైన పన్ను, నా కమిషన్…’. ఆయన కళ్ళలో అసూయ మెరుపు. ‘నీకెంత కమిషన్ వస్తుంది?’ అడిగేశాడు. ‘ఇరవై వేలదాకా వస్తుంది. చెక్ ఇచ్చేశారు.’ ‘చెక్కా?’ దీనంగా అడిగాడు. నా మనసు గంతులేసింది. ‘అవును. ఇప్పుడే బేంకుకు వెళ్ళొస్తున్నాను. ఒక మోటర్ సైకిల్ కొనుక్కుందాం అని చూస్తున్నాను.’

ఇప్పుడు ఇంటిల్లిపాదీ నాకేసి చూశారు. పిల్లాడి కళ్ళల్లో మెరుపు. ‘మోటర్ సైకిల్ నడపాలంటే…’ ఆయన ఏదో చెప్పబోయాడు. ‘నేను క్లబ్బుకు వెళ్ళిరావడం రాత్రుల్లో లేట్ అవుతోంది. మోటర్ సైకిల్ కొనుక్కుందాం అనుకుని చాలా రోజులైంది. ఇప్పుడున్న ఇల్లు కూడా చిన్నది కదా? పిల్లలు పెద్దోళ్ళవుతున్నారు. కొంచం పెద్ద ఇల్లు చూద్దాం అనుకుంటున్నాను.’ అన్నాను. అన్నయ్య కొంచం కంగారుగా చూపు మళ్ళించుకున్నాడు. నా మనసు ఆనందంతో గంతులేసింది. ‘ఈ సంవత్సరం నాలుగైదు బెంజ్ ఆర్డర్‌లున్నాయి. మిగిలిన ఆర్డర్లవీ కలిపి రెండుమూడు లక్షలు వస్తాయి. వీలైతే నేనే ఒక ఏజెన్సీ తీసుకుందాం అనుకుంటున్నాను.’

ఇల్లు నిశబ్దంగా అయింది. అన్నయ్యకు గాలాడుతున్నట్టులేదు. ‘సరే, వెళ్ళొస్తాను,’ అని చెప్పి వీధిలోకి వచ్చాను. నాకు ఆనందంతో నాట్యం చేస్తూ నవ్వాలనిపించింది. దీనికే ఇలా అయిపోయారు; ఐదులక్షలు వస్తే వీళ్ళేమైపోతారో! పిల్లలతో కలిసి వదిన మా ఇంటికొచ్చి వినయంగా నిల్చున్న దృశ్యాన్ని ఊహించుకున్నాను. కొడుకు ఉద్యోగం కోసం అన్నయ్య అడగడం కూడా. ఐదు లక్షలు! ఐదు లక్షలుంటే వీళ్ళందరూ ఏ మాత్రం? పాలవాడు నన్ను చూసి తల ఊపి వెళ్ళడు. వాడికి ఏడు రూపాయలు బాకీ. ఐదు లక్షలుంటే వాడు సైకిల్ దిగి నాకొక నమస్కారం పెట్టి సైకిల్ తోసుకుంటూ వెళ్తాడు. ఐదు లక్షలుంటే ఇదిగో ఈ అయ్యవారు ఆగి దణ్ణంపెట్టి గుడిలో జరగబోయే విశేష పూజల జాబితా గురించి కనీసం ఐదు నిముషాలైనా చెప్పకుండా వెళ్ళడు. ఐదు లక్షలుంటే నా వీధిలో ఉన్న ఆడవాళ్ళందర్నీ లోబరుచుకోగలను. ఐదు లక్షలకు లోబడని ఆడది ఇక్కడ ఎవరైనా ఉంటారా ఏంటి?

ఏం ఆలోచిస్తున్నాను? ఏంటీ ఈ పాడు ఆలోచనలు! తలమీద మళ్ళీ కొట్టుకున్నాను. తల నెప్పనిపించింది. సరస్వతి కఫేకి వెళ్ళి ఒక కాఫీ తాగాను. తర్వాత ఇంటికెళ్ళాను. నా భార్య లత నన్ను చూడగానే వికసించిన ముఖంతో, ‘రేపు తెల్లవారగానే మనిషిని పంపిస్తాను, పిల్లాణ్ణి పెద్ద డాక్టర్ దగ్గర చూపించుదామని జమీందారన్నారు!’ అంది. ‘మరికనేం, వెళ్ళి ఎదురుగా నవ్వుతూ నిల్చో!’ అన్నాను. ఆమె ముఖం వాడిపోయింది. ‘తనతో పడుకో, ఐదులక్షలిస్తారు. తీసుకొస్తావా?’ అన్నాను.

ఏం చెప్తున్నానన్నది అర్థంగాక కొయ్యబారిపోయింది తను. ఆమె కళ్ళనిండా నీళ్ళు. ‘ఫో, అవతలకి!’ కసిరి తిట్టేసి నా గదిలోకి వెళ్ళాను. మంచం మీద తలపట్టుకుని అలా కూర్చుని ఎప్పుడో నిద్రలోకి జారుకున్నాను. ఆమె తలుపు దగ్గరకొచ్చి వణుకుతున్న స్వరంతో, ‘తిని పడుకుందురు…’ అంది. ‘వెళ్ళవే. నరికేస్తా చెప్తున్నా ఇంకోసారి విసిగించావంటే!” అని అరిచాను. భోరుమని ఏడుస్తూ వెళ్ళిపోయింది.

వేళకాని వేళలో తాగిన కాఫీవల్ల నాకు నిద్రపట్టలేదు. మంచంపై పొర్లుతూ ఉన్నాను. ఇదంతా ఏంటనేది నాకర్థం కావడంలేదు. ఇలాంటొక సంఘటనని ఎవరికైనా చెప్తే పగలబడి నవ్వుతారు. అయితే కొన్ని రోజులుగా నేనీ నరకంలో ఉంటున్నాను, ఉండబోతున్నాను. ఎంత పెద్ద నరకం ఇది! దీన్నెలా వివరించాలి. తెల్లారాక ఎలాగైనా ఆమెతో చెప్పేయాలి. జమీందారు పన్నాగం గురించి హెచ్చరించాలి. వచ్చీరాగానే ఆమె బలహీనతని పట్టేశాడు. పిల్లవాడిని అడ్డుపెట్టుకుని లోబరచుకోబోతున్నాడు. కొంత ఎక్కువ రొక్కం ఉంటే ఆమె బిడ్డకి నయమైపోతుంది. అది చెప్పే ఆమెను పొందవచ్చు.

అయితే వెంటనే అనిపించింది. అలాగైతే అతనెందుకు నాకు డబ్బు ఇవ్వాలి? ఈ డబ్బుతో నేనే పిల్లాడికి వైద్యం చేయించి కాపాడుకోవచ్చు కదా? తన అవకాశాలు తనే సృష్టించుకుంటున్నాడు. ఏ అడ్డదారులూ వెతుక్కోవడంలేదు. అంత ఆత్మవిశ్వాసమా రంగప్పకి? అంత నమ్మకంగా ఉన్నాడంటే… కచ్చితంగా గెలుస్తామని తెలిస్తే మాత్రమే అలా ఉండగలరు. అయితే అతను గెలుస్తాడన్నమాట. నా చేతులు వణికాయి. నేను చచ్చిపోవాలి. అతనోడిపోతే నేను లక్షాధికారిని.

ఆమె అతని వలలో పడితే వచ్చే డబ్బుకంటే తిరస్కరిస్తే పది రెట్లు ఎక్కువ డబ్బులొస్తాయని ఆమెతో ఎలా చెప్పాలి? ఇప్పుడే చెప్పేయాలి. లేచి వెళ్ళి చూస్తే ఆమె నిద్రపోతోంది. ఆమెను లేపి ఏమని చెప్పేది? అసలు విషయమే నీచమైనది. దాన్ని చెప్పడమన్నది ఇంకా నీచంగా ఉంటుంది. నువ్వతణ్ణి తిరస్కరించు, దూరం పెట్టు, నీకు ఐదు లక్షలు వస్తాయని చెప్పాలా? ఎంత మూర్ఖత్వం! శీలం కాపాడుకోడానికి కూలీనా? ఆమె చిన్న బుర్రకి ఇదంతా అర్థం కాదనిపించింది. చెప్తే తనని అవహేళన చేస్తున్నట్టు అనుకోవచ్చు.

నిజానికి అది అనుమానించడమే. ఆమెపై నమ్మకం ఉంటే నేను ఏదీ పట్టించుకోకుండా మామూలుగా ఉండాలి. ఆమెను హెచ్చరిస్తున్నాను అంటేనే ఆమెను అనుమానిస్తున్నానని అర్థం. నిద్రపోతున్న భార్యని నడిజామున లేపి నీ శీలం మీద నాకు పూర్తి నమ్మకం లేదు, కాస్త జాగ్రత్తగా ఉండు అని చెప్పడం మగవాడి వంకరబుద్ధినే చాటుతుంది.

ఇదంతా ఆలోచిస్తే చిరాకొచ్చింది. గమ్మున వెళ్ళి కత్తి తెచ్చి ఈమెను పొడిచి చంపేస్తే ఏ సమస్యా ఉండదనిపించింది. దానికంటే నేను ఉరేసుకుని చచ్చిపోవచ్చు. ఉరేసుకోవడం అనుకుంటే ఇప్పుడే ఎందుకేసుకోవాలి? ఇంకా కొన్ని రోజులే కదా? ఓడిపోతే చప్పుడు లేకుండా ఉరేసుకోవాలి. నెగ్గితే ఈ నగరమే నా పాదాల దగ్గర. లేదు, ఓడిపోతే కూడా నాకు బోలెడు డబ్బులొస్తాయిగా? ఏం బుర్ర నాది!

మరుసటి రోజు జమీందారూ అతని సిబ్బందీ వచ్చి నన్నూ నా భార్యనీ పిల్లాణ్ణీ తీసుకుని హాస్పిటల్‌కి వెళ్ళారు. డాక్టర్ అతని ఎదుర్రొమ్ముల్లోని కఫం చివరిదశలో ఉందని, వెంటనే చికిత్స ప్రారంభించాలనీ చెప్పాడు. నేను రాత్రి ఇంటికొచ్చినప్పుడు నా భార్య చాలా కంగారుగా ఉంది. నేను చొక్కా విప్పకముందే ఆమె మాట్లాడటం మొదలుపెట్టింది. ‘ఏవండీ, ఇంకో ఆరునెలలు ఇలానే పెట్టుకునుంటే పిల్లాణ్ణి కాపాడుకోలేమని చెప్పారు. టీబీ ఎముకల్లోకి పాకేస్తుందట.’ నేను, ‘అవునా?’ అని మామూలుగా అన్నాను.

నేనంత మామూలుగా అవునా అని అనడం ఆమెలో భయంతోకూడిన బాధను కలిగించింది. నీళ్ళు నిండిన కళ్ళతో, ఏడుపు కలిసిన స్వరంతో ‘తప్పంతా మనదేనండీ. ఏదైనా అమ్మో లేదంటే అప్పుచేసో హాస్పిటల్‌కు తీసుకెళ్ళుండాల్సింది. ఇన్నాళ్ళూ ఈ నాటు వైద్యుణ్ణే నమ్ముకున్నాము. ఇప్పుడు ముదిరిపోయింది…’ అంది. కాసేపలా చల్లారాక, ఆమె ముఖానికేసి చూడకుండా, ‘బాగైపోతుందిలేవే,’ అన్నాను. ‘మంచి సమయాన ఇతను దేవుళ్ళా వచ్చాడు!’ ‘అవునే, అతన్తో పడుకో. ఇంకా ఎంతైనా ఇస్తాడు!’ నోటిదాకా వచ్చేసింది. నన్ను నేను ఆపుకున్నాను.

ఎంత సులువుగా మా మధ్యలోకి చొరబడిపోయాడు! అతని ఎత్తుగడలో మనుషుల మనస్తత్వాలనెంత క్షుణ్ణంగా ఆపోశన పట్టాడోనని ఆలోచిస్తే ఆశ్చర్యమేసింది. ఆడవాళ్ళని అతనిలాంటివాళ్ళు వదిలిపెట్టడమే వాళ్ళ గొప్పతనం. నిజానికి ఇలాంటివాళ్ళు తలచుకుంటే ఎవరినైనా లోబరుచుకోగలరు. దీన్ని నేను అడ్డుకోకూడదు. ఏం జరుగుతుందో చూడాలి, దీన్ని అడ్డుకుని నేను నెగ్గితే నా మనసులో ఎప్పుడూ ఒక అనుమానం ఉంటూనే ఉంటుంది. ఈమంతట ఈమె తిరస్కరించి నెగ్గితే నా మనసులో తరతరాలుగా ఈ సమాజం ఉంచిన నమ్మకం గట్టిపడుతుంది. కాబట్టి ఏమీ చెప్పకూడదు.

‘అతనికి అందరూ తెలుసు. అతను మనస్పూర్తిగా పూనుకుంటే తప్పక మన బిడ్డను కాపాడేస్తాడు. ఏం కావాలన్నా నువ్వు అతణ్ణి అడుగు. నాకు చాలా పనులున్నాయి. ఇప్పుడిప్పుడే కొన్ని పెద్ద ఆర్డర్‌లు వస్తున్నాయి. హాస్పిటల్‌కి నేను రావడం వలన పెద్ద ఒరిగేదేం లేదు. నువ్వే చూసుకో,’ అని చెప్పాను. ఆమె తికమకగా తలూపింది. గజ్జిని గోక్కుంటే ఒక సుఖమైన దురద పుడుతుంది కదా? అలాంటి అనుభవం కలిగింది మనసుకి. ఎందుకనో ఆ రోజు చల్లని మంచినీళ్ళతో చాలాసేపు స్నానం చేశాను.

రోజూ రంగప్ప డ్రైవర్ వచ్చి నా భార్యనీ బిడ్డనీ హాస్పిటల్‌కు తీసుకెళ్తాడు. చాలాసార్లు రంగప్ప కూడా హాస్పిటల్‌కు వచ్చాడని చెప్పింది. రోజువారీ సంగతులన్నిట్నీ రాత్రి నేను ఇంటికి రాగానే పూసగుచ్చినట్టు చెప్పేది. అన్నిట్నీ ఇలా తనంతట తనే చెప్పి నా నమ్మకానికి పాత్రురాలు కావాలనుకుంటోందంటే తన మనసులో మరో రకమైన ఆలోచేనేదో ఉందని అర్థమా? లేదు, ఇలా చెప్పుకోవడం ద్వారా తన చుట్టూ ఒక కవచం ఏర్పరుచుకుంటుందా? అయితే అది కూడా తన చంచలత్వాన్నేకదా వ్యక్తపరుస్తుంది?

రోజులు గడిచే కొద్దీ రోజువారీ సంగతులు చెప్పడం తగ్గించేసింది. కొన్ని రోజులకి తన పనులు చేసుకుంటూ చెప్పడం మొదలుపెట్టింది. నేను చెవిన పెట్టలేదు. ఎప్పుడు ఆమె రంగప్ప గురించి చెప్పినా అద్దం మీద మేకుతో గీసినట్టు ఒక శబ్దం నా మెదడులో వినిపిస్తుంది. ఒళ్ళంతా కుదిపేస్తుంది. లేచెళ్ళి అమెను బాదాలనో, కత్తితీసి నా గొంతు కోసుకోవాలనో అనిపిస్తుంది.

అయితే చేతికొచ్చిన డబ్బు నాకొక ఉత్సాహానిచ్చింది. కొత్తగా అల్పాకా కోటు, కేలికో షర్టూ కొనుక్కున్నాను. చాలా రోజులుగా మదిలో మెదులుతున్న స్విస్ గడియారం ఒకటి సెకండ్‌హేండ్‌లో కొనుక్కున్నాను. ఆఫీసుకు ఒక ఆలివెట్టి టైప్‌రైటరు కొన్నాను. ఇంచుమించు రోజూ ఈస్టెర్న్ మిలినీర్స్ క్లబ్బుకెళ్ళి మందు కొట్టాను. ‘ఏంటి, గాలి ఈ వైపుకి మళ్ళింది?’ అని అక్కడివాళ్ళు అడిగారు. ‘మీరు కాస్మోపొలిటన్‌కి వెళ్ళేవాళ్ళు కదా?’ అని మేనేజర్ అడిగాడు. ‘ఇక్కడొక పార్టీ ఉన్నాడు. బెంజ్‌కు ఆర్డర్ ఇచ్చాడు!’ అన్నాను. అందరి ముఖాల్లో కలవరమూ ఆశ్చర్యమూ. నేను లోలోపల నవ్వుకున్నాను.

డబ్బు రాగానే అన్ని క్లబ్బుల్లోనూ మెంబర్ అయిపోవాలని నిర్ణయించుకున్నాను. ఏమీ తోచని స్థితి. ఎక్కడున్నాననే తెలీని పిచ్చితనం. ఏదేదో చేసుకుంటూ రోజులు గడిపాను. మూడు నెలల గడువు. ఇంక ఒక నెలే ఉంది. రోజు రోజుకీ నా భార్య మారిపోతూ ఉండటం గమనించాను. చక్కగా అలంకరించుకుంటోంది. సాదా చీరలైనప్పటికీ నేర్పుగా, అందంగా కట్టుకుంటోంది. ఎప్పుడూ తనలో తానే పాడుకుంటూ ఉంటోంది. అప్పుడప్పుడు సిగ్గుపడుతోందా? కళ్ళలో కాంతొచ్చిందా? నడకలో నాజూకొచ్చిందా? లేక ఇదంతా నా భ్రమా?

అయితే కచ్చితంగా తనని ఇన్నాళ్ళూ క్రుంగతీస్తున్న ఒక భారమైతే తగ్గిపోయినట్టు స్పష్టంగా కనబడుతోంది. ఆమె ప్రతిరోజూ అంత ఆత్రంగా ఇంటిపనులు చేసింది ఆ బాధనుండి తప్పించుకోడానికేనేమో. పిల్లాడు దక్కడేమోనన్న భయంతో రోజూ లోలోపల ఏడుస్తూ ఉండేది. రాత్రుల్లో చాలా సార్లు నిద్రలేచి వాడిని తడిమి చూసేది. వీలున్నంతసేపూ వాడిని చంకనేసుకునుండేది. నాకు నీళ్ళు ముంచుకొచ్చేప్పుడు కూడా వాడు అమె చంకనే ఉండేవాడు. వాడుకూడా ఆమెని విడిచి ఉండేవాడు కాడు. ఇదిగో! ఇప్పుడు వాడి ఆరోగ్యం గూర్చిన బాధనుండి విముక్తి కలిగింది. ఈ విముక్తికి ఆమె దేన్నైనా ఇచ్చుకోగలదు. అయితే నేను ఓడిపోయినట్టేనా?

చెవిలో స్క్రూ పెట్టి మెదడుని కెలికినట్టు అనిపించింది. కాస్మోపొలిటన్ క్లబ్బుకెళ్ళాను. అక్కడివారి చూపులు మారిపోవడం గమనించాను. ఎవరూ ఏమీ అడగలేదు, అయితే అందరూ నా గురించే ఆలోచిస్తున్నారు. ఒంటరిగా కూర్చున్నప్పుడు రంగప్ప వచ్చాడు. నన్ను చూసి నవ్వి నేరుగా నా దగ్గరకొచ్చి కూర్చున్నాడు. చేయూపి మందు ఆర్డర్ ఇచ్చాడు. ‘పిల్లాడు కోలుకుంటాడు. అయితే కొంచం కష్టం. ఎముకల్లో కూడా టీబీ ఉంది,’ అన్నాడు. ‘చెప్పింది.’ అన్నాను.

‘మీ భార్య మంచిది!’ నేను తడబడే గొంతుతో, ‘ఏం, వస్తాను అని చెప్పేసిందా?’ అన్నాను. ‘ఇంకా లేదు,’ అని చిన్నగా నవ్వాడు. ‘రెండు రకాల ఆడవాళ్ళుంటారు. ఒకరకం ఆడవాళ్ళని కోరికలు నడిపిస్తాయి. మరోరకం ఆడవాళ్ళని బాధ్యతల ఒత్తిళ్ళు నడిపిస్తాయి. మంచి ఆడవాళ్ళు ఒత్తిళ్ళకు లొంగొపోతారు.’ గట్టిగా నవ్వి, ‘ఎలాగైతేనేమి లొంగిపోతారు,’ అన్నాడు.

‘మనం దీని గురించి మాట్లాడొద్దు,’ అన్నాను. ‘అవును ఇంకా గడువుంది కదా,’ అన్నాడు. నేను అతని కళ్ళల్లోకి చూసి, ‘ఐదు లక్షలకు అంబాసిడర్ ఏజెన్సీ తీసుకోవడం గురించి మాట్లాడుతున్నాను. ఈ రోజే అన్ని వివరాలూ చూశాను,’ అన్నాను. అతను నా కళ్ళల్లోకి చూసి ‘ఇంకా పదహారు రోజులు. చూద్దాం…’ అన్నాడు. నాకూ కలిపే మందు ఆర్డర్ చెప్పాడు. అతనికి ఇష్టమైన బ్లాక్‌లేబుల్! అతని వల్ల ఆ బ్రాండ్ రుచి నన్నూ అంటుకుంది.

ఆ తర్వాతనుంచి రోజూ కాస్మొపొలిటన్ క్లబ్‌కు వెళ్ళాను. ప్రతి రోజూ అతణ్ణి చూశాను. అప్పుడప్పుడు వచ్చి నాతో ఏదైనా నవ్వుతూ మాట్లాడేవాడు. నేను ఒంటరిగా ఉన్నా ఎవరూ వచ్చి ఏం జరుగుతోందని అడగలేదు. అతనినీ అడిగి ఉండరు. అయితే అందరూ ఏం జరుగుతుందో తెలుసుకోవాలని గడువుకోసం చూస్తున్నారు.

ఎప్పుడూ లేనిది ఒక రోజు నాచ్చిముత్తు నా దగ్గరకొచ్చి మాట్లాడాడు. నేను క్లబ్ నుండి బయటకి మెట్లు దిగుతుంటే నాతోబాటు వచ్చాడు. మామూలుగా నాలాంటి తక్కువ స్థాయి వాణ్ణి దూరంగానే పెడతాడు. ఆ రోజుమాత్రం నా భుజాన చేయి వేసి ‘నీకు నా కొడుకు వయసుంటుంది…’ అన్నాడు. ‘చెప్పండి గవుండరయ్యా,’ అన్నాను.

“నా వయసు డెబ్బై. పద్దెనిమిదేళ్ళప్పుడు నా మైనర్ జీవితం మొదలుపెట్టాను. నా అనుభవం నుండి చెప్తున్నాను. రంగప్ప చెప్పేదే సరైంది. ధనవంతులందరికీ అది తెలుసు. ఆడవాళ్ళకి ఏదో ఒక కష్టం ఉంటుంది. దాన్నుండి బయటపడటానికి కావలసిన ఆత్మవిశ్వాసమో దానికి తగిన తెలివో వాళ్ళకు ఉండదు. మరొకరి అండ కావలసిందే. మరో రకమైన ఆడవాళ్ళు వాళ్ళ తాహతుకంటే ఎక్కువ దొరికుండాలన్న భావనలో ఉంటారు. ఈ ఇద్దర్నీ లొంగదీసుకోవచ్చు. నేను ఎక్కువ చెప్పుకోను. అయితే రంగప్పకంటే ఎక్కువమందిని లోబరచుకున్నవాణ్ణే. అనుకున్న ప్రతిసారీ నెగ్గాను. ఒక్కచోట కూడా ఓడిపోలేదు.’

నేను కదలకుండా నిలిచిపోయాను. కాళ్ళు మాత్రం వణుకుతున్నాయి. అతను తమిళంలో, ‘చప్పుడు లేకుండా ఆమెనూ పిల్లల్నీ తీసుకుని ఎక్కడికైనా వెళ్ళిపో. లేదూ ఒక రూపాయే కదా, గడువు ముగిసేలోపే నువ్వు చెప్పింది తప్పని ఒప్పేసుకుని సవాలునుండి తప్పుకో,’ అన్నాడు. ‘అదెలా?’ ‘సరే నాయనా, అలానే జరుగుతుంది. నేను ఓటమిని ఒప్పేసుకుంటాను మా ఆవిడ జోలికి రావద్దు అని అందరి ముందూ చెప్పేయ్. అంతే! అయిపోతుంది. నీకంటే పై స్థాయివాడి దగ్గరే కదా ఓడిపోతున్నావు? అవును, నవ్వుతారు. ఒక పది రోజులు దాని గురించి మాట్లాడుకుంటారు, ఆపైన మరిచిపోతారు. అంతా సహజంగా అయిపోతుంది కొన్నాళ్ళకు. అలాకాకుండా ఏదైనా జరిగితే నీ జీవితం తారుమారైపోతుంది. ఆపైన ప్రశాంతంగా జీవించలేవు, నీ ఇష్టం.’

‘చూద్దాం!’ గట్టిగా అన్నాను. ‘ఏం చెప్తావు?’ అనడిగాడు నాచ్చిముత్తు గౌండర్. ‘చూద్దాం…’ అని నేను మళ్ళీ చెప్పాను. ఆయన నన్ను చూస్తూ కారెక్కాడు. అతను మాట్లాడాక నేను మరింత గట్టిబడ్డాను. తాడో పేడో తేల్చుకోవలసిందే, చివరిదాక వెనకాడకూడదు అని నాకు నేను పలుమార్లు చెప్పుకున్నాను. నెగ్గితే కలిగే సంతృప్తి మరే మార్గంలోనూ నాకు ఇక దొరకదు. ఈ అవకాశాన్ని పాడుచేసుకుని ఆ తర్వాత జీవితకాలం దీన్ని గురించి చింతిస్తూ జీవించలేను అనిపించింది.

మంత్రమో తంత్రమో ఏదీ రంగప్ప చెయ్యడం లేదు. ఒక ఆడదాని మనసు దోచుకోడానికి మగాడు ఏవైతో చేస్తాడో అవే చేస్తున్నాడు. మాటల్లో ఆమె చదువునీ అందాన్నీ పొగిడాడు. అదీ చాకచక్యంగా చెప్పాడు. ఆ పొగడ్తలన్నీ నేను తనదగ్గర చెప్పినట్టు ఆమెకు చెప్పాడు. పిల్లలకి బొమ్మలు, కానుకలు కొనిచ్చాడు. ఆమె బెరుకు వదుల్చుకుని వాటిని తీసుకోవడం మొదలుపెట్టాక ఆమెకు కూడా చిన్న చిన్న కానుకలివ్వడం మొదలెట్టాడు. వాటిని ఇవ్వడానికి అతనే కొన్ని సందర్భాలను సృష్టించుకున్నాడు. ‘పెద్ద హాస్పిటల్‌కు వెళ్తున్నాము. కొంచం మంచి దుస్తుల్లో వెళ్తే బాగుంటుంది,’ అని డ్రైవర్‌తో చెప్పించాడు. ఆ తర్వాత అతనే ఆమెకు చీరలు కొనిచ్చాడు. ఖరీదైన చీరలు. డ్రైవర్ ద్వారా పంపించినందువల్ల తిరస్కరించలేకపోవడము, తప్పుబట్టలేకపోవడమూ జరిగింది. అయితే పంపింది ఎవరన్నది తీసుకున్న వారి అంతరాత్మకు తెలుసు.

ఒక రోజు ఆమె మెడలో బంగారు గొలుసు వేసుకునుండటం గమనించాను. నాకు చూపించి జమీందారు కొనిచ్చాడని చెప్పింది. అరక్షణం ఆమె చూపు నన్ను తప్పించి మళ్ళీ చూసింది. ‘ఊరికే ఇచ్చాడా?’ అని నేను అడిగాను. ‘లేదు. మీకు ఇవ్వాల్సిన రొక్కానికి బదులుగా ఇది ఇస్తున్నాను అన్నారు. మీతో మాట్లాడుతానని కూడా చెప్పారు, చెప్పలేదా?’ అనడిగింది. ‘అవును, చెప్పారు,’ అన్నాను.

‘ఐదు కాసులు!’ అంది. ‘ఇప్పుడు వారానికి మూడు రోజులు పెద్ద హాస్పిటల్‌కు వెళ్ళాల్సొస్తోంది. కొంచం గొప్పగా కనిపిస్తేనే మనల్ని పట్టించుకుంటారు.’ భోజనం తెచ్చిపెట్టింది. వడ్డించలేదు. నేనే పెట్టుకుని తిన్నాను. పిల్లాడికి బట్టలు మారుస్తూ, ‘హాస్పిటల్ బెడ్‌లోనే ఒంటికి పోసేశాడని తిడుతున్నారు నర్సులు. అక్కడి నర్సులు ఎలా ఉన్నారనుకుంటున్నారు? ఒక్కొక్కరూ పెద్దింటి శీమాటీల్లా కొప్పులపైన తెల్ల టోపీలు పెట్టుకుని భలే స్టైల్‌గా ఉన్నారు. లూసియా అనొక గయ్యాళి, ఇంగ్లీషులోనే కయ్యిమంటుంది. ఇతనితో వెళ్ళడంవల్లే నాతో గౌరవంగా మాట్లాడుతున్నారు. సాదాసీదాగా కనిపించేవాళ్ళని తీసిపడేసినట్టు చూస్తారు. చచ్చినాకూడా పట్టించుకోరు,’ అంది.

ఆమెను చూడకుండానే ‘అవునా?’ అన్నాను. ఆమె ఇలా తన చర్యలను సమర్థించుకుంటూ ఎటు పోతుందా అని ఆలోచించాను. అవును, దాన్లో పడటానికే. అనుమానమే లేదు. నేను నెగ్గడానికి ఒక్క శాతంకూడా అవకాశం లేదు. ఒకవేళ ఆ ఒక్క శాతంలో నేను నెగ్గానంటే నా జీవితం తారస్థాయికి చేరుకుంటుంది. పాతకాలం బ్రిటిష్ యోధులు ద్వంద్వ యుద్ధం చేస్తారు అని విన్నాను. ఏడుసార్లు మార్చి మార్చి కాల్చుకోవాలి. ఇద్దర్లో ఒకరే ప్రాణంతో ఉండగలరు. మరొకరు చనిపోయే అవకాశాలే ఎక్కువ. అయినప్పటికీ ఎల్లప్పుడూ ద్వంద్వయుద్ధానికి కాలుదువ్వుతూనే ఉంటారు. ఆ ద్వంద్వ యుద్ధం మొదలయ్యేప్పటివరకు జీవించిన రోజులు అర్థవంతమవుతాయి. ఒక్కొక్క నిముషమూ, ఒక్కొక్క క్షణమూ ప్రాణసమానమవుతుంది. ద్వంద్వ యుద్ధంకంటే పెద్ద జూదం మరొకటుండదు అని తెల్లవాళ్ళు చెప్తే విని ఉన్నాను. ఇదీ ఒక ద్వంద్వ యుద్ధమే. గెలవాలి. లేదంటే మరణమే.

అయితే నేను నిజంగానే చచ్చిపోగలనా? చచ్చిపోతానని అనిపించట్లేదు. చావుగురించి ఇంతగా ఆలోచించే వాడు చచ్చిపోలేడు. చచ్చిపోవాలనుకునేవాళ్ళు ఆ క్షణంలో నిర్ణయిస్తారు. ఇంత ఆలోచిస్తున్నాను కాబట్టి నేను తప్పించుకునే మార్గాలనూ కనుక్కునే ఉంటాను. లోలోపల చాలా రకాల సమర్థింపులను సృష్టించుకునుంటానేమో కూడా. రోజు రోజుకీ అహం పెరిగిపోతూ ఉంది. క్షణం గడవడం గగనంగా ఉంది. పది నిముషాలెంత పొడవైనవో తెలుసుకున్నాను.

తర్వాత నా పిల్లాడి రూపంలో ఓ ఒత్తిడి వచ్చిపడింది. నేను ఆఫీసులో ఉన్నప్పుడు హాస్పిటల్‌ సిబ్బందినుండి ఒకడు సైకిలేసుకుని నన్ను వెతుక్కుంటూ వచ్చాడు. పిల్లాడికి సీరియస్ అయిందని, హాస్పిటల్లో అడ్మిట్ చేసినట్టూ చెప్పాడు. నేను రిక్షా పట్టుకుని హాస్పిటల్‌కెళ్ళాను. నా భార్య పరిగెత్తుకుంటూ వచ్చి నా చేతులు పట్టుకుని భోరుమని ఏడ్చింది పెద్దగా.

‘ఏమైంది?’ అన్నాను. ‘తెలియడంలేదు… తెలియడంలేదు!’ అంది. లోపలికెళ్ళి డాక్టర్‌ని కలిశాను. ఉత్తరాది డాక్టర్. వచ్చీరాని తమిళంలో మాట్లాడాడు. ‘దీనికొక మందుంది. అది ఇచ్చాము. ఇప్పుడు ఆ మందు రెసిస్ట్ చెయ్యడం ప్రారంభించింది. జ్వరం పెరిగిపోతూ ఉంది.’ ‘ఏం చేద్దాం డాక్టర్?’ ‘చూద్దాం…’ అన్నాడు. ‘అంతా దేవుడి చేతుల్లో ఉంది!’

అతను ఏం చెప్పొస్తున్నాడన్నది అర్థం అయింది. ‘ఇంకేమైనా మందుందా?’ అనడిగాను. ‘ఒక మందుంది. కనిపెట్టి ఒక ఏడాది కూడా కాలేదు. లండన్‌నుండి తెప్పించాలి. విమానంలో రావాలి. అది రావాలంటేకూడా నాలుగైదు రోజులు పట్టొచ్చు. అంతవరకు జ్వరం కంట్రోల్‌లో ఉండాలి,’ అన్నాడు.

నేను బయటికొచ్చిచూస్తే అక్కడ రంగప్ప ఉన్నాడు. నా భార్య ఏడుస్తూ అతనితో మాట్లాడుతూ ఉంది. నన్ను చూడగానే రంగప్ప, ‘ఉండండి నేను మాట్లాడి వస్తాను…’ అని లోపలికెళ్ళాడు. నేను సడలిపోయి కూర్చున్నాను. కంగారుగా, ‘ఏమన్నారు డాక్టర్?’ అని అడిగింది. నేను, ‘తను రానీ అడుగుదాం…’ అన్నాను. ఆ అర్థంలేని జవాబుతో నా భార్యని నేనే అతని మీదకి నెట్టేశాను.

రంగప్ప బయటికొచ్చి నాతో, ‘లండన్‌లో మందుందట. ఇప్పుడే టెలిగ్రామ్ ఇచ్చి తెప్పించేస్తాను. నాలుగైదు రోజుల్లో వచ్చేస్తుంది. అంతవరకు పిల్లాడి ఆరోగ్యం నిలకడగా ఉండేలా చూసుకోమని చెప్పాను,’ అన్నాడు. నా భార్య, ‘అక్కణ్ణుండా… అయ్యో!’ అంది. ‘ఖర్చుగురించి ఆలోచించకండి. సార్ నాకు చాలా దగ్గర వ్యక్తి. ఏంతైనా నేను చూసుకుంటాను.’ ఆమె ఏడుస్తూ చేతులెత్తి దణ్ణంపెట్టింది. అలా సోలిపోయి బెంచ్ మీద కూర్చుని ఏడుస్తోంటే రంగప్ప నా దగ్గరకొచ్చి, ఆమెను చూసుకోండని చెప్పి వెళ్ళిపోయాడు.

ఆమె ఏడుస్తూ ఉంటే నేను పక్కన ఊరకే నిల్చున్నాను. కాసేపయ్యాక నిట్టూరుస్తూ చలించిపోయినట్టు బయటకొచ్చాను. నా భార్య పరుగెట్టుకుంటూ వచ్చి నా చేతులు పట్టుకుంది. ‘ఏం చెప్పారు? ప్రాణానికేం కాదు కదా?’ అనడిగింది. ‘ఏం కాదు. కోలుకుంటాడు.’ ‘జమీందారు చూసుకుంటానన్నారు. ఆయన రూపంలో ఆ కొండమీది దేవుడే దిగొచ్చి చెప్పినట్టు ఉంది. అతని కాళ్ళమీద పడిపోవాలనిపించింది.’

‘పడ్డావా?’ అని నాలో నేనే అనుకున్నాను. ‘అతనేనండీ ఇక అన్నీ మనకి. అతనే అంతా!’ అని ఏడుపు మధ్యలో మాట్లాడింది. ఆమెకు కొంచం మతిస్థిమితం తప్పినట్టు అనిపించింది. హాస్పిటల్‌లో ఎవరూ ఉండకూడదని చెప్పేశారు. రంగప్ప సిబ్బందిని అక్కడే ఉంచేట్టు చెప్పాడు. నేను ఆమె భుజాలు పట్టుకుని ఇంటికి తీసుకొచ్చాను. పక్కింటి బామ్మని పిల్లల్ని చూసుకోడానికి ఏర్పాటు చేసింది. బామ్మ వాళ్ళకు ఇచ్చిన గంజి తాగినట్టులేరు. ఏడుస్తూ నిద్రపోయినట్టున్నారు.

సాయంత్రం ఏడు గంటలకు లేచింది లత. ‘నేను ఇక్కడ ఉండలేను. ఇక్కడ నిద్రపోలేను. నేను వెళ్తాను…’ అంది. ‘ఏం చేస్తావక్కడ?’ ‘నేనక్కడే ఉంటాను. నా పిల్లాడికి దగ్గరగా ఉంటాను…’ అని పిచ్చిదాన్లా మాట్లాడింది. ఏమీ చెయ్యలేనని అర్థం అయింది. సైకిల్ రిక్షా పిలిపించి ఆమెను తీసుకుని హాస్పిటల్‌కి వెళ్ళాను. ‘ఇక్కడ ఉండటానికి వీల్లేదు. ఉండాలంటే వరండాలో ఉండాల్సిందే!’ అని చెప్పాడు డాక్టర్. ‘వరండాలోనే ఉంటాను. నేను వరండాలోనే ఉంటాను…’ అంది. ఆమెను కూర్చోబెట్టి నేనూ కూర్చున్నాను. తెల్లవార్లూ ఇద్దరం నిద్రపోలేదు.

తెల్లారాక ఆమెను అక్కడే వదిలిపెట్టి ఇంటికొచ్చి పిల్లల్ని బడికి పంపించి దోసెలు వేసుకుని తిని పడుకున్నాను. మధ్యాహ్నం దాటింది లేచేసరికి. సాయంత్రం హాస్పిటల్‌కి వచ్చాను. అక్కడ నా భార్య లేదు. జమీందార్ వచ్చాడు, అతనితో కార్లో వెళ్ళినట్టు చెప్పాడు అక్కడి వాచ్‌మన్. నా ఒంటిలో రక్తమంతా వడిగి కారిపోయినట్టు అయింది. బెంచి మీద కూలబడ్డాను. ఎంతసేపలా కూర్చున్నానో మరి, ఎనిమిదింటికి డాక్టర్ వచ్చాడు. ‘పిల్లాడి పరిస్థితి అలానే ఉంది. అయితే ఇంకా దిగజారిపోలేదు. మందుతో బాగవుతుంది,’ అన్నాడు.

‘ఆ మందు పనిచేస్తే ఇంక భయంలేదు.’ అని నమ్మకంగా పలికాడు. నీళ్ళు నిండిన నా కళ్ళను చూసి, ‘మీరు ముందే చూపించుండాల్సింది. మీరిచ్చిన ఆ చిన్న చిన్న మందులవల్లే రెసిస్టెన్స్ వచ్చినట్టుంది. చూద్దాం, నమ్మకంతో ఉండండి,’ అని వెళ్ళిపోయాడు.

నేను అక్కడే కూర్చున్నాను. తెల్లవారాక కాని తెలియలేదు బెంచ్ మీదే పడుకున్నానని. అక్కడే ముఖం కడుక్కుని ఆఫీసుకెళ్ళి లెటర్లేమైనా వచ్చాయేమోనని చూశాను. కొన్ని లెటర్లు పంపాను. ఇంటికెళ్ళి పిల్లలు బడికెళ్ళారా అని చూశాను. ఆ రోజు ఆదివారం. నిద్రపోతూ ఉన్నారు. నా భార్య ఇంటికి రాలేదని బామ్మ చెప్పింది. రెండో అబ్బాయి ‘అమ్మేదీ?’ అని రాత్రి పదే పదే అడిగాడట.

‘ఇక్కడే ఉండండి, ఇంటికెళ్ళకండి…’ అని చెప్పి బామ్మకి డబ్బిచ్చి హాస్పిటల్‌కు వచ్చాను. హాస్పిటల్‌లో నా భార్య ఉంది. వరండాలో మరో చివర ఉన్న ఆమెను చూడగానే తెలిసిపోయింది, ఏదో జరిగిందని. పక్కనే చేతులు కట్టుకుని మరో వైపుకు చూస్తూ రంగప్ప నిల్చునున్నాడు. నా అడుగుల చప్పుడు విని ఇద్దరూ తిరిగి చూశారు. ఆయన నా దగ్గరకొచ్చి ‘సాయంత్రం కాస్మోపొలిటన్ క్లబ్బులో కలుసుకుందాం. ఆర్డర్ ఇచ్చిన మెడిసిన్ రేపు ఉదయం వచ్చేస్తుందట…’ అని చెప్పి వెళ్ళిపోయాడు.

దేహభారం పది రెట్లు పెరిగిపోయిన వాడిలా నేను ఆమె దగ్గరకు వెళ్ళాను. ఆమె నావైపుకు తిరిగైనా చూడలేదు. ‘ఏమన్నాడు డాక్టర్?’ అని అడిగాను. ఏమీలేదన్నట్టు తలూపింది. ఆమె పక్కనే కూర్చున్నాను. పదేపదే అమె ముఖాన్నే చూస్తూ ఉన్నాను. ఒక్క రోజులోనే ఆమెకు పది పదిహేనేళ్ళు పెరిగిపోయినట్టు అనిపించింది. ఆమెకు తెలిసిన జీవితం మొత్తంగా మారిపోయినట్టు, ఆమె శరీరంలోంచి మరో మనిషి బయటకొచ్చి కూర్చున్నట్టుగా ఉంది.

ఆ రోజంతా అక్కడే ఉన్నాను. ఆమె శిలలా కూర్చుండిపోయింది. కాసేపటికి, ‘ఇంటికి వస్తావా?’ అనడిగాను. తల ఆడించింది. ఇంటికి తీసుకొచ్చాను. వచ్చే దార్లో కూడా అలానే ఉంది. ముఖం వాచిపోయుంది. నేను ఓరకంట ఆమె ముఖాన్నే చూస్తూ ఉన్నాను. ఏమైంది? ఎలా అడిగేది?

రిక్షాలో కూర్చుంటున్నప్పుడు నాకు కొంచం అర్థం అయినట్టనిపించింది. నా ఒళ్ళు మెల్లగా సడలిపోయింది. నవ్వూ కన్నీరూ కలిసి వచ్చాయి. మహాభారతంలో ధర్మరాజు తర్వాత భార్యని పెట్టి జూదమాడినవాణ్ణి నేనే! ఎవరికైనా ఇది చెప్పాలి. వినేవాళ్ళు పగలబడి నవ్వుతారు. ఎవరికి తెలుసు? నా కథని సినిమాగా తీసినా తీస్తారు. నాకే తెలీకుండా పైకే నవ్వేశాను. తిరిగి ఆమె వైపు చూశాను. ఆమె అక్కడ లేదు.

ఇంటికి రాగానే పరుగెట్టుకుంటూ వచ్చి తనను హత్తుకుని ఏడ్చిన రెండో అబ్బాయి తల నిమిరింది. అయితే తలవంచి వాడిని చూడలేదు. పెద్దోడు వచ్చి, ‘శివుడెక్కడమ్మా?’ అనడిగితే, ‘వచ్చేస్తాడు,’ అని సన్నగా చెప్పింది. తర్వాత కాళ్ళు చాపుకుని గోడకానుకుని కూర్చుంది. బామ్మ పక్కనున్న అగ్రహారంనుండి రుబ్బిన దోసె పిండి కొనుక్కొచ్చింది. అందరికీ బామ్మే దోసెలేసి పెట్టింది. నేను చేయి కడుక్కోడానికి వెళ్ళినప్పుడు పెరట్లోని అరుగుమీద కూర్చుని లత దోసెలు తింటుండటం చూశాను.

ఆమె చూపు వేరే ఎక్కడో ఉంది. చెమ్మగిల్లిన కళ్ళు. అయితే ఎక్కడినుండో ఒక ప్రత్యేకమైన వెలుగు ఆమె మీద పడుతున్నట్టు చాలా అందంగా కనిపించింది.

చాప పరచుకుని దుప్పటిని తలమీదుగా కప్పుకుని సోయిలేనట్టు నిద్రపోయింది. నేను ఆమెనే చూస్తూ నిలబడ్డాను. అవును. నేను పూర్తిగా ఓడిపోయాను. అదే, మరో దారిలేదు. కాస్మోపొలిటన్ క్లబ్బుకు వెళ్ళి రంగప్పను ఫేస్‌చెయ్యాలి; లేదంటే, నేను మగవాణ్ణి అయితే, ఇలానే వెళ్ళి ఉరేసుకోవాలి. అయితే ‘ఆ’ విషయాన్ని నిర్ధారించుకోవాలి. ఏం నిర్ధారించుకోవాలి? ఆమెను లేపి ఆ విషయం అడగాలా? ఏమని? రాత్రి అతనితో గడిపావా అనా? అంతకంటే కాస్మోపొలిటన్ క్లబ్బుకు వెళ్ళడమే ఉత్తమం. అయితే అక్కడికెళ్ళి అవమానంతో ముడుచుకుపోయి నిల్చోవడంకంటే చచ్చిపోవడం మంచిది.

ఎందుకు చావాలి? ఇలానే పారిపోవచ్చు. పిల్లల్నీ ఆమెనీ రంగప్ప వదిలేయడు. ఒకవేళ వాళ్ళకి మంచి భవిష్యత్తు ఇప్పుడే మొదలవబోతుందేమో… బాగా అలసటగా అనిపించింది. ఒంటినిండా నీళ్ళు నిండిపోయినట్టు చేతులూ కాళ్ళూ భారంగా ఉన్నాయి. బయల్దేరు. అంతే!

అయితే అలా వెళ్ళిపోడానికి కుదరదు అని అంతరాత్మకి తెలిసినట్టుంది. ఏం జరిగిందన్నది నిర్ధారించుకోకుండా ఎక్కడా ప్రశాంతంగా జీవించడం నా వల్ల కాదు అన్నది తెలిశాక కంగారు కొంచం తగ్గింది. పెరట్లోకెళ్ళి తొట్లో ఉన్న మంచి నీళ్ళు ముంచి పోసుకుని స్నానం చేశాను. నీళ్ళన్నీ అయిపోయినా ఒళ్ళు మాత్రం కాగిపోతూనే ఉంది.

నాకున్నవాటిల్లోనే మంచి షర్ట్ వేసుకున్నాను. కొత్త నల్లకోటు తగిలించుకున్నాను. బంగారు పూతపూసిన గుండీలున్నాయి. ముఖ్యమైన సందర్భాల్లో మాత్రమే వీటిని వేసుకుంటాను. వెండి మూతవున్న పెన్ను. కళ్ళజోడు. బయల్దేరే ముందు నన్ను నేను ఒక సారి చూసుకున్నాను. ఒక ధైర్యం వచ్చింది.

వెళ్ళేప్పుడు సరస్వతి కఫే లోపలికెళ్ళి పొట్ట పగిలేలా నాలుగు మసాలా దోసెలు తిన్నాను; ఒక పొంగల్ కూడా. లేవలేకపోయాను. అయితే తిని బయటికొచ్చాక కంగారంతా పోయింది. ఒక రకమైన గర్వం వంటబట్టింది.

నేను వెళ్ళేసరికి కాస్మోపొలిటన్ క్లబ్బులో అందరూ ఉన్నారు. అందర్నీ రంగప్ప పిలిచినట్టు తెలిసింది. నేను లోపలకి వెళ్ళగానే మేనేజర్ కొంటెగా నవ్వాడు. నేను వెళ్ళి ఒక టేబిల్ దగ్గర కూర్చున్నాను. అందరూ నన్నే చూస్తున్నారు. అయినప్పటికీ ఎప్పట్లా మామూలుగానే ఉన్నట్టు కనబడే ప్రయత్నం చేస్తున్నారు. ఊపిరి పీల్చుకునే చప్పుడు కూడా వినిపించేంత నిశ్శబ్దంగా కాస్మోపొలిటన్ క్లబ్ ఉండటం ఇప్పుడేనేమో అనుకున్నాను.

బయట రంగప్ప బ్యూక్ కారు శబ్దం వినిపించింది. నా ఎడమ కాలు మాత్రం అసంకల్పితంగా ఊగుతోంది. ఎవరో, ‘వస్తున్నాడు,’ అని గొణిగారు. ఒకటి రెండు స్పూన్లు కదిలిన చప్పుడు వినిపించింది. నేను తలవంచుకుని కూర్చునున్నాను. రంగప్ప పనివాడు అతని వస్తువులున్న బాస్కెట్ పట్టుకొచ్చి టేబిల్ మీద పెట్టాడు. వెనకే బూడిద రంగు సూట్‌లో రంగప్ప తన టోపీ చేతబట్టుకుని వచ్చాడు. వుడెన్‌ఫ్లోర్ మీద అతని ల్యాన్కేస్టర్ షూలు శబ్దం చేశాయి. మీసాలకు నూనె రాసి తిప్పుకునున్నాడు. రొమ్ముమీద గడియారపు బంగారు గొలుసు మెరిసింది.

అతను నా ముందుకు రాగానే లేచి నమస్కారం అని చెప్పాను. అతను ఉత్సాహమైన మందహాసంతో కూర్చున్నాడు. సర్వర్ని పిలిచి మందు తెమ్మని సైగ చేశాడు. నాతో, ఈరోజు మన పందెం గడువు చివరి రోజు!’ అన్నాడు. నాచ్చిముత్తు ‘నాయక్కరూ, ఇదంతా ఏంటి? వద్దు,’ అన్నాడు. ‘ఉండనివ్వండి. నేను ఆడిన మాట కదా?’ అన్నాడు రంగప్ప. ‘ఇదంతా ఇప్పుడు మాట్లాడుకోవద్దు,’ అన్నాడు నాచ్చిముత్తు. నేను మాత్రం గట్టిగా ‘మాట్లాడనివ్వండి…’ అన్నాను.

‘అవును. నేను మాట్లాడి తీరాలిప్పుడు!’ అంటూ రంగప్ప చప్పట్లు కొట్టాడు. ‘అందరూ వినండి. నేను పందెపు రొక్కాన్ని నమశ్శివాయంకు ఇవ్వడానికి వచ్చాను!’ నాకు ఆ మాటలు అర్థం కాలేదు. విన్నవాళ్ళు కూడా నిశ్శబ్దంగా ఉన్నారు. ‘నేను ఓడిపోయాను. కాబట్టి ఇదిగో, ఐదు లక్షలకుగాను చెక్కును నమశ్శివాయంకు ఇస్తున్నాను.’ తన జేబులోనుండి ఒక బ్రౌన్ కవర్ తీసి టేబిల్ మీద పెట్టాడు. తర్వాత క్లబ్బులో ఉన్న అందరూ లేచి నిల్చుని చప్పట్లు కొట్టారు.

‘శుభం… మీరు ఓడిపోయారు. అయితే ఇంత పెద్ద రొక్కం…’ అని నాచ్చిముత్తు ఏదో చెప్పబోయాడు. ‘ఇది నేనాడిన మాట!’ అన్నాడు రంగప్ప. ‘ఇది నాకు సంతోషమే. నేనే చెప్పానుగా, నేను ఇందులో ఓడిపోవాలని కోరుకుంటున్నానని! నా ఆవేశమే నాకు కొన్ని గొప్ప విషయాలను నేర్పించింది… నాకొక నమ్మకం కలిగింది. దానికి నేను నమశ్శివాయంకి ధన్యవాదాలు చెప్పాలి.’

మళ్ళీ చప్పట్లు, నవ్వులు. నాట్రాయన్ నా భుజంమీద చేయి వేసి ‘నెగ్గారు…’ అన్నాడు. నాకెటువంటి సంతోషమూ కలగలేదు అన్నది నాకే ఆశ్చర్యమేసింది. పైన తిరిగే ఫేన్‌లు ఎందుకు ఇంత శబ్దం చేస్తున్నాయని పొంతనే లేకుండా ఆలోచిస్తున్నాను. ‘ఐదు లక్షలు!’ అని ఎవరో చెప్తున్నారు.

అందరికీ రంగప్పే మందు ఆర్డర్ చేశాడు. సేవకుల్లో ఉత్సాహం పుంజుకుంది. ఎక్కడ చూసినా నవ్వులు, కేరింతలు. నేను కుర్చీ చప్పుడయ్యేలా లేచి భుజాలు ముడుచుకుని బయటకి నడిచాను. అంతా సద్దుమణిగిపోయి అందరూ నా వంక చూస్తున్నారు. నాట్రాయన్, ‘మీ చెక్!’ అని నా భుజం పట్టుకున్నాడు. దానిని తాకడానికే నా చేయి వణికింది. అతనే దానిని నా కోటు జేబులో పెట్టాడు. నేను ధన్యవాదాలు అని గొణుక్కుంటూ ఎవర్నీ చూడకుండా మెట్లవైపు నడిచాను. రిక్షాలో ఎక్కి కూర్చున్నప్పుడు ఏదో అతిపెద్ద ప్రమాదం నుండి తప్పించుకున్నట్టు తోచింది. చల్లగాలి ఒంటిని తాకుతున్నా చెమటలు పట్టాయి.

ఆ డబ్బుతోనే అంబాసిడర్ ఏజెన్సీ తీసుకున్నాను. డబ్బు సంపాయించాను. ఇప్పుడు నాలుగు నగరాల్లో ఉన్న ఎస్.ఆర్.ఎన్. సన్స్ అండ్ ఆటోమొబైల్స్ అలా మొదలైంది!” అన్నారు ఎస్.ఆర్. నమశ్శివాయం.

కథ పూర్తవ్వగానే ప్రభాకర్ చిన్నగా నవ్వాడు. “నేను ఊహించాను” అన్నాడు సహదేవుడు. నేను చేతులూ కాళ్ళూ కొంచం కదిపి ఒళ్ళు విరుచుకున్నాను. సంతృప్తిగా ఉంది. అయినా ఎందుకో కొంత అసంతృప్తిగానే అనిపించింది. ఎందుకంటే అదొక కథలా, అతిసంప్రదాయబద్ధమైన ముగింపుతో ఉంది కాబట్టి!

అయితే వెంటనే నమశ్శివాయం ఆ అసంతృప్తిని బద్దలుకొట్టారు. మత్తులో గడ్డం రొమ్ముకు తగిలేలా తలదించుకుని వణికే గొంతుతో చెప్పారు.

“ఆ తర్వాత ముప్పై ఏళ్ళకు రంగప్ప చనిపోయాడు. ఆ తర్వాత మరో పదేళ్ళకి నా భార్య చనిపోయింది. అప్పటికి మేము మనవళ్ళూ మనవరాళ్ళందర్నీ చూసేశాము. చనిపోయే ముందు ఆమె నాకొక నిజం చెప్పింది; ఆ ఐదు లక్షలు ఆమెను గెలుచుకున్నందుకు రంగప్ప ఇచ్చిన రొక్కం అని!”

(కథ మూలం: వెట్‌ఱి)

జయమోహన్ 1962 ఏప్రిల్ 22న కేరళ-తమిళనాడు సరిహద్దు ప్రాంతంలో కన్యాకుమారి జిల్లాలో జన్మించారు. ఆయన తల్లితండ్రులు మలయాళీలు. ఇరవై రెండో ఏట వామపక్ష, సామ్యవాద సాహిత్యం మీద ఆసక్తి కలిగింది. ఆ రోజుల్లోనే రాసిన ఖైది అనే కవిత; నది‌, బోధి, పడుగై వంటి కథలు ఆయనకు మంచి గుర్తింపును తెచ్చిపెట్టాయి. అప్పుడు రాసిన రబ్బర్‌ అనే నవల అకిలన్‌ స్మారక పురస్కారం అందుకుంది. ఈయన రచనలన్నీ మానసిక లోతులను వివిధ కోణాల్లో అద్దం పట్టేవిగా ఉంటాయి. 2015లో కేంద్ర ప్రభుత్వం ప్రకటించిన పద్మభూషణ్ పురస్కారాన్ని తన సిద్ధాంతానికి విరుద్ధమంటూ తిరస్కరించారు.