1. తనుపంగ చనుదెంచినాము= తృప్తిపరచుటకు, సంతోషపరచుటకు వచ్చినాము.
2. జనపాళి కెల్లను=జనముల వరుసకంతయు (సమూహమునకంతయు)
3. శైలరాజసుత= హిమవంతుని కూతురు(పార్వతి); భద్రంబులు=శుభములు, మంగళములు
4. శ్రీచిత్తశాయి= లక్ష్మికి ప్రియుడైనందున ఆమెహృదయములో నెలకొనియుండువాడు, భక్తి దైవాఱ=భక్తి అతిశయింపగ
5. కరుణాలుడు=దయగలవాడు,కరిరాజముఖుడు=గజాననుడు
6. బిల్హణీయంబనఁగ=బిల్హణీయమను పేరుతో, విఖ్యాతమై యున్న= ప్రసిద్ధమై యున్న, ఇరవొందుచున్న=నెలకొనియున్న

7. నిస్తుల=సరిలేని, మయూరక=మగనెమిలి. మగనెమలి మాత్రమే నాట్యముచేయుటచే నిట్లు చెప్పబడినది.
8. నాకాంగనలు=దేవతాస్త్రీలు; వీణావాదనవిదుషీత్వంబున= వీణను వాయించుటయందుగల పాండిత్యములో
9. మంజులసభ=ఇంపైన సభ, మండనమై తగు=అలంకారమై ఒప్పారు. (మయూరిక పాంచాలరాజైన మదనాభిరాముని ఆస్థాననర్తకి, అతని కూతురు యామినీపూర్ణకు నాట్యగురువు)
10. రాజీవాక్షి=పద్మములవంటి కన్నులుగలది; సురుచిరరీతులు=అందమైన, రసవత్తరమైన గతులు, పద్ధతులు, భంగిమలు; కఱపెడు =నేర్పునట్టి.

11. మదర్థితరీతిన్=నేను కోరినట్లుగా;విపంచి=వీణ; మనోజ్ఞ+అమృత+సింధువట్లు= మనోహరమైన అమృతంనదివలె, రమ్యరసప్లుతంబుగాన్= రమ్యమైన శృంగారాది రసములలో వెల్లువెత్తుచుండగా.

తాత్పర్యము

‘ఓ మయూరికా! నేను కోరినట్లుగా యామినికి వీణను వాయించుటకు, ముఖమునందు హావభావములు ఉప్పొంగునట్లుగా ప్రదర్శించుచు, మనోహరమైన అమృతప్రవాహమో అనునట్లు శరీరము సాంతముగ శృంగారాదిరసములలో వెల్లువెత్తుచుండగా, గోముగ (సుందరముగా) నాట్యము చేయుటకు కొంచక=కొదువలేకుండ నీచాతుర్యముతో (నేర్పుమీర) నేర్పితివా?’ – అని రాణి మయూరిక నడుగుచున్నది.

12. తా॥ అందులో సందేహమెందుకు? యామిని మీముందే యామినికి — అనగా రాత్రికి — చంద్రునికి గల (ప్రేమ)బంధాన్ని ప్రదర్శించే నాట్యభంగిమలను ప్రదర్శిస్తుంది గదా!

13. యామిని అను పదమునకు రాత్రి, యామిని అనే స్త్రీ అని అర్థములు. ద్విజరాజు అను పదమునకు బ్రాహ్మణశ్రేష్ఠుడు, చంద్రుడు అని అర్థములు. అందుచేత ఈగీతం యామిని అను నాయికకు, బ్రాహ్మణ శ్రేష్ఠునికి (బిల్హణునికి), మఱియు రాత్రికి, చంద్రునికి సమానంగా వర్తించునట్లుగా వ్రాయబడింది.
14. కరములు అను పదమునకు చంద్రపరంగా కిరణములని, బ్రాహ్మణపరంగా చేతులు అని అర్థము. జిగి=వెలుగు (చంద్రపరంగా), వర్చస్సు(బ్రాహ్మణపరంగా)
15. రాసిక్యంబే=రసికత్వమే, రమ్యామృతమై= రమ్యమైన అమృతమై, పాండిత్యంబే, వరపాండిమమై=స్వచ్ఛమైన తెల్లదనమై. విబుధుడనగా చంద్రపరంగా దేవత అనియు, బ్రాహ్మణపరంగా పండితుడు అని అర్థములు. అనగా పండితుడైన బ్రాహ్మణుని పాండిత్యం తెల్లగా ఉందని (పాండితికి తెల్లదనము చెప్పుట కవిసంప్రదాయము), అతని రసికత అమృతంలాగ ఉందని అర్థం. చంద్రునికి అమృతవర్షుడు అని పేరుంది గనుకఅతడు కిరణాలద్వారా వర్షించే అమృతం రసికత్వంలాగను,అతని తెలుపు (పాండిమము) పాండిత్యంలాగ ఉందని చంద్రునిపరంగా అర్థం.

17. పైన చెప్పినట్లుగా, విదుషీమణియైన రాణి, కరంబులు అనే పదానికి చేతులు, కిరణాలు అనే అర్థములున్నవని, ద్విజరాజనే శబ్దానికి బ్రాహ్మణశ్రేష్ఠుడు, కలువలఱేడు (అంటే చంద్రుడు) అనే అర్థములున్నవని చెపుతున్నది.
18. భవ్యపాండితితోడన్ రంగారు=చక్కని పాండిత్యముతో అతిశయించు; సాహిత్యాంగణమున= సాహిత్యముయొక్క ముంగిలి, లేక ఆవరణలో; విదుషివగుటయె హితమౌ=పండితురాలవగుటయే తగును.
19. మేలగు గురువున్=శ్రేష్ఠుడైన (సాహిత్యమును నేర్పు) గురువును; శ్రీవాణీవిభునిభునిన్=మంగళకరుడైన బ్రహ్మవంటివానిని; విధుసమవదనా=చంద్రముఖీ!