అర్థరాత్రి రెండింటికి సెల్ ఫోన్ తెగ మోగుతుంటే ఇండియా నుంచి కాల్ అనుకున్నాను. కళ్ళు తెరవకుండానే నిద్రమత్తులో “హలో!” అన్నాను. ఆవతల గొంతు రాజుది. రాజు చెప్పిన వార్త విని ఒక్కసారి అవాక్కయ్యి బెడ్ మీద లేచి కూర్చున్నాను. చప్పున నిద్ర మత్తు వదిలి, ఒళ్ళు జలదరించింది. వెన్నులో సన్నగా వణుకు పుట్టింది.

రాజు చెప్పింది నమ్మలేక పోయాను. యూసమిటీ వాటర్ ఫాల్స్ లో పడి రవి పోయాడని చెప్పాడు.

“అదేమిట్రా! ఎలా జరిగింది? మీరందరూ అక్కడ ఏం చేస్తున్నారు?” గొంతు వణికింది. మాటలు పెగల్లేదు. రాజు ఏడుస్తూ చెబుతున్నాడు. వాడు చెప్పింది వింటూ నమ్మలేక పోతున్నాను. రాజు వాళ్ళూ రవి శవాన్ని పోలీసులు తీసుకొస్తున్నారని, రేపు సన్నీ వేల్ లో పోస్ట్ మార్టమ్ చేసే వరకూ వాళ్ళ ఆధీనంలోనే ఉంచుకుంటారని చెప్పాడు. యూసమిటీ వెళ్ళిన వాళ్ళందరూ వెనక్కి వస్తున్నామని చెప్పాడు. ఊహించని వార్త ! దాని వెంబడే కన్నీళ్ళు!

పక్కనే పడుక్కున్న జయని లేపి విషయం చెప్పాను. జయ ఏడవడం మొదలు పెట్టింది. జయ రవిని తమ్ముడూ అంటూ పిలిచేది. రవి ప్రోద్బలంతోనే జయ ఎమ్ ఎస్ చేయడం మొదలు పెట్టింది. జయకి రవి తమ్ముడిలా చేదోడు వాదోడుగా ఉండేవాడు.

రవి నాకు ఓ ఏడాది క్రితమే పరిచయం అయ్యాడు. ఏడాది లోనే మా స్నేహం బాగా పెరిగింది. ఎంతలా పెరిగిందీ అంటే రవి వారానికి అయిదు రోజులు మా ఇంట్లోనే భోజనం చేసేంత. మా స్నేహం బలపడడానికి మూల కారణం, మేం ఇద్దరం ఒకే కంపెనీలో పని చేయడమే. నేను మేనేజరు అయినా ఆఫీసులో పనినీ, స్నేహాన్నీ ఎప్పుడూ ముడి వేయలేదు. దేని దారి దానిదే అన్నట్లుగా ప్రవరించేవాడు. అందుకే రవి అంటే నాకు వల్లమాలిన ఇష్టం. శుక్రవారం అసలు నేను కూడా యూసమిటీ వెళ్ళాల్సి ఉంది. పని చాలా ఉండి ఆగిపోయాను. మా స్నేహితులంతా ఎప్పటినుండో ప్లాన్ చేసుకున్న ప్రోగ్రామది. పనుందని రవిని యూసమిటీ ప్రోగ్రాము ఆపేసినా బాగుండేది. రవి స్నేహితుడొకతను న్యూజర్సీ నుండి రావడంతో కాదనలేక పోయాను.

రెండు రోజుల క్రితం ఆఫీసులో ఆఖరు సారిగా చూసిన మొహం ఇంకా గుర్తుకొస్తూనే ఉంది. ఎప్పుడూ నవ్వుతూ ఉండేవాడు. నేను వెళ్ళి ఉంటే ఇలా జరిగేది కాదేమో ! నేను వెళ్ళక పోవడానికి స్కాట్ కారణం. స్కాట్ సెలవులో వెళ్ళడం వల్లే నేను వెళ్ళలేకపోయాను.

క్రితం గురువారం నాకింకా గుర్తు…. నా రూంలో నేను పని చేసుకుంటున్నాను. సరిగ్గా రెండున్నరయ్యింది.

“హయ్ ! చందూ – నిన్నే !” పనిలో నిమగ్నమయిపోయిన నేను ఒక్కసారి ఉలిక్కి పడ్డాను. వెనక్కి తిరిగి చూస్తే రవి.

“ఓ ! నువ్వా !”

“ఏంటి, అంత సీరియస్ గా పనిచేసేస్తున్నావు? నాలుగు సార్లు పిలిచినా పలక లేదు ?”

“అదా, నథింగ్ ! రేపు కస్టమర్ ప్రెజెంటేషన్ ఉంది కదా, అది ప్రిపేరు చేస్తున్నాను. చెప్పు ఏంటి?” ఒక్కసారి వొళ్ళు విరుచుకున్నాను.

” ఏం లేదు, స్కాట్ ఈ మైయిల్ చూసావా? ”

” లేదు. మెయిల్ చెక్ చేసి ఓ గంట దాటింది. లెట్ మీ సీ ” అంటూ మెయిల్ చూడ్డం మొదలు పెట్టాను. ఈ లోగా రవి చెప్తున్నాడు. వింటూ మెయిల్ వెతుకుతున్నాను.

“స్కాట్ కిచ్చిన టెస్టింగ్ ఇంకా పూర్తి కాలేదు. నెక్స్ట్ వీక్ రిలీజు ఉంది కదా! అదీకాక ఓ నెల రావట్లేదనీ, ఎమర్జన్సీ అంటూ మెయిల్ కొట్టాడు. ఇప్పుడెలాగ ? నా టెస్టింగ్ కూడా ఇంకా కాలేదు…” మెయిల్ చదివాను. ఒక్కసారి గాలి తీసేసినట్లయ్యింది.

“అదేమిటి – స్కాట్ ఇలా చెప్పా పెట్టకుండా వెళిపోతే, ఎలాగ? అయినా స్టీవ్ ఏం చేస్తున్నాడు? వచ్చే వారం రిలీజు ఉంటే, వెకేషన్ ఎలా ఇచ్చాడు?” స్టీవ్ స్కాట్ మేనేజరు. అతను క్వాలిటీ విభాగం చూస్తాడు. నేను ఇంజనీరింగ్ మేనేజర్ని ! మా గ్రూప్ తరపున క్వాలిటీ రిప్రజెంటేటివ్ గా రవి పనిచేస్తాడు.

“చచ్చేంత పని ఉంది. అయినా ఈ స్కాట్ ఇలా ఎలా వెళతాడు? ప్రతీసారీ ఇంతే ! క్రితంసారి, కష్టమర్ ప్రోబ్లమ్ వచ్చినప్పుడు, రెండయిపోయింది, నే వెళ్ళాలంటూ మధ్యలోనే వదిలేసి వెళిపోయాడు. స్టీవ్ కి ఎంత చెప్పినా ప్రయోజనం లేదు. ఉన్న అయిదు గంటలూ పని బాగా చేస్తాడు కదా అని అంటాడు. ఇప్పుడెలా? నువ్వేమో ఈ వీకెండు యూసమిటీ ప్రోగ్రాం పెట్టుకున్నావు. ఎవ్వరూ లేకుండా…” విసుగూ, నిరాశా నా మాటల్లో ధ్వనిస్తున్నాయి.

స్కాట్ ప్రతీరోజూ ఉదయం తొమ్మిది నుండి, రెండింటి వరకే పని చేస్తాడు. ఎంత పని ఉన్నా, రెండయ్యేసరికి మధ్యలో వదిలేసి వెళిపోతాడు. ఉన్నంత సేపూ పని బాగా చేస్తాడు. కానీ అతని టైమింగ్సే పెద్ద తలనొప్పిగా తయారయ్యాయి. నా గ్రూపు కాదు, ఏమీ చెయ్యలేను. పైగా అతను కన్షల్టెంటుగా పనిచేస్తున్నాడు. పెర్మనెంటు ఉద్యోగి కాదు. దాదాపు పదేళ్ళుగా ఈ కంపెనీలోనే చేస్తుండడం వల్ల ఎవరూ ఉద్యోగం లోంచి తీసేయడానికి ప్రయత్నించలేదు.

“పోనీ – నేను యూసమిటీ ట్రిప్ కాన్సిల్ చేసుకుంటాను. ఈ శనాది వారాలు వచ్చి పనిచేస్తాను.” రవి నా విసుగు అర్థం చేసుకున్నట్లుగా అన్నాడు.

“అదికాదులే ! నువ్వు నెల్లాళ్ళ క్రితమే ప్లాన్ చేసావు కదా! అయినా రేపు మీ స్నేహితుడు న్యూజర్సీ నుండి వస్తున్నాడన్నావు కదా! సర్లే ! నేను ఈ వీకెండు స్కాట్ పని చేస్తాను. నువ్వూ, రాజూ అందరూ వెళ్ళండి.”

“పరవాలేదు..కాన్సిల్ చేద్దాం. అయినా నువ్వు రాకుండా…”

“డోంట్ వర్రీ ! మనందరం మరోసారి వెళదాం. అప్పుడయితే జయ కూడా వస్తుంది. నాకు స్కాట్ టెస్ట్ ప్లాను అవీ ఇయ్యి. అవసరం అయితే నీకు కాల్ చేసి కనుక్కుంటాను. సరేనా..”

“సరే! నేను కచ్చితంగా ఇవాళే నా పని పూర్తి చేసేస్తాను.”

” ఈ స్కాట్ తో పెద్ద తలనొప్పి – ఈ సారి మీటింగ్ లో స్టీవ్ కి కచ్చితంగా కంప్లైంట్ చేస్తాను…” నా కోపాన్ని వెళ్ళగక్కాను.

“కంప్లైంట్ ఎందుకు? వద్దులే ! స్కాట్ మంచి మనిషి! పోనే నేను ఆగిపోతాను…” రవి కి స్కాట్ మీద కంప్లైంట్ చేయడం ఇష్టం లేనట్లుగా అనిపించింది.

“సరే! కంప్లైంట్ చేయనులే ! నువ్వు యూసమిటీ వెళ్ళచ్చు…” నవ్వుతూ అన్నాను. అతనూ నవ్వుతూ నా గదిలో నుండి వెళ్ళిపోయాడు. ఆ మర్నాడు శుక్రవారం రవిని కలవలేదు. కానీ ఫోన్ లో మాట్లాడు కున్నాం. రవి ఫ్రెండు వచ్చాడు.

చివరసారిగా నా గది నుండి నవ్వుతూ వెళ్తున్న రవే నాకింకా గుర్తు !

రవి మరణం మమ్మలందర్నీ షాక్ లోకి నెట్టేసింది. జయ, నేనూ ఇంకా నమ్మలేక పోతున్నాం. తెల్లవారుఝామున నాలుగింటికి రాజూ, ఫ్రెండ్సూ వచ్చారు. రాజూ, న్యూజర్సీ నుండి వచ్చిన రవి ఫ్రెండూ అందరూ ఒకరకమైన స్థబ్దులోకి వెళిపోయారు. ఇదెలా జరిగిందీ? అన్నది నమ్మశక్యం కాకుండా వుందందరికీ! అందరూ కన్నీరు మున్నీరుగా ఏడుస్తున్నారు.

రవి వాటర్ ఫాల్స్ లో జారి పడిన తరువాత, శవం కోసం దాదాపు నాలుగు గంటలు పైగా వెతకాల్సొచ్చిందని చెప్పారు. ఈ సంఘటన మధ్యాన్నం జరిగినా అర్థరాత్రి వరకూ రాజు నాకు చెప్పలేదు. రవికి ఈత వచ్చు కదా, క్రింద ఎక్కడో పడి బ్రతుకుతాడని అనుకున్నారట. వేంటనే పోలీసులకి 911 కాల్ చేసి చెప్పడంతో మొత్తం అందరూ యూసమిటీ ఫాల్స్ దగ్గర గాలించారు. యూసమిటీ ఫాల్స్ అంత ఉదృతంగా ఉండవు. పైగా వేసవి కాలం కావడం వల్ల జలపాతం ధాటిగా లేదు. అయినా ఆ ప్రవాహంలో పడితే బ్రతికే ఛాన్సు తక్కువే! అందరూ తలో రకంగా చెప్తున్నారు.

“ఏరా? అసలేం జరిగింది? మీరందరూ వుండి ఏం చేస్తున్నారు?”

“ఫాల్స్ దగ్గరకి వెళ్ళాంరా, అక్కడ నో ఎంట్రీ బోర్డు ఉంది. రవి అక్కడకి వెళ్ళి చూసొస్తానన్నాడు. నేను రవీ వెళ్ళాం. నీళ్ళలో కాళ్ళు కడుక్కుంటానని ఒక కాలు వేసాడు. అంతే అక్కడ ప్రవాహంలో కాలు జారి కొట్టుకుపోయాడు. గట్టిగా అరిచాడు.నేనూ అరిచాను, ఇదంతా ఒక్క క్షణంలో జరిగిపోయింది…”

రాజు గొంతు వణికింది. కన్నీళ్ళు ప్రవాహంలా వస్తున్నాయి. మిగతా ఇద్దరి పరిస్థితీ ఇదే ! నా కయితే మెదడు మొద్దుబారి పోయింది. జయ దుఖం ఆపుకోలేకపోతోంది. న్యూ జెర్సీ నుండి వచ్చిన రవి స్నేహితుడు ” అంతా నా వల్లే జరిగింది. నేను రాకపోయినా ఇలా అయ్యుండేది కాదేమో” అంటూ బాధ పడ్డాడు.

“ఇలా జరగాలనుంటే మనం చేసేదేముంది?. ముందు రవి వాళ్ళ అమ్మా, నాన్నలకి ఫోన్ చేసి చెప్పాలి. ఈ దుర్వార్త ఎలా చెప్పాలో తెలీడం లేదు..” ఎంత దిగమింగుకున్నా ఆపుకోలేని బాధ.

అందరికంటే కాస్త ముందు తేరుకున్నది నేనే. ముందుగా రవి వాళ్ళ తల్లి తండ్రులకి ఫోన్ చేసాను. విషయం చెప్పాను. రవి తల్లి షాక్ వచ్చి పడిపోయింది. తండ్రి భోరున ఏడుస్తున్నాడు. ఆ రోదనలు ఫోన్లో వినడానికే ఎంతో దుర్భరంగా ఉంది. దగ్గరుంటే ఎలా ఉంటుందో పరిస్థితి ఊహించ గలను.

రవి వాళ్ళకి ఒక్కడే కొడుకు. రవికి ఇంకో చెల్లెలుంది. ఆ చెల్లెలి భర్తతో మాట్లాడాను. మళ్ళా రవి తల్లి తండ్రులతో మాట్లాడే ధైర్యం నాకు లేకపోయింది. ఏం జరిగిందో అంతా వివరించాను. రవి శవం ఇంకా పోలీసుల కస్టడీలోనే ఉందని పోస్ట్ మార్టం చేసాక కానీ మాకు శవాన్ని చూసే అవకాశం లేదని చెప్పాను. ఏం కావాలన్నా నాకు ఫోన్ చేయమని నా సెల్ నంబరిచ్చాను. ఒక్కొక్కరిదీ ఒక్కోరకమైన బాధ. బంధాల బట్టీ బాధలూ మారుతూ ఉంటాయి.

దాదాపు రెండుగంటల సేపు స్థబ్దుగా అయిపోయాం. మాటలు గడ్డ కట్టుకుపోయాయి. మా పరిస్థితే ఇలా ఉంటే రవి తల్లి తండ్రుల పరిస్థితి ఏమిటి? పైకి వస్తాడనుకొన్న ఒక్కగానొక్క కొడుకూ, దేశం కాని దేశంలో, ఇలా పోయాడని తెలిస్తే ఎవరు తట్టుకోగలరు? కొద్ది పాటి పరిచయానికే గుండెల్లో భూకంపం వచ్చినట్లుంటే, పాతికేళ్ళ జ్ఞాపకాలు తల్లి తండ్రులు ఎలా తప్పించుకునేది? జీవితపు వేదికపై రవి పాత్ర అర్థాంతరంగా ముగిసిపోయింది. పాత్ర అంటే గుర్తొచ్చింది. రవి చాలా మంచి నటుడు. నాటకాలంటే విపరీతమైన పిచ్చి. అసలు రవి నాకు పరిచయం అయ్యింది కూడా నాటకాల ద్వారానే!

ఒక సారి మా ఏరియాలో ఉన్న తెలుగు సాంస్కృతిక సంఘం వాళ్ళు నాటకం వేస్తున్నారు కీబోర్డ్ సహకారం కావాలని నన్ను అడిగితే వెళ్ళాను. అక్కడే నాకు రవి పరిచయమయ్యాడు.. రవి ఆ తెలుగు సంఘంలో దాదాపు రెండేళ్ళనుండీ నాటకాలు వేసేవాడని చెప్పాడు. ఆ తెలుగు సంఘానికి అతి చురుకైన కార్య కర్త రవి. ప్రోగ్రాం అయ్యే వరకూ ఎంతో శ్రమించేవాడనీ అందరూ మెచ్చుకునేవారు. మా ఇద్దరికీ స్నేహం కలిసింది ఆ నాటకం ద్వారానే! కొద్ది కాలంలో మాకెంతో దగ్గరయ్యాడు. కొన్నాళ్ళ తరువాత రవికి నే చేసే కంపనీలోనే ఉద్యోగం వచ్చింది. అప్పటినుండీ మా స్నేహం మరింత బలపడింది.

పరిచయ కాలం తక్కువైనా మా మధ్య పెరిగిన అనుబంధం ఎక్కువే ! ఆ రాత్రి ఎవ్వరూ నిద్రపోలేదు. జయ ఏడుస్తూ ఎప్పుడు నిద్రలోకి జారుకుందో తెలియదు. రవి లేడు అన్న నిజం ఇంకా జీర్ణించుకోలేకపోతోంది మనసు. ఇహ రవి శవాన్ని చూస్తే తట్టుకోగలదా?

పోస్ట్ మార్టం రిపోర్ట్ వచ్చింది. రవి శవాన్ని మాకు అప్ప జెప్పారు. ప్రస్తుతం శవాన్ని ఇండియా తీసుకెళ్ళాలి. ఎయిర్ లైన్స్ కాంటాక్ట్ చేస్తే ఎక్కడ చనిపోతే అక్కడ కౌంటీ నుండి డెత్ సర్టిఫికేట్ కావాలన్నారు. అది రావడానికి రెండు రోజులు పడుతుంది. ఈ లోగా శవాన్ని మార్చురీలో ఉంచాలని నిర్ణయించాం. మార్చురీలో రోజుకి 500 డాలర్లు అవుతుందన్నారు. ఎయిర్లైన్స్ చార్జీలు నాలుగు వేల డాలర్లు పైగా ఉంది. ఎంత లేదన్నా అయిదు రోజుల పైనే పడుతుంది. ఇండియన్ కన్సులేట్ ని కాంటాక్ట్ చేస్తే వాళ్ళు ఈ ఖర్చు భరిస్తారు అని అన్నారు. కానీ మా ఆశ నిరాశే అయ్యింది. వాళ్ళు త్వరగా శవాన్ని ఇండియా చేర్చడానికి సహాయం చేస్తామన్నారు కానీ, ఆర్థిక సహాయం కుదరదన్నారు. ఎంత లేదన్నా దాదాపు 10 వేళ డాలర్లు అయ్యేట్లా ఉంది. ఏం చెయ్యాలో తోచని పరిస్థితి.

ఆఫీసులో రిలీజు ఉంది. రవి మరణం వల్లా, నేను ఆఫీసుకు శలవు పెట్టాను. వారం రోజులుగా మానసిక సంఘర్షణ. రవి శవాన్ని ఇండియా పంపడానికి ప్రయత్నం చేస్తున్నాము.
అప్పుడే ఎయిర్ లైన్స్ వాళ్ళతో మాట్లాడి ఫోన్ పెట్టాను, రాజు, ఇంకా కొంతమంది మిత్రులూ వచ్చారు. వాళ్ళ మొహాల్లో నిరాశ కనిపించింది.

“చందూ – వెళ్ళిన పని కాలేదురా.. ఆ తెలుగు సంఘం వాళ్ళు కుదరదన్నారు…”

“కుదరదన్నారా? రవి గురించి చెప్పారా? వాళ్ళ పేరెంట్స్ ఆర్థిక పరిస్థితీ చెప్పారా?”

“చెప్పాం. కానీ ఆ తెలుగు సంఘం వాళ్ళ దగ్గర అంతగా నిధులు లేవట. మొన్ననే సునామీ వస్తే సహాయ నిధికి విరాళాలు అడిగాం, మళ్ళా ఎవర్ని అడిగేది అన్నారు.” రాజు మాటల్లో చికాకు కనిపించింది.

“అది కాదురా! వాళ్ళని కనీసం రెండు వేలయినా ఇమ్మనమని చెప్పారా? అయినా రవి ఆ సంఘం లో కార్యకర్త కదురా? ప్రతీ ప్రోగ్రాం కి చచ్చేంత చాకిరీ చేసాడు?”

“అవన్ని ఎవరిక్కావాలి? వాళ్ళు ప్రస్తుతం లాసుల్లో ఉన్నారని ఇవ్వడం కుదరదని చెప్పారు. రవి పోతే కనీసం చూడ్డానిక్కూడా ఒక్కడూ రాలేదు” రాజు గట్టిగానే అన్నాడు.

“అదేమిట్రా? ఇప్పటికే దాదాపు ఆరు వేల డాలర్లు అయ్యాయి. మార్చురీ ఖర్చులూ, శవాన్ని ఇండియా పంపే ఖర్చులూ అన్నీ కలిపి తడిసి మోపెడవుతున్నాయి. నా దగ్గర ఉన్నవన్నీ ఖర్చు పెడుతున్నాను. కంపెనీలో రవికి రావల్సిన డబ్బు కూడా రావడానికి టైం పడుతుంది. అది పేరెంట్స్ కి తప్ప ఇవ్వరు. ఈ తెలుగు సంఘం వాళ్ళు కాస్తయినా సహాయం చేస్తారేమో అనుకున్నాను.”

“చందూ! నువ్వు వెళ్ళమన్నావని వెళ్ళాం కానీ, నాకయితే ఇష్టం లేదు. వాళ్ళంతా పెద్ద ట్రాష్! వాళ్ళు సహాయం చేయకపోవడానికి అసలు కారణం తెలిస్తే ఆశ్చర్యపోతావు. ఆ సంఘం నడిపే వాళ్ళకి రవి కులం అడ్డొచ్చింది. పైకి నాతో అనలేదు కానీ, తెలుసున్న ఇంకో స్నేహితుడు చెప్పాడు.” రాజు గొంతులో ఆవేశం కనిపించింది.

నవ్వొచ్చింది నాకు. ఎన్నోవేల మైళ్ళు, దేశం కాని దేశం వచ్చినా కులం అనేది మన జీవితాల్ని ఇంకా శాసిస్తూనే ఉంది. నా మనసులో ఉన్నదే పైకీ అన్నాను. రాజు నాకేసి తీవ్రంగా చూసాడు. నా అమాయకత్వమ్మీద కోపం వచ్చిందేమో?

“నువ్వెక్కడి పిచ్చాడివిరా? మనం ఉందన్నా లేదన్నా, కులం అనేది భారతీయుల మైండ్లలో పాతుకు పోయింది. ఇంత దూరం వచ్చినా కులాల వారీగా సంఘాలు ఏర్పరచు కోవడం చూస్తే తెలియడంలేదా? ఎంత చదువు చదివినా మన అవుట్లుక్ మారదు. ఏం చేస్తాం? అమెరికా కాదు, అంతరిక్షమెళ్ళినా ఇండియన్స్ మారరు.” ఆ గొంతులో ఆవేశమే కాదు మనుషులపై అసహ్యమూ ప్రతి ధ్వనిస్తోంది.

“పోనీ మనకు తెల్సిన ప్రసాద్ గార్ని అడిగితే?…” ఆశ చంపుకోలేక నేనే అన్నాను. ప్రసాద్ అనే ఆయన సిలికాన్ వేలీలో ఉన్న సంపన్నుల్లో ఒకరు. మామూలుగా ఏదో ఉద్యోగం జేసుకుంటున్నాయన దశ తిరిగి స్టాక్స్ లో మిలియన్లు సంపాదించాడు.

“సర్లే, ప్రసాద్ గార్ని అడగడం అంత బుద్ధి తక్కువ ఇంకేం లేదు. ఆ మధ్య శంకర ఐ ఫౌండేషన్ కి విరాళం ఇమ్మంటేనే మొహం చాటేసాడు. అయినా ఆయన గుళ్ళకీ గోపురాలకీ ఇస్తాడు కానీ ఇలాంటి వాట్ల జోలికి చస్తే పోడు. అడగడం వల్ల మన టైం వేస్ట్ తప్ప, ఉపయోగం లేదు.”

మళ్ళీ తనే అన్నాడు, “ఫర్గెట్ అబౌట్ దెం. రవి మన స్నేహితుడు. నా దగ్గర ఉన్న సేవింగ్స్ అన్నీ ఇస్తాను. అలాగే శీను ఓ వెయ్యి ఇవ్వ గలడు. చందూ, నువ్వెలాగూ ఖర్చు పెడుతూనే ఉన్నావు. ఓ ఫ్రెండ్ కోసం ఆ మాత్రం చేయలేమా?”

వాళ్ళందరూ ఆవేశంగా అంటున్నారే కానీ వాళ్ళ దగ్గర అంతగా సేవింగ్స్ లేవని నాకు తెలుసు. వాళ్ళ జీతాలూ, అవసరాలూ, లోన్లూ ఇవన్నీ మా గ్రూపులో అందరికీ తెలుసు. నా దగ్గర ఓ ఇరవై వేల డాలర్లు జయ స్కూల్ కోసమని దాచినవి ఉన్నాయి. అందులోంచే తీసి ఖర్చు పెట్టడానికి నిర్ణయించుకున్నాను. అంతగా కావాలంటే క్రెడిట్ కార్డ్ ఉండనే ఉంది. పైకి మాత్రం అన లేదు.

“ఎయిర్ లైన్స్ వాళ్ళు శవాన్ని తీసుకెళ్ళాలంటే బరువు లెక్కన చార్జ్ చేస్తారట. అదీ కాక వాళ్ళ స్టాండర్డ్స్ కి తగ్గ కాఫిన్ లోనే పంపాలి. కాఫిన్ ఒక్కటే రెండు వేలట. నా కొకటనిపిస్తోంది. శవాన్ని ఇండియా పంపే కంటే రవి పేరెంట్స్ నే ఇక్కడికి రప్పిస్తే? ఎలాగూ రవి తాలూకు కంపెనీ డబ్బు రావల్సుంది కదా? రవి బేంక్ ఎక్కౌంట్ లో ఉన్న డబ్బు వాళ్ళకి తప్ప ఇవ్వరు.”

“చందూ, నువ్వు చెప్పింది బావుంది. వాళ్ళ అమ్మా నాన్నల్ని అడిగి చూడు. ఎందుకో ఈ ప్రపోజల్ కి ఒప్పుకుంటా రనుకోను”

“ట్రై చేద్దాం, వస్తానంటే ఇక్కడే అంత్యక్రియలు చేద్దాం”

అప్పుడే జయ చేతిలో ప్రింటవుట్లతో వచ్చింది. ఇది చూడన్నట్లు ఆ కాగితాలు నా ముందర పడేసింది. ఏమిటా? అని చూసి చదివి ఆశ్చర్య పోయాను.

“అమెరికాలో తెలుగు వ్యక్తి ఆత్మ హత్య” అన్న హెడ్డింగ్ క్రింద ఓ కథనం రాసుంది. రోదిస్తున్న రవి తల్లి తండ్రుల ఫొటోలు వేసారు. అంతా తప్పుడు కథనాలు. వాళ్ళు రాసింది నిజం కాదన్నట్లు తలూపాను. జయ కళ్ళలో కన్నీళ్ళు జల జలా రాలుతున్నాయి. ఇదంతా అబద్ధం అని గట్టిగా అరవాలనిపించింది. ఏ గుండెనీ ఈ నిజం తాకదని తెలిసీ, అరిచి ఏం ప్రయోజనం? మా ప్రయత్నాలు ఫలించ లేదు. రవి తల్లి తండ్రులు రాలేదు. చివరకి రవి శవాన్ని మా ఖర్చులతోనే ఇండియా పంపించాము. దీన్నుంచి తేరుకోవడానికి మాకు ఓ నాలుగు వారాలు పట్టింది.

ఇంకో నాలుగు వారాల్లో మళ్ళీ రిలీజు ఉంది. స్కాట్ వెకేషన్ నుండి తిరిగొచ్చాడు. రవి గురించి రాజు చెప్పాడని నాతో అంటూ బాధ పడ్డాడు. విషయమంతా తెలిసి, విల విల్లాడేడు. వెళుతూ ఈ వీక్ ఎండ్ ఆదివారం తనింట్లో పార్టీ ఉంది రమ్మన మని నన్నూ, రాజునీ పిలిచాడు. ‘రవి ఉంటే అందరం కలిసి వెళ్ళే వాళ్ళం కదా?’ అనిపించింది. కుదరదన్నట్లుగా చెప్పినా, రావల్సిందేనని స్కాట్ పట్టు పట్టాడు. సరేనని ఆ సాయంత్రం నేనూ, జయా, రాజు బయల్దేరాం. స్కాట్ ఇల్లు గిల్రాయ్ లో ఉంది. అడ్రసు పట్టుకొని వెళితే మా కారు ఓ కొండ మీద పెద్ద భవంతి ముందు ఆగింది. అందరం ఒక్కసారి ఆశ్చర్య పోయాం. మమ్మల్ని చూసి సెక్యూరిటీ అతను గేట్ తీసాడు. లోపలికి వెళ్ళాం. చాలా మంది అమెరికన్లూ వచ్చారు. స్కాట్ మమ్మల్ని సాదరంగా లోపలకి ఆహ్యానించి భార్యనీ పిల్లల్నీ పరిచయం చేసాడు. అతని ఇల్లు చూస్తే మాకు మతి పోయింది. కనీసం ఓ అయిదారు మిలియన్లు ఉంటుందని నేనూ రాజూ అనుకున్నాం. జీవితంలో ఇంత గొప్ప ఇల్లు నేనెప్పుడూ చూడ లేదు. ఎప్పుడూ వర్క్ కి బి యెం డబ్ల్యూ లో వస్తాడని తెలుసు. అమెరికన్లకి కార్ల ముచ్చట కదా అనుకున్నాం కానీ, అతను ఇంత శ్రీమంతుడని మేమెప్పుడూ ఊహించ లేదు. స్కాట్ కూడా మాకెప్పుడూ చెప్ప లేదు. ఇండియన్ ఫుడ్ ఇష్టమంటూ మా లంచ్ బాక్స్ లు షేరు చేసుకునేవాడు కూడా. మా అందరికీ ఆ ఇల్లు చూస్తే నోట మాట రాలేదు.

పార్టీ మొదలు పెట్టే ముందు రవి మరణం గురించి చెప్పీ అందర్నీ రవి ఆత్మశాంతికి రెండు నిమిషాలు మౌనం పాటించమని అక్కడకొచ్చిన అందర్నీ కోరాడు. మాకు కళ్ళ నీళ్ళు తిరిగాయి. రవి తనకి మంచి స్నేహితుడని చెప్పాడు.

పార్టీ అయ్యాక తిరిగి వస్తూ, స్కాట్ ఎంత ధనవంతుడో చర్చించుకున్నాం. ఇంత డబ్బుండీ స్కాట్ ఎందుకు జాబ్ చేస్తున్నాడో అర్థం కాలేదు. పది మందికి జాబ్ ఇచ్చేటంత ఆస్తి ఉంది. కాలక్షేపం కోసమేమో అని జయ అంది. నాకయితే అలా అనిపించలేదు. స్కాట్ నే అడిగి తెలుసుకోవాలి.

రెండు రోజుల తర్వాత ఓ రోజు స్కాట్ నా ఆఫీసుకొచ్చాడు.

“హాయ్ చందూ! ది సీజ్ ఫర్ యూ ! ” అంటూ ఓ కవర్ నా చేతికిచ్చాడు. తెరిచి చూడ బోతుంటే – “డోంట్ ఓపెన్ ఇట్ ఇన్ ఫ్రంట్ ఆఫ్ మీ!” అంటూ చెయ్యి పట్టుకున్నాడు.

“వాట్ ఈజ్ దిస్?” ఉండ బట్టలేక అడిగాను. తను వెళ్ళేక ఓపెన్ చెయ్యమని చెబుతూ వర్క్ విషయం మాట్లాడి వెళిపోతుండగా స్కాట్ పార్టీ బావుందని చెబుతూ –

“స్కాట్! నిన్నొక విషయం అడగచ్చా?” ‘అడుగు’ అన్నట్లు తలూపాడు.

“నీ ఇల్లు చూస్తే నువ్వు అత్యంత శ్రీమంతుడవని తెలిసింది మాకు. నువ్వంత రిచ్ అయ్యుండీ ఈ చిన్న జాబ్ నీకు అవసరమా అనిపించింది. నా ప్రశ్నకి జవాబు చెప్పాలనిపిస్తే చెప్పు. చెప్పాలన్న నిబంధనేం లేదు. నా కుతూహలం కొద్దీ అడుగుతున్నానంతే!”

స్కాట్ చిన్నగా నవ్వాడు.

“ఓ అదా! నేను శ్రీమంతుణ్ణే ! నా దృష్టిలో డబ్బు విలువైంది కాదు. కాలం విలువైంది. నా కున్న సమయంలో నేను ఇతరులకి ఎలా సహాయ పడతానా అని ఆలోచిస్తాను. నీకు తెలుసు నేను రోజుకి అయిదు గంటలే పని చేస్తాను. ఆ పని చేయగా వచ్చిన డబ్బుని, ఏ రెడ్ క్రాస్ కో, లేదా సౌత్ ఆఫ్రికాలో బీదవాళ్ళకో ఇస్తాను. నాకు ఇంత డబ్బుంది కదా, అందులోంచే ఇవ్వచ్చు కదా అని నీకనిపించచ్చు. విరాళాలూ ఇస్తాను. కానీ నా కాలాన్ని ఇతరులకోసం వెచ్చించి, నా శ్రమని వాళ్ళ కోసం ఖర్చు చేయడంలో నాకు ఎంతో తృప్తుంది. ఆనందం ఉంది. అందుకే నా ఇరవై నాలుగు గంటల్లో ప్రతీ రోజూ అయిదు గంటలు మాత్రం ప్రపంచానికే కేటాయిస్తాను! మిగతా సమయం నాకోసం. అందుకే రెండవ్వగానే ఎంత పనున్నా వెళిపోతాను. ఇలా నేను ఇరవై ఏళ్ళగా చేస్తున్నాను. ప్రతీ ఏడూ సౌత్ ఆఫ్రికా వెళ్ళి అక్కడ వాలంటరీ వర్క్ చేస్తాను. నెల్లాళ్ళ క్రితం టర్కీలో భూకంపం వచ్చింది, గుర్తుందా? అక్కడ వలంటరీ వర్క్ కోసం రెడ్ క్రాస్ తరపున టర్కీ వెళ్ళాను. అందుకే హఠాత్తుగా శలవులో వెళిపోయాను. ఇదంతా ఎవరికీ తెలీదు. ఇలా అడిగిన వాళ్ళలో నువ్వు రెండో వ్యక్తివి. మొదటి వ్యక్తి నా భార్య. తనూ ఇక్కడే పని చేసేది. పెళ్ళికి ముందు నీ కొచ్చిన సందేహమే తనకీ వచ్చింది. చందూ, నా నమ్మకం ఒక్కటే ! మనిషిగా పుట్టడం ఒక అదృష్టం. మనం మనకోసమే కాదు, మన చుట్టూ ఉన్న వాళ్ళ కోసమూ బ్రతకాలి. అప్పుడే మన జీవితానికి విలువ. ఇదే నా బిలీఫ్! దాన్ని అమలు చేయడానికే శ్రమ పడతాను…”

నేనేమీ మాట్లాడ లేక పోయే సరికి తన మాటలు కుదించేసాడు స్కాట్. ఇదంతా వింటూ, నా నోట మాట రాలేదు. స్కాట్ కేసి చూస్తూ ఉండి పోయాను. రెండయ్యేసరికి ఎంత పనున్నా వెళిపోతున్నాడని తిట్టుకోవడమూ, విసుగులూ, కోపాలూ గుర్తుకొచ్చాయి. స్కాట్ మీద మేనేజ్ మెంట్ కి ఫిర్యాదు చేద్దామనుకున్నాను కూడా! రవి నన్ను ఆపడం గుర్తుకొచ్చింది. నన్ను చూస్తే, నాకే సిగ్గేసింది. తలదించుకున్నాను.

పనికి సంబంధించిన వివరాలు అడిగి, కొంత సేపటి తరువాత “బై. వుయ్ విల్ టాక్ లేటర్” అంటూ వెళిపోయాడు. ఆ సాయంత్రం ఇంటికి వెళుతూ, కారులో స్కాట్ గురించి రాజు కి చెప్పాను. రాజూ ఆశ్చర్య పోయాడు.

“స్కాట్ నీ కేదో గిఫ్ట్ ఇచ్చానని చెప్పాడు?”

“గిఫ్టా? ఇవ్వలేదే? ఏదో ఎన్వలప్ ఇచ్చాడు.”

“నువ్వు తీసి చూళ్ళేదా? ” రాజు అడిగాడు.

లేదని చెబుతూ వెనకాల ఉన్న బాగ్ లో ఉందని రాజుని ఓపెన్ చెయ్య మని చెప్పాను. రాజు తెరిచి చూసాడు. ఓ ఇరవై వేల డాలర్ల చెక్కు నా పేర రాసుంది.

“అదేమిటి ఈ చెక్కిచ్చాడు?” అంటూ ఆశ్చర్య పోయాను. క్రింద చూస్తే “ఫర్ ది హెల్ప్ యూ డిడ్ ఫర్ రవి” అనుంది.

“అదా! నువ్వు రవి కోసం ఖర్చు పెట్టావని దాని కోసం ఇచ్చాడేమో! ”

“అయ్యుండచ్చు. అయినా నేను రవి పోయినప్పుడు ఖర్చు పెట్టిన సంగతి స్కాట్ కెలా తెలిసింది?” అనుమానంగా రాజు కేసి చూసాను.

“నేనే చెప్పాను. శలవు నుండి వచ్చాక, రవి ఎలా పోయాడని స్కాట్ నన్నడిగాడు. అంతా నేనే చెప్పాను. మనం పడ్డ కష్టమూ, మానసిక సంఘర్షణా, శవాన్ని ఇండియా పంపడానికి పడిన పాట్లన్నీ చెప్పాను. బహుశా అది విని నువ్వు ఖర్చు పెట్టావని తెలిసి ఇచ్చాడేమో! ”

స్కాట్ అంటే గౌరవం పెరిగింది. తన సొంతూళ్ళో, పిల్లికి కూడా బిచ్చం పెట్టని వందల ఎకరాలున్న బంధువులు తెలుసు. తాతలు సంపాదించిందాన్ని, పనీ పాటా లేకుండా ఏబ్రాసిల్లా ఖర్చు పెట్టే వాళ్ళనీ చూసాను. మంచి వాళ్ళని చూశాను కానీ, మరీ ఇంత మంచితనం చూడ్డం జీవితంలో ఇదే మొదటి సారి.

“నాకొద్దు ఈ డబ్బు. దీన్ని నా ఖర్చులకి వాడను.”

“నీకే ఇచ్చాడు కదా? మరి ఏం చేస్తావు ఈ డబ్బు. రవి వాళ్ళ పేరెంట్స్ కి ఇస్తావా?” లేదన్నట్లు తలూపాను.

“మరి?” రాజు రెట్టించాడు.

“ఈ డబ్బుతో రవి పేర ఓ ఫౌండేషన్ మొదలెడతాను. రవిలాగ ప్రాణాంతకమైన కష్టం వచ్చిన ఇండియన్స్ కి ఈ ఫౌండేషన్ ద్వారా హెల్ప్ చేస్తాను. స్కాట్ ఇచ్చిన డబ్బే దాని మొదటి పెట్టుబడి. ప్రతీ నెలా నా జీతంలో ఓ వంద డాలర్లు ఈ ఫౌండేషన్ కి జమ చేస్తాను. స్కాట్ లా మన కోసమే కాదు మన పక్క వాళ్ళ కోసమూ కాసింత జీవితాన్ని అందిస్తాను” నేను ఉద్విగ్నంగా చెబుతూంటే రవి గుర్తుకొచ్చి, కన్నీళ్ళు అప్రయత్నంగా వచ్చాయి.

రాజు నా చేతి మీద చెయ్యేసాడు.