రామరసాయనము

మే 2017

అనురాగేక్షణసాయకప్రకరముల్ స్వాంతంబు ఛేదింప, స
ద్వనితాశ్రీర్మహిజావిలోచనధనుర్వైదగ్ధ్యమున్ గాంచి, సం
వినుతప్రాభవశైవచాపమిది యే వీసంబుకౌనంచు, చ
య్యన భంజించిన రామమూర్తి దలతున్ ఆనంద రూపాత్మకున్.

ఠీవా? రాజసమా? ముదావహమ?! పాటీరాది సాలంక్రియా
భావప్రేరకమా? త్వదీయ ధరణంబంచున్ హరిద్రాంబరం
బావేశంబు ఘటింప నారవలువల్ భంగంబుగానెంచి సం
సేవావృత్తి చరించె రాఘవు మెయిన్ శీలోద్ధతుల్నిండగన్.

రణసంరంభమహోగ్రవేళల సురారాతీశహృద్భేదమా
ర్గణసంచారపరాక్రమప్రకట దుర్వారంబునైనట్టి చా
రణధూళట్టుల సోకినంత శిలయున్ రామాకృతింబొందె, ధా
రుణి నీవంటి మనుష్యశైలి గనమే బ్రోచేటి ధర్మాకృతీ.

లంకాపట్టణమేమి సృష్టియొ! భువిన్ రాజిల్లు వైచిత్రి, ని
శ్శంకాదిత్యనివాసజేత యనుచున్ సౌమిత్రి పూనింప, అం
బాంకాత్మీయనివాసదేశములకేపాడౌనటంచున్ కులా
లంకారేడ్యు విభీషణున్ దలచు శ్రీరామున్ మదిన్ వేడెదన్.

తన బాణాహతి తాటకాదిదశమస్తాంతంబు దైతేయతన్
కనుచూపట్టునకందకుండ దునుమన్ కంకప్రపంచంబు వా
సన పట్టున్నటజేరి మారితతనూశాఖంబులంగాంచి భీ
తినినొందంగ, హసించు రాఘవుని హృత్సీమన్ ప్రతిష్ఠించెదన్.

విద్రావవ్యవధానమీక, సమదాభీలాంగలక్ష్యంబులన్
ఛిద్రంబౌగతి సేసి, రావణ తనూశీర్షంబు లక్షించి శ
శ్వద్రీతిన్ ప్రజనించు నేత్రభయదాభ్యాసైకదీక్షానట
ద్రౌద్రాకారము రామభద్రునెదలోదాల్తున్ ప్రసన్నాత్మకున్.

‘వైదేహీ, వినుమోయి! మాకిదె బృహద్వార్తావిశేషంబయెన్
మీ దేశంబున నాగలంచున ధరన్ మీనేక్షణల్ బుట్టరే?’
‘కాదా, నాధ! భవత్ప్రదేశముననేకంగాను పర్మాన్నమే
జోదుల్నివ్వగ?’ నన్న నవ్వు రఘువంశోద్భూతునర్చించెదన్.

హరిణంబైన, మనోహరద్రుచిర దేహాకారమైయున్న, నే
తరదుస్సాధ్యహిరణ్యరాగకిరణాధారంబునైనన్ నిజా
సురమాయాఫలమంచునెంచి జగముల్ చూర్ణింపగా జేయు, ద
త్సురతాతాస్త్రము వైచు రామభయదస్ఫూర్తిన్ మదిన్నెంచెదన్.

ఏ వీరత్వము సాధుసంఘములకున్నిచ్ఛాప్రదంబై, నిశా
జీవప్రాణసమాహరత్సమయదాక్షిణ్యత్వహీనంబునై
దేవవ్రాతమునీంద్రరాజనుతమై దివ్యత్వమైయుండునో
చేవన్నిచ్చుత నట్టి రాఘవమహచ్ఛీలంబు మాకెప్పుడున్

ఈరీతిన్ భవదీయ చింతన మదిన్నెన్నో విధాలైన నా
పోరాటంబులగెల్చి జేయ, రససంపూర్ణంపు రూపంబు దృక్
పారంపర్యములందె గాని, శ్రితనిర్వాణప్రదోద్యుక్త వే
ళారూపంబు తరంబె నీది దలపన్ రక్షింప రా రాఘవా.

[రామరసాయనము పేరిట రాసిన ఈ పద్యాలలో ఒక్కొక్క పద్యమూ శాంతబీభత్సాద్భుతరౌద్రాది నవరసాలలో ఒక్కొక్క రసానికి ఉదాహరణ. ఏ పద్యం ఏ రసానిదో పాఠకులే తెలుసుకొని తెలుపుతారన్న ఊహతో ఏది ఏదో ప్రస్తావించటం లేదు. – సం.]

13Comments

Add yours

1

Desu Chandranaga Srinivasa Rao on May 4, 2017 at 7:07 am

పరిమి శ్రీరామనాథ్ గారి ఈ కవిత నచ్చింది.
2

లక్ష్మీదేవి on May 9, 2017 at 10:46 am

శృంగార, కరుణ, రౌద్ర, అద్భుత, వీర, భయానక, హాస్య, భీభత్స,శాంత రసాదుల వరసలో భక్తి వాహిని ప్రవహించి నేత్రానందం కలిగించిందని భావిస్తున్నాను.

పండితులైన వారి వ్యాఖ్య చూసి తెలుసుకుంటాను.
3

lyla yerneni on May 10, 2017 at 3:02 pm

In response to above poetry, which is still not totally understood by me;
అందచందమన్న అంతలంతలు ప్రీతి
భోగమన్న నాకు భూరి వలపె;
తెలివితేటలన్న తీరనంతటి భ్రాంతి,
కాని, కరుణ కేను కరము మోడ్తు.

If you have the time, Read the following writing on రాముడు, who in my eyes is just a human being. Thanks.
*
While many events in Ramayana hold my interest, to me Ayodhya Kanda appears to be most dramatic.
It all hinges solely on one night, one night so powerful that changes the fate of an individual and thereby of several others’. In fact it could be that one dramatic night that set the tone to the entire epic and then the epic might have set a whole nation’s behavioral patterns for hundreds of years to come.
A seventeen year old Rama, the eldest son of a king is about to be the crown prince, which means he will be the future king of Ayodhya.
ఆ రాత్రి, తెల్లవారితే పట్టాభిషేకం. తండ్రి దశరథుడు – నాకు అశుభచిహ్నాలు చిహ్నాలు కనిపిస్తున్నాయి. నాకు ప్రాణాపాయం కలగొచ్చు. నేను బాగున్నప్పుడే నిన్ను యువరాజుగా చూడనియ్. – అని రాముడికి చెప్పి వసిష్ఠుడి ద్వారా సీతా రాములను ఆ రాత్రి ఉపవాసం చెయ్యమని నిర్దేశించుతాడు. నగరమంతా ఒక్క రాత్రిలో అలంకరించుకుని, జనులంతా ఎప్పుడు తెల్లవారుతుంది! ఎప్పుడు రామ పట్టాభిషేకం! అని ఎదురు చూస్తూ ఉంటారు. ఉత్సవాలకు కారణం కనుక్కున్నమంధర భగ్గున మండిపడి, కైకేయికి విషపు మాటలు చెప్పి మనసు విరుస్తుంది. రానున్న రామ పట్టాభిషేకం, ముందు శుభవార్తగా తీసుకుని మంధర మీదికి రత్నహారం విసిరిన కైక, మెల్లగా మంధర బోధనకు లొంగుతుంది. కోపగృహం చేరుతుంది. దశరధుడు కైకేయి మందిరానికి వెడతాడు. కైక అతనిని గుండె పగిలే వరాలడుగుతుంది.
ఒక్క క్షణంలో అంతా తారుమారు. రాజు కావలసిన రాముడు పద్నాలుగేళ్లు అరణ్యవాసం చెయ్యవలసి రావటం. సుమంత్రుడు రాముడిని కైకేయి మందిరానికి తీసుకొని వస్తే దశరథుడు అతని వంకైనా చూడకుండా తలదించుకుని ఏడుస్తుంటే కైక రాముడు ఏం చెయ్యాలో చెపుతుంది.
ఎంతో విపులంగా వర్ణించబడిన ఈ ఘట్టం నాకిలా తోస్తుంది.
రాముడు అందరిచేతా ప్రేమించబడినవాడు. అతనికి ఆదరించబడటమే తెలుసు. పరుషపు మాటలు, దండన తెలిసినవాడు కాదు. అనుకోని కైక నిరాదరణ, స్వార్థం అతణ్ని గాయపరుస్తుంది. అతడు రాజ్యం కావాలనుకున్నవాడు కాదు. తలిదండ్రుల ఆనందం కోసం అతని విలువిద్యలు, చదువులు ప్రదర్శించి మెప్పించే చిన్నవాడతను. రాజకీయం మీద మోజు కలవాడు కాదు. వాత్సల్యానికి బద్ధుడు. తండ్రి నాకోసం నువ్వు రేపటికి రేపు యువరాజువు కావాలి అంటే సరే అన్నాడు. అది ఒక పెద్ద బరువు. ఎవరికి కావాలి ఆ వయసులో ఆ తగలాటం? తెల్లవారుతూనే మళ్లీ కైకేయి మందిరానికి రమ్మని తండ్రి పిలుపు. తీరా వెడితే, తల్లి కైకేయి- అబ్బే సింహాసనం కాదు, ఇప్పుడు నీకు నగర బహిష్కారం అంటే – ఇలాటి తల్లి తండ్రుల తలతిక్కల ఆలోచనలకు ఏ పిల్లవాని మనసు ముక్కలు కాదు?
Rama the favored son is repulsed by the sudden rejection by Kaika. He is repulsed by the fickleness of love. He is turned off by the sight of an old man who is controlled by a young wife. A man who could not even look his son in the face and tell him what happened. It is doubly hard for him to hear the insulting command -expulsion from the country- from Kaika instead of hearing it from his father. Kaika who says, she wants to use all the grand preparations done for his crowning, now for another son!
Rama all thru, speaks like a broken hearted youngster.
“Why are you sad father? Are you angry with me? Why would you not look at me? Have I done something wrong to displease you? Tell me what you want. I will do anything to please my father and mother.”
These are words of a broken hearted kid. What kind of a son will not be heartbroken if a parent turns against him and wishes him out of his sight and asks him to leave his house and not to return for fourteen years? He will simply do what is asked of him, out of deep hurt.
Rama then has to go to Kausalya and give her the shocking news. He then has to go tell his wife Sita who is preparing to be the future queen that he is no longer going to ascend the throne. Instead he is expelled from the country. He is quite embarrassed to give such humiliating news to his wife, who comes running to greet him as a future king. From prince to pauper in minutes. To shed all pomp and glory. To leave in shame and humiliation at the command of a step mother, to dwell in forests. Lakshmana who witnesses all, wants Ram to rebel and snatch the kingdom. But Rama won’t. He talks about Dharma, respecting his father’s command, his father’s obligation to keep his word. This and that moral and duty.
To me, all of it appears as a big show on part of Rama, who is really broken hearted by the totally unanticipated, sudden loss of affection, and horrid hostility from parents.
To me Ayodhya Kanda represents one of the great tragic life turning moments. That rejection of a parent, that broken heart of a child, that departure of Ram, Sita and Lakshman from Ayodhya – which in turn leads to the death of king Dasaradha and long miserable widowhood of repentant Kaika and other queens – is supreme pathos.
“ఎవరి మహా ప్రలోభము మంగళ తోరణములు తెగిపోయినవయ్యో!
ఆశామయ రాగాలాపనలే అంధకారమై పోయెనుగాదా! రఘురామా! రాఘవా!”
It is this young Rama, who had gripped my heart to begin with.

Lyla
P.s: The above excerpt is typed from my writing in Racchabanda – Yahoo groups dated Nov 7, 2006. These writings are done in RTS, as ground work for development of Telugu software, and to keep in touch with Telugu literature. Perhaps because of the mixed medium and upgrading of yahoo, a few writings are more unintelligible than before. Mission accomplished.
4

తః తః on May 11, 2017 at 12:04 am

“అందచందమన్న అంతలంతలు ప్రీతి
భోగమన్న నాకు భూరి వలపె;
తెలివితేటలన్న తీరనంతటి భ్రాంతి,
కాని, కరుణ కేను కరము మోడ్తు.”
Hats off Dr Yerneni : This stanza of yours ,a wonderful poem by itself,brings to my mind one of my very most favourite passages I ever read – the prologue of Bertrand Russell to his autobiography ,quoted here in appriciation of your ,let me say it again , wonderful poem !

“What I Have Lived For”

“Three passions, simple but overwhelmingly strong, have governed my life: the longing for love, the search for knowledge, and unbearable pity for the suffering of mankind. These passions, like great winds, have blown me hither and thither, in a wayward course, over a great ocean of anguish, reaching to the very verge of despair.
I have sought love, first, because it brings ecstasy – ecstasy so great that I would often have sacrificed all the rest of life for a few hours of this joy. I have sought it, next, because it relieves loneliness–that terrible loneliness in which one shivering consciousness looks over the rim of the world into the cold unfathomable lifeless abyss. I have sought it finally, because in the union of love I have seen, in a mystic miniature, the prefiguring vision of the heaven that saints and poets have imagined. This is what I sought, and though it might seem too good for human life, this is what–at last–I have found.

With equal passion I have sought knowledge. I have wished to understand the hearts of men. I have wished to know why the stars shine. And I have tried to apprehend the Pythagorean power by which number holds sway above the flux. A little of this, but not much, I have achieved.

Love and knowledge, so far as they were possible, led upward toward the heavens. But always pity brought me back to earth. Echoes of cries of pain reverberate in my heart. Children in famine, victims tortured by oppressors, helpless old people a burden to their sons, and the whole world of loneliness, poverty, and pain make a mockery of what human life should be. I long to alleviate this evil, but I cannot, and I too suffer.

This has been my life. I have found it worth living, and would gladly live it again if the chance were offered me.”

(I know this is a place is to write only on the poem,”రామరసాయనము” – my apologies to Sri Parimi )
నమస్కారాల తో
తః తః
5

lyla yerneni on May 16, 2017 at 3:11 pm

హ. హ. తహ్! నమస్కారం.

You trumped Rama with Russell, Didn’t you!

Very fond of Russell’s books for general public – Marriage and Morals, why I am not a Christian, Religion and Science, etc.

The fact that I have four copies of “The conquest of Happiness” is a sure proof of my desperate need for Guru’s counsel on some sojourns away from home that I must have run to the nearest bookstore for a quick restorative.

Of course for mathematicians, it is always Nirvana, and all they need is a piece of chalk. Perhaps they don’t even need that. It was good to get a glimpse of Russell, in the movie ‘The man who knew infinity.’

About poetry “రామరసాయనము” -still struggling to understand. Almost there.
A few thoughts, before enlightenment occurs.

ఈ old style poetry కి రచయిత గాని , ఎడిటర్ గాని అర్థం విశదపర్చలేదు. పైగా ఒక్కో పద్యంలోని రసం పాఠకులను అర్థం చేసుకోమన్నారు. I think it is nice editors challenge readers to understand various hidden secrets in poetry. Certainly I like to stall my Alzheimer’s as long as possible.

అదీ కాక, సాహిత్యం చక్కగా అర్థం అయ్యేవారికి, ప్రతి సారీ అర్థాలిస్తే, అట్టి పాఠకులకు రసభంగమవుతుంది. చేయరాదు. పైగా, ప్రతిసారీ రచయితను ప్రశ్నించితే వారికి ధ్యానభంగమవుతుంది. అది మహాపరాధం. ససేమిరా చేయరాదు.

చూశారుగదా, నేను ఇక్కడ ప్రశ్నలు వేసిప్పుడు, పత్రిక మూలపురుషులు వచ్చి, రచయితలను వారి టైమ్ నాలాటి వారి మీద వేస్ట్ చేసుకోవద్దని చెప్పారు. రచయితల సమయం విలువైనదట! మరి నా సమయం? మరి కొందరు, ఆ రచయితలేదో తపస్సులో ఉన్నారనీ, వారు తలదించుకుని ఎత్తిన ఘంటం దించకుండా సాహిత్యం రాసేస్తుంటే నేనేదో వారి ధ్యానం భంగం చేసే . ..చలో జానే దో.

కాని, మళ్లీ ఈ రచయితలే దేవుడో! నా రచనలు ఎవరూ చదవటల్లేదు అని కుములుతుంటారు. వారికి మళ్లీ కళ్లూ ముక్కూ తుడిచి, ధైర్యం చెప్పటానికి కొందరొస్తారు. ఈ కొందరు రచయితలకు, బరాక్ ఒబామా లాగా వీరి legacy ఏదో భూమ్మీద వదిలేసి పోవాలనుంటుంది. వారు కారణ జన్ములనుకుంటారు. ఈ వేర్వేరు రచయితల మనోవైకల్యికామార్మికఛేదనభేదనాపేక్ష నాకెందుకు గాని, ఈ ‘రామరసాయనానికి’ వస్తే, ‘పివరే రామరసం’ అని ఎప్పుడూ తయారుగా ఉండే నేను, ప్రస్తుతానికి పద్యాలు అర్థం కానందున తన్మయం చెంది ఆంజనేయుడిలా గంతులెయ్యలేకపోతున్నా.

సాహిత్యం అర్ధ ప్రధానమైన మీడియమ్. సంగీతం ఐతే విన్న సౌండ్ కి మన ముందరి రెస్పాన్స్. భాష కూడా తెలిస్తే అప్పుడు దాని బాగు ఓగుల చర్చ. మనకు తెలియని భాషలో చెత్త రాసినా, విన్న మెలొడీకి మనం లోబడతాము. ఇతరులు కావాలంటే, మోసగించి బూతులు పాడించి నవ్వుకోవచ్చు. మనకు తెలిసిన భాష ఐతేనే, అందులో బూతు గాని, ఉచ్చారణ బాగులేదని కాని తెలిసేది. కాగితం మీద రాసి ఉన్న మాటలకు అర్థం ప్రధానం. అర్థం తెలియకపోతే చెప్పించుకుంటాము. సాహిత్యంలో అర్థాన్ని ignore చేసి, Form కి జేకొట్టే ప్రసక్తి లేదు. అంటే, పద్యం అర్థం తెలియకుండా, ఇది మంచి కంద పద్యము, ఇది చక్కని మత్తేభము అని అనే ప్రసక్తి లేదు.

నేను ఏ poetry groups లో లేను. కాని ఛందస్సు చర్చించుకునే వారు, ఒక పద్యం చదివి అందులో వస్తువు, రసం శృంగారమైతే, I feel horny, I feel like making love (not necessarily with the writer) అని ఒక్కమారూ అనకుండా, ఇందులో తతజజరభస గణాలకు నేను స్పందించి తతజజరభస లో రాస్తున్నా, అని భక్తి రస ప్రధానంగా రాస్తే , that blows my mind.

Is it humanly possible to ignore the meaning the language expresses, in whatever ‘Form’ it may be?

Lyla
6

K.V.S. Ramarao on May 18, 2017 at 6:58 pm

శ్రీరామనాథ్ గారి పద్యాలు ఇదివరకు చూసిన గుర్తు లేదు. ధారాశుద్ధి చక్కగా వుంది. కొత్త భావచిత్రాలు కూడ బావున్నాయి. ఐతే ఒక్కో పద్యం ఒక్కో రసాన్ని ప్రతిఫలిస్తుందన్నారు కనుక ఆయా రసాలకు ఉచితమైన పదబంధాలు, పద్యాల నడక ఉంటే ఇంకా బాగుండేదేమోనని అనుకుంటాను. అలాటి ప్రయత్నం కొంతవరకు జరగలేదని కాదుగాని అక్కడక్కడ పదాడంబరం రసానికి ముసుగేసిందేమో?

ఏమైనా, చక్కటి పద్యాలు రాసిన కవిగారికి అభినందనలు.

రామారావు
7

తెలుగువాడు on May 19, 2017 at 7:29 am

అదీ కాక, సాహిత్యం చక్కగా అర్థం అయ్యేవారికి, ప్రతి సారీ అర్థాలిస్తే, అట్టి పాఠకులకు రసభంగమవుతుంది. చేయరాదు. పైగా, ప్రతిసారీ రచయితను ప్రశ్నించితే వారికి ధ్యానభంగమవుతుంది. అది మహాపరాధం. ససేమిరా చేయరాదు.

చూశారుగదా, నేను ఇక్కడ ప్రశ్నలు వేసిప్పుడు, పత్రిక మూలపురుషులు వచ్చి, రచయితలను వారి టైమ్ నాలాటి వారి మీద వేస్ట్ చేసుకోవద్దని చెప్పారు. రచయితల సమయం విలువైనదట! మరి నా సమయం? మరి కొందరు, ఆ రచయితలేదో తపస్సులో ఉన్నారనీ, వారు తలదించుకుని ఎత్తిన ఘంటం దించకుండా సాహిత్యం రాసేస్తుంటే నేనేదో వారి ధ్యానం భంగం చేసే …చలో జానే దో.

కాని, మళ్లీ ఈ రచయితలే దేవుడో! నా రచనలు ఎవరూ చదవటల్లేదు అని కుములుతుంటారు. వారికి మళ్లీ కళ్లూ ముక్కూ తుడిచి, ధైర్యం చెప్పటానికి కొందరొస్తారు.

ఇది అక్షరాలా నిజమండి. ఆ మధ్యన నేను కామెంటు పెడితే ఒకాయన అన్నారు “ఇలాంటి కామెంట్లకి సమాధానం చెప్పడం ఎందుకండీ, వాటి మొహం మీదే ‘నన్ను పట్టించుకోవద్దు’ అని రాసి ఉంటే?” ఆయనకి, ఆయన్ని కలిసిన, తెలిసిన వారికీ ధ్యాన భంగమైంది పాపం. ధ్యాన భంగం అయి ఏడిచినది ఒకరూ ఆయన కళ్ళూ ముక్కూ తుడిచేది మరొకరూ! డబ్బా కొట్టేవాళ్ళు “మా-త్ర-మే” కావాలనుకుంటే సరే. వేమూరి వారు ఓ సారి ఎక్కడో రాసినట్టు గుర్తు – నీ రాతల్ని చీల్చి చెండాడే వాడే నీ నిజమైన స్నేహితుడు అని వాళ్ళ గ్రాడ్యుయేట్ స్కూల్ ప్రొఫెసర్ గారు అన్నారుట. అవి వీళ్ళకి అఖ్ఖర్లేదు. ధ్యాన భంగం అయితే వారు మహా పురుషులు కనక విశ్వామిత్రుడిలా శపించనూ గలరు లేకపోతే వశిష్టుడిలా దిగమింగుకుని క్షమించనూ గలరు. లేకపోతే జాన్ గ్రిషాం రాసిన పెలికాన్ బ్రీఫ్ నవలకీ తెలుగులో మిస్సమ్మ సినిమాకీ పోలికలతో మరో ఖంఢకావ్యం రాసి సాహిత్యలోకం మీద వదలనూ గలరు. శెభాషు.

ఏది ఏమైనా మీరు నిర్భయంగా చెప్పినందుకు మిమ్మల్ని అభినందించవల్సిందే.
8

పరిమి శ్రీరామనాథ్ on May 23, 2017 at 5:47 am

శ్రీ చంద్రనాగ శ్రీనివాసరావు గారికి,

మీకు ఈ కవిత నచ్చినందుకు, సమయం తీసుకుని అభివ్యక్తీకరించినందుకు చాలా సంతోషం. ధన్యవాదాలు.

శ్రీ లక్ష్మీదేవి గారికి,

ఇక్కడ రసాలని ఆయా పద్యాల పక్కన ఉటంకించకపోవడం చదువరులకి పరీక్ష కలిగించాలనే ఉద్దేశంతో చేసిన పని కానే కాదని, నాకు నేనే స్వయంలేఖనాసామార్ధ్యాన్ని, శుద్ధరసప్రకటనాఫణితి ని, రసోచితస్థితిపోషణాపటిమ ని బేరీజు వేసుకునే క్రమంలో పాఠకుల ఆమోదముద్ర పొండటం ద్వారా పెట్టుకున్న పరీక్ష అని తెలియజేసుకుంటున్నాను.

కొన్ని పద్యాలలో సందర్భం ద్వారా, కొన్నింటిలో రసాన్ని ఉటంకించడం ద్వారా వాటికి సూచనలు ఇచ్చే ప్రయత్నం చేశాను.

రసాల క్రమం ఇది – శృంగార(శివధనుర్భంగం ముందు సీతాలోకన ఘట్టం) , శాంత(వనవాసోద్యుక్త ఘట్టం) , అద్భుత(అహల్యాశాప విమోచన ఘట్టం) , కరుణ (విభీషణ లంకాధిప వరణ ఘట్టం), భీభత్స(సర్వ రాక్షస సంహార సంబంధము) , రౌద్ర (రావణ శిరచ్ఛేదన ఘట్టం), హాస్య(సీతా హాస్యాలాప ఘట్టం) , భయానక(మాయామృగ మారీచ సంహార ఘట్టం), వీర(సాధారణ వీరత్వ స్తుతి) రసముల వరుస.

ఈ కవిత చదివినందుకు, అర్ధం చేసుకోవడానికి ప్రయత్నించినందుకు, మీ సహాయానికి నా నుండి శతాధిక ధన్యవాదాలు.

శ్రీ కె.వి.ఎస్. రామారావు గారికి,

మీ స్పందన నాకు విశేషతోషాన్నిచ్చింది. కవిత మీకు నచ్చినందుకు, స్పందించినందుకు శతధా ధన్యవాదాలు.

పదబంధాల విషయమై రసోచితంగా వాడటానికే చాలా ప్రయత్నించాను. వీర రౌద్ర భీభత్స రసవర్ణనాసమయాల్లో ఔచిత్యాన్ని అనుసరించి పదబంధాలు, సున్నితరసాలైన కరుణ, హాస్య, శాంతాది రసాలలో సులభమైన పదోపయోగానికే చూశాను.

మీ సూచనని మున్ముందు మనస్సులో ఉంచుకుని, మరింత పరిపక్వతకి ప్రయత్నిస్తాను.

ఇతి శివమ్
పరిమి శ్రీరామనాథ్.
9

lyla yerneni on May 23, 2017 at 11:32 am

“రసాల క్రమం ఇది – శృంగార(శివధనుర్భంగం ముందు సీతాలోకన ఘట్టం)”

శ్రీరామనాథ్ గారికి ప్రశ్న about the first poem in the String of ten poems of రామరసాయనము.

పద్యం లోని విషయం వాల్మీకి రామాయణం నుండి తీసుకోబడలేదు. బాలకాండలో canto 67 లో శివధనుర్భంగం వర్ణించబడింది. (168 -170 పేజీలు. Shrimad Valmiki – Ramayana with Sanskrit text and English Translation, Gita press, Gorakhpur, India) మిథిలలో జనకుని కడకు విశ్వామిత్రుడు తీసుకువచ్చిన రామలక్ష్మణులు 12, 13 ఏళ్ల వయసు వారు. జనకుడి సభలో, రాముడు శివుని విల్లు విరిచినప్పటికి, సీతా రాములకు ఒకరికొకరు తెలియదు. సీత గాని సభాస్థలిలో ఉంటే, ఆమె రాముని చూచి ఉంటే, అంత ముఖ్యవిషయం వాల్మీకి మనకు చెప్పడా?

ఎంతో హృద్యంగా – “రామ కథను వినరయ్యా, ఇహ పర సుఖముల నొసగే సీతా రామ కథను వినరయ్యా!” అంటూ లవకుశ సినిమా పాటగా వినిపించినప్పడు కూడా,

“హరుని విల్లు రఘునాథుడు చేకొని
ఎక్కిడ ఫెళఫెళ విరిగినదీ
తళతళ లాడే సీతారాముల
కన్నులు కరములు కలిసినవీ!” అని విన్నాము.

సీత కరము రాముడు పరిగ్రహించినది, వారి వివాహ సమయంలో, జనకుడు ఆదేశించిన పిమ్మట. సరిగా అదే సమయంలో -లక్ష్మణ, భరత, శత్రుఘ్నులు, వారి వధువులు ఊర్మిళ, మాండవి, శృతకీర్తి ల పాణిగ్రహణం జరుగుతుంది. (pages 182-185, Canto 73.)

మీరు మీ పద్యంలోని ఈ వృత్తాంతము కల్పించినారా? లేక ఇంకెవరి రామాయణమైనా ఆధారంగా తీసుకున్నారా? మీకు చెప్పవలెననిపిస్తే, సమయం ఉన్నప్పుడు కరుణించి చెప్పగలరు.

Have a nice day All!
Lyla
10

Bhaskar Kompella on May 25, 2017 at 8:49 am

రామనాథ్ గారు.పద్యాలు బాగున్నాయి. సద్వనితాశ్రీర్మహిజావిలోచనధనుర్వైదగ్ధ్యమున్… అన్నది నాకు అర్ధం కాలేదు. వివరించగలరు.

భాస్కర్
11

లక్ష్మీదేవి on May 31, 2017 at 8:36 am

ఓ, రెండింటిని మాత్రం చెప్పగలిగాను. వివరంగా చెప్పినందుకు ధన్యవాదాలండి.
12

పరిమి శ్రీరామనాథ్ on June 1, 2017 at 11:40 am

శ్రీ లైలా గారికి,

ఈ చిత్రణ కి విశ్వనాథ వారి కల్పవృక్షం ఆధారము.

శ్రీ భాస్కర్ గారికి,

మీ స్పందనకి ధన్యుడ్ని. పద్యాలు మీకు నచ్చినందుకు చాలా ఆనందంగా ఉంది. మీరడిగిన సమాసము –

సత్ – ఉత్తమమైన
వనితా – స్త్రీలలో
శ్రీః – శ్రేష్ఠురాలైన
మహిజా – భూపుత్రిక అయిన జానకీదేవి యొక్క
విలోచన – నేత్రసీమ అనే
ధనుః – ధనుస్సు యొక్క
వైదగ్ధ్యము – నేర్పు.

ఇతి శివమ్,
పరిమి శ్రీరామనాథ్.
13

lyla yerneni on June 24, 2017 at 4:22 pm

“పరిమి శ్రీరామనాథ్ June 1, 2017 11:40 am – శ్రీ లైలా గారికి, ఈ చిత్రణ కి విశ్వనాథ వారి కల్పవృక్షం ఆధారము.”

Thank you.
విశ్వనాథ సత్యనారాయణ “నేను కల్పవృక్షంలో అచ్చంగా వాల్మీకినే అనుసరించాను” అంటారు. కానీ కొన్నిసార్లు అతిక్రమించాను అనీ అంటారు. వాల్మీకం తో విభేదించిన అట్టి ఒక సందర్భం ఇది కాబోలు.
విశ్వనాథ తను రాసిన రామాయణ బాలకాండలో, ధనుస్సు ప్రకరణంలో; బాల్య యౌవనాల సంధి (teenage) సమయంలో బాల బాలికల లో ఒకరి పట్ల ఒకరికి ఉండే సహజమైన కుతూహలం, శృంగార భావావిర్భావం, ప్రపంచంలో అన్ని ప్రాణులకూ అంతర్గతమైన మిధున కాంక్ష, అక్కడి రెండు మూడు పద్యాలలో చక్కగా చూపించాడు.
పన్నెండేళ్ల రాముడు సభలో విల్లు ఎత్తేముందే, మేడ పైన అలికిడి విని, అటు చూపు సారిస్తే, రామునికి పూర్ణ చంద్రుని వంటి సీత ముఖం కనిపించింది. ఆ పైన అతనికి బాహ్యస్పృహ లేదు. ఎప్పుడు హరుని విల్లు ఎత్తిందీ, నారి బిగించిందీ, పెట్టెలోంచి తీసిందీ, బాణం ఎక్కుపెట్టిందీ, అతనికి తెలియదు. అతని చూపు సీత ముఖం మీదే ఉండింది. విల్లుని కూడా తన చూపుకు అడ్డం రానీయడు. విల్లు ఫెళ్లున విరిగినాకే, ఆ ధ్వనికే రాముడికి పరిసరాలు తెలుస్తాయి. – అని విశ్వనాథ కవి వర్ణించినాడు.

Sure. I like that. My thoughts after reading:
1. విశ్వామిత్రుడు రామలక్ష్మణులకు శివుని విల్లు చూపించటానికే వారిని మిథిలకు తీసుకొస్తాడు. రామునికి శివుని విల్లు చూడాలనే ఉంది. విల్లు చూపించమని అడిగినప్పుడు, జనకుడు విల్లు ఎక్కు పెట్టినవాడికి సీతనిచ్చి వివాహం చేస్తాననటం రాముడు విన్నాడు కదా. ఆ రాత్రి విడిదికి తిరిగిపోయినప్పుడు అతని మనసంతా ఆ ఆలోచన ఉండదా? అతనికి కలవరం కలిగించదా? బాలుడు రాముడు శృంగార భావం అంకురించిన వాడే కాక, వివేకి కూడా అనిపించాడు.
Even though Rama is interested in the bow of Siva, as any sportsman does, it will be foolish to attempt the feat if he does not want to get married to Sita. If he does not like her, is there any point in competing? Just to show off his strength, why get stuck with a prize he does not want?
The fact Rama and Sita see each other, even if it is for an instant, is nice. Seeing Sita gives Rama the incentive to take the challenge. That Rama notices Sita’s interest in him, and he in turn is equally attracted, pleases the world that there is more than showing valor involved in stringing the bow of Siva. The world always loves Lovers.

శ్రీరామనాథ్ గారి పద్యం లోని ఊహలో – రాముడిని సీత తన ఆలోకనంతోనే ముందే గెల్చుకున్నది. ఆమె తనపై ఆసక్తి నేత్రాల ద్వారా ప్రదర్శించినందున, అతడు సభాసదులకోసం తన వీరత్వం చూపించి, సీతను గెలుచుకున్నాడు. ఆ సుందర దృశ్యాన్ని తాను చూస్తూ, అట్టి ఆనందరాముని ఇప్పటి ఈ కవి ధ్యానిస్తున్నాడు. How very nice!

With interest in sports, the following comment.
Sportsmen do want to show off their talents to entire audience. Often more to their fans in the audience. But sometimes, a single person in the audience may mean much more to a sportsman. It is said the Tennis player Jimmy Connors played so much better, when Chris Evert is in the audience. She was a rising young tennis star, and he a young player, was competing to rise in her eyes.

With interest in movies the following comment.
In the movie “A Good Year” (Based on Peter Mayle’s novel) there is a scene between two teenagers near the swimming pool in an Italian Vineyard home. The pretty young lady swims across the pool, to plant a kiss on the young hero, and says in his ear – “pardon my lips, they find pleasure in the most unusual places.” To me it is the best sensual scene of the movie. The thumping and heaving done in adult love scenes, did not gain them no.1 place, in my eyes.

Well, the readers of eemaata know already, I am a die-hard romance fan. And I love beautiful scenery, I love sport, so I love Ramayana, like I love the movie A Good Year.

2. హాస్య రసానికి ఉదాహరణంగా ఇచ్చిన శ్రీరామనాథ్ గారి 7 వ పద్యం లోని విషయం గురించి:
విశ్వనాథ తన ‘కల్పవృక్ష రహస్యములు’ పుస్తకం లో అనుకోటం; రాముడెప్పుడూ తన భార్యను జానకీ, వైదేహీ, మైథిలీ – ఇలా పిలుస్తాడే కాని ‘సీతా!’ అని పిలిచేవాడు కాడని. ఆమె బ్రహ్మర్షుల ఇంటి బిడ్డ అని రాముడు గౌరవిస్తాడు, అని ఆయన భావన.
మరి హాస్యానికైనా సీత జన్మ వృత్తాంతము రాముడు ఎత్తుతాడా? ఆమె జనకుడి కూతురు కాదనీ, ఎక్కడో దొరికితే తీసుకొచ్చి పెంచుకున్న పిల్ల అని ఆమెకు వ్యధ కలిగిస్తాడా? తన పద్యంలో, శ్రీరామనాథ్ గారు హాస్యానికి ఉదాహరణగా సీతారాముల పుట్టుకలే ఇస్తిరి. అలా ఒకరినొకరు వారి పుట్టుకల లోని unusualness/ aberrations ని గూర్చి దెప్పుకునే భార్యాభర్తలా సీతారాములు! అని విశ్వనాథ ధోరణిలో ఒక ఆలోచన కలిగింది.
ఆలోచించాక నాకైతే, బాగుందనుకోండి. ఎందుకంటే భార్యా భర్తలలో ఒకరికి నిక్కు, ఇంకొకరికి న్యూనత ఉంటే, అదెలాటి సంసారం? ఇద్దరూ సమాన ఫాయీగా ప్రవర్తించగలగాలి. ఎవరి లోనూ అంత ఘనమేమీ లేదని, ఇద్దరూ, తమను గురించి నవ్వుకోగలగాలి. కాదా!

SriRamanath, Thanks for giving the opportunity to read your poetry. Appreciate it. Have a nice summer!

Lyla