రమారమి పదిహేనేళ్ళ క్రితం మాట. అప్పుడు హైదరబాదు లో ఉద్యోగం చేస్తూ, రాష్ట్రం అంతా కంపెనీ పని మీద తరచూ చుడుతూ వుండేవాణ్ణి. ఓరోజు సాయంత్రం, తప్పనిసరిగా మర్నాడు పొద్దునకంతా నెల్లూరు వెళ్ళే అవసరం ఏర్పడింది. మద్రాసు ఎక్సుప్రెస్సుకి వేళ అయిపోయింది. ఇంటికెళ్ళి, బేగు సర్దుకుని స్టేషనుకొచ్చి చార్మినారు ఎక్సుప్రెస్సు పట్టుకునే వ్యవధి లేదు. విజయవాడ లో మా టెక్నీషియను వుండేవాడు. అతడికి కొన్ని విడి భాగాలు, పరికరాలు మరి కొంత సొమ్ము అందజెయ్యవలసిన బాధ్యత కూడా వుంది. విజయవాడ మీదుగా నెల్లూరు వెళ్ళడానికి బస్సు వీల్లేదు కాబట్టి, రైలే అని నిర్ణయించుకున్నాను. మా ట్రావెలు ఏజంటుకి ఫోను చేస్తే, బాగా రద్దీ వున్నందువల్ల ఎలాగోలా విజయవాడ వరకూ మాత్రం చివరి బండి నర్సాపుర్ ఎక్సుప్రెస్సులో టిక్కెట్టు ఏర్పాటు చేస్తానన్నాడు.

నర్సాపుర్ ఎక్సుప్రెస్సు విజయవాడ కి తెల్లవారుజామున నాలుగు గంటలకంటే ముందు చేరుకుంటుంది. పొద్దున్నే ఆరింటికి విజయవాడ నుంచే, పినాకినీ సూపరుఫాస్టు ఎక్సుప్రెస్సు నెల్లూరు మీదుగా మద్రాసు (ప్రస్తుత చెన్నై) బయలుదేరుతుంది. ఈ బండి బయలుదేరే వేళకే ఇంకో రెండు బళ్ళు సికిందరాబాదు, విశాఖపట్నాలకి కూడ వుండడంచేత టిక్కెట్టు కౌంటర్ల దగ్గర విపరీతమైన తాకిడి, తొక్కిసలాట వుంటాయి. అంచేత, మా టెక్నీషియను కి ముందే హైదరాబాదు నుంచి ఫోను చేసి, నెల్లూరుకి టిక్కెట్టు కొని నన్ను ప్లాటుఫారం మీద కలుసుకోమని పురమాయించేను.

ట్రావెలు ఏజంటు నర్సాపుర్ ఎక్సుప్రెస్సు లో గుడ్లవల్లేరుకి టిక్కెట్టు బుక్కు చేసి సాయంత్రం ఆరింటికల్లా ఆఫీసుకి పంపేడు. గుడ్లవల్లేరు అంటే, గుడివాడ బందరు రైలు మార్గంలొ మొదటి స్టేషను. గుడివాడ జంక్షనులో బందరు (అధికారికమైన పేరు: మచిలీపట్నం) వెళ్ళే పెట్టెలు విడదీసి, ఓ పేసింజరు బండికి జత చేసి పంపుతారు. మిగతా బండి అంతా భీమవరం మీదుగా నర్సాపుర్ వెళ్ళిపోతుంది.

సమయాభావం వల్ల సాధారణంగా ఎవరూ విజయవాడ నుంచి బందరు రైల్లో ప్రయాణం చెయ్యరు. అంచేత, ఈ బందరు పెట్టెల్లో సీటు తేలికగా దొరికిపోతుంది. కానీ గుడివాడ – బందరు విభాగంలో వుండే స్టేషనుకి టిక్కెట్టు తీసుకుంటేనేగానీ, ఈ పెట్టెల్లో రిజర్వేషను ఇవ్వరు. నాలాంటి చివరి నిమిషం ప్రయాణీకులు, విజయవాడ వెళ్ళవలసివస్తే, ఇలా గుడ్లవల్లేరుకి టిక్కెట్టు తీసుకుని, బందరు వెళ్ళే పెట్టెలో ఎక్కి, విజయవాడలో దిగిపోతుంటారు. ఈ బందరు పెట్టెలు, తొలగించడానికి అనుకూలంగా వుంటుదన్న ఉద్దేశంతో బండి చివర్లో తగిలిస్తారు.

రాత్రి పదిగంటలకి సికిందరాబాదు స్టేషను చేరుకున్నాను. రిజర్వేషను పట్టికలో పేరు తనిఖీ చేసుకునేసరికి, మైకులో కర్ణకఠోరంగానూ, అస్పష్టంగానూ, మొక్కుబడికి చెప్పినట్లు ముద్ద ముద్ద గొంతుతో, ఓ పురుష స్వరం బండి మూడో నంబరు ప్లాటుఫారం మీదికి వస్తోందని ఎవరో తరుముకొస్తున్నట్టు వడి వడి గా మూడు భాషలలో ప్రకటిచింది. నేను నిత్యం వస్తూవుంటాను కాబట్టి అర్థం చేసుకోగలిగాను, కానీ సగటు ప్రయాణికుడికి ఈ ప్రకటనలు బోధ పడితే ఒట్టు. “ప్రయాణికులకు గమనిక” అని మొదలెట్టే ఈ ప్రకటనలు వినేవారి గ్రహణ శక్తికీ, వినికిడి సామర్ధ్యానికీ, తప్పిపోయే రైళ్ళ సాక్షిగా పెట్టని పరీక్షలు. ఈ ప్రకటనల చదువరులు సదా కిళ్ళీ నములుతూనో, లేక తేనీరు సేవిస్తూనో చదువుతారని నాకో గట్టి అనుమానం. చిన్న చిన్న స్టేషన్లలోనైతే పరవాలేదుగానీ, రెండు కంటే ఎక్కువ ప్లాటుఫారాలు వున్నటువంటి పెద్ద స్టేషన్లలో ఈ ప్రకటనల ద్వారా చదువరులు తమ తమ ఉద్యోగాలని నిర్వహించుకోవడం తప్ప, ప్రయాణికులకు ఒనగూర్చేదేమీ లేదు. దీనికి తోడు మాటల్ని మరింత ధ్వంసం చేసే కాలం చెల్లిన మైకుల వ్యవస్థ (పబ్లిక్ ఎడ్రస్సు సిస్టం) పులి మీద పుట్ర లాగ ప్రయాణికులకు గ్రహపాటు.

కానీ విజయవాడ స్టేషను మాత్రమే దీనికో మినహాయింపు. అక్కడ మెరుగైన మైకుల వ్యవస్థ నడుమ సుస్పష్టంగా ఓ స్త్రీ కంఠం ఈ ప్రకటనలు చదువుతూ వుండేది. రాష్ట్రం నలుచెరగులా మరే స్టేషనులోనూ, అలాంటి కంఠం నేను విని వుండలేదు. హైదరాబాదు వివిధభారతి లో పాటల మధ్య వ్యాపార ప్రకటనల చదువరికీ ఈవిడకీ ఈ గొంతుల్లో పోలికేమిటబ్బా అని తరుచూ నేను బుర్ర గోక్కుంటూ వుండేవాణ్ణి.

రాత్రి పదిన్నరకి సికిందరాబాదు లొ బండి బయలుదేరే వేళ. చివరి పెట్టెలో, చివరి బే లో నాకు దొరికిన పైబెర్తు మీద సామాన్లు వుంచి, టీటీయీ కోసం ఎదురు చూస్తున్నాను. టీటీయీ వచ్చి టిక్కెట్టు పరిశీలించేక, నన్ను విజయవాడలో లేపమని అభ్యర్ధించేను. దానికి ఆయన, తానుకూడా అక్కడే డ్యూటీ దిగిపోతున్నట్టూ, తప్పక లేపుతాననీ చెప్పేడు.

బూట్లు కింద వదిలి, పై బెర్తు మీదికెక్కి, దిండులో గాలి వూదుకుని, దుప్పటి ముసుగేసుకుని పడుకున్నాను. రైల్లో చివరి పెట్టెలో, చివరి బెర్తులో ప్రయాణం – ‘గ్రామణి’ బస్సులో వెనక సీటును తలపింపచేస్తోంది. అలసిపోయుండడంచేత వెంటనే నిద్రలోకి జారుకున్నాను. బీబీనగరూ – నడికుడి మార్గం పేసింజరు బళ్ళకి పూర్తిగా వినియోగిస్తూ బహుశా అప్పటికో ఏడాది అయ్యుంటుందేమో.

కుదుపులతో ఊయలలూగిన శరీరానికి ఏదో స్టేషనులో బండి చాలాసేపు ఆగేసరికి, బయటి వెలుతురికి, ‘టీ, టీ, చాయ్, చాయ్, కేలా, బనానా, అరటిపళ్ళూ’ అనే విక్రేతల అరుపులకి కొద్దిగా మెలకువ వచ్చింది. ఈ లోగా బండి పూర్తిగా సేదదీరి బయలుదేరుతున్నట్టు చిన్నగా కుదిపింది. విడీ విడని కళ్ళకి చేతి గడియారంలో సమయం సరిగా ఆనడంలేదు. అప్పుడు వినిపించింది, నాకు ఎంతో పరిచయమున్నట్టనిపించే ఆ సుమధుర కోమల స్వరం “ప్రయాణికులకు గమనిక. హైదరాబాదు నుంచి నర్సాపుర్ వెళ్ళు ఫలానా నంబరు ఎక్సుప్రెస్సు ఒకటో నంబరు ప్లాటుఫారం నుండి బయలుదేరుటకు సిద్ధముగా వున్నది” తర్వాత హిందీ లోనూ, ఆ పైన ఆంగ్లంలోనూ అదే సందేశం. అంటే బండి విజయవాడ స్టేషను దాటిపోవడానికి సిద్ధంగా వున్నదన్నమాట. టీటీయీ నన్ను నిద్ర లేపడం మర్చిపోవడమో, లేక లేపినా నేను మొద్దు నిద్ర పోతుండడంతో నన్ను వదిలేసి తాను డ్యూటీ ముగించుకుని విజయవాడలో దిగి వెళ్ళిపోవడమో జరిగుంటుం దనుకున్నాను. చూస్తే చుట్టుపక్కలున్న ప్రయాణీకులంతా గాఢ నిద్రల్లో వున్నారు. వాళ్ళంతా బెజవాడ దాటి పైకెళ్ళుతున్నారు కాబోలనుకున్నాను. బండితో ముందుకెళ్ళడానికి నాకు టిక్కెట్టైతే వుంది, కానీ అలా చేస్తే నా ప్రణాళికా, కార్యక్రమం అంతా వృధా అవుతాయి. ఒక్క క్షణ కాలం ఈ ఆలోచనలతో సతమతమయ్యి, చివరికి రైలు వేగం పుంజుకునేలోపుగా కదిలే బండిలో నుంచి విజయవాడలోనే దిగిపోవడానికి నిశ్చయించుకున్నాను.

అప్పటికి బండి కదిలీ కదలనట్టుగా ముందుకి కదులుతోంది. పై బెర్తు మీద నుంచి తటాలున కిందికి దూకి, ఓ చేత్తో బేగు అందుకుని, కుడి భుజానికి తగిలించుకుని, గాలితో నిండిన దిండునీ, మడవని దుప్పటినీ లుంగ చుట్టి ఎడమ చంక కింద తోసి, బూట్లని ఎడంచేత్తో పట్టుకుని తలుపుకేసి పరిగెత్తేను. పూర్తిగా బిడాయించి వున్న తలుపుని తిట్టుకుంటూ, పెద్దగా శబ్దం చేస్తూ తలుపు తెరచి, బండి కదులుతున్న దిశగా మొహం పెట్టి కనకదుర్గమ్మని తలుచుకుని కదులుతున్న రైలులో నుంచి ప్లాటుఫారం మీదికి దూకడానికి ఉద్యుక్తుడినయ్యేను. తలుపు తీసిన చప్పుడుకి పరుగున టీటీయీ ద్వారం దగ్గరకి వచ్చేడు. నేను మొహం తిప్పి చూస్తే రాత్రి నేను అభ్యర్ధించిన “టీటీయీ ” యే. నన్ను నిద్ర లేపకుండా, తాను కూడా డ్యూటీ దిగిపోకుండా ఇంకా ఏంచేస్తున్నాడో నాకు బోధ పడలేదు. నాకెందుకనుకుని, బూట్లు కిందకి విసిరేసి, ఎడమకాలు ఏటవాలుగా ముందుకు సాచి, కుడి కాలూ, కుడి చెయ్యీ పట్టు వదిలి, బండికి సమాంతరంగా ప్లాటుఫారం మీద పరిగెత్తడం మొదలెట్టేను. అప్పటికి టీటీయీ నేను ఖాళీ చేసిన తలుపులోంచి తల బయటికిపెట్టి – “అదేంటీ, విజయవాడ అన్నారు కదా” అన్నాడు. అతని అలసత్వానికి, పైగా ఈ పరాచికాలకీ, చెప్పొద్దూ, నాకు మాచెడ్డ కోపం వచ్చింది. నేను అతని కేసి కొరకొరా చూస్తుండగా, అతడు నన్ను చూసి విస్తుపోతుండగా, దూరం పెరిగి రైలు చీకట్లో కలిసిపోయింది.

నేను క్రమంగా నిలిచి, వెనక్కొచ్చి బూట్లందుకుని చుట్టూ కలియజూడగా, ప్లాటుఫారం నిగ నిగ లాడుతూ కనిపించింది. విజయవాడ స్టేషన్ని ఆధునికీకరించేరేమో ననుకుని, సామాన్లు సర్దుకోవడానికి దగ్గర్లో వున్న కుర్చీమీద కూర్చోబోతుండగా ఎదురుగా, పసుపు పచ్చని పలక మీద నల్లని తాటికాయంత అక్షరాలతో మూడు భాషలలో రాసి వుంది -“గుంటూరు” అని.

‘హతవిధీ!’ అనుకుని కూలబడ్డాను. కోమల స్వరం కలిగిన ఈ స్త్రీ చదువరి కి విజయవాడ నుంచి గుంటూరు బదిలీ అయ్యింటుం దనుకున్నాను. ఆమె గొంతుని విశ్వసించిన నాకు, ఆవిడ బదిలీ నా కొంప ముంచినట్టనిపించింది. వేరే వూరు బదిలీ అయినా, ఆవిడకి ‘పాపం రాత్రి షిఫ్టులు తప్పలేదే!’ అని రవంత బాధ కూడా పడ్డాను. సమయం రాత్రి మూడయ్యింది. వెంటనే విజయవాడకి మరో బండేమీ లేదు. లేచి, నెమ్మదిగా కాళ్ళీడ్చుకొస్తోంటే గేటు దగ్గర టీసీ ” దీనికి, బ్రేకు జర్నీ రాయరండీ” అన్నాడు. జీవం లేని నవ్వు నవ్వి, టిక్కెట్టిచ్చేసి బయటపడ్డాను.

ఆటో మాట్లాడుకుని గుంటూరు బస్టాండు చేరుకున్నాను. నేను బస్టాండు లోపలకి చేరుకునేసరికి, పై వూరినుంచి విజయవాడ వెళ్ళే బస్సొకటి బయలుదేరడానికి సిద్ధంగా వుంది. అదృష్టం బాగుండి సీటు దొరకడంతో, ‘బతుకు జీవుడా!’ అని కూర్చోగానే బస్సు బయలుదేరింది. మగతగా కళ్ళు మూసుకున్న నాకు, ప్రకాశం బేరేజి మీద కృష్ణమ్మ చల్లటి గాలికి మెలకువ వచ్చింది. విజయవాడ పురపాలక కార్యాలయం దగ్గర బస్సు దిగి, ఆటో ఎక్కి విజయవాడ స్టేషను చేరుకున్నాను. సమయం తెల్లవారుజామున నాలుగున్నర.

విచారించగా, నేను దిగిపోయిన నర్సాపుర్ ఎక్సుప్రెస్సు కృష్ణా కెనాలు జంక్షనులో సిగ్నలు దొరక్క ఆగిపోయిందనీ, ఇప్పుడే ఐదో నంబరు ప్లాటుఫారం మీదకి వస్తోందనీ తెలిసింది. ప్లాటుఫారం టిక్కెట్టు కొనుక్కుని వెంటనే పరుగు తీసేను. ప్లాటుఫారం మీద మా టెక్నీషియను నాకోసం ఎదురు చూస్తూ కనిపించేడు. బండి ప్రవేశిస్తోంది. ఇంజను కనిపిస్తోంది. నేను వెనకనుంచి వెళ్ళి, భుజం చరచగానే, తిరిగి చూసిన అతడు నిర్ఘాంతపోయి – ” అదేంటి సార్, రైలింకా వస్తోంది కదా, సామాన్లతో మీరిక్కడికెలా వచ్చేరు?” అన్నాడు. నేను జవాబు చెప్పబోయేంతలోగా, గుంటూరులో నేను విన్న సుమధుర కోమల స్త్రీ స్వరం, స్పష్టమైన ఉచ్చారణతో -“ప్రయాణికులకు గమనిక, ” అంటూ ప్రకటన ప్రారంభించింది. నాకు నోట మాట రాలేదు. ఈసారి నిర్ఘాంతపోవడం నావంతయ్యింది. ఈలోగా, డ్యూటీ ముగించుకు వెళుతున్న సదరు టీటీయీ ఎదురు పడ్డాడు. ముందు స్టేషనులో, కదులుతున్న బండి చివరి పెట్టె, ఆఖరు తలుపులోంచి దూకి దిగిపోయిన నన్ను, ఇక్కడ తక్కిన ప్రయాణికుల మధ్య చూసిన అతడు తల తిరిగి, తూలి పడబోయి తమాయించుకున్నాడు. ఈ తెల్లవాడి మాయ పూర్తిగా తెలియక ఇరుకునబడి నేనే బుర్ర బద్దలు కొట్టుకుంటూండగా, ఆయన్నేమి కుశలం కనుక్కుంటాంలే? అని, నా దారిన నేను పోయేను.

ఆ సాయంత్రం, నెల్లూరు లో పని ముగించుకుని, విజయవాడకి తిరిగి వెళ్ళడానికి స్టేషనుకి వచ్చేను. బండి కోసం ఎదురు చూస్తుండగా మళ్ళీ అదే సుమధుర కోమల స్వరం “ప్రయాణికులకు గమనిక” అంటూ నన్ను వెంటాడింది. పొద్దున నెల్లూరులో దిగినప్పుడు, ముద్ద ముద్ద గొంతుతో తూతూ మంత్రంగా ఓ మగ గొంతు రైల్వే వారి పేటెంటు స్థాయిలో ప్రకటన చేసింది. మరిప్పుడెందుకు ఈ కోమల స్వరం నన్ను తికమక పెడుతోంది?

ఏమైనా సరే, ఈ గొంతు వెనక మర్మం ఛేదించాలనుకున్నాను. కానీ ఎలాగో తెలియక ప్లాటుఫారం అంతా తిరుగుతోంటే, స్టేషను మాస్టరు గదికి పక్కగా ఓ చిన్నపాటి సందడి కనిపించింది. ఏమిటా అని వెళ్ళి చూస్తే, అదే ప్రకటనల గది. వివరాలు కనుక్కుని, సమాచారం రాబట్టగా క్లుప్తంగా తెలిసిం దేమిటంటే – ముందుగా ముద్రించిన ముక్క ముక్కల ధ్వనిని (ప్రీ రికార్డెడ్ వాయిస్ సిగ్మెంట్స్ అనొచ్చా!) బళ్ళ రాకపోకలకి అనుగుణంగా కంప్యూటరు లాంటి ఓ యంత్రంతో అనుసంధానించి ప్రకటనగా వినిపిస్తారు. ఆరోజే, నా ఎదురుగా ఓ రైల్వే అధికారి చేతులమీదుగా ఈ ఏర్పాటు నెల్లూరు స్టేషనులో లాంఛనంగా ప్రారంభించేరు. అక్కడే తరువాత తెలిసింది – గుంటూరు లో కూడా ఈ మధ్యే ఈ ఏర్పాటు చేసేరని. ఆ పిమ్మట, క్రమంగా ద.మ.రే (దక్షిణ మధ్య రైల్వే) లో అన్ని ముఖ్యమైన స్టేషన్లలోనూ ఈ వ్యవస్థ ఏర్పాటు చేసేరని. ఇప్పటికీ, దేశం వెళ్ళినప్పుడు, ఈ ప్రకటనలు చెవినబడితే అనిపిస్తూవుంటుంది -“వినదగునెవ్వరు చెప్పిన…..”.