అన్నమయ్య ప్రేరణో లేక ఆదిశంకరుల బోధనల ప్రభావమో కానీ – బాలమురళి కొన్ని తత్వాలు కూడా రచించారు. శుద్ధ ధన్యాసిలో ఈ కృతి చూడండి:

తన హితవే తన మతము
తన సఖుడే తరణి

తను వలచినదే వనిత
తను తలచినదే కవిత

తనను తానెరుగు వరకే ద్వైతము
తనను తానెరిగిన అద్వైతము

“తా వలచింది రంభ – తాను మునిగింది గంగ” అన్న సామెత చిన్న మార్పుతో ఇందులో చేర్చారు. కాలం మీద కూడా కొన్ని కృతులు అల్లారు. “సత్యవంతరిగిదు కాలవల్లా దుష్టజనరిగిదు సుభిక్ష కాల” అనే పురందరదాసు కృతికి తెలుగుసేతగా భైరవిలో కట్టిన ఒక పాటలో కొంచెం భాగం.

సత్యమునకిది కాదు మంచి కాలం
నిత్య దుర్వర్తనుల కిది మంచి కాలం

హరిభక్తులకెల్ల హరియించు కాలం
పరమ పాపులకెల్ల వరమైన కాలం
పతివ్రతల నిందించి బాధించు కాలం
పతుల బాధించు సతులకు మంచి కాలం

కామవర్ధిని రాగంలోనే మరొకటి.

ఆకాలం అది అంతే
ఈకాలం ఇది ఇంతే

అది వేదాల కాలం
ఇది భేదాల కాలం

అది నీమాల కాలం
ఇది సినిమాల కాలం

ఇలా రాసుకుంటూ పోతే ఈ జాబితా చాంతాడంత అవుతుంది. అందుకే మచ్చుక్కి కొన్ని చూపించాను. కాకపోతే ఈ పాటలన్నీ సీడీల రూపంలోకి తీసుకొస్తే ప్రజలకి తెలుస్తాయి. నలుగురి గొంతులోనూ ప్రవహించినప్పుడే పాట నిలబడుతుంది. లేకపోతే మరుగున పడిపోయే ప్రమాదముంది. ఇవే కాకుండా నవరోజు రాగంలో అయిదారు మంగళాలూ రచించారు. సాధారణంగా మంగళం అంటే ఏ విష్ణువు మీదనో, రాముడి మీదనో, లేదా అమ్మవారి మీదనో ఉంటాయి. ఈ సంప్రదాయానికి విరుద్ధంగా బాలమురళి గణపతి మంగళం సురటి రాగంలో స్వరపరిచారు.

హీరగణపతికి హారతి మణి
హార ధారునికి మంగళ హారతి

అంటూ ఈ మంగళం సాగుతుంది. ఇది కాకుండా ‘రామ చంద్రాయ జనక రాజగా మనోహరాయ’ అన్న రామదాసు మంగళ కీర్తన (ఇది స్వర పరిచింది బాలమురళే) రీతిలో బాలమురళి వేంకటేశ్వరునిపై రచించిన మంగళం ఆయన తరచు కచేరీల్లో పాడుతూనే ఉంటారు.

నిరాశ పరిచిన సాహిత్యం

సంగీత విషయంలో ఎవరూ వేలుపెట్టి చూపించలేని ప్రతిభ కనబరిచిన బాలమురళి రచనల్లో సాహిత్యం తక్కువ స్థాయిలోనే ఉంది. త్యాగరాజు కృతుల్లో కనీసం సామెతలూ, దేశీయాలూ, నీతి వాక్యాలూ, పలుకుబడులూ ఉన్నాయి. శబ్దాలంకారాలు చాలా ఉన్నాయి. సరళమైన భాష ఉంది. పేరుకి భక్తి గీతమయినా అర్థవంతంగా సాగుతుంది. ‘ఎంత జూసినా ఎంత నేర్చినా ఎంత వారలయినా కాంత దాసులే, ఎందరో మహాను భావులు అందరికీ వందనములు, నిధి చాల సుఖమా? రాముని సన్నిధి చాల సుఖమా?’ వంటివి నేటికీ జనబాహుళ్యంలో ఉన్నాయంటే కేవలం సంగీతం మొక్కటే కాక వాటిలో భావం జీవితానికి దగ్గరగా ఉంది కాబట్టే అవి నిలబడ్డాయి.

సూర్యకాంతి, 1997. పే. 296
ఎం.బి.కె ట్రస్ట్, చెన్నై.

అన్నమయ్య సాహిత్యంతో పోల్చి త్యాగరాజు కృతుల్లో సాహిత్యం విలువలు తక్కువున్నాయని రాళ్ళపల్లి అనంత కృష్ణ శర్మగారు అన్నారు. సంగీతంలో సాహిత్యానికి అంత విలువలేదు కాబట్టి అంతగా పట్టించుకోనక్కర్లేదన్న వాదన కూడా కొంతమంది చేస్తారు. కానీ సాహిత్యం సంగీతాన్ని సులువుగా ఆస్వాదించడానికి ఉపయోగపడే వాహకం. సాహిత్య రహిత సంగీతం ఓ పట్టాన అందరికీ ఎక్కదు.

ఆ రకంగా త్యాగరాజు సాహిత్యంతో పోల్చి చూస్తే బాలమురళి రచనల్లో భాషా, భావమూ ఒక మెట్టు తక్కువగానే ఉన్నాయి. ఇంకా చాలా రచనల్లో పూర్వపు వాగ్గేయకార పదజాలం ప్రస్ఫుటంగా కనిపించింది. నిధి – సన్నిధి, గ్రహము – అనుగ్రహము వంటి ప్రయోగాలు అందరికీ పరిచయమే! కొన్ని కృతుల్లో సాహిత్యమయితే దాదాపు త్యాగరాజూ, దీక్షితార్ కృతుల్లానే అనిపిస్తాయి. ‘నీ దయరాదా అంబ – నీ దయరాదా నాపై’ అన్న కృతి ‘నీ దయరాదా రామా’ అన్న త్యాగరాజ కృతికి దగ్గరగా సాహిత్యం అనిపిస్తుంది. చాలా కృతుల్లో వాడిన భాష గతంలో విన్న ఏదో ఒక కృతి లాగానో, లేక పూర్వపు వాగ్గేయకారులు వాడిన పదజాలానికి దగ్గరగానో అనిపిస్తాయి.

అలాగే భావగీతాలూ, దేశభక్తి గీతాలూ వంటివి కూడా ఓ మోస్తరుగానే ఉన్నాయి. ఈ పద ప్రయోగం బావుందే, ఇక్కడ ఈ చరణంలో ఈ పాదం బావుందే అనడానికి ఒక్కసారి అవకాశం రాదు. వాగ్గేయకారుల నుండి సాహిత్యం ఆశించకూడదన్నది అందరికీ తెలుసున్నదే! భక్తయినా, రక్తయినా భావం మాత్రం అందంగా ఉంటే పాట నిలబడుతుంది. కొన్ని పాటలు ఆశువుగా కట్టానని ఆయనే చెప్పారు. కాబట్టి ఎంతో భాషా సంపద ఉంటే కాని సమయానికి తగిన మాటలు అందవు. ఇలా అనుకునే సరిపెట్టుకోవాలి. త్యాగరాజుపై రాసిన కృతి కాస్త మెచ్చుకో తగ్గదిగా అనిపించింది. అమృత వర్షిణిలో ఈ కృతి నడుస్తుంది.

సామగాన సార్వభౌమ –
స్వామి త్యాగరాజ నామ

ఈ మహిలో నీ కృతులని
మేమంతా పాడి పాడి
పేరు, ధనము, కీర్తి పద్మ
గౌరవముల నందేము

తామే పెద్దలట – సంప్రదాయ సంసిద్ధులట
శ్రీమన్ మురళీగానము రసిక జనులు మెచ్చరాదట
ఏమోమో పలుమాటలు నేర్చిరి గాయకులు నేడు
నీ మహిమను జూపి సత్సంగీతము సంరక్షింపుము

సూర్యకాంతి మొత్తం పుస్తకంలో స్వదస్తూరీతో రాసినా కొన్ని చోట్ల అచ్చుతప్పులు కనిపించాయి. శింధు భైరవి, గనాపతి వంటి కొన్ని తప్పులు దొర్లాయి. ఇటువంటి చిన్న చిన్నవి మినహాయిస్తే సంగీత ప్రియులు దాచుకో తగ్గ పుస్తకం. ప్రతీ కృతికీ స్వరాలు ఇవ్వడం వల్ల, పాట తెలియక పోయినా, రాగం తెలిసిన వారు సుమారుగా వరస పట్టుకోవచ్చు.

చివరగా – అనన్య సామాన్య ప్రతిభగల బాలమురళి తెలుగు వాడిగా పుట్టడం మనకు వరం; ఆయనకి శాపం. ఆయన మాటల్లో చెప్పినట్లు ఆయనకి ఆదరణ అరవదేశంలో ఎక్కువ లభించింది. భారతరత్న వంటివి ఆయన లాంటి వారికి ఇవ్వడం వల్ల ఆ పురస్కారాలకే మరింత విలువ పెరుగుతుంది. ఇలాంటివి ఎలా వున్నా ఒక్క విషయం మాత్రం రూఢిగా చెప్పచ్చు. త్యాగరాజు తరువాత అంతటి అసమాన స్థాయి కళాకారుడు బాలమురళి. బహుశా మన కాలంలో ఆఖరి తెలుగు సంగీత వాగ్గేయకారుడేమో కూడాను. కర్ణాటక సంగీత సౌధానికి పునాదులే వేసిన తెలుగువారు దాన్ని విస్మరించడం బాధాకరమయిన విషయం. ముందు ముందు మంచి రోజులొస్తాయేమో చూద్దాం.

(గమనిక: మూడు నెలల క్రితం అమెరికా విచ్చేసినప్పుడు బాలమురళి కృష్ణ గారిని నేను చేసిన ఇంటర్వ్యూని వీడియో తీసాను. ఈ వ్యాసంలో బాలమురళి గారి మాటలు అందులోనివే. అందులో చాలా విషయాలు చర్చించారు. వీడియో ఇంటర్వ్యూ వారి అంగీకారం లేకుండా ఎక్కడా పెట్ట వద్దని చెప్పారు. ఆయన మాటను గౌరవించి నేను వీడియో పెట్ట లేకపోయాను. ఆయన అన్నట్లుగా చెప్పిన మాటలు నా దగ్గర వున్నాయి. అవి పుకారు ప్రవచనాలు కావని మనవి చేసుకుంటున్నాను. – సాయి బ్రహ్మానందం.)

ఉపయుక్త గ్రంథసూచి

1. సూర్యకాంతి – ఎం.బి.క్ ట్రస్ట్ ప్రచురణ – చెన్నై, 1997.
2. త్యాగరాజ శతాబ్ది సంచిక – త్యాగరాజ సమితి రాజమహేంద్ర వరము (రాజమండ్రి) ప్రచురణ: 1947.
3. అన్నమయ్య పద సాహిత్యం – రాళ్ళపల్లి అనంత కృష్ణ శర్మ – టి.టి.డి ప్రచురణ, తిరుపతి: 1967.
4. అన్నమయ్య పద కవిత్వం – రాళ్ళపల్లి అనంత కృష్ణ శర్మ – వాణి పత్రిక: 1942.
5. గాంధర్వ వేదము – సంగీత రత్నాకరం – చర్ల గణపతి శాస్త్రి – ఆంధ్ర విశ్వవిద్యాలయం, విశాఖపట్టణం: 1987.
6. గాన కళా బోధిని – పార్థ సారధి – బాలసరస్వతి బుక్ డిపో., మద్రాసు: 1965.
7. నాదమురళి – బాలమురళి – వ్యాసం – సాయి బ్రహ్మానందం గొర్తి – పాలపిట్ట మాస పత్రిక ఆగస్ట్ 2010.